Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 25, 22 June 1878 — Page 2

Page PDF (2.04 MB)

This text was transcribed by:  Chesarey Silva
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ma ke kauoha

Ma ka o’@io o ka mana i kaua ia’u ma ka p@@k@ 204 o ke Kanewai Kivi@@a. a me ka ho@ pono ana a ke @amaku. @@@a @a, ke koho a ke hooko@@ aku nei au ia. Puniwai I hope Makai Nui no Koloa, mokupuni @ Kauai.                                      

@.W. Wilcox

Makai nui o Kauai.

Lihue, Kauai. Iune 12, 1878.  @6@.

 

OLELO HOOHOLO.

Hooholoia : @ ka@@@@ia ka Lo@@ Kuhina e hoolaka aku @@ ma ka nupepa olelo haole a olelo Hawaii hoi I ka hoa@@@ no keia mau @@@aa.

1. He mana anei k@ na L@@@kanewai Apa@ e haawi I ka @@@@ no na bibila haalele hana?

2. He mana anei ko na haku e keakea I ka lawa ia ana o ka kakou k@@wa :  hoopai paa@@@ ia, e hoohana na @@ wahi e @@ a ma Hope Makai Nui e na apana i manao ai?

JNO U. KAPAHU

Hale A@@@@@@o, Iune 4, 1878 .

 

K@@@@ o ka Lo@o Kuhina, Honolulu, Iune 6, 1878,

Ia ka Mea Hanohano G, R@@@@@.

Pe@@@@@@@@@@ o ka Hale Ahaolelo.

@ie : Ua ko@@ mai ia’u ka hanohano e pane ma ke “ae” ka ninau mua o ka Olelo Hoo@@@@ o ka Ahaolelo e hoihoi pu ia aku nei me keia; a e pane aku ma ka “hoole” I ka @@@ o ka ninau.

Ma ka Pauku 1006 o ke Kanawai Kivila, ua hoakakala ka ano o ka @eia ma na ki@@@ i hoopii hou ia.

Ken oho nei k@@ ka uwa hoolohe.

ALFRED E. HARTWELL

Loio Kuhina.

@@@ @@

 

HOIKE KULA AUPUNI

            E hoike ana na Kula Aupuni o ka apana o Honolulu, Mokupuni o Oahu, iloko o keia mala@@ o Iune e hele nei, e like me keia hoomaopopo ana malalo iho.

            Poakahi, la o 24 o Iune, ma ka Luakini o Kamo@@@@, na Kula o Wailupe , Palolo, Kamo@@@@@, Waikiki-kai a me Manoa.

            Poalua, la 25 o Iune, ma ka Luakini o Kawaiahao, na Kula o Moanalua 1, Moanalua 2, Kalihi-uka a me Kalihi-kai.

            Poakolu, la 26 o Iune, ma Kawaiahao no, na Kula o Kawaiahao, Kamakela, Maemae, Kapalama a me Makiki.

            Poaha, la 27 o Iune, ma Kawaiahao no, na Kula o @@@@ k, @@@@ w, Kaumakapili a me Pauoa.

            E hoomaka an aka hoike i ka hora 9 o kakahiaka o keia a me keia la I haila maluna ; a ke kono la aku nei ka lehulehu e hele ae.

            E hoomaha ana keia mau Kula mai ka pau ana o ka hoike, a hiki i ka Poaha la 1 o Augake, 1878, a ma ia la e hoomaka hou ai ke kula ana.

W. J@@ KAMIKA

Luna Kula o Honolulu

Aliiolani Hale  Iune 6, 1878                                   @@@

 

Ua oluolu i ka Mea Hanohano ka Ilamuku Me Mahoa , Peresidena o ka Repubalika o Farani, ko Makou Makamaka Nui a maikai, ka hoohanohano ana mai ia Makou, ma ka hoonoho ana mai ia Mo@@ieur Eugene Dalos ma ko Makou Aloali, ma ke ano he Kanikela a Komiaina no ka Repubalika o Farani, a ke kono aku nei Makou i ko Makou mau makaainana a pau a me na Poo Oihana o ko Makou Aupuni, e haawi aku i na maha lo kiekie i kona kino, i kona waiwai a me kona mau ohana, a e haawi pu aku hoi i ka mahalo piha a me ka paulele ma kana mau hana pili aupuni a pau, ma ke ano he Kuhina Noho.

