Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 14, 6 April 1878 — Page 2

Page PDF (1.98 MB)

This text was transcribed by:  Uilani Arasato
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

OLELO KUAHAUA.

 

O Makou, KALAKAUA, hia ka Lokomaikai o ka akia ka Mei o ke Hawaii Pae aina, ka Kikala ake ku.

            Ma ko Makou Oloela i like ai ke ko Makua Kumakaoawa e akokea mai na Hoa o ka Akaolelo o ko Makoa Aepeai ua ka Haie Alaoleio, ua ko Makou Kulaoakaalaale kia Hemolal uo ke kuka ana no oa Hana o ke Aupani, ua ka hoia 12 o ka Poaloa, la Kamakola o Apeiila, A.D. C meikamamawaia Haneame Kanahikakumawale.

            Haawiia malalo o ko makou Hokikoa alil, ma ko Makoa Halealii makao o ke Kulanakauhale o Honolalu, i kela ia eka o Maraki, A.D. Uinikamawaia Hamei ma Kamahakukumawalu, a e ka Hoa o na makhiki o ko makoa Noboalii aua.

                                                                                                                        KALAKAUA K.

 

            NAKALIA:

                        J.Mori eaota Robina Kalalana                                                                         850

 

Ke keike ia aku nei i na kamala a paa, e heepololei ka la aku ane ke Kanawai e pili ana i na heloholea aea hewa e loaa ana me ka aloa o Luakaha, a me na u ma e ae o ke aupeni ma Nuuano Valley. A ua hookoha ia o Mapele a pae Meamoa e hooko i keia heelaho, a e hoopaa ia na heloholoaa aia ano a pau ma ka pa aupuni.                                              J. MOTT EMITH.

                                                                                                                                                            Kuhina Kalalaina.

            Keena Kalahina. Mar. 20, 1878.                                                                                                         842

 

            Ua hookaha pono ia i keia la na mea noaa na inoa malaio, i mau luaa Alanui. penei:  R.W. Kapohaku. Lune Alanui no Waiiuka, Mani, ma kaai o oeo. E. Kielanelaoo i haalele mai. J. Keolokana, Lana Aiauai no Makawao.

                                                                                                                                    J. MOTTEMITH, Kuhina Kalalaina.

            Keena Kalaina, Mar 1, 1578.                                                                                                                                      851

 

Ua oluolu i ka Mei ka Hookohu ana ia Henry A. Pierce Kaquire, i Kuhina no ko ua Aina e.

            Halealii Iolani, Maraki 1, 1878.                                                                      830

 

Ua oluolu i ka Moi ka hookohu ana ia B. Kipi Eaqr. i Kiaaina no ka Mokupuni o Hawaii.

            Haleaiii Iolani. Mar. 1, 1878

            Aponcia: J.MOTT SMITH, Kuhina Kalaiaina.                                              880

 

MA KA Poaono ia 6 o Aperila i ka hora 12 o ka auina la, e kuai kuriaia la aku ana ma ke akea, me ka puka komo mauka o Alilolani Hale. ka hooilmailma no na makahiki Elima (3) ka Apena Aioa Aupuni i kapala, "ka pa Aina Aupauni" e waiho la ma Nuuanu, a he I 16 eka, ol a emi mai paha ka nui.

            O ka mea e lilo ai ka hoolimalima o kela aina, aole ola e ae ia e hookuu maluna o ua aina nei, i kekahi ano holoholona o keia a me keia ano, a aole no hoi la e ao ia elawe i kekahi wai a kuleana wai paha.                             J.MOTT SMITH,

                                                                                                                                                                        Kuhina kalalaina.

            Keeua Kalaiaina, Mar. 7, 1878.                                                                                                                      819

 

OIHANA WAI:

Ke huiiu aku nei i na mea a pau, mai keia ia aku, a hiki i ka la e hoolaha hou ai, e hoopaala ana ka wai o na piula aupuni, mai ka hora 8 ahiahi a hiki i ka hora 8 o kakahiaka o kela a me keia ia.                    R. LISHMAN, Luna Wai.

            Apunola:                                                                                 J. MOTT SMITH, kuhina Kalaiaina.

            Honolulu, Mar. 8, 1878.                                                                                                         819 H

 

            I kuliko ai me ka pauku 231 o ke Kanawai Kivila, nolaila, ke hoolahe ia aku nei ka lohe e hookaawale ia ana kekahi i'a no na holoholona komohewa, ma Kukuihaele,  apaana o Hamakua, Hawaii, mauka o ku alanui aupuni.

            I kulike ai me ka pauku 232 o ke Kanawai Kiwila. holaila, ke hoonoho a ke hookou aku nei au ia H.P. Kaikahi i luua pa ao ka Pa Aupani ma Kakuiiaele, apana o Hamakua, Hawaii.                                                                     8.KIPI,

                                                                                                                                                                        Kiaaina o Hawaii.

            Aponoia:         J.MOTT SMITH, Kahloa Kalala na.

Hooolulu. Feb. 19. 1878.

 

   Ua hookuluula ka poe nona na laoa malalo iho i mau Konilaina no na Pa: Dec. 1, J W Smit, Kona Hema, Hawaii. Dec. 10, D Kauanu. Kona, Oahu, ma kahi o J W Makalena i make.  J MOTT SMITH.

                                                                                                Kuhiua Kalalaloa.

    Keena Kalalaina, Dec. 11, 1877.                                                  837

 

 

  Ma ka Poaono, la 29 o Dekeuiaha 1877, i ka hora 12 aulaa la, e kuniia aku ana ma ke kuuaia, ma ke aia komo o ka aoao mauka o Aliiolani Hale, Eono (o) Loi, e waiho la ma Auaukai, Waikiki: a penel ka nui o na eka o kela a me kela lol: 233-1000 eka, 208-1000 eka, 100-1000 eka, 131-1000 eka, 66-1000 ekai 70-1000 eka.

   O ke kii a me ka Palapala Auaalulaa o na alua I olelo ia maluna, e ike la no ma ke keena kalaiaioa.

                                                J. MOTT SMITH, Kuhiua Kalalulua.

  Keena Kalaiaina. Novemaba 8, 1877.                                 832 3t

  Ua hoopaneeia ke kuai o na Loi Kato I hoikela maluna ae a hiki i ka manawa e hooiaha hou ia aku ai.

                                                                        J MOTT SMITH, Kuhina kalauaina.

   Keena Kalulaina, Dec. 11, 1877                                                                 837

 

Hoolaha.

 

            O na hona Aupuni Hawaii ma nai puu dala he $100, $200, $300, $1,000 a me $3,000. e uku aku ke Aupuni he 7 keneia no ka makahiki, ae ukuia Hoko o nole e emi malao o umi makahiki, e hiki no ke loaa ma ka puu dala e kau palenala ai, a hiki i ka wa e hoike hou u'ku ai, ke noi mai i kela keena,               JOHN N. KAPENA, Kuhina Waiwai.

