Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 13, 30 March 1878 — KA NANEA EEHIA O KA HIWAHIWA OPIO BABELA KA MAMO MAKAHIAPO O NA PUHAKA ALII NANI ABEONA A ME MARIADANE, KA WIWO LUA OLE NANA I KAILI HAAHEO KA HULU MAMO GULA LELOLELO MAKAMAE O KA IU O GOMOHEAR: KA OPUU ROSELANI OPIO I AHAI MAKAHEHI IA MALUNA O NA KUAHIWI, MAWAENA O NA AWAWA, MALALO O NA LAU LAAU, A HOEA I NA WAOAKUA, E KE PUPUA O KA WAO ALINOE-LUSIANA: O KE KUKULU HIKINA LOA O KA ILIHONUA NEI. [ARTICLE]

KA NANEA EEHIA O KA HIWAHIWA OPIO BABELA KA MAMO MAKAHIAPO O NA PUHAKA ALII NANI ABEONA A ME MARIADANE, KA WIWO LUA OLE NANA I KAILI HAAHEO KA HULU MAMO GULA LELOLELO MAKAMAE O KA IU O GOMOHEAR: KA OPUU ROSELANI OPIO I AHAI MAKAHEHI IA MALUNA O NA KUAHIWI, MAWAENA O NA AWAWA, MALALO O NA LAU LAAU, A HOEA I NA WAOAKUA, E KE PUPUA O KA WAO ALINOE-LUSIANA: O KE KUKULU HIKINA LOA O KA ILIHONUA NEI.

MOKI'M I.—IIELU I.

Sgh NA inakamaka, ua hahai «nai nei wm kakou ia Abeona q hilki i kona wa ī nohoaln ai maluna o na lahui okoa ekola, a <ne kona hoohuī ia ana me Nlanad»oe, a me kona hoopau ana i kona hele •o« hioi maanei e paio ai. Ano, e hoonaka aku kakou e ukaii niahope o kaoa oano, ka makahiapo hoi o ko laua B»āQ puhaka alu, oia o Babela. He mau makahiki pokole wale no mahope iho o ka hoohui ia ana o na alii opio, «la hoi ua utu ae la lne mau opuu atoi, a ua hoohauoli nui iu na makaainana a puni na aiua. Aole no nae i liuiiu loa ta hauoh ana, aia hoi, ua kau mai Ja ke kaumiha kanikau mniuna o ka 01oa a puoi. tlo ka mea, i Kekahi la niaikai, ua (awe la aku la na keiki a na aiii au na kapa o kekahi aiuliuai no ka &ua« ana, soa kahi e kokoke ana i kekahi «raooabele, & Uoko o ka manawa a oa kahu kui % me na keiki e hauoli ana i ka aeau, aia hoi, u« naiowaie koke iho 1« o BabeU a pau ka ike ia ana. Ua i ka huli ma na wahi a pau e kokoke maī ana, aka, ua nalo loa, nie ka loaa ole a iohe ole ia. I ka lohe ana o ka Moi a me kana wakiae i keia mea, aia hoi, ua kuapupuie ibo la laoa, a pela pu hoi me ka lahui. Ua h«liam«hi «a 'iii a me ua makaaiua* oa e imi a puni ka am., e pii ana ma na k«ahiwi a iho ma ca awawa t e hele ana % kt ao i e houmaha ole ant i ka po t •ka, be mea kaouhao loa, nole loa i loaa iki U keiki alii opio.

-1 keia manawa a kakou e kamoiho nei oia no ka piha Bna o ko B)he!a mau m3kahiki elima, a o U hoomika ana hoi o kona mao ano e hoike ia itntia o ka !e--hulehu. Ua uiu maiie ae kona kino me na helehelena a nie ka oiwi kioo i kuUke lo.i rne kona makuakane, a me he la, o ka puuwai ua oi pakele ioa ma ka •» hui ia ana ae o ke koa o ka mikuakane a me ka waipahe o ka makuahine. Ua ; lawe ia oia e na afli a me na makaoinai na i punaheie a i hooiiina no ko lakou j hopena, a ua kuni paa la ko lakou aloha | nona, nolaih, miwnuli o keia uiia kaumaS U3 haulehia ko lakou mau manaolaI na, pau ka manao ana no na pono o ke ola ona, a hookuu aku la lakou ia lakou ihoe hoonaauuuwa ia ma ke kanikau ku|makena ann a puni ka aina. Ua nalo(wale loa ke ahi opio a hikt i ka wq o ko- < na mau makua i hapnuea ai, a iloko oia j manawa, ua hoopuni ia mai la ka aina e j na koa o ke alii powa Kilae, a haulehia iho la ke aupuni o ka Moi Abeona malalo o kono mana, a holo aku la oia a me ke koenn kakaikahi o kona mau m;»kaainaha iloko o na ululaau, a hoolilo iho la i na waonahele i home no Ukou. Ano, e waiho kakou ia Abeona ma mōhope me ke aloha nui, a e huli oe kakou no K.ihela. Aia maioko o ka waojakua mamao loa o na kuahiwi o ke ku- | kulu hikina, (ua oleloia aia malalo koke | o kahi a ku la e puka mai ai) e noho one ikekahi kupua kupanaha, o Alinoe-Lusi- ; ana kona inoa, j O keia Ahnoe, he oiwi hapa kino kanaka kona i like ole ka lua no ka nani a puni ka ninn, a he tnau heieheleno hoi e hiki ole ai ke hoohalike ia me kekahi no I ka ui molale waipahe. Ua hele iho ke I hoi ae, a he kino nku o kela holoholona | hihiu kaulana o na aina e he Zebera ;(Zebra.) He kanaka i piha i ka ike a me ka naauao, he puuwai aloha me ka oluolu. O kona hale noho, oia no ke ;ana nui i hoonani ia me na nani a pau | molalo o na kuahiwi, a nole loa mea hoo- | kahi i kau ia ka hanohano o ke komo i ana aku molulo o kona malu. Ao!e loa , i ike ia a lohe ia kona hana ino ana i ke- ; kahi kino knnaka, a lie knkaiknhi ioa koj na ike ia e na maka o kanakn. He mau | pu-a holohulona kana e he!e ana ma na | kula mamao, a me na manu ai o kela a 1 me keia ano, a ua lilo oia he Moi no na j kuahiwi o ka hikina loa. i I ka la o na mamo alii e auau ana, aia hoi, e kaalo ae aua oia malulo o ka malu : o na lau laau, a liōule mai la ka ike o j kona mau m&ka maluna o ke keiki aiii iiopio Bubela,nona na makahiki kakaikahi | elima wale no, liolo puni ia oe la kona | kino a nohoalii ia iho la e ka makahehi | nui 100, a no ka hiki ole ke kaohi iho, ; ua nihue aku la ia i kana mea i makahe- ; hi ai a nalo loa aku la. O ka nalo ana : ia o Babela mai kona mau makua mai, i ; aihue ia e ke kupua A!inoe-Lusiana o ka : hikina. L'a uwe no o Bibela no keia mea ano ! e, ako, ua kamailio aku la nae ke kupua | me ka leo nahenahe a »>e na huaolelo ; palupalu loa, a e like me ke ano mau o j na keiki liilii, ua nalowale koke ae la ko- \ na makau, a hauoli ae la me ka lealea o ; ka naau. Lawe loa ia a\u la o B»bela i ; ka home kuahiwi o ke kupua, a i kona \ hiki ana ilaila, ua paulehia )oa ia aku la ! kona nauu i ka nani o na mea a pau, ke j nui o kela a me keia ano o na mea n»oI mona a me na mea ai ono, a me ka le- ; hulehu o na mea hoohauoli. Pela ke j kupua i hoowalewnle liihi ai iaia, e hooj lilo ana iaia iho i makuakane a makuai hine uloha no ke keiki ma na hana mai- , kai a aloha ; a aole no i liuliu loa, pau j ioa ae la na manao o ke keiki i kona mau : makuo ponoi, a lilo loa iho la ke kupua ; i mea nui iaia, me he !a o kona makua ; ponoi. Pela laua i noho ai me ke kokoolua, | me ka hoolilo an<i o Alino * i ka hapa nui [ o kont nmnawa ma ka haawi ana i kon>i j ike a pau ma ka naauao a me ke ka«a ! ao kana keiki; a hala hope aku la m la ; opio, a kokolo malie mai b na la kana- : ka makua maluoa o ke alii opīo me na eheu o k% utni a pau, % ka hioni koa a pau i hke loa me ke kulana o kona makuakane Aheona i hoonele u me ke kēīki.

i F kona hehi ana i na aouu o ke alahele ■ kanaka makua, ua pihk a ua lawa loa oia > me ka makaukau ma na mea a pau a ■ kona makua kupua i ao msi ai iaia. No * o ka ike a pau, a me ke aloha a i, pau o ua kupua nzi, ua kau roai ta oia >; Oialuna o na hokua o kana keiki hanai, i j a ua hauoli mau ia e hana i na mea e i | hoohauoli ai i ka manao o ke alii opio. 1 : O kona akamai ma ffa hookani ana i ' na mea kani, ua hoike ia ka wali mahie i j ma ka ukali ana mai o na manu o ka > : uiulaau iaia i na u»Bnawa o pau ana e ■ | hookani ai i ka ohe, ka iira, a me db ano j mea kani e ae a pau. O kona makau- | kau ma na mea piii i ka mokomoko o ke j kahua kaua, ua oi pakeia aku mamua o kona makua poeoi, a ua oleio ia, o kana pahikaua ka mea nana i moheleheie ka ilihonua a loaa ai na mokupuni liilu a puni na moana kai hohonu. I keia manawa o na ia kanako makua o ke aiii opio, oia hoi, i kekahi po lailai maikai, maluna o kona wahi moe maiuhia o ka waoakua, ua hoike ia mai ia unua ona ma ka hihio moeuhane, kona mooleio pii»a ; mai kona aihue la ana, ka noho ana o kona mau makua, a me na mea a pau e piii ana iain iho a me kona mau pilikoko ponoi. I ka omaka ana ae o ka pawa o keao e wehe ae i kona aahu aiui, a hoomaka ae ia ka onohi ia e pii a haaiele iho i na ululaau a me na puu hauiiuli iioko o ko lakou aahu kapa uliuii maialo, ua ala ae ia ke aiii opio, a e hoomanao ana i na mea i hoike ia inai imua o kona mau hoomaopopo ana la po iho. Hahai aku la ia i na mea a pau imua o kona makua kupua, me ke ano pihoihoi a uiia me na manao ano e. Hoolohe mai Ia kona makua kapua iaia a hi- . sa.nA. J maila: * ! " Ae, e kuu lei makamae. Ua kali ae ; nei au no keia mau la i hala ae, no ka | hoike ia mai o kena hihio imua ou, a ano ke hoomaopopo nei au, ua hoea mai ua mea ia. O ka oiaio kena au i hni mai ia, no na mea a pau e pili ana i kou moole!o. ,, Ua hiki ole i ke keiki nlii ke hoomaopopo iaia iho no ka oiaio a me ka ole o keia mea imua ona. He mea hiki ole iaia ke ae koke aku, aoie io ka oia kona mnkua ; no ka mea, ua malama pono oia iaia iloko o ka maluhia no na makahiki loihi, mai kuna mau la akahi no a hoomaka ae e noonno a hiki wale mai i keia wa , a oia wale no kana makua i ike, a ua kuni paa ia ke aloha iloko o kona puuwai nona. Noonoo iho ia ia iloko iho ona ; " he oiaio anei he mea e ko'u makua? He oiaio anei aole au o knna i keiki oiaio iioko o ke nloha a ke Akua i haawi mai ai ia maua ? Pela iopaha, aka j pehea !a e hiki ai ia'u ke manaoio pela. | omi ua ao ia au e aioha iaia ma ke ano he m&kua oiaio no'u a ua paa ia mea | iloko o'u.'' Aka, ua hoakaka piha mai la ke kupua iaia i na mea a pau me ka hooiaio | | ana, a i kona lohe ana no ka lilo ana o < i sa nohoalii o kona makuakane ia hai, a ! I ' i I me ka hopena kaumaha o kona mau ma- i | kua, ua ulu ae la ka inaina iloko ona, a | t kokolo mai ia na koni ana o ka manao i 1 koa o kona makun iloko o kona puuwai, (a lawe ae (a i ka hoohiki paa, e imi aku i i ana oia a hiki i ka wa ana e hookahuli- | 1 hia ai i ka powa nana i hana ino kona | maa makua, a e hoihoi hou ia iaua a no- j , ho i ke kahua mua, ko laua kuleana po-1 ( noi hoi i imi ia &i ma ka hou o ka lae a i | me ka inu i ke koko. I No keia mau kumo, ua hoopiha mau ia ! | ba naau o ke keiki aiii me ke kuko ano e i! ke ao i me ka po. i kona manawa e heie |-at mi na kaia no ke kiai ana i ka laua mau | pu-a hipa a me oa holoholona eae, e noonoo | > mau ana ia rae ln imi aaa i wahi e hīki ai l . iaia ke hooholo iloko iho ona no ka hele aoa j aku e paio a ianakiia maioaa o ka enemi o j | kona mau makaa. I ka «n « pili at kona ' j mau lihilihi no ka hooloolo ana i k* po, e j ioaa mau am ia i na hihio ano e, e pili ani! ; i kei» mau mea, a na ta mau kumu i hoa | loa i ka wela o kona um&uma e hooko i ka--1 na eoau mea » koko a». ' I kekahi la, mahope iho o ko laua p«ioa j ahiahi, pane aka la ia i kona makua. *< £ 1 kuu makua—ua hoohoio iho nei au e ooi 1 ako ia oe e ae mai iahi e hele aku e paio | me ka opu ioo m lima pakaha wale hoi o ke l kanaka na&a i hoamainomo i ko*a maa ma-

» kaa. A oiai hoi aa manao paha /aua aa i; make au, nolaila. be mea poeo ia'u e hoike , f ako, ao!e au i make, aka, ke oia nei no, a e 1 1 aku ana ma keia hope no ke kokoa ana |llJaoa iloko o na ia hina o ko laua mau | baoho, a nawaliwali hoi o na ami. n P* kaomaha ke kupua no keia noi a ke ? keiki, aka, ua hoohoio mua no oae ia i koi S ina manao ; a pane mai ia : | ** E kuu keiki—ke ae aku nei au i kau ' i no* me ke keakea oie aku. Ua aihue au ia 1 1 oe mai kou mau makua mai, no ko'u ike i I maa ana i keia mau mea i hoea mai. Ua 11 ike au e haulehia ana kou mau makaa, a > j ua kauoha ia au e ū\ mana ike mua e aihue . |i a 0©» i ioaa ai ko iaua koo, ka mea hoi na- ! na e hoonaueue Ka papahele o ka honua, a ( kaa ka weh ona - enemi a pau ma na kihi j eha oka aina. Noiai/a, ke ae aku nei au e I hele oe; aka, e hele nae oe ooe waie no. Aole e hiki ia'u ke ukah aku mahope ou. no ka mea, ua lawe au i ka hoohiki paa, e hookuu aku ia oe e heie hookahi, i ioaa ai ka ianakiia ma ou hookahi la ; a hooiaio mai na kanaka a pau i kou ikaika, kou koa, a me kou manaolana mamuii o ka'u mau ao ana ame na kuhikuhi ana. O ka'u kokua waie no ia oe, oia no ke noi mau ana aku i ke kiai maiuhia ana mai a ka mana lani ma kau huakai, a me ka haawi ana mai ina kokua a pau oiai oe e ota ana. A i kau io mai ka lanakiia maluna o kou mau hokua, e hōomanao mau iho oe i kou makua kino kupanaha nei, ka mea nana oe i aihue, aole no ka manao ino, aka, no ka makee a no ka pomaikai ou iho, kou mau makua, a me na makaainana i aloha ia iaua, ka poe kupa hoi no lakou ka aina. " Ua kaumaha ke keiki aiii no na oieio alo. ha a kona makua, aua uwe iaua me be aloha oiaio mawaena o kahi a me kahi. Ua hoohiki paa iaua aole loa e poina kahi i ka. pule mau no ko iaua pomaikai a hui hoifc "Jjsta wehe kai ao o kekahi la ae, haaieie iitomfimrfrr^ww ha ai mai na ia uuku makalii mai a hiki i ke kanaka makua ana, me ka naau i piha mokumokuahua ike aloha. E hele ana kona mau kapuai wawae iinu.i, aka o kona rnau maka a me ka manao aia no ihope. Ma kona kua, e kau kikepa ana kana kakaka me na pua maka wini a kona makua kupua i haawi mai ai, a e uhi ana maluna o kona j hokua ke kapa ili huiu o ka hoioholona hi-1 hiu Leopadi oka waonaheie. 0 kona mau kamaa, he iii K"anagrtru, a o kona papale, ; ua hanaia mai ka ili mai ona laau. 0 ko- ! na mau nanama a pau, ua nnni a kamahao, e hoike mai ana ma ka pulelo ana o na owi- ! ii lauoho ioloa mi kona mau poohiwi, he keiki aia no ke kuahiwi. ' Hele aku ia keia a hala mai ia na puu, a huna ia ae la kona home e na ohu ao oke kuahiwi iioko o na kahiko kamahao a nno e. A komo aku ia keia iloko o ka uluiaau ma kekahi aoao oke kuahiwi. E kāhe ana kekahi kahawai nui a hohonu me ka ikaika o ka wai, e iawe ana ī na iau ame na pua maluna ona aieaie wai me ka mama loa. No ka ikaika ioa o ka wai, me ka owe ieo nui ana a wawaio ka uluiaau holookoa, ua manao iho ia keia he mea pono e kali a maha ka ikaika o ka wai, alaila hoao aku e kau ma kela aoao oke kahawai. Noho iho ia ia ilaio maialo o ka maiumaiu o na iau oke kumu iaau nui eku kokoke ana ma kae o ke kahawai, me ka hoomanao ana ae ia hope me ke aloha. Oiai keia e nanea ana, me ka hoohai i ke kani hoolailai ana me ka honehone oka leo ona manu inu wai pua wekiu, aia hoi, ua hoohikiiele ia ae ia ke ana iiiwai like o kona puuwai i ka iohe ana aku i kekahi ieo i ka pa*e ana mai. 11 AlohĒ ino keia keiki. He makau wale ofa, a ua neie ioa i kahi manao koa a me ka nooooo, oiai, ua hiki ole laia ke kau ma kela aoao o keia wahi auwai uuku, a i ole he makau puha o puiu kona kino a hehee. " Huh hikiwawe ae ia keia me ke kahnha nui i kahi a ka leo i pa-e mai ai, a hikiiele ae la i ka ike ana aku i kekahi luahine e ku mai aoa. U» hele a welowelu kona aahu, lepo kona kino, a ku i ka hoowahawaha kona ano a pau. E paa ana oia he kookoo ma kekahi lima, a ma kekahi, he hua Pomegetane oke kuahiwi. O kona ano, he kupaianaha, a o na hiona i kau mai maiuna o ke aiii opio. he eehia ano weli a mao koke ae ta no nae. Haka pono aku la na maka o ke keiki alii me ka huiiii, e naiu ana iloko iho ona i ke ano o keia hien*, a rae kana huakai. lke »ko }a keia i ka aa anapaoapa o na onohi maka oka luahine, a me ka oni o kooa nmauma, i like me he t»g* kumolau la i wela me ka inaina no ke komohewa ia aku o kona home waomheie. He oiaio, aole no paha mea e ole ai ka iia o ka ili i ka ike ana ako i kekahi mea o keia ano iwaena o ka uluiaau waoakua mehameha loa. {Ade i pau.)