            Hanai@@ ma Halealii Iolani, Kulanakauhale o Honolulu, i keia la 29 o Aperila 1878.

KALAKAUA R.

837

Henry A. Pierce, Kuhina o ko na Aina e.

 

O@a@ au e kaawale ana mai ka mokupuni aku o Hawaii, na J.W. Keaomakani, Esq. e lawelawe ma kea no he Hope Kiaaina no Hawaii.

SAM’L. KIPI, Kiaaina o Hawaii.

Hilo, Apr. 1878.

857

 

Ma ka Poaono, la 29 o Dekemaba 1877, i ka hora 12 au@@@ ia, e ku@@@@@ aku ana ma ke ku@@lala, ma kea la komo o ka aoao mauka o Aliiolani Hale, Kono (@) Loi, e waiho la ma Auaukai, Waikiki: a penei ka nui o na eka o kala a me keia loi 233-1000 eka, 205-1000 eka, 100-1000, 184-1000 eka, @@-1000 eka, @@-1000 eka . @@@@@@@ maluna, e ike ia no ma ke Keena Kalaiaina.

J. MOTT SMITH, Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaialua, Novemaba 3, 1877.

832-31

 

            Ua hoopaneeia ke kuai o na Loi Kalo i hoikeia maluna no a hiki i ka manawa e hoolaha hou ia aku ai.

J. MOTT Smith, Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaialua, Dec. 11, 1877.

837

 

Aole Paha e Kaua ana,

KAHEA IA KA AHAOLELO

            Ua hiki mai nei ka lono no ka hoopuka ia ana aku o na kauoha mai Berelina aku ma ka 11 o Iune. Ua hoike pu ia mai no hoi, ua hiki wale no ke hooponopono maikai ia na kumuhana o ke kuikahi, e hoano hou ae ana i ke kuikahi i hana ia ma Parisa o ka 1856 a e hooiaio ano hoi i ke kuikahi o Sana Setefano.

            He mea keia e hoike mai ana, me he mea la i loko o elua a, ekolu paha mahina e hiki mai ana, aole loa he kaua ma waena o Enelani a me Rusia. Ua halawai no ka Ahaolelo maluna o ke kahua i apono ia e na mana a pau, e hoomapopo ia nae hoi ua lilo na hooikaika ana a pau i mea e hiki ai ke hookomoia mai kekahi wehewehe no ka ninau nui o ka Hikina, i hooko ia ai ka Rusia mau koina kupono, me ke kue ole mai o Auseturia, Enelani a me kekahi mau mana nui e ae.

            Ua lawe ae nei o Geremania i ka hana pookela, ma ka lilo ana mai i mea nana e hoililaumania i na kupikipikio, aole hoi oia e hoomaha ana a hiki i ka malino maikai ana o ka wai e hoaleale nei ia Europa holookoa. Ke olelo nui ia nei i keia wa, o ka mea i holo pono ai no ka noho ae o ka Ahaolelo no ke kuka ana, mamuli no ia o na hoikaika ana a ke Keiki Leialii o Geremania.

            I Enelani aku nei oia no kekahi manawa i hala ae nei, a ke hoike mai nei ka hopena, ua like no ko ke Keiki Alii Ferederika Wiliama hooko ana i ka hana ma ke ano elele, me ke kanaka koa wiwo ole la i ka hooukakaua.

            E olelo ana kekahi lono mai Pera mai, aia na Rukini ke hoohahani aku nei i Konatinopela, a ke pahola aku nei ko lakou mau laina ma ke alo o ke kulanakauhale. Aia no hoi kekahi puali kaua Rukini okoa he 15,000 ka n@i ke nee malia imua mai Kalikerabi mai a hiki; Kuku-Kekemeki, ka puali kaua mai Siliveri a hiki i Kalikerabi, a pela hoi me na nee mua ana o ke kahi mau pualikaua e ae. O keia mau nee pinapinai ana aku o na Rukini imua, ua lilo ia i mea e hookau hou aku ai i ka weli a me ke kaumaha i ke kulanakauhale Poe o ke Aupuni Ottomana. E hoomaka ana na Rukini e hoohohonu hou iho i ke Kowa mai ka moenawai Kekemeki a hiki i ke kai, i hiki ai i ko lakou lana nunui a me na mokuahi liilii ke holoholo maalahi. Ua pahola ae kekahi lono, e hoouna aku ana o Enelani he 30,000 koa mai Inia mai, e hele a lawe ae i ko lakou kulana ma Vane, i mea hoowaliweli aku i na Rukini ma na mauna Kaukakusa.

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I Huila

No ka Makahiki, $2. Eono Mahina, $1.

Dala Kuike ka Rula

 

Iune 22, 1878

KA MANA O KA AHAOLELO

(Kakau ia no ka Nupepa Kuokoa)

            Oiai ua nui loa n@ olelo i keia mau la no ka nuana o ka Ahaolelo Kaukanawai, a he nui loa na manau kuhihewa i hoopukaia, ke hoike aku nei makou i keia wehewehe ana. O ke Kumukanawai ke kahua o ka mana o ka Ahaolelo; ma laila mai kona ola ana a ine kona hanu.

            1. Ma ka Pauku 48 o ko kakou . Kumukanawai, ua hoakakaia penei: “Na ka Ahaolelo Kau Kanawai @@@ e kau i kela manawa keia manawa i na kanawai kupono a pau ke kue ole nae i keia Kumukanawai.” Ma keia, ua maopopo lea, o na kanawai o ka Ahaolelo e kue ana i ke Kumukanawai, he mana ole, aole hoi he ano kanawai ko lakou.

            2. Ma ka Pauku 20 penei ka olelo, “E mahel@ ia ka mana nui o ke aupuni i ekolu apana okoa, oia hoi ka Mana Hooko, Ka Mana Kaukanawai a me ke Mauna Hookolokolo. E ku kaawale ia mau mana ekolu.”

            Ma keia, ua maopopo lea no, he mana ole ka lawelawe ana o kekahi o na Mana Nui i ka hana a kekahi ae. He mea hiki ole i ka Mana Hookolokolo ke kau i kanawai; a he mea hiki ole no hoi i ka Mana Hooko ke lawelawe i ka oihana Hookolokolo; a pela no hoi ka hiki ole i ka Mana Kaukanawai ke lawe i ka Mana Hookolokolo.

            3. Ma ka Pauku 69 penei ka olelo, “E paa loa maluna o na aoao a pau, na olelo i hooholoia ma ka Aha Hookolokolo Kiekie @@@ aole hoopii hou aku.” Makehewa ka wehewehe i keia, no ka mea, he moakaka loa.

            4. Penei ka Pauku 16, “Aole loa e kaulia kekahi kanawai i pili i kekahi hana i hala e mamua.” He mea ku i ke kaulike ka pili ana o na kanawai i ka hana e hiki mai ana, aole ma na mea i hala. O ke Kanawai he rula paa ia e hooponopono ai i ka noho ana a me ka hana ana o na kanaka kekahi me kekahi. Nolaila, o ke Kanawai ka mua, a ua pili ke kanawai i na hana ana wale no i hana ia mahope o kona kau ia ana.

            5. Penei ka Pauku 9, “@@@ Aole hoi ia e hoonele ia i ke ola, a i ka malu, a i ka waiwai paha, aia wale no mamuli o ke kanawai.” Ma ke Aupuni Hawaii, mamuli o keia Pauku 9, ua maluhia ke ola, ka noho lanakila ana, a me ka waiwai o ke kanaka, aole hiki ke hoonele ia i keia mau pono nui, “aia wale no mamuli o ke kanawai.”

            He mea hiki ole i ka Moi, ka Ahaolelo, a me na Luna Aupuni, ma ko lakou manao wale, ke lawe i ke ola o kekahi kanaka. Ua kapu loa; “aia wale no mamuli o ke kanawai” e hiki ai he lawe i keia haawina nui a ke Akua i haawi mai ai. A ma ia pauku hookahi no ua malu na mea a pau; aole hiki ke hoopaahao a lawe wale i ka lanakila o ke kanaka, “aia wale no mamuli o ke kanawai.”

            Pela no hoi ka waiwai; he mea hiki ole i ka Moi i keia wa ke lawe wale i ko hai waiwai. Pela no ka Ahaolelo, aole hiki ia lakou ke lawe i ko hai waiwai, aia wale no mamuli o ke kanawai, oia hoi o ke kanawai e hoolohe ana mamua o kona hoopai ana, a e lawe ana i ka olelo ike a na hoike, mamua ae o kona hooholo ana.