            Keena Waiwai, Aug. 27, 1877.                                                                       828 11

 

Aoolaha.

 

  O na Kahu Malauia Keiki, na Lunahooponopono Waiwai, na Lunahooko Kauoha a Kahu Malama Waiwai e ae paha a makemake ana e hoopakapuka, ke hoike la'ku nei ka lohe ia lakou, e hoopukala no ua hona Aupuni Hawaii, na puu dala he $100, $200, $300, $1,00 a $5,000 paha, ma ka ukupanee ma ka 6 kenela no ka makahiki, ke noi mai I kela keena, a e kau palenala no na e ka nui o ke dala e hoopuka'i.                             JOHN M. KAPENA.   Kuhina Waiwai.

            Keena Waiwai, Aug. 27, 1877.                                                                       828 11

 

            He HooLoLI i manaoia no ka Pauku 6 o ke Kumukanawai i haawaiia ma ka la 20 o Augale, M H 1864, e like me na olelo o ka Pauku 80 o ia Kumukanawai.

            E hoololiia a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 61 o ke Kumukanawai, a penei e heluheluia ai ua Pauku la;

            Pauku 61. Aole no e kohoia kekahi i Lunamakaainana i na he pupule a he hupo paha, a ke ole ia he kanaka malalo o ka Moi, a ke hiki ole aku oia i na mokahiki he iwakaluakumainakahi, a ke ike ole hoi i ka heluhelu a me ke kakaulima, a ke maopopo ole hoi iaia ka  helu waiwai, a ke ole hoi oia i noho ma keia Aupuni i ekolu makahiki, mamua iho o kona kohoia ana; a ke ole hoi on a waiwai paa, a waiwai lewa paha i maopopo i hihia ole iloko o keia Aupuni e like me elima heneri dala.

            Aponoia i ka la-- o ------ M H 1876.

            E ku kaawale ia mau mahele okoa; aole hoi e noho kekahi Lunakanawai iloko o ka Hale Ahaolelo.

            Aponoia i keia la-- o --- M H 1876.

 

            He hoololi i manaoia no ka Puuku 20 o ke Kumukanawai i haawaiie ma ka la 20 o Augate, M H 1864, e like me na olelo o ka Pauku 80 o ia Kumukanawai.

            E hoololiia a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 20, ma ke kapae ana i ka huaolelo 'Ahakakau" mamua iho o na huaolelo, 'iloko o ka Hale Ahaolelo," a penei e heluhelu ia ai ua Pauku la:

            Pauku 20. E maheleia ka Mana Ni o ke Aupuni i ekolu Apana okoa, oia ke Mana Hooko, ka Mana Kau Kanawai, ka Mana Hookolokolo.

Make Mainoino.

 

E ka Lunahooponopono o ke Kuokoa, ae mai oe i keia mea hou e hookomo iho, oia keia: Ma ka la 25 o Maraki, makaiki 1878, ua make emoole o o Hale, o ke amu o kona make ana, i hele i ka hoopahu a me ke giana pauda ma ke kai o Kaupauea, a ua loaa ia i ka pilikia mainoino a a pauda a make loa, a o kona lua i au ai ke kai ua pakele mahunehune mai no ia i e ehu a ka paude. Ua hana pinepine loa keia poe kanaka i ka hoopahu i-a a ili ka pilikia maluna o lakou, o ka wa i make ai o Hale ne make ia mahope o ka laora 1, a nalo kona kino i ka lepo mahope o ka hora 3 Oia ihola no kahi mea hou o kuaaina nei Owau no me ka mahalo.  H.MALIHINI.

            Kaupakuea, Hilo, Hawaii.

 

KA NUPEPA

 

Kuokoa me ke Au Okoa

 

I HUHA.

 

No ka Makahiki, 82.  Eono Mahina, $1.

 

Dala Kuike ka Rula.

 

                                                                                                           APERILA 8, 1878.

 

            He mea e oluolu ai na makamaka a pau ke lohe ua hiki maikai aku ka hooilina o ke kalaunu o Hawaii i Kaleponi; a ua pii ae ka maikai o kona ola ma ka hoolauna ana'ku me na ea oluolu oia aina puni ole o ka Pakipika.  He mau malama pahe e kali ai o Liliuonamoku ma na palena o ua aiua one gula nei, a huli hoi mai no ka aina makuahine.

 

HE HOOPUNIPUNI.

 

            Iloko o kekahi o na pule i hala aku mahope, ua hoolaha makou ma na kolamu o keia pepa i kekahi mau olelo i lawe ia mai no loko ae o kekahi o ua nupepa o Amerika, e pli ana no kekahi hana mana a kekahi kahuna pule o ka hoomana Katorika Roma ma Manch Chunk, Peneselevania.  Ua olelo ia ua hoola kela kahuna i kekahi mea (he wahine paha) mai ka make mai.

            Ma kekahi nupepa i loaa hope mai nei ia mokou, ua hoakaka ia ka wahahee maoli o kela mau mea i hoolaha mua ia.

            Ua lawelawe ka Bihopa oia wahi e hooponopono i ka hana pono ole o ua kahuna nei ana, a ua hoihoi ua kahuna la i kana mau olelo mua a pau, me ka hoolaha ana ma ke akea, o na olelo i hoolaha mua ia e ia no ua hana mana la, he wahahee wale no ia mau olelo a pau.

            Aole io no he hiki i na olelo hoopunipuni e like me ia ke ku mawaeua o ka lahui malamalama.

            Aole no hoi makou i manoa e lawe aua na makamaka i kela mau olelo mua no ka hana maua i hoolaha ia, me ka manao he oiaio ia mea.  Aka, ua lawe ae makou e like me ka makou ike iwaena o na mea hou o na aina e.

 

KE KANAWAI

 

HELU 10.

 

            He nui no na auo o ka Noho loihi ma ka aina e pono ai keia pale ana i ka hoopii hookuki.

            (1) Noho kue i ka pono o ka aoao hoopii.  Ina ua noho ke kanaka mamuli o ka hoonoho ana e ka mea nona ka aiua, a malalo hoi o ua on a nei o ka aina, me kona ae aua iaia e noho pela, alaila in a hookahi haneri makahiki kona noho ana pela, aole e loaa iaia ka mana ma kela aina mamuli oia noho loihi ana.

            (2) Noho kue ma ke akea. Ina i manao ka mea e noho ana ma ka aina e lawe i ka aina nona, pono oia e hai aku ma ke akea pela a hoole i ka mana o na mea e ae, a hana aku a lawelawe i ka aina me he mea la nona maoli no.  Aole oia e hoopaa i kona kuleana ma ia aina, in a ma ke ano huna a malu kona lawelawe ana i ka aiua, no ka mea aia ike ka mea nona ka aina i ka olelo a me ka hana hoi o ka mea e noho ana ma ka aina, hiki iaia ke hoopii.

            (3) Noho kuokoa ma ka aina.  Ina e noho pu me ka mea nona ka aina, aole ia he noho kue i manao ia ma keia Kanawai.

            (4) Noho mau ma ka aina.  Ina e uoho i kekahi manawa, a haalele, a noho hou a haalele hou, aole e helu ia keia noho kuikawa ana iloko o na makahiki iwakalua i hoakaka ia ma keia Kanawai o ka noho loihi.

            O ke kaumaha o ka hooiaio ana o keia pale ana, aia no maluna iho o ka aoao uana i waiho imua o ka aha keia pale ana.

            Ua olelo ke Kanawai (Pauku 1053 o ke Kauawai Kivila, "Aole no e hoopiiia no kekahi olelo aelike no ke kuai aua i kekahi aina, a me na mea paa e pili pono aua i ka aina, ke palapala ole ia ia olelo hoohiki" &c. Ma keia ua akaka loa aole no i hiki ke hoolilo aku i ka aina ma ka olelo waha, aia a palapala ia hiki.  Ua pili keia Kauawai ma na Aha Kauawai a pau, aka hoi, i kekahi manawa, imua o ka Aha Kaulike iua, ua hooholo ia kekahi aelike ma ka waha e kuai i ka aina, a ua hookua ia ke dala, a ua noho ka mea nana ke dala ma ka aina a ua kukulu oia i hale a hana paha i kekahi mea ma ke auo e hooko ana i ka aelike, e hooholo ana ka Aha na ka mea noho ka aiua e haua a haawi aku i palapala kuai, i mea e hooko ai ka aelike waha.                                 (Aole i pau.)

 

E Maluia

 

            He patauaani ka nani a me ka maemae oia heawina, mamua ae o na hoolili a me na hoomakaukau nui ana o na aupuni elua, e anehenehe mai nei e hookahe i na koo o ko laua mau makaainana.  O ka noho maiuhia ka pono loa, no ka mea aole loa i hopo mai o Rusia, i ko Beritania mau mea kaua, a me na olelo pane oolea, aole loa no hoi o rusia i ae e hoike mai i kekahi kumu akaka i ke Aupuni Beritunia.

            Ua paio o Rusia ma Tureke wale no, oiai hoi na slana Nui o Europa e hooihaika ana e hooau ae ia manao.  aka ua hoepaakiki loa o Tureke i kona manao, no ka hilinai nui maluna o ko Enelani kekua mai, wahi a Tureke e hoike nei i keia wa. Aka aole loa i hiki ia Enelani ke haawi mai i na kokua, nolaila ua hauleia o Tureke, a ae sku e hana ia ke hukai me kona hoa paiolankila me na kumu kupono.

            Ina e mahae ana ko Enelani noho aloha ana me Tureke, aole no Rusia ia hewa. Ina hoi e lawe mai ana o Tureke i na keehina no kona noho aloha ana me Rusia, iloko o ka wa kupilikii o kona kulana, aole loa no i hewa o Rusia ma ia mea.

            Ua mauna aku la o Rusia ia o Rusia i ke ola o kona mau makaainana, no ka hoopakele ana i na Kristiano, mai na hana hoomainoino a ko Tureke, a no ia kumu hoi i manao aku nei o Enelani e lele maluna o Konatinopela, ma ka ikaika, ke hiki nae ia manao ana on a pela.

 

He Hana ku i ka Mahaloia.

 

E MR. LUNAHOOPONOPONO;

            E hauoli ana paha kou mau tausani heluhelu nupepa, ke lohe aku i kekahi mau hana ku i ka pono, a me ka maemae, a me ka mahaloia. Oia keia, iloko o keia mau la i hala ae nei, mai na la hope mai o Ferberuari a hiki keia mau la o keia mahina, ua hoepii ko makou Luna Makoi, oia o Ino. W. Kalua i ka poe moekolohe o Molekai nei, i ka nana aku, ua pioo na kanaka, o ka poe hewa no nae, aka, o ka poe pono, "wiwo ole no lakou."

            Ma kekahi la a'u i hele ai i ka hale hoakolokolo, ua ike au eiwa pia, i hopu la no ka moekolohe, mawaena o lakou, eono paa i ae mai i ka hewa, a ua ae pu mai imua o ka Aha, e mare, elua i hoole mai i ka hewa, ma ka hookolokolo ana iho puu ka lae, kahi ke pohue ka ua mea o ke kolohe.  Hookahi i hookuu ia o keia poe ua noho leihi ma ke ano manuahi, no na makahiki loihi, ua mumui na keiki moekolohe a lakou, aka, i hiki mai nei ka hana o ka eueu o Maui, ua oki i pau ana i ka uku.

            Ke hopu nei i kela la a me keia la, ke mauka nei kekahi poe i Honolulu.  O ka poe hana i ka pono, nui ko lakou mahalo.  aka, o ka poe hewa, nui ka hoino i ka Luna Makai, olelo na kanaka "he Luna Makai ino he puhipahi ahi, e make ana i ka ana ana ia."

            Eia hou, ua lohe wale ia mai nae, e waiho aku ana aia i ka oihana, a inu pela, nani oa minanana, no ka mea, ua ike ia ka hua o kaua hana waikai, ua maluhia ka ana mai o a o, mai ka lae o Halawa, a ka lae o Kaluakoi, mai na Koolau, a na Kona, malu ke kula uohe lele pueo.

            Eia kekahi mea e ku ai i ka mahaloia, o kona hoopilimeaai ole mahope o na makamaka; ua hoole oia, aohe makamaka, aohe makuahine, aohe pilikana, o ka mea hana i a ka pono, oia kona mau makamaka.  Ua lohe ia keia mau olelo ma ke akea.

            Ina no hoi pelu o Kapulu ma i pau aku nei i ke auhee, in a no ua pau mua keia noho huikuu.

            Mamuli o ka mlu ana o keia hewa nui i ike ia iloko o na makahiki loihi i hala ae nei, ua malu pu na hewa a ae.  Aole holoholo lio ma na la Sabati, aole 'hoohaunaele i ike ia, ma na alanui i ka po, e like me mamua.  Aole ona, ua kapu loa ka ho-a imu ki, no ka mea, ua kau ka weli, a me he mea la, ua noho mai ka mana o ka lani ka honua nei.

            Nolaila, e like me ka'u olelo mua no keia moolelo, ua akaka, he mau hana i ku i ka mahaloia, e ka poe maikai oka aina, a me na poo o ka oihana, ana i noho lawelawe ai.

            la'u e kakau nei, komo mai la i ko'u rumi kekahi o na makai, a kono mai la ia'u e hele ma ko lakou paina, i ka la 28 o keia malama, ma ka Halehookolokolo ma Pukoa, i ka hora 12 awakea, wahi a'u, he paina aha keia?  Eia ka pane, "he wahi paina aloha pu ana me ka Luna Makai o kakou mamua o kona hoi ana i Maui."  Auwe aloha ino ka eueu o Maui, ka mea nana i pulumi iho nei o Molokai, a neoneo ka poe noho maouahi.

            Pahea la oukou e ko Hawaii? aia malaila mai ka puka ana o ka la, wahi a ka olelo a ka poe kohiko, pau paha keia ano hewa i ka pulumi ia, e ko oukou mau Luna Makai>/ Nui paha ka poe i hoopai ia no keia hewa? Nui paha ka poe i mare? Na oukou e pane ae no oukou iho.

            Pehea la hoi o Maui? No ke kanawai ole anei i pau aku ai, i ka naholo i o oukou la, kekahi poe noo manuahi o Molokai nei? E ku wale anei ka Hope Makai Nui o Maui e noho la ma Lahaina, a nana wale mai i keia poe e pau aku nei i ka holo ma na waapa?  No oukou hoi e ko Oahu poe, ua hana ia ma Honolulu, pehea ae hoi na kuaaina, e laa o Koolau ma? malie paha ohana mai.

            O oukou hoi e Kauai o Mano, ke hana mai nei paha oukou. aole paha, Eia ka manawa, e hana like, e holo aku ana ke kolohe, aohe wahi opu pu-kala o nalo iho ai, no ka wea, ua pupu kai ka aina mai o a o.

            "E kuu i ka mama i koaa o Kaohele."

            I ko'u hoopau ana i keia, ke pule ae nei au e haawi mai na lani i ka pomaikai maluna o ka mea i mahaloia. a i hana i ka hana a ka lahui e hauoli ai, no ke ola o ko kakoo ama.  E haawi mai ia oe i na haawina hoopomaikai a pau; ae hoomau ia oe me ke ola loihim e kau pale ana i na hoinoia nawaho, na hoopiopio, ka anaana, ka leoieo a, a pela wale aku.  A ke haawi aku nei au i ka welina pau ole maluna ou.  Me ke aloha oiaio i ka Lunahooponopono o ke Kuokoa.                                  Samuel K.Kamai.

            Waialua, Molokai Mar. 12, 1878.

 

No Suria a me Aigupita.

 

            Iloko o na kukakuka ana, na olelo hooweliweli a me na hoomakaukau oui ana. no na hooili kaua manaonao,  like me na hooki ikaika ana iho nei mawaena o Rusia a me Tureke, ua ku mamao loa o Farani me ka malama ana iaia iho.  Mai ka wa ma i hoi o ka Ahakuka ma Konatinopela i hoopau ia ai,aole loa i lohe mahui nui ia mai kona owili pu ana mai iaia, no ua pomaikai o ka ninau nui o keia aukaua o na aupuni mokomoko o ka hikina.

            He meha wale no kona mau hooponopono aupuni ana, a ua holopono no hoi ke Aupuni Ripuhalika.  Aole oia i hoike mai i kona ano hookuee, a ano no oia i waiho mai nei i kekahi mau hoike, no na mea e pili ana i kona kulana o keia mua aku, in a e halawai ana ka Ahaolelo e manaoia nei, a in a hoi e ala mai ana kekahi mau manao kue, e lalaaku i ka ninau no na "Wahi Hemolele, oia hoi na aina o ka Pope.

            E kue maopopo aku auanei oia, ke hoo mahele aku na kamailio ana a ka Ahaolelo ilaila, ma ke manaoia aku, a anoi paha o ulia mai ka poino, me he la e haawiia aku ana paha o Suria ia Farani, i mea e hiki ai ia Enelani ke hookahua iho ia Aigupita nona. Ua akaka hoi, aole o Rusia wale no ka Mana e lele nei me he aeto la maluna o kana luahi, oia hoi maluna o ka heana o ke Aupuni Mahomeda auhulihia. O Enelani ke kahi e makemake nei e hookahua aku ma ka manao ana e hoohui mai ia Aigupita nona, a o Suria hoi ke hoolilo ia aku no Farani.

            He mau akeakea maopopo keia, i ko rusia alahele e hiki aku ai i Loia, aka, ua hamama ke alahele nona ma ke Kaikuono o Peresia a me ka moana Iniana, no kona hele ana imua, ma kona apana aina nui iloko o Aremania i lilo mai iaia.     D.A.C

 

Ka Hakaka Iua.

 

            Mawaena o na haumana iloko o na kula kiekie o Geremania, o ka hauna pahi hookahi, a o kekahi mea hoehe e ae paha, e hookahe ai ai i ke koko o ka hoa, ilojo o ka manawa e komo ai i ka hakaka lua, ua manaoia, ua lawa iho la ka hanohano no ia eha i loaa, mamuli o na aelike ana.

            Ano mai nei no hoi i hoao mai nei kekahi ma haumana elua o ke kula nui o Hunetaville ma ka moku aina o Alabama, Amerika, e hooko i ko lua mau iini weliweli, ma ka hakaka lua ma ka waha o na pu panapana. O Alesatona a me Harisona.

            la laua no i halawai ai ma kahi hookahi, me ka makaukau ana o kela a me keia o laua, ua hoomaka iho la laua e ki aku a ki mai i na kani o na pu panapana.

            Ua ku aku ia o Alesetona i ka poka ma ka a-i, a komo aku la hoi kekahi poka ma kona puuwai, a o Harisona, ua ku mai la oia ma ka poohiwi a me ka lima.  Ua loohia laua a elua i na eha manaonao, aka hookahi nae o laua i oi aku ka poino, a ia wa no hoolei iho la ua mau hoa haumana nei i ka laua mau pu panapana ilalo, a hoomaka aku la laua e apo aku a apo mai kekahi me kekahi, me na helehelena kaumaha nialuna o laua.

            Aole i liuiu iho, a haalele mai la o Alesatona (ka mea i eha loa) i keia ola ano, mahope iho o ko laua hana naaupo a hoopoino i ko laua mau ola i hiki ole ke loaa hou mai, ke kuai ia me ko keia ao holookoa a pau.             D.A.C.

 

E Akahele

 

            E akahele oe in a e aneane ana kou mau lehelehe e hoopuka aku i na huaolelo hoohiki ino, hoopunipuni me na olelo inaina.

            E akahele in a e manao ana oe e hoeha aku, wawahi, aihue a me kekahe mau hana ino e ae.

            E akahele kou mau kapuai wawae ma ke keehi wale aku, ka haalele wale ana i ka imi naauaoi a hoomoali aku hoi ma na kuamoo o ka auwana, ka hilahila a me na hewa e nui wale.

            E akahele ka manao, in a ua inaina oe me na manao uluku, a e uumi malie hoi i kou mau noonoo uluahewa, in a ua inaina a hoino mai o hai ia oe.

            Eakahele i kou puuwai, ke hoolauna mai ka poe hana ino me oe, a kono mai hoi ia oe e huikau pu aku iloko o ko lakou hauoli ana, o na hana e poino ai.

            E akahele no kou inoa maikai iloo o na wa a pau, no ka mea ua pakela aku kona kumukuai imua o ke gula, na kulana kiekie a me na lole naoi ke nana aku.

            E akahele ma ka oiaio, no ka mea oia ke kuamoo nana e alakai pololei ia oe, a nana e hana maikai mai ia oe, a hiki i ka mau loa.

            E akahele i ka mana ua oi aku ia imua o na makana a pau, ma na wa a me na wahi a pau.

            E akahele maluna o kau mau hana maikai, no ka mea, oia kou waiwai mau. W.B.

 

            Ua hoomana ia ka ka moku kalepa Charter Oak e ku nei ma ko kakou nei awa, no ka lawe ana mai ia 400 mau pake limahana mai Kina, aka aole paha e ae ia mai ana ka lawe e na mana aupuni oia wahi. mamoli o na lono i hiki aku ilaila, no ka hana pono ole ia o na pake, ke hiki mai lakou ianei.

 

Leta a na Makamaka.

 

            Ua loaa mai no ia makou kau leia e Hanamaikai o Wailoaiki Koolau Maui, e hoike ana no ka pololei ole o ke koho huloia ma Hana. No ke kokoke loa no hoi o ka ma e noho ai ka Ahaolelo nolaila, e hoomana, wani oe e ka makamaka, a waiho mai na hoohalaha'a imua eia Hale ke noho ae.

            O kau e J.B. Kie Kaumalumalu uona ke poo, "Hoopaapaa na hoomana." No kou hoike peha ole ana mai i kou inoa, nolaila, ua waiho makou i kau.

            O kau hoi e H.M. Wini o Papaikou. Hile Hawaii, nona ke poo "He nane," ua hookaulua iki makou i ka hoopuka ana a maopopo pono.

            Ua loaa mai no ia makou kau leta e H.K. Mauhaalelea o Kailua, Kona Akau, Hawaii, nona ke poo, "Ka hopena o ka wi nai o ka aina o ka makahiki 1878." E ka makama ka ua nui no na lono lono e pa-e mai i nei mai kei a mai, keia pea o ka aina mai no ka wi, aka, aole ia kakou ka ike ana i ka hope oia mau mea, nolaila ua waiho makou i kau, me ka maikai no nae.

 

E makaala e na Hoa.

 

            Ua kauohaia kakou a pau loa ma keia kumumanao e makaala. E makaala no ke aha?

            1. No na hana pili i ke ola Uhane. Ka pule i ke Akua, ka mihi me ka nanu welenia &c.

            2. No na hana maikai, ka heluhelu Bibala, ka lawe in a Nupepa a heluhelu, ka imi naauao &c.

            3. Ka malama in a kanawai o ke ola kino. Ka ai in a ai kupono, ka hoomaemae i ka hale, ka hoomaemae i na kapa aahu &c.

            4. Ke pale ikaika aku in a hewa a pau. Me ka mahalo. HENEY. MANAWAEA. Ae-kai o Kona, Hawaii.

 

AHA KIEKIE o ko Hawaii paeaina.  Ma ku hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o Chas. Kanaina i make me ke kauoha ole. He kauoha a  hoike ai no ke kumu e pili ana i ke noi a ka lunahooponopono no ke kuai ana i ka waiwai paa.  Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a W.C. Parke, ka lunahooponopono o ka waiwai o Chas. Kanaina i make, e noi ana i mana e hoolilo aku ai i kekahi waiwai paa ma ke kuai, oia hoi ka Ili o kapaakea, Ewa, Palapale Sila Nui Helu 4497, a me na hele o Muliwai, Ewa he 40 paha na eka.  Ka aina ma kalia, Waikiki, he 191 eka, a me na loi kalo 2 ma Waikiki, he 3.04 eka.  I 101 kalo ma Waikiki no, he 42-10 eka. ka aina ma kalele, Kai lil. he 120 eka, ka aina kai o Waholoa, Ewa, he 50 eka, hookahi aina ma Kailua, Oahu, Palapala Sila Nui, Helu 593, he 37 eka ka nui, a hookahi kuleana iloko o ka aina Hai o Manoa.  He waiwai no ka mea i make i hoikeia maiuna, me ka waiho pu ana mai hoi i na kumu kupono no ka hoolilo ana aku i ua mau waiwai nei.  Nolaila ke kauoha ia aku nei na pilikoko a pau o ka mea i make, a me ka poe a pau i kuleana Hoko o ka wai. wai i oleloia, e hele mai imua o keia Aha i ka Poalua la 23 o Aperila, A.D. 1878, ma ka hora 10 o ke kakahika, ma ke keena hookolokolo o keia aha, ma Honolulu, ia manawa a maia wahi e hoike mai i ke kumu e ae ole ia ai ka hoolilo ana i ua waiwai la.  A ua kauoi a hou ia hoi, e hoolahala ke kope o keia olelo kauoha i ekolu pule mamua ae o ka la no ka hoolohe ana, maloko o ka Hawaiian Gazettte a me ke Kuokoa, he mau nupepa i hoolahaia ma Honolulu.

            Kakaula ma Honolulu, ko oHawaii Paeaina, Maraki 29, 1878

                                                                        A. FRANCIS JUDD.

                                                            Lunakanawai o ka Aha K'ekie.

            Ikea:                A. Rosa, Hope Kakauolelo.                853

 

AHA Kiekie o ko Hawaii Paeaina. Kau o Iulai 1878. Ma ka noi a Nawai w., a me Kauo k., e hoona kuleana i kekahi mau aina i koi ia mamuli o ka pono pilikoko, imua o ka Lunakanawai A.F. Judd. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Nawai w., a me Kauo k., o Waianae, mokupuni o Oahu, e koi ana i ka pono mamuli o ka pono pilikoko ma o Kauwa w., la, ko laua makuahine, ua kuleana laua i kekahi mau aina e waiho la ma Makaha, Waianae, mokupuni o Oahu, oia ka aina i hoakaka ia ma ka palapala noi a no Kanehaku i make kauoha ola ma Waianae ma ka makahiki 1868, a e noi ana i palapala kii ekii aku i ka poe e koi mai ana a e hooholaia ka pono no Nawai e/, a me Kauo ki oleloia, na kuleana holookoa laua i ka aina i olelo ia a lole ia i kekahi mahele.  Ua kauoha ia o ka poaono ka la 6 o Iulai ma ka hora 10 o ke kakahiaka M.H. 1878, ka la e hoolohe ia ai ka noi imua o ka Luna kanawai o ka Aha Kiekie i olelola ma ka hale hookolokolo ma Honolulu, ma ia wa a ma ia wahi. e hele mai na kanaka a pau a e hoike in a he kumu ko lakou e ae ole ia ai ke noi, a e hooolaha ia keia o elo hoolaha ma Honolulu ma ka olelo Enelani a me ka olelo Hawaii ma ka Hawaiian Gazette a me ke Kuokoa he mau nupepa i piia ma ka olelo Enelani a me ka olelo Hawaii no na hebedoms ekolu maua o ka la mua o ke kau o ka Aha Kiekie i Oleloia.

                                                                                                            A. FRANCIS JUDD,

                                                                                                Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

            Hanaia ma Honolulu. H.I. Apr. 1, 1878.

            Richard F. Bickerton, Kokua o na mea noi.               853 3t

 

AHA Hookolokkolo Kiekie o ko Hawaii Paeaina, ma ka hooponopono waiwai ma ka waiwai o Wahineaea w., o Punaluu i mek kauoha ole. Olelo kauoha  e hoolaha no ke moi ana mai e koho i lunahooponopono waiwai, imua o ka lunakanawai A.F. Judd.  Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Ui ahelu kane mare a Wahineaea w., e hoike mai ana o Wahiaeaea no punaluu ua make kauoha ole ma Punaluu ma ka la -- o lulai, M H. 1874, a e noi ana e haawiia ka Palapala Hookohu Luna hooponopono Waiwai ia Wahinema'kai k., o punaluu, Oahu. Ua kanehala o ka poalua ka la 23 o Aperila, M.G. 1878, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la.  imua o ua Lunakawaila, ma ke keena hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, a ma ia mauawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai ii ke kumu.  in a he kum olaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la.  A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa he nupepa ma Honolulu.

            Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Paeaina, Aperila 3, 1878.

                                                                                    A. FRANCIS JUDD.

                                                                        Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

            Ikes:                A.Rosa, Hope Kakauolelo.                 853 8t

 

Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni, Apana Ekolu, ko Hawaii Paeaina.  Ma ka waiwai o Pea k. no Awapuhi, Hilo, Hawaii, i make. Ua heluheluia a ua waihoia mai ka palapala noi a kamauoha k, kekahi kea pili ia Pae, no Awapuhim Hi'o, Hawa i. I make, e olelo ana ua make aku la o D. Keawehano ka lunahooponopono o na waiwai o Pea, a e nil mai ana e hooilina, a e hoopau aku i ka hana a ka lunahhooponopono.  Nelaila. na kanohaia ka poe a pau i pili, o ka Poakahi oia ka la 6 o Mei, M.H. 1878, i ka hora 10 o kakahiaka, ma ka hale hookolokolo. ma Hilo, Hawaii, ola ka manawa me kahi i kohoia no ka hoolohe ana ia poi, me na mea kue ke hoikeia.                                 F.S.LYMAN,

                        Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.

            Hilo, Hawaii, Mar. 28, 1878.                                      853 3t

 

NUHOU! NUHOU!

 

UA HOOKOHU pono mai na mea nona na inoa malalo, i mau agena olaio no ka Hui Hana kaa Cortiand, o Cortland Nu loka.  Ma no hoi ma ko makou nei keena, he papa kuhikuhi maopopo o na kaa ukana, na kaa holoholo lea lea a pela aku, i hiki ke wae a ka makemake, a he haahaa loa no hoi ke kunukuai, a ua mahalo nuila keia mau ano kaa a pau no ka mikioi, ka nanai a me ka paa maoli no o ka hanaia ana.  He agena no hoi ko us Hoi nei ma Canada, ma Wale Hema Hou a ma kekahi mau aina e ae no hoi kahi, i lawe nuiia aku ai ua mau kaa nei ma ke ano waiwai kalepa.

            E hiki no ia oukou e na makamaka ke hele mai ma ko makou hale kuai, e ike i na papa kuahikuhi a me ka makou mau kumukuai no ua mau kaa nei. e waiho mai i na kauoha ia makou me ka hoomakaulil pu hoi i ka oukou mau okeni, a Hoko o na mahina ekolu wale no mai ka ia aku e loaa mai ai o ka oukou mau kauoha, e loaa no ua mau ano kaa nani ia ia oukou.

                                                                                                                        DILINAHAMA Ma.

            Helu 95 & 97, Alanui Moi, Honolulu. Oahu.                         853 u

 

MEA PENA KAA

Nani

O ka põe mea kaa, hele a hapanpau, a ku ole ka hie ke nana ia'ku ke waihoia aku nei ka leo uwaio imua o ae koa, e law'e koke mai i na kaa o oukou i makemake ai e hoolilelile. a ku ke au a noho ke aka iloko, a na'a ia e hoohiouhiau noeau aku, a ku i ko oukoa makemake, a oi aku hoi mamua o ko oukoa mau iial, me ka haahaa loa o ke aku.  Aia ko'a hale kapalapala peua ma ke alanui Holeia, ma keia aoao mai o ka hale puhi palaoa o Hora.  853 22'

                                                                                    A. Kerk

 

HOLAHA PA AUPUNI.

Eia kkoko o ka pa aupani o koholaloa. Apana o Hoaola'a, 3 Lio e kuai kulaia ia ana, ke hiki aku i ka Poaha, la 11 o Aperia, hora 12 awakea a me 1 pipi w. Lio k keokeo kukaeualo, hean P-J me ke apo malalo ae a me kaka pioiea iwaena, hookahi nae ia hao i haiia Lio k ulaula wiwi hewa LP. Lio Kulaula kuni powehiwehi 3 pipi w elsele kua keokeo ua mahelela ka pepelao , hema j me O, malalo hao ano e.  Kha No e kakala ia ana i ka la 18 o Aperila, Poaha, hora 12 awakea. 'Lio k hulupaia kaekea, 2 w keokeo wiwi, aka Lio k alaula 2 w inokea, a-i hem hao ano e hena kola pena hale Lio w hauilah NP. Lio w ulaula hem M.

                                                                                                                                                A B KAAUKUU,

                                                                                                                        Laua Pe Aupeni o Koholaloa.

            Honola'o, Apr. 4, 1878.                                                                                                                      853

 

NA KAUKA

 

T.P. Tisdale a me C.L, Tisdale.

HOMEOPATHISTS.

 

HALE OIHANA A ME KAHI NOHO AIA ma ke alanui Berilania, mawaena o ko Luakiai o Kaokeano a me ka pa hale o Kalekeooa aoi.  E kaa no kekahi kaeka e mane ma ke keoa oi hana i, a wa a pau. O na poa a paa e maiema ka ana ia mana, e miklala no mana me ke apalea oia i ka ao a me ka po.                                                                                     J.P. 318 DALR.

            oaolulu, Mar. 28, 1878.                                                                                                                                   832 H

 

OLELO HOOLAHA.

 

KO BIHOPA MA

 

BANAKO MALAMA DALA!

 

E MALAMA NO MAUA I KE DALA O na kanaka no keo o ka baaikuu pooei!

laa hamue mai ke kaoaka hokahi i na dala 3:00 a mai mai paha alaila, e aka mana; keoeo hapahameri akapaoea makahiki. mai ka oa a ka kawe ana mai a hiki i ka ha o kona ohi ana. ke waihoia ka dala hoemoe i ekolu ma la iaa a kea paha.  Aole akapuooe e heiu ia no ka kakina o ke dala hookahi, aole ao hoi no ka kapa waiaua.

