Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 14, 6 April 1878 — Page 1

Page PDF (1.51 MB)

This text was transcribed by:  Noble'ene Kealoha
This work is dedicated to:  My Loving & Supporting Mom, Loretta Spencer

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

BUKE XVII. HELU 14.} POAONO, APERILA 6, 1878. {NA HELU A PAU 853.

 

Oh, Sing of His Mighty Love.

Colonial Singer. No. 22.

1

Aloha! No lona mai, a mana e!

O ka’u mele ia e mele ae nei;

O kuu Kalahal i kala mai ia’u,

Iesu ka mesia i make no oo’u.

Cho.  E mele e, mele e, mele e, mele e

ia Iesu, ia Iesu, mele mau no.

2

Iesu no ia mele nei, nona no au;

Kuu oli no oia, ua pau kuu makau.

Aloha no oia, a hoola mai,

A nona kuu mele, me kuu hoomaikai.

Cho.  E mele e, mele e, mele e, mele e, @

3

E oli, hauoli, e, e na luuluu,

E pau aku na luuluu, pau ia Iesu.

E pau na waimaka e, pau no ka uwe,

Paulele e ia Iesu, a maha e,

Cho.  E mele e, mele e, @

4

Iesu kai make, make no no’u

O oe kuu Ola e, me kuu Uwao.

Kuu mele mau ia, kuu mele maikai,

Kou mana aloha e ola mau ai,

Cho.  E mele e, mele e, @

HAWAII

 

KA

NANEA EEHIA

O KA HIWAHIWA OPIO

 

BABELA

KA MAMO MAKAHIAPO O NA

PUHAKA ALII NANI

 

ABEONA A ME MARIADANE,

 

KA WIWO LUA OLE NANA I KAILI

HAAHEO KA HULU MAMO GULA LELOLELO

MAKAMAE O KA IU O

GOMOHERA:

KA

OPUU ROSELANI OPIO I AHAI MAKAHEHI

IA MALUNA O NA KU AHIWI, MAWAENA

O NA AWAWA MALALO O NA LAU

LAAU A HOEA I NA WAOAKUA,

E KE KUPUA O KA WAO

 

ALINOE-LUSIANA:

O KE KUKULU HIKINA LOA

O KA ILIHONUA NEI.

 

MOKUNA 1.  HELU 2.

 

MINO aka mai la ka luahine me ke ano henehene o kano muu helehelena, a pane mai la,

“E hele ana oe ihea e Babela?”

Kahaha hou iho la keia no ka hoopuka ana mai o ka luahine i kona inoa. Ihea la kona wahi i ike ai iaia noi, a pehea la i maopopo ai iaia o kona inoa ia. He mea pohihihi iho la ia iloko o ko Babela noonoo ana. Hoomaopopo aku la no nae keia i ke ano o na maka o ua luahine nei, me he la he maka no kekahi mea noonoo nui, a me he la he mau onohi kilo no na mea i hala a me na mea e hiki mai ana.

“E hele ana nu e kauoha aku i ke kanaka in@ nana i hoomainoino kuu mau makua, e iho mai mailuna iho o ka noho alii o hai, a e haawi pio mai i kona hanu malalo o ko’u mau kapuai wawae;” wahi a Babela I pane aku ai i ka luahine. “Ina oia kau huakai, alaila, ke kau leo aku nei au ia oe, mai hele wikiwiki loa oe, mai awiwi ka manao, e hele malie, mai hele ino. E ae mai oe e hapai aku ia’u a kau ma kela aoaoo kuhawai. E nana mai oe ua hele au u a palupalu, ua nawaliwali ko’u mau @, a ke ike mai nei oe i na hoailona o ka aoo ma na oho hina malana o ko’u poo. E ae mai hoi me ka oluolu I ke noi a ka luahine;” wahi a ua luahine nei me kona leo ano nawaliwali.