            Nolaila, e like me ka maopopo o ka mana ole o ka lawe wale ana i ke ola o ke kanaka, ke ole ia e hookolokolo maoli ia, pela no ka maopopo o ka hiki ole ana i ka Ahaolelo ke lawe i ka aina a waiwai e ae o kekahi kanaka a haawi ia hai. Mana ole, a ano ole no hoi, ua olelo hooholo a me na kanawai o ka Ahaolelo o ia ano.

            Nolaila, eia ka ninau, heaha ka mana o kekahi Komite o ka Ahaolelo e ninaninau ana no kekahi waiwai ma ka lima o kekahi? Haina, aohe mana!

            Ua hoea aku hookahi Regimana o na koa Kesaka a kauoha i na Tureke e emi hope ku i Buiukedere. Ua pane mai ka luna koa Tureke, he pono iaia e ninau mua aku i na mana aupuni no ia mea. Ua loaa mai no hoi ka lono hou i na mana Tureke, ke nee ikaika aku nei na Rukini i Gallipoli. Ke mau nei no ka hoouna ana o na Rukini i na pualikoa a me ko lakou mau pu kuniahi me na lako kaua e ae mai ke Danube aku a iloko o Bulegaria. Ua kauoha aku nei ke Aupuni Beritania ia. Haku Loftus, ka Elele Beritania ma Sana Peteroboro, e ninau aku i ko Rusia Keena o ko na aina e, no na mea e pili ana i oa aumoku powa o Rusia i lono waleia, e hoomakaukauia nei ma Amerika. Ua holo aku nei ka mokukaua hao Rukini Kniaz Pojarski. Ua hoomaopopoia no Amerika kana huakai.

 

NU HOU KULOKO

            Ua hiki ae nei ka Moi o Peresia ma Berelina i keia manawa.

            Ma ke awakea onehinei, ua hookauia aku ma luna o ka Moi ke Kea Hoohanohano o ka Aeto Ulaula o Geremania.

            Ma ka mokuahi Austeralia i ku mai ai ma ka Poalua nei mai Kapalakiko mai, ua hoi mai ko Hoo. H.A.P. Carter, mahope iho o kona hoohala ana i kekahi wa ma na aloahi o Europa no na hana pili aupuni.

            Ua hookohohuia mai nei ka Hooilina Moi o Perusia i Poo no ke Aupuni, ma kahi o kona makua Emepara e waiho nei iloko o ke kulana poino.

            O ka uku makahiki o ke Aupuni o Beritania Nui, e hanai nei i ka Moiwahine Victoria, he $1,925,000. A ke huina mai me na uku makahiki o kana mau keiki, e pehu ae no a hiki i ka $2,790,000, weliweli no hoi ua dala.

            Ua piholo mai nei kekahi moku hao kaua Geremania Grosser Kurfurst ma ke kakahi aka o ka la 31 o Mei, ma ke kowa o Enelani, mamuli o ka hookui ana me kekahi moku hao e ae. He 600, ka nui o kona mau kanaka, a mawaena paha o ke 300 a me 400 ka poe i make. Aloha ino lakou.

            Ma ka Poalua iho nei, ua hoike ke Kula Miss Ageneti Aylett ma ke Keena Kula a Kiritina, a ua maopopo ke eleu o na haumana ma ko lakou mau haawina i aoia. Ma ka po o ka la elua o lulai, e wehe ai ko lakou mau haiolelo me na hana e ae maloko no oia Keena. E hele ae e na makamaka i ike pono i na hana maia po.

            Ke hoala hou ia ae nei kekahi hale pohaku ma alanui Papu, e pili ana ma ka aoao mauka o ka hale kuai laau lapaau o A. McWayne, a i ka wa e paa loa ai, alaila e hoau mua ia ana e ka Hui o Dilinahama ma, ma ke ano he halekuai mea hao.

            Ua malamaia ka hoike makahiki o ke Kula Kahuna i ka Poakahi iho nei, maloko no o ke Keena Kula, a ua maikai na hana apau, a ua piha no hoi ke keena i na makaikai. Mahope o ka hookuu ana, ua weheia he papