Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 22, 1 June 1878 — Page 1

Page PDF (1.54 MB)

This text was transcribed by:  Michelle Baie
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XVII. HELU 22.}                  POAONO, IUNE 1, 1878.                             {NA HELU A PAU 861.

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUHA.

NA OLELO HOOLAHA:. – O na Olelo Hoolaha @ 10 laina kakau lima, he Hookahi Dala no @ puka mua ana; elua puka ana, he $1.50; @ hookahi mahina, he $2.00.

NA KANIKAU A ME NA MELE: -- He 4 Kenela ka uku no ka ialani hookahi, ua like me $1.00 no 25 lalani.

HOOLAHA MAU: -- E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia aku a kekeha pule ae.

E hoomanao e na lehulehu, aole e hoopukaia kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mele, ke ole e hookaa mua ia mai ka uku.

 

KA

NANEA EEHIA

O KA HIWAHIWA OPIO

BABELA

KA MAMO MAKAHIAPO NA

PUHAKA ALII NANI

ABEONA A ME MARIADANE,

KA WIWO LUA OLE NANA I KAILI

HAAHEO KA HULU MAMO GULA LELOLELO

MAKAMAE O KA IU O

GOMOHERA:

KA

OPUU ROSELANI OPIO I AHAI MAKAHEHI

IA MALUNA O NA KUAHIWI, MAWAENA

O NA AWAWA, MALALO O NA LAU

LAAU, A HOEA I NA WAOAKUA,

E KE KUPUA O KA WAO

ALINOE-LUSIANA:

O KE KUKULU HIKINA LOA

O KA ILIHONUA NEI.

MOKUNA 1 ---- HELU 7.

Nui a lehulehu na wahi e ae a keia poe i kipa ai a i halawai ai me ka poa kupua o na ano a pau, aka, ua lanakila mau nae lakou nei, no ka mea, aole loa i hualele iki ka mana o ka luahine ia Babela, a ua lawa no hoi lakou me ka ikaika a me ke ko@.

  O keia mau wahi a lakou nei i kipa ai, o ka mokuaina o Teresa kekahi wahi kupanaha loa.  Ua loaa aku ia lakou ke Moi Pinesu, ua loohia ia me ka mai pilikia, ua makapo ia oia, aole e ike, a ua haalele ia e kona mau makaainana.  O ke ano o kona noho ana, ua ku i ke aloha, a he mea ku i ka lihaliha a me ka minamina ko lakou nei ike ana aku i keia Moi me ke ano o kona ola ana.

  Ninau aku la o Babela iaia ina he mea hiki ia lakou ke haawi mai iaia i kekahi kokua.  Hai mai la ua eiemakule nei, he hiki no; a hai mai la ia lakou nei.  Ua hana ino mau ia wau e kekahi mau kupua me na eheu.  O na helehelena, he mau helehelena wahine, o ko lakou kino a me na wahi e ae, he manu.  A o ke ano holookoa, he weliweli ke nana aku.  E noke mau ana keia mau kupua i ka hana ino iaia i na manawa a pau, a aole loa e loaa iaia kekahi wahi manawa hoomaha. E aihue mau ia ana kana wahi mea ai, a e pololi mau ana oia.

  I ka lohe ana o Babela i keia moolelo, ua kaumaha nui loa ia kona naau, a pii @ la kona inuinu no keia mau kupua hana ino.  Ia manawa kauoha ae la ia e malama ia kekahi ahaaina nui ma ka aekai, a e hana ia na mea ono o na ano a pau.  O ka maalea keia o ka mana o ka luahine i hookomo mai la iloko o Babela, no ka mea, aole no i liuliu loa, aia hoi, oiai lakou e hoomakaukau ana e noho i ka papaaina, ua lele mai la ua mau kupua nei me ka manao e hao ae i ka lokou nei mau mea ai, aka, aole nae i ko.  Mamua o ke kokoe ana mai o ua mau manu kupua nei, ua kauoha e ae la o Babela i na mahoe a ka makani kukulu akau e hoomakaukau, a e hopu aku ia lakou; a ua hookoia kona makemake. Lele mai la ua mau manu nei me ka mama loa a me ka hoihoi, a i ke kokoke ana mai me ka makaukau o na maiuu e hao iho i na mea ai, ia wa i lele ae @ na mahoe me ka hookuu ana ae i ka ikaika o ka puahiohio o ka makani e lauwili, a lumilumi ia iho la na kupua a haule ana ilalo.

  Hopu ia iho la lakou, a lawe ia mai la imua o Babela, a pane aku la o Babela.

  “Ua hilahila wau a piha me ke kaumaha i ka lohe ana mai no ka oukou mau haua ino a lapuwale.  Ua nui ko’u aloha no ka elemakule Moi o keia aina, a ua piha wau me ka inaina wela ia oukou, no ka oukou mau hana ino.  Nolaila ua imi iho nei au i wahi no oukou e lawe pio ia ai, a ano, ke hauoli nei au no ka hoomaopopo iho, he mau pio oukou na makou.  Ano, ua makaukau au e hooko aku i ka hoopai a ka Moi e manao mai ana e kau aku maluna o oukou.”

  I ka hoomaopopo ana o keia poe kupua ua pilikia lakou, hoomaka iho la lakou e uwe, me ka mihi ikaika mai ia lakou nei e kala aku, a aole loa lakou e hana hou aku ia hewa ma ia hope.

  Ua ninau ia ka manao o ka elemakule a ua hai mai oia, aole ona manao e hana ino aku ia lakou, ke hoohiki paa lakou aole e hana ino hou mai.

  Ua hoohiki lakou, a ua kau aku o Babela i ka hoopai, mao ka mana la o ka luihine, ina e hana ino hou lakou i kaelemakule, alaila, o ka hoopai, oia no ke helelei ana o ko lakou hulu a holo olohelohe lakou, a o ka hopena, oia no ka moa ana o ko lakou ili i ka wela o ka la, a nakaka ke kino ma o a maanei.

  No keia mau mea, ua pomaikai ka elemakule, no ka mea, ma ia hope mai, ua lilo iho la keia poe i mau hoa’loha oiaio nona, a noho ua elemakule Moi nei me ka oluolu a me ka hauoli no na koena o kona mau la.  Ua pule mau ia no Babela, ke keiki alii ano like me ke kanaka Samaria, e hele ana ma o a maanei e hana i ka hana aloha, me ka haawi ana i ke kokua i ka poe i loohia ia me na pilikia.  Ua nui kona mau manao aloha ia Babela, no ka mea, ua lehulehu wale na makahiki o kona noho ana iloko o ka inea, a aole loa oia i manao iki e pau ana kona pilikia a hiki i ka manawa e lawe ia ai e ka make.

  O Babela, ua hanau ia mai oia i puuhonua no ka poe pilikia, a o kana hooko ana keia i ka hana i hoomakaukau mua ia nana e hooko.  Ua hoolawa ia oia me ka ikaika a me ka mana, a aohe ana mea e makau ai.         Aole i pau.

 

MOOLELO O KE KAU

Ahaolelo o 1878.

LA HANA 17, Mei 20 1878.

NA PALAPALA HOOPII.

  Heluhelu mai o Hon. Kaanaana he palapala hoopii no Ewa me Waianae, e ae ia e hookomo mai i ke dala pepa i Hawii nei; haawiii ia i ke komite waiwai.

  Noi mai ka Hon. Kakela, e hoopanee ka hale, a noho hou i ka la apopo, oiai ua hiki mai ka lono no ka make ana o ka Lunakanawai kaapuni M@ Bryde o Kauai; hoole ia.

NA HOIKE O NA KOMITE.

  Waiho mai ke Kuhina Kalaiaina i ka hoike e like me na olelo hooholo i waiho ia mai  1 Ka hoike o na aina aupuni i kuai ia, a i hoolimalima ia.   2 Ka hoike no ka nupepa haole “Hawaiian Gazette.”   3 Ka hoike no ka huakai a Capt Mist i ka Hema.

  Noi mai o Hon. Bikekona, e haawi ia ka hope i ke komite wae; hooholo ia, eia na lala o ke komite, Bekekona, Waila, Kipikona, Pilipo, Palohau.

NA OLELO HOOHOLO MA NA BILA.

  Hoolaha mai ka Loio Kuhina i kona manao, e lawe mai ana oia he bila kanawai, e pili ana i ka lawe ana i na ukana maluna o na kaa a pau.

  Heluhelu mai oia no ka manawa mua he bila kanawai, e pili ana i ka mana kaulike o ka aha hookolokolo kiekie, a me na aha kaapuni; haawai ia i ke komite hooponopono bila kanawai, a waiho ia aku no ke pai.

  Heluhelu mai o Hon. Kaoliko he olelo hooholo, e hoike mai ke Kuhina Kalaiaina i na wahi i hooka@wale ia no na lio kalewa pai iloko o keia kulanakauhale; hooholo ia.

  Hoolaha mai oia i kona manao, e lawe mai ana oia he bila kanawai, e kaohi ai i na keiki a na pake i hanau me na wahine Hawaii, aole e hoihoi i Kina.

  Heluhelu mai o Hon. Kakela, he olelo hooholo.   1 E koko ia na Kuhina he komite no na aina lei alii.   2 E kauoha ia na Kuhine e kukakuka pu no keia mea me kekahi komite, e koho ia mai loko mai o na hoa o keia hale i elima lala, hooholo ia, eia ke komite; Kakela, Kamike, Halstead, Keau, Nawahi.

  Hoolaha mai ka Hon. Keau i kona manao, e lawe mai ana oia he bila kanawai, e hoololi ai i ka pauku 198, o ke Kanawai Kivila.

  Heluhelu mai oia he olelo hooholo, e kauoha ia ka Papa Hoonaauao, e hoomahuahua i ka uku o na kumu kula o Honolulu nei, i hookahi dala no ka la.

  Hoololi mai ka Hon. Aholo me ko Lahaina mau kumu kula kekahi.

  Noi mai ka Hon. Kapahu, e waiho i keia olelo hooholo ma ka papa, a lawe mai ka mea nana ka olelo i bila kanawai o keia ano.

  Hoololi mai hi ke’Lii Kipi, o na kumu kula no a pau mai Hawaii, a Kauai.

  Hoakaka mai ka mea nana ka olelo hooholo i ke kumu o kona lawe ana mai i keia olelo hooholo.

  Ma ke noi a Hon. Kamika, ua haawi ia ka olelo hooholo i ke komite hoonaauao.

NA HANA O KA LA.

  Heluhelu akolu ana i ka bila kanawai, e hooponopono ai i na dala ohi mua a na paahana ma ka aelike.

  Haiolelo mai ka Hon. Halstead imua o ka hale a hoakaka mai hoi i ke kumu o kona lawe ana mai i keia bila.

  Ma ke noi A Hon. Bekekona ua haawi ia ka bila i ke komite o na aha hookolokolo.

  Heluhelu alua ana i ka bila kanawai, e hoopau ai i ka mok. 41, o na kanawai o 1876, e hooponopono ai i ka moni, a a hoala hou i ka mok. 27, o na kanawai 1872.

  Ma ke noi a Hon. Kakela, ua haawi ia ka bila kanawai i ke komite waiwai.

  Heluhelu alua ana i ka bila kanawai, e hoololi ai i ka olelo Hawaii me ka olelo Beritania iwaena o na kanawai o keia aupuni.

  Ma ke noi a ka Hon. Kamika, ua hoopanee loa ia ka bila.

  Noi mai no oia e hoopanee ka hale a noho hou i ka la apopo hora 1 p.m. hooholoia.

  Hoopanee ka Hale.

            LA HANA 18, MEI, 21, 1878.

NA PALAPALA HOOPII.

  Heluhelu mai o Hon. Nazareta, he palapala hoopii na kekahi wahine e malama nei i ka hale kupapapu o na’Lii, e haawiia aku i ke koena o kona uku o na makahiki elua i hala, oia hoi na dala he $25; haawi ia i ke homite hookolokolo.

  Heluhelu mai o Hon. Kaiaikawaha he palapala hopii no Waialua, e hoihoi ia ko lakou poe mai pake i ko lakou wahi; haawi ia i ke komite malama ole.

  Heluhelu mai o Hon. Palohau he palapala hoopii no Hanalei me Anehola, e ana hou ia i kuleanu no na kanaka ma na aina aupuni, a me na aina lei alii; haawi ia i ke komite hookolokolo.

  Heluhelu mai ke’Lii Ake, he palapala hoopii no Honolulu, e wehe loa ia aku ke alanui Moi; haawi ia i ke komite o na hana hou.

NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

  Heluhelu mai o Hon. Aholo no ka manawa mua, he bila, e hookuu ai i na paahana ma na mahiko i na la kulaia a me na la koho lunamakaainana o ke aupuni; haawi ia i ke komite hooponopono bila kanawai.

  Heluhelu mai no oia he olelo hooholo, e hookomo ia ma ka bila haawina o keia mau makahiki elua i 3,000.  no ka hoakea ana i ke alanui ma kahakai ma Lahaina, Maui.

  Ma ke noi a Hon. Bekekona, ua waiho ia ka olelo hooholo a noonoo pu ia me ka bila haawina.

  Heluhelu mai o Nazareta he olelo hooholo, e hoike mai ke Kuhina Waiwai imua e keia hale i kahi i lilo ai ka ka haawina o ka Mea Kiekie ke’Lii Leleiohoku.

  Ma ke noi a Hon. Aholo, ua haawi ia ka olelo hooholo i ke komite waiwai.

  Heluhelu mai ke’Lii Kaai he olelo hooholo, no ka hiki ana mai o ka lono kaumaha no ka make ana o D. Mc. Bryde, nolaila, ke hoike aku nei keia hale i ka minamina makamae no ka nele o ka mea kupono no ia makalua, a ke komo pu aku nei keia hale me ka kanikau, a me ka @ pu ana me ka ohana o ka mea i make, hooholo ia.

  Heluhelu mai o Hon. Kaiaikawaha he olelo hooholo, e hookomo ia ma ka bila haawina o keia mau makahiki elua i $5,000. no na hemahema o ka hale kula kaikamahine o Wialua; haawi ia i ke komite hoonaauao.

NA HANA O KA LA.

  Heluhelu alua ana i ka bila kanawai, e hoonoa ai i na kai lawaia o na aina lei alii, me na aina konohiki, e like me na kai lawaia o na aina aupuni imua o ke komite o ka hale.

  Mahope o ka noonoo ana o na hoa no ka pono, a me ka pono ole ke hooonoa ia na kai lawa ia.  Ua noi mai ka Hon. Nawahi, ehoopau i ke komite, hooholo ia.

  Noi hou mai oia, e hoopanee ka hale a noho hou i ka hora 1 p.m. o ka la apopo.

            LA HANA 19, MEI, 22, 1878.

NA HOIKE O KA KOMITE.

  Heluhelu mai ka Luaa Hoomalu o ke komite hookolokolo i ka lakou hoike no keia bila inalalo nei.

  @ He bila kanawai, e hoololi ai i ka pauku 3. mok. 56, o na Kanawai Hoopai Ka@ima, no ka haalele o na mea i mare ia kekahi i kekahi.  Ua manao ke komite, he pono ke hooholo i keia bila, a e haawi aku no ke kakau poepoe, e waiho ana i ka hapa hope o ka pauka 3 a o ka bila.

  Ma ka noi a Hon. Mahoe; ua apono ia ka hoike a ke komite.

  Noi mai ka Hon. Aholo, e heluhelu ekolu ia keia bila ma Poakahi Mei, 27, hooholoia.

  Heluhelu hou mai ka Luna Hoomalu o ke komite hookolokolo i ka lakou hoike no ka palapala hoopii o Honolulu.

  @ E ae ia na kanaka Hawaii e inu akea i ka rama.  Ua manao ke komite, e hoopanee loa i keia palapala hoopii, oiai, e hoopaapaa ana ka hale no keia hoike o ke komite, a mahope o ka nina ana ua apona ia ka hoike a ke komite.

  Waio mai ke Kuhina Kalaiaina i ka hoike o na kai lawaia o Maui, a me Molokai.

  Heluhelu mai ka Luna Hoomalu o ke komite hooponopono bila kanawai i ka lakou hoike no keia mau bila malalo nei.  1  He bila kanawai, e kauoha ana i na Kuhina e hele kaapuni i na mokupuni, i elua manawa o ka makahiki.          

2  He bila kanawai e hoopau ai i ka pauku 1, mokuna 41 o na kanawai hoopai karaima.    3 He bila kanawai e hoololi ai i ka auhau alanui.    4 He bila kanawai e hoololi ai i ka pauku 2, mokuna 53 o ke kanawaio hoopai karaima.    5 He bila kanawai e ae ai i na kanaka Hawaii e inu akea i ka rama.    6 He bila kanawai e hololi ai i ke kanawai e kuai kudala ai i na aina aupuni.    7 He bila kanawai e hoopau ai i na pauku 1-6 o ka mokuna 57 o na kanawai hoopai karaima.

  Noi mai ka Hon. Pekekona, ka luna hoomalu o ke komite wae i haawaiia ai ka bila a ka luna o Waialua.  E haawai hou aku i manawa hou no lakou e noonoo ai.  Pela no hoi me ka olelo hooholo no ka huakai a Capt. Mist, hooholoia.

NA OLELO HOOHOLO.

  Heluhelu mai ke @ Kaai he olelo hooholo, e ae ia ke Kuhina Waiwai, e uku a e haawi i na dala kupono, noloko ae o na dala he $15,000 i hookaawale ia no na lilo o keia Kau Ahaolelo, i mea e uku ia ai na lilo o ke komite 13, i ka panalaau o Kalawao, Molokai, Hooholoia.

  Heluhelu mai o Hon. Kaukau he olelo hooholo, mamua ae o ka holo ana o ke komite 13 i Kalowao, e pono ia lakou e hai e mai i ka nui o na lilo o ko lakou holo ana a me ko lakou hoi ana mai.

  Hoololi mai ka Hon. Aholo, aole oi aku na lilo mamua o ka $700.

  I ka ninau ia ana; ua hooholoia ka olelo hooholo me ka hoololi a ka luna o Lahaina.

  Ma ke noi a Hon. Kaukau, ua hoopanee ka Hale a noho hou i ka la apopo hora 1.

            LA HANA 20, MEI 23, 1878.

NA PALAPALA HOOPII.

  Heluhelu mai ka Hon. Halstead he ekolu mau palapala hoopii no Makawao mai.

  1  O na paahana malalo o ka aelike, aole e manaoia he haalele hana, aia a hala na hore he 48.    2  Aole e lawe hou ia mai na pake paahana; haawiia keia mau palapala hoopii i ke komite o na aha hookolokolo.    3  E lawe hou ke aupuni i ka wai i lilo i ka Hui o Haiku, a e hookaawaleia iloko o ka bila haawina o keia mau makahiki elua i  $100,000 i mea e uku aku ai i na lilo; haawiia i ke komite o na hana hou.

  Heluhelu mai o Hon. Kupau ekolu mau palapala hoopii no Koolauloa mai.

  1  E ae ia na kanaka a pau e holo i na aina e.  Ma ke noi a Hon. Nawahi, ua hoopanee loa ia keia palapala hoopii.    2  E hookaawaleia iloko o ka bila haawina i $700 no ka hale hookolokolo; haawiia i ke komite hookolokolo.   

3  E hookuuia na makua mai ka eha keiki aku i na auhau pilikino haawiia i ke komite waiwai.

  Heluhelu mai o Hon. Malo he palapala hoopii na kekahi poe kanaka nana i hana ke alanui mai ke alanui Kula aku a hiki i ke alanui Liliha, e noi mai ana e uku aku ia lakou $1,000; haawiia i ke komite waiwai.

NA HOIKE O NA KOMITE.

  Heluhelu mai ka Hon. Kipikona ka luna hoomalu o ke komite waiwai i ka lakou hoike ma ka olelo haole, a na ke lii K@i hoi i heluhelu ma ka olelo Hawaii.

  Mahope o ka heluhelu ia ana o ka hoike a ke komite, ua noi mai ka Loio Kuhina e lawe mai i ka hoike a ke komite waiwai imua o ka Hale.  Haiolelo ikaika mai oia ma ka aoao e kue ana i ka hoike a ke komite.

  Kamailio pokole mai ka Hon. Kipikona a olelo mai, aole ia i ake nui i ka oihana, no ka mea, ua lawa oia nona iho.  Noi hou mai no oia, e noonooia keia hoike ma ka Poaono hora 10 am.  Ma ka ninau ia ana, ua hooholoia e lawe ka Hale i ka hoike a ke komite waiwai, a e noonooia ma ka Poaono hora 10 am.

  Noi hou mai no oia, e hookuu iaia no kekahi manawa no ka pilikia o kona ohana; ua ae ia e hele.

  Ma ke noi a ke lii Kaai, ua kapaeia na rula i hiki ai ke hoololi i ka manawa e noho ai keia Hale mai ka hora 1 pm a i ka hora 10 am, a hooholoia pela.

  Noi hou mai no oia e hoopanee ka Hale a noho hou i ka la apopo hora 10, hooholoia a hoopanee ka Hale.

            LA HANA 21, MEI, 24, 1878.

NA PALAPALA HOOPII.

  Heluhelu mai ka Hon. Kupau elua mau palapala hoopii no Koolauloa mai.    1  E hoopau ana i ka auhau kino.    2  E hoopau ia ka auhau lio.  Haawiia keia mau palapala hoopii i ke komite waiwai.

NA HOIKE O NA KOMITE.

  Waiho mai ke Kuhina Waiwai i ka hoike e pili ana i ka olelo hooholo i waihoia mai e ka luna o Kona Akau, e pili ana no na waiwai o Amerika i komo mai i Hawaii nie me ke dute ole, &c.

NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

  Heluhelu mai ka Hon. Kupau no ka manawa mua, he bila kanawai e hoopau ai i ka mokuna 10 o ke Kanawai Kivila; haawiia i ke komite hooponopono bila kanawai, a waihoia malalo o na rula no ka heluhelu elua ana.

  Heluhelu mai ka Hon. Keau no ka manawa mua, he bila kanawai e hoololi ai i ka pauku 198 o ke Kanawai Kivila; haawiia i ke komite hooponopono bila kanawai, a waihoia malalo o narula no ka heluhelu elua ana.

  Heluhelu mai ka Hon. Kanealii he olelo hooholo, e hookomoia iloko o ka bila haawina o keia mau makahiki elua i $100 no la lawe leta o Waihee; waihoia a noonoo pu me ka bila haawina.

  Heluhelu mai o Hon. Kamika he olelo hooholo, oiai he la hanau keia no ka Moiwahine Vitoria o Beritania, nolaila, e hoopanee ia na hana o keia la; hoololoia.

  Noi hou mai no ia e hoopanee ka halawai a noho hou i ka la apopo hora 10 am, hoololoia a hoopanee ka Hale.

 

“HALIA PAU OLE KE ALOHA.”

E kuu Aloha pau ole.

Ka NUPEPA KUOKOA.

  Alohe oe: -- Eia mai na kulu wai maka, la ke niau kaupe aku la i mua o kuu Aloha Babela.  Ia’u e kilohi ana i na hunahuna wai liula, o ka pakaukau mea ai; o ka Helu Umi kumamahiku, o ka la 27 o Aper. pae ana ka leo o ka makani kii wai o ka uka, he “Malualua,” me na huaolelo i ku i ka piko i ka olu o “Himera.” – O kuu!  O kuu!  Okuu, Aloha.  Hau-pu ae la au, a puana ae la.

“Halia pau ole ke aloha,

I ke kamaeu Abeona

Nana i alo na kai loa

Na lae ino o ka pilikia.”

  Nolaila, e o’u mau hoa hooipo mea hou, a ka maka e ike iho ai, e kui lima pu kakou i ike i na mea hou.  Ke hooki nei au maanei, a na kakou pu noia, e kaana pu iho, e ko’u pono ai ka puu i ka wai a ka “Naulu.”  Me ke aloha i ka Luna Hooponopono, a me na keiki kululu hua metara, o ka Halepai KUOKOA, ko’u aloha.  I kui lima puia me ke onoaona.                      H. M. K. WINI.

  Papaikou, Hilo, Hawaii, Mei 7, 1878.

 

No ka Lai a Ehu.

“O Kona kai oipua i ka lai

Opua hinano ua malie.”

E KA NUPEPA KUOKOA;  Aloha oe: --

  Ma ke ahiahi anoano o ka l@ la o ke ahiahi Poakolu i hala aku nei; Mei 8, 1878, ua hoopuiwa ia mai au i ka ike ana ku i kehahi huakai eehia, me na hae e kowelo lua ana i ke aheahe a na welelau makani o ua aina kupolua nei i ka lai, a i kuu haka pono loa ana’ku maopopo loa aku la ia’u.  He hae Hawaii, a me kekahi hae Amerika, ua ukali pu aku la au mahope oia huakai hookahi me ko’u ano eehia no, e kai pololei ana i ka Luakini o Popopiia ma Kona-waena nei, a maia wa no au i maopopo ai i na hana, oia hoi keia.  He mele himeni no ka pomaikai o ka Luakini pau ahi o Kauahaao i Waiohinu Kau, pela ko’u lohe mai, a ma ia “Po lea o Halalii” au i lohe ai i na leo puukani hoouheuhene lua i ke one o Luhi, i mele ia mai e Miss. Elizabeth Pilipo, a me ka honehone ae hoi a ka nanahe o ka leo o Master Kanehoa, oia no oe la ka leo o ka hanehane ka i okoa mai no, e aloha aloha ia ka nahele a Mahiki, hiki mai no oe, o ka hala ana’ku la no ia, a ua ike no au ua maikai no na hana oia po, a ua hookuu ia na hana me ka maluhia, a me ka haunaele ole.

  E welina auanei ka Luna Hooponopono, a me na keiki ulele hua metela o kou keena hoonanea. 

W. C. KEKAULAILI.

Kalaealii S. K. Hawaii May 9 1878.

 

 

MAIKAI KA HOI KA PAPA

-- A ME –

KA LAAU O KOU HALE!

NO HEA LA?

KAI NO HOI NO KAHI O

WAILA MA!

 

Nana aku no hoi ia la

            Ohi ka Io o ka Laau o Makawao

                        I ka ua mea hoi o ka nani o

Na PAPA!  Na PAPA!!

-- A ME –

NA PONO KUKULU HALE

O NA ANO NO A PAU.

 

Aia ma ke kihi o na

ALANUI PAPU me MOIWAHINE!

HONOLULU

MALAILA E LOAA AI

            E LIKE me ka MAKEMAKE

-- NO KE –

KUMUKUAI MAKEPONO LOA

 

PAPA, PAPA, PAPA,

            Na Papa Huluhulu,

                        Na Papa Manoanoa,

                                    Na Papa i kahiia,

                                    Na Papa Kepa,

                        Papa Hole Keokeo,

            Papa Hole Ulaula.

 

NA LAUAU, NA LAAU!

Na Kua,

            Na Kaola,

                        Na Aaho,

                                    Na Molina,

                                                Na peapea,

Pine Huluhulu,

            Pine i kahiaa.

 

NA Papa a me na Laau Ulaula!

            Pili ulaula,

            Pili Keokeo,

            Pani Puka,

                        Pani Puka Aniani,

                        Ipuka Aniani,

                        Puka Olepelepe.

 

PENA O NA ANO A PAU!

Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui,

            Aila Pena,

                        Aila Hoomaloo,

                                    Waniti, Pate.

NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO!

            Na Ami Puka Hale.

                        Na Ami Puka Pa.

ANIANI!

Pepe Hale a me na Lihilihi

E LOAA NO MALAILA.

PAAKAI HELU 1 O KAKAAKO me PUULOA

  No ke DALA KUIKE, e loaa no na mea a pau i haiia ae la, no ke Kumuuai Emi loa.  O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau, e loaa’ku ana ia lakou, e hooko loke ia no ia me ka lawa pono.

  E Kipa Nui Ilaila, i ike i ka Oiaio.

@