“E Ka makuahine,” wahi a Babela, “aole paha i oi loa aku ke ano nui o kau huakai mamua o ka’u, oia hoi ka hele ana aku e kauoha aku i kekahi kanaka i hoalii iaia iho e iho mai mailuna mai o kekahi nohoalii. E@ kekahi, e hoomaopopo aku oe ua ano ikaika loa ke kahe ana o ka wai, a ino paha wai e hina, alaila, o ko kaua lilo pu ana no ia i ka wai, a o ka make ka hopena. He hauoli loa au e kokua aku ia oe, aka ke manao nei au nole i lawa pono loa ko’u ikaika no kau noi.”

“Alaila, he ikaika ole maoli no nou, a nolaila, ua nele oe i ka ikaika no ka hooko ana i kou manaolana au e hele @ ma keia huakai. He mea kuapono ole loa i ke kanaka hooikaika ole e kokua i ka poe elemakule, ke noho ma ke kulana Moi. Aka, aia no nae ia oe ia wahi. Ina oe e hoole ana i ka’u noi, alaila, e hele aku no au me ka hoao kino ana, a ina au e lili i ka wai, alaila o ke aloha no kou.”

Hoomaka aku la ua luahine nei e hele, aka, ku ae la o Babela iluna a kau aku la i kona mau lima iluna. Ua hoi mai la ka noonoo ana no na oleloao a kon makua kupua o ka waoakua. “E kokua I ka poe no lakou na makahiki i oi aku i kou, i na manawa a pau e hiki ana ia oe.” Na keia mau hoomanao ana i neia mau oleloao i hookomo mai i na manao hou iloko o Babela, a pane koke aku la ia.

            “Ano ke hoomanao ae nei au i na oleloao a ko’u makua i noho ai malalo o ka malumalu o na luau, a ke hiki ole nei ia’u ke nua iho i ka mihi ana aku imua ou ne ko’u ae mua ole ana aku nei i kau noi.”

            Kukuli iho la ia ilalo, a noi aku la i ka luahine e kau mai maluna o kona kua. “Heaha no ka hewa,” wahi ana; “ina oe e lilo i ka wai, alaila, e lilo pu no au me oe.”

            No keia noi a ke kanaka opio, kau mai la ua luahine nei maluna o kona kua, a hoomaka aku la keia e hooikaika no ka pae ana ma kela aoao. Me he la ua maopop no ike kumu o ka wai ko ia nei manawa e komo aku ai iloko o kona opu, me he la ua enemi iaia nei, no ka mea, i ka manawa a ia nei i hooikaika aku ai a kaa pono iwaenakonu, o ka manawa no ia o ka wai i kahe nui mai ai me ka ikaia loa, a kulanalana iho lu ko ia nei mau kapuai wawae, a aneane e hina. Aka, ua paa no nae kona kino a hiki i ke kau ana ma kela aoao. Iloko nae o ko ia nei mau hooikaika ana, ua hemo aku la ke pihi hao dia o kekahi o kona mau ka@, a ua minamina loa iho la ia no ua pihi nei. No ka mea, oia wale no ka mea i loaa ia maui ano pihi, aole i kahi mea e ae a puni ka aina, a he makana hoi na kona makua kupua i haawi mai.

            Oiai nae keia e kaumaha ana no ka haule ana a lilo i ka wai ua pihi nei, ua pane mai la ua luahine nei.

            “Mai kaumaha oe no ia mea, e Babela, no ka mea, he ouli pomaikai nui loa ia nou. He hooia mai ana ia ia’u, o oe no ka, ka mea a ke kumu luau leo kanaka e kamailio mau nei, nolaila, e hoolana oe i kou manao, a e nana aku no na pomaikai e haawi ia mai ana maluna o kau hokua.”

            Aohe manawa a Babela e ninau aku ai ia@ no keia kumu laau kamailio, a me ke ano o kana kamailio ana nona. Ua hoomaopopo koke iho la no nae keia i ke ano eleu o kona kino, a me ka hoihoi o ka manao mai ka manawa a ka luahine i kau mai ai maluna o kona hokua. Holo maui mai la no nae na hoomanao ana no ke pihi o kona kamaa.

            “Mai noonoo oe no ia pihi e Babela, wahi hou a ua luahine nei. E loaa mai ana ia oe ke pihi i oi aku ka nani mamua o ia au e u wale nei. I ka manawa a ke kanaka hana ino au e hele nei e paio e ike mai ai i kou maui kamaa, a hoomaopopo hookahi wale no pihi i koe, e hoomanao ae ana ia no kekahi mea, a e piha koke ana kona naau me ka weliweli, a haalulu kona kino. O kou alanui no keia, e hele mau oe, a o ka’u mao hoomaikai pu ana ke ukali aku ia oe. A i kou wa e noho ai maluna o kou nohoalii, e hoomanao ae oe i ka luahine au i kokua ai i ka muliwai. Aloha oe.”

            Ua hoomanawanui keia ma ka hooikaika ana e ko kana mea i manao nui ai. Ma ke ao e hele ana oia, a o na nani a kona maui maka e kilohi mau ai kona hoahele. Ma ka po, o ka leo o na manu kona hoa moe. Ma kela a ma keia aoao o kona alahele na hua ai momona o ka waonahele, a e kahe mau ana na kahawai liilii me ka nani o ka wai malalo o na laau. Nalaila, aole loa keia e pololi ana. Ua malumalu ka pa ana o na kukuna o ka la i ke ao, a ua lulu na welelau kehau i ka po. Pela keia I hele ai no kekahi @ la lehulehu, ma ke ku @ ia me kekahi olia hookuemi hope.

            I kekahi kakahiaka nui loa, i ka manawa aole i ala’e na manu o ka lewa mai na hihio hiamoe ana, ua ala’e la keia, a hoomaka hou aku la ma kana huakai. Pii aku la ia ma kekahi puu, a i kona hiki ana iluna, ua hikilele ae la kona naau i ka ike ana aku i kekahi kulanakauhale nani lua ole e waiho kalae mai ana imua o kona mau maka. He kulanakauhale keia ua kokoke i ke kapakai, e haliu ana i ka moana mamua ponoi iho o kekahi kuahiwi komahao.

            He elima mile ko ia nei kaawale, a ua hiki wale no iaia ke hoomaopopo aku i na mea e hana ia aoa. Ike aku la ia i na kanaka lehulehu, he maui @ okoa, e haiamu ana ma na alanui o ke kaona. Ua aahu lakou me na kapa nani, a e hauoli ana me ka lealea nui.

            Makahehi aku la ko ia nei naau no keia mea, a me ka puuwai hauoli a ano pihoihoi, iho aku la keia mai ua kuahiwi nei:  I ko ia nei hiki ana’ku ilalo, ike aku la keia i ka nani o na mea a pau. E holopuni ana ke ala o na pua a puni ka lewa, a e mohala maikai ana na pua o na ano lehulehu wale a pau. E lele hoolailai ana na manu ma o a maanei; a e kani ana na ohe a me na li@a, a me na leo mele o na kaikamahine puukani opio. Nani ko Babela mahalo nui no keia mau mea, a ua komo mai la ka hoohihi nui iloko ona no keia wahi.

(@ pau)

 

“Hoku Ao” ma ka Ilikai no na Pae Aina o Maikonisia.

 

            E na makamaka mai Hawaii a Kauai, ka Moi a me kou hoa, ka Hooilina Alii Na’lii, Aloha oukou a nui loa.

            Ano, ke hoouna ‘ko nei au i ka moolelo iloko o ka Nupepa i ike mai ai oukou i ka huakai a Hoku Ao no na pae moku o Maikonisia, me ka walohia o loko o ka naau; ua haalele a ku makou ia Honolulu i ka auina la Peaha, hora 3 paha oia ka la 14 o Iune 1877. Ia Pele e kauo hele ana ia makou a hala o Mamala, ua huli hoi aku o Pele, a hele maila makou. I ka huli ana ‘ku o ke alo i hope, a nana ‘ku I na hiona nani o ke taona, i ka waiho kahela mai o na oawa, i hoonani ia e na lau lipo wao kele; a, aole mea e paa’I o ka waimaka, me he paka ua ‘la no ka Hooilo, ke kulu maka walu, i ka ua mea o ka walohia i ka aina kulaiwi a au Lani Kamehameha i noho alii ai a me o’u maui kupuna, I e eha pu ai na ili i ka houhou ihe o ka wa kaua o ka nai aupuni nui a nolaila’u i haupu ae nei i keia mau lalani mele la.

 

                                    Aloha’u la i kuu aina,

                                    I kuu Home hanau e,

                                    Mai ka Lani nai Aupuni o’u,

                                    A me na Kamehameha e,

                                    Ia Lunalilo a me Kalakaua hoi.

                                                MAHELE 1.

            1. O ko makou nui mai na alii moku, a i na ee moku a me na sela, ua hiki aku ka huina i ka 24, a eia ko lakou mau inoa;

            Kapena A. D. Colcord, Mrs. A. D. Colcord, Mr. Chas. A. Colcord, (ka malama moku,) Mrs. Logan me kana keiki Comelia Omalvey, Adolgod Hansery, Rev. S.P.Kaaia, Mrs. E. K. Kaaia, S.P.K. Nawaa Mary K. Nawaa, Simeona M. Kahelemauna, Agaga, (Poke) Amo Pake, Henele, Kealoha Geogi Keliiapa, Daimana Kaai, John, Halualani, Keake, Opunui, John Nolu, Herena, Ebele, he Bonabe a ua noho luina.

            2. Ka holo ana no Fannings Island. Ua holo pono ka Hoku Ao no keia mokupuni, a he maikai ka makani, a me ia maikai no a hiki ana. O ke poluea luai wale no kahi mea ano e i loaa ia makou, no na la elua a ekolu, a o ka palekana no ia. I lau kanaka loa no makou i kahi Pinaau Keliihapa, hui mai me kahi bebe a Mrs. Logan, hu ae la ka makou aka. Maikai a haulani ka holo ana o Hoku Ao, oiai he peuwini ka makani mahope, a oia hoolai wale no o na eemoku. A, kai no hoi o ke taona wale no ka ikiiki i ka wela o ka la, eia no ka hoi kahi o Hoku Ao, ka hele ia a auau I ka hou, ka ua me he wela hahana.

            3. Ka ike ana ia Fannings Island. I ka ehiku a me ka hapa o na la holo o ka moku, i ka hora 12 me 30 minute awakea, ike ia kula o Fannings Island; he ike ia paha mamua o ka hora 11, o ka paa hoi i ka noe, oiai, ne wa ua kuakualau ia. O keia mokupuai, he wahi i kapa ia he aina lepo manu, a ua lilo no ka poe Pelekane. O ke kumu o ko makou holo ilaila, i kii makou he poe kanaka no ka Paeaina o Kilipeti a me kekahi maui wahi e aku, i lawe ia ilaila e hana @, a no ka pau ana o ka wa hana, ua @ make o Davies ma o Honolulu e hoihoi I ko @ aina. Ia makou i holo aku ai kokoke, aole ike ia aku o kauhale, aole no hoi ke kanaka. A mawaena paha o ka hora 4 ahiahi, ike ia aku la ke awa e ku ai a me na wahi hale a me ka pahu hae. Ia wa ua peholua na pea, a holo aku la ka malamamoku iuka ma ka waapa, me ka lawe pu aku he leta na ka haole olaila. I ka hiki ana o ka malamamoku iuka, ike ia aku la ka hoholo ana ae o na wahi kauna kanaka, a huki ia ae la ka hae Pelekane ilona o ka pahu hae loihi.

            I ka hoi ana mai o ka malamamoku, ua kau pu mai me ka haole o uka, i holo mai e kuhikuhi i kahi e ku ai, a mahope mai kona waapa. I ka makaukau ana no ke kuu o ka heleuma, ua holo aku ka moku a ma kahi e lana ana ka waapa o ka haole o uka, e lana ana me ke kukui, oiai o ka hora 6 paha ia a oi ae. Ia wa I kuu ia ai ka heleuma, a no ke kupono ole ana o ka haule ana o ka heleuma ma kahi e paa ai, aole i paa ka moku a ua hele a loihi; a no ka paa ole, ua hia hou ia ka heleuma, a ua kalewa ia po a ao. Ia kakahiaka ae, ua kalewa ia po a ao. Ia kakahiaka ae, ua kii aku ka malamamoku i na ukana o ka poe I manao ia e hoihoi i ko lakou wahi. Elua a eha paha waapa i piha i ka ukana o ua poe nei a pau. Ua holo aku o Dr. E. M. Pease, ka@a wahine a me ka wahine a ke kapena iuka o ua aina nei. He aina nui keia a ua like no kona ano me ko Ebona ma, ka hoopuni o ka aina mawaho, a he moanakai oloko. Nui ka niu, hal@. Aole ona kuahiwi, he aina papu wale no, ua ahe like me Kahakaaulana. He aina oluolu no nae, aole like loa me na Paeaina o Makala ma, pela @ Rev. S. P. Kaaia, ka nui o ka wela. O ka nui o na kanaka i kau mai, ke hui ia na kane, wahine a me ne keiki, ua hiki aku ka huina I k@ 20. Nui no ke aloha I keia poe, oiai, ua nuui ko lakou hoomanawanui i ke anu a ka ua.  (Aole I pau.)

 

Hoike Oiaio, Haina Kupono, Kuhikuhi Pololei.

 

E KA NUPEPA KUOKOA. Aloha oe:-

            Ua ike iho au ma ka nupepa o Ko Hawaii Pae Aina, Buke I. Helu 12 o ka la 23 o Maraki, I na olelo paukiki, lele walawala, hawawa, ike ole a K. U.

            Aole au I lawe ae i ke “kuamoo ahi,” a olelo iho no Kekuaniau wale no; no ka mea ua maopopo ia’u ua komo pu ko kakou Moi aloha kekahi ilaila, a me kona mau kaikuahine ponoi, a me na alii hanau o ka aina e ola nei.

            Ke i mai nei o K. U. “me he mea la oia wale no kai ike I nei mea he kuauhau alii.” Ae, ua akka no ia’u he nui no na kuauhau e noho nei, aka, aole nae hookahi halau i ao ia ai i nei mea he ike. Kuhi au ua ike oe; eia ka he lawaia oe no kai papau, he hai lima ka loa o kau wahi aho, o ka paoo me ke oluhe ka ia e @ ia oe ma kaheka. Kai no he lawaia oe no kai hohonu, he elima lau ka loa o ke aho, a i ole ia, he mano, ku i ka papaku o ka hohonu o ka moana, alaila la ku kau hoopololei ana mai.

            No na olelo i na keiki a Liloa. Aole au I manao nui ia mea. Ua paa ia I ka heluna hoku o ka papa kuhikuhi, o ka mookuauhau a ka poe ike.

            Pela hoi ia Akahiakameenoa. Ua maopopo ia’u, hookahi kino a ekolu inoa, O Akahiakameenoa, o Akahiakuleana, a o Akahiilikapu.

            Eia kekahi, me ka olelo “Kama.” Aole ia o ka’u mea e nune loihi ai-Ua pili no kela olelo Kama, Kamaiki i na keiki a ka makaainana, koe nae ka hooholo loa ana ‘ku he “Kama Alii;” pili wale no ia ma o na ‘lii la i ike ia, he koko alii, he kulana ahi, mai ke Akua mai.

            Auhea oe e K. U. eia keia hoopololei maanei aku, a me ka hua ninau. Ma ka mookuauhau he oe i ike ai, i i iho ai oe o Kaloiokalani ka makuahine o Laanui? He kaikuahine anei o Kaohele no Laanui ma kau ike?  He kupunawahine o Kaohele no Kekaaniau; Owai ka makuakane? Hilahila ka la, mania ka mahine, henehene mai na hoku, akaaka mai ka iheihe, ka ia nuku iki o loko o ke kai. Maanei, ua kukue, hapakue ko moolelo e ke hoa.

            Eia kekahi, ua lawe ae oe ia Nahe, a kapa iho o Naheana. Ea ka pololei, o Nahe (pa pohaku o Kekela i Kawaipapa, Hana, Maui Hikina.) oia kekahi kaikamahine a Kaloiokalani i noho aku ai ia L@-oia iho la ka, ka makuahine o Kalokuokamaile, aole ka o Kahikikalaokalani ka makuahine o kalokuokamaile, oia ke kumi i lio ai ia Hanaluukia ka hanai, kaikuahine o Kahikikalaokalani.

            Eia hou kekahi, no Luluhiwalani. O Pualinui ka inoa o ka makuahine, aole o Kelaihilani, e like me kau I hoopuka mai nei.

            No Akahi. Me neia ka’u ike maopopo, o Hinai kai noho aku ia Kapapaoi wahine, hanau o Nuhi ka mua, a o Kupapaulu k@ ka m@. O Nuhi kai noho ia Kaohele  hanau o Laanui, o Laanui noho ia Owena, hanau o Kekaaniau. O Kupapaula noho ia Ahukioalaa hanau o Kaluai w. Kaluai noho ia Pauwelua hanau o Akahi, oia kona pili kokoke loa ma o Kekaaniau la.

            He haina piha no na kupuna o Lonoikamakahiki-kapuakalani. Me neia ka hoonohonoho ana. O Huanuiikalalai kai noho ia Molehai hanau o Kuhelani, Kuhelani noho ia Lalanileo, hanau o Hakalanileo, Hakalanileo noho ia Hoohoakalani hanau o Kana, Kana noho ia Hoohoakalani hanau o Kanapooilo, Kanapooilo noho ia Kaleikapu hanau o Keauia, Keauia noho ia Hoomanaikalani hanau o Kuheimoana, Kuheimoana noho ia Paepae hanau o Kukahauula, Kukahauula noho ia Lilinoe hanau o Loma, Loma nohoia Laakapu hanau o Lulanaalomaakahauula, Lulanaalomaakahauula noho ia Moenole hanau o Paeamoenole, Paeamoenole noho ia Ohikiniho hanau o Haeapae, Haeapae noho ia Hainui hanau o Hoopiliahae, i noho aku ai ia Keawenuiaumi loaa o Lonoikamakahiki, na ke mele I hooholo loa’ku o Lonoikamakahikikapuakalani. Ua nui no na Lii i komo I nei mookuauhau e noho nei.

            Ke i ia mai nei e hopu ia kuu kino no ka “laibila,” a hoopii ia ma ke kanawai, no kuu lawe wale i ke “kuamoo alii,” a hooili aku maluna o Kekaaniauokalani. Aole, ua wehe akea aku au i ka mookuauhau o ka papa kuhikuhi akahi, pili aku i ka Moi a me na ‘lii hanau o ka aina e noho nei, koe aku na hoohanohano ana, a me na hoomaikai ana, na ka Moi wale no ia.

            Ua hoea mai ma ou la, “alii no ka malu kukui” keia. Eia ka’u malaila, ua puka mai no ia noloko o kou manao ino, opu keueue, opu keemoa a piha opala.

            Eia ka’u ia oe e K. U.  E hoi oe a ka wai puolo elemihi, e mihi iho oe i kou ike ole.  Heaha la keia nu i pukiki mai nei?  Alaa ko pahee i Kaline, hele i Kailipalala, pakika i ka hulaana, pahee i ka ala, ilikia ka opeope e ke kai la lilo, i lilo no he hele hawawa. ua ike mai no ka maka, he nalu e poi aku ana, i hele mai ka hia, lawe ke kai i ka opeope la lilo, a laa ka hoka la.

            Aole o oe ko’u hoa e ku ai i ke kahua mokomoko o ka ike, he hana na kamalii, he lealea kalakalai, he namunamu ka loaa.

            Owau, ne kupa aloalo ua kea no Hana, he ua kupuni kapa no Lanakila, ka ua onini pua ie o Hana i ka moana, ke haaheo mai la I ka ili o ke kai, no ka makani ahai aloha mai o Kipahulu, mai ka makani huli wai amau o uka, o ka wai nae ke hele i ka@; keiki no ka ua pili pa pohaku o Kaupo, he kupa nana wai no Helani hoi, mai ka wai luu poo o manawainui, e aloha ne ana i kuu aina hanau.

            Maanei, ke hooki nei au i ko’u pane ana aku ia oe. Ua pau, ua pau olelo me ka luina, Kapena wale no ka hoa olelo. Ke kau nei ka’u makakila iluna, o Welehu ka malama, aohe hana a Kauhikoa, ua kau ka waa i ke aki.  Na’u na

P. S. PAKELEKULANI.

Honolulu , Mar. 30, 1878.

 

Na mea Hou o Kohala.

 

E MR. LUNAHOOPONOPONO; Aloha oe:

            E oluolu oe e hookomo iho i na mea hou o ka makani Apaapaa o Kohala nei.

            Hookolokoloia. Ma ka la 13 o Mar. nei, ua hookolokoloia o Aarona k, me kelea w, no ka hewa, moekolohe, a ua hoopaiia e na eha a ke kanawai maluna o laua. He 40 ala a ke kane, a he 25 pehu a ka wahine. Pukeokeo.

            Ma ia la no, hookolokoloia o Ahon pake, no ka hewa puhi opiuma, a ua hoopaiia he $200.

            Ma ia la no, hookolokoloia o Kanakaole, k, no ka hewa kolohe i ke ko a J. Wood, hoopaiia $4 me na koina. Kamau hoi o ka uuina o ka puna ko.

            Make.  Ma ka la 17 o Jan. make iho la o E. Kekaula, ma Kapaau, Kohala nei, he kanaka ia i aloha nuiia, he oluolu heahea, lokomaikai i na hoa’loha e u ana i ke aloha nona.

            Me ka mahalo i ka L. H. a me na limahana ahonui a pauaho ole o ke KUOKOA.  C. K. PAOAIEEALA.

            Kohala, Hawaii, Mar. 22, 1878.

 

MAIKAI KA HOI KA PAPA!

A ME

KALAAU O KOU HALE!

NO HEA LA

KAI NO HOI NO KAHI O

 

WAILA MA!

 

Nana aku no hoi ia la

Ohi ka lo o ka Laau o Makawao

I ka ua mea hoi o ka nani o

 

Na PAPA!  Na PAPA!!

A ME

 

NO PONO KUKULU HALE

O NA ANO NO A PAU.

 

Aia ma ke kihi o na

ALANUI PAPU me MOIWAHINE!

HONOLULU

 

MALAILA E LOAA AI

E LIKE me ka MAKEMAKE

NO KE

KUMUKUAI MAKEPONO LOA!

 

PAPA, PAPA, PAPA,

Na Papa Huluhulu,

Na Papa Manoanoa,

Na Papa I kahiia,

Na Papa Kepa,

Papa Hole Keokeo,

Papa Hele Ulaula.

 

NA LAAU, NA LAAU!

Na Kua,

Na Kaola.

Na Aaho,

Na Molina,

Na Peapea,

Pine Huluhulu,

Pine I kahiia.

 

NA Papa a me na Laau Ulaula!

Pili ulaula,

Pili Keokeo,

Pani Puka,

Pani Puka Aniani,

Ipuka Aniani,

Puka Olepelepe.

 

PENA O NA ANO A PAU!

Hula Pena mai ka Liilii a ke Nui,

Aila Pena,

Aila Hoomaloo,

Waniti, Pate.

 

NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO!

Na Ami Puka Hale,

Na Ami Puka Pa.

ANIANI!

                       

Pepa Hale a me na Lihilihi

E LOAA NO MALAILA.

PAAKAI HELU I O KAKAAKO me PUULOA

 

            No ke DA@ KUIKE, e loaa no na mea a pau i haiia ae la, no ke Kumukuai Emi loa. O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau, e loaa’ku ana ia lakou, e hooko koke ia no ia me ka lawa pono.

            E Kipa Nui Ilaila, I ike I ka O@