            Ina ohi koa a oia i kana dala e pono ke hoike e hai oia ma ka Pamnako i keoa manao ohi, I kaoakilu ia maarua o hioa ohi ana, a o kaoa huie kekahi ke ia wela mai.

            Me ke kekoo wale no a ka kea dala e heawi ai i kana, a o ka hoko kekahi ke ia wela mai.

            Ma ka la kue o Sepalemale i kela makahiki a i heia, e hoahaeha ai i ke dala, a e haipala ka ukupaoe me ke kumupaa o ua dala i hoowola no na malka eku' ua kea, a mahoehua. Ke kumupoa o kona i ka ukupanee.  

            Ima ai aku ke dala hoomoe mama o $300, alaila, hooholo pu ka oiwio.

            K weheia ka kale Bukaio i na ia hana a paa.

951 u                                                               BISHOP & Co.

 

KUAI A KA LUNA HOOPONOPONO!

MA ka mana o ke kauoha i hoopakaia e ka Hea. C.C. Harris, ka leeakana ai kiekie o ke Aeponi e kuai aku ana ka mea nona ka inoa malalo nei. ma ka hora ia awakea o ka Puaha, Mei 2. A.D 1573, noi  ke aio o ka hale hookolokolo ma hooohau, i ke kalena a pau a me ka pomai kai a pau o N MIKALENI i keake aku, nei.  Hoko o kela pahole e waiho nei ma Alanai Alakea, Honolulu. i noho la iho nei e Oapi, W. Babe oek, a penei na palena:

            K hoomaka ana ua ke kihi Koanhana Heea o ko Mea Toward rods wahi ma Alauui Aliakea. aiaila hema 37 kom 187 kapuai ma ia alaoni nea ka aoao akau, alaila,, ak. 19 i kuoa. St Kap. e moa ana ma ko lanai wahi a ma ka pa lepo: Aleiia. ak. 15 o i hik. 1323 kap e meo ana ma ko Willam Wanu a me ka pa: alaiia hem. 474 hiki 72 kopo e moe ana ma ko Mrs. Towokods a me ka pa a i kahi hoomaka ai. Maloko olaila 2199 10 anana.

            Ma keia pahale i hoikeia ae ia maluna, he hookahi halo lauu nui e ka nei, he elua hele Hana a halo, a me na ale liilii e ae a pau; ala no noi ma ka aoao makai o ka po, ke hookahi hale uoho o ehaa ruml i a o ka huina o ka pa u pau, he wahi noho oluolu.

            He dala kuike. a i ka mea no e lilo ai kela pa na lilo o ka kana ana i ka palapala kuai.                       W.L.WILCOX.

                                                Lunahooponopono o ka Waiwai o E. Mikakioi.

            Honolulu, Mar. 15, 1878.

 

KUAI A KA LUNA HOOPONOPONO!

 

KE Haa wha aku nei ka hoolaha malalo o ke kauoha aka Aha Keikei, no ka waiwai o SYLYPSTER SABLAN F CASTRO i make aku nei, a e kuai kudala aku ana au ma ke akea hora Ho ke awakea, o ka

Poaono,                                                                                   Aperila 13, 1878.

ma ke alo iho o ka Hale Hookolokolo, maloko o ke kulanakauhale o Honolulu, i ka pono a pau, ke kuleana a me na pomaikai a pau o Sylveser Sabian y Casino, i hlia ae ia waiuna. iloko a ma na Apana Aina e muhoi nei ma Puunui. Honolulu, Oahu. a i heikeia hoi malalo nei:

            Aina ma Puunui, Apana L. Loi.- E hoomaka aka wa ke kihi hema mauka, e pili ana me ko Puumanu a me ko Nahalelauhala, a e holo ana ma ko Nahalelauhala hem 29 16kom. 35 pauku, hem.40 15 hik. 68 pauku, hem. 41 kom. 32 pauku. ak. 62 kom 35 pauku. hem 40 45 hik 68 pauku, hema 41 kom 33 pauku, ak 02 kom i kaulahao hem 34 13 koea 27 pauku. ak 33 15 kom 87 pauku, ak 37 45 hik 1.06 aolahao. hiki ik e kihi ak mauka o keia e pili aua me ko poomanu aina. Hem 70 45 hik 1 69 kaui ma ko OPooanu a hiki i kahi i hoomaka ai.  Na ia apana 205 anana.

            Apana 2. 2 Loi. - Ehoomaka ma ke kihi hema mauka, e pili ana me ko Poomana a me ko Nahalelauhala, a e holo ana ma ko Nahaleauhala, hem 23 45 kom 80 pauku, ak 80 keoa. 2 08 kaui. ak 25 30 hiki 77 pauku, hiki ko kihi ak mauka e pili ana me ko Poomanu aina. Hema 72 15 hik 2.06 kaui. ma ko Poomanu a hiki i kahi i hoomaka ai. Ma ia Apana, 197 auaua. pu loa, 402 anana.

            A o keia aina no hoi ka mea i hoike ia ma ka Palanala Siia helu 2627. kuleana Helu 1136, i hoopukaia no paka. He aina mahi kalo ka nui, a he hale laau maikai e ku nei maluna o ka aiua.  No ka hoomaopopo ka ana, e ninau ia.

                                                                                                                                                            F.S. LYMAN.

                                                                                                                        Lunakanawai Kuapuni, Apana Ekolu.

                        Hilo, Hawaii, Mar. 15, 1878                                                                                                   331 31a

 

 

HA kiekie o ko hawaii paeaina. Kau o Iulai, A.D. 1578, Ma ke noi a Kaioe w, a me Kainiki k, kana kane, e hoona kuleana i kekahi mau aina i koi ia mamuli o ka mana wa ka pilikoko.  Imua o ka Mea Hanohano a.F.Judd.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Kaioe w. a me keiniki k. kana kano o Kaulaeo. Mokupuni o Oahu. e koi ana i ka mana ma ka piikoko, hoko o kekahi mau aina e waiho ia ma Kaalaea, ma ka mokupuoui o Oahu, ma ka makahiki 1859. a e noi ana i palapala kii. e kii aku i ka peo e koi inai ana, a o hooholo i ka pono  i na aina i eleloia. Ua kauohaia ma  ka Poaono, Iulai 6. ma ka hora 10 o ke kakahiaka, M H 1878, oia ka manawe e hoolohela'i ke noi ana i olelo ia imua o ka Lunakanawai o ka aha Kiekie, i oleloia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, ma ia manawa a ma ia wahi e hele mai ai na kanaka a pau e hoike mai, in a he kumu ka lakou e ne ole ia ai ke noi ana.  A e hooiahaia kela olelo kauoha ma Honolulu, ma ka olelo Enelani a me ka olelo Hawaii, ma ka Hawaiian Gaseile, he nupepa i palia ma ka olelo Enelani, a ma ke Kuokoe. he nupepa i plla ma ka olelo Hawaii, no na pule ekolu,

            Hanaia ma Honolulu, Hawaii Ineaina, Mar 19, 1878.

                                                                                  A.F.JUDD.

851 31                                                             Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

 

Aha Hookolokolo kiekie o ko Hawaii pae Aina, ma ka hooponopono waiwai, ma ka waiwai o Kaulehu k, o Waimanalo, Oahu, i make kaauha ole. Imua o ka Lunakanawai L. CcCully.  Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana wai o ka palapala noi a Npahuelua. o Honolulu, Oahu, e hoike mai ana, o Kaalehu k, no Waimanalo, Oahu. ua make kikoka ole ma Waimanalo, Oahu, i ekolu makahiki mamua iho. a e noi ana e haawila ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia Napahuelua.

            Ua kauohaia, o ka Poakola, ka ia 10 o Aperila M.H. 1878, hora 10 A.M. oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i na noi la, imua o ua Lunakanawai ia, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i piii, e hoike wai i ke kumu, in a he kumu oiaio ko iakou, e ae ole ia ai na noi ia.  A o keia olelo kauoha, e hoilahala ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ka Nupepa Kuokoa, nupepa ma Honolulu.

            Kukaula ma Honolulu ko Hawaii Pae Aina, Mar 18, 1878.

                                                            LA W RENCE McCULL,

            Kakela & Hatch,                     Lunakawai o ka Aha Keikei.

            Ikea:                            no. Napahuelua.

                                    Jno. E. Barnard, Kakauolelo.              831 34a

 

Iloko o ka Aha Hookolokolo Kiekie ma ke kau o lulai, 1878, ma ke noi a Luia Paloma, Joae Paloma, Madalena I'aloma, Nicolasa Paloma a me Jack Kana kane. Palapala noi a hoona kuleana i kekahi aina i koi ia mamuil o ka pono pilikoko.

            Ma ka heuhelu a me ka waiho ana mai i ka palapala noi a Luia Paloma, Joae Paloma, Madalena Paloma, Nicolasa Paloma a me jack kana kane, he kanaka no ke kai, no Agana, Noko o ka mokupuni o  Ouana, ko Mariana paemoku, malalo o ka malu o ke Lii o Sepania, e koi ana i ke kuleana mamuli o ka pono pilikoko ma o John Paloma ia i make. ola hoi ka hoahanau pilikoko o na mea noi iloko o kekahi apana aiea, e waiho ia ma ke aianui Emma, Honolulu, mokupuni o Oahu, ko Hawaii Paraioa, a i hoakaka pono loa ia ma ka palapala noi i olelo ia a no John Paloma i olelo ia, I make kauoha ole ma Honolulu i olelo mua ia ma ka la 6 o Okaloha 1865 a e noi ana i palapala kii e kii aku ia Henry L. Sheklon ka mea koi, a hooholo ia ka pono no na mea noi i olelo ia, ua kuleana i ka apana holookoa i olelo ia a i ole ia i kekahi mahele.

            Ua kauoha ia o ka Poukola ka ia 10 o Iulai ma ka hora 10 o ke kakahiaka, 1878, oia ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie i olelo ia, ma ka hale hookolokolo ma Honolulu a ma ia manawa a ma ia wahi e hele mai ai na kanaka a pau a hoike mai i na he kumu ka iakou e hoike mai ai aole ae ia ke noi o loko o ka palapala noi i ololoa, a e hoolaha ia keia olelo kauoha hoko o ka olelo Enelani me ka olelo Hawaii iloko o na nupepa Hawaiian Garette a me ke kuokoa no na hebedo. ma ekolu mamua ae o ka ia mua o ke kau i oleloia o ka Aha Kiekie.

                                                Uanaia ma Honolulu, Maraki 20, 1878.

                                                                                                A. FRANCIS JUDD.

                                                            853 35             Lunakanawai o ka Aha Kiekia.

 

Ma ke keena o ka Lauakanawai Kaapuni o ka Apana Eiua o ko Hawaii Peeaina.  Ma ka waiwai o J.W. Kelawaia k., no Lanai i make. Ua heiuheluia a ua waihoia ka palapala noi a Kapapau k., e noi ana e hoonohola i kekahi lunahooponopono no ka waiwai o J.W. Kalawaia k., no Lanai H.P.A i make aku nei.  Nolaila ke kanoha ia aku nei na kanaka a pau ke plii, o ka poakahi oia ka ia i o Mei 1878, me ka hora 10a.m. ma ka hale hookolokolo me Lahina, ola ka ka a me kahi i kohona no ka hoolohe ana i na nonoi ia a me na mea kue ke hoikeia.

                                                                                                            ABR. FORNANDER,

                                                Lunakanawai Kaapuni Apana Kiua O.P.A.

            Lahina, Mar. 19, 1878.                                                            852 32

 

 

Olelo Hoolaha

Owau o ka mea nona ka laoa malalo nei, ke papa loa aku nei au i na ano kanaka a pau, nolae e komohewa analuna o kuu mau a pana aina kulena, e waiho ia ma Hoaoailuli mokupani o Oahu. nona na inoa, o Mooiki a me Aihena. O ka mea kue i kena kooiaha, e hoopilia no ma ke kanawai. O na holoholona a pau o keia me keia noo, e hooukaia he hookahi dala no ke poo, ke hopuia maluna oia mau aina kuleana.

                                    KA'ULAHKA (w).

            Honoakai, Mar. 23, 1878.       852 4

 

Eike auanei na kanaka a pao, owau o ka mea nona ka inoa malalo, ke hooiaha aka nei ae ma ke akea i like mai ai na kanaka a pau, i ka poe a pau i ale mai ia'u e pono lokou ke keokaa koke mai ke lakou mau ule, e hoomaka ana mai keia lia aku, a ma e kaawale ae mai keia aupuni aku, e poao ia oukou ke uka i ko oukou ale ia Akao pake, no ka mea oia ko'u hope a ua ili maluna oua ka mana e hoopii i ka peo a pae e hookaa ole mai ana i ko lakou ale ma kou halekuai ma kiilae. Kona Hema, Hawaii.                      AKO pake.

            Honolulu, Mar. 20, 1878.                                                                                                                                            852 3

 

Eike auanei ua kanaka a pau ma keia, owaa o ka mea none ka lao i malalo nei, ke haiia aku nei ka lohe i na kanaka a pau o noho ana me Puahia. Ekolu ia koele o ka malama, a pela a paa ka makahiki, e hoomaka ka hana ana mai ka hora 8a.m. a e pau ana ma ka hora 4 p.m o keia a me keia ia. Ma na poakahi a puu, he hana hui ma ka Loomaemae ana i ka auwai i mea a hiki poa ai ka wai i na mehinaai, ula keia wu pamailoo.  O ka mea kue i kele, e pau no kona noho ana maiuna o ka aina i halla ae la malama. Ovau no me ka makelo.                                                                                                                                                          JOHN PAONA.

            Puahia, Mar. 14, 1878.                                                                                                                                    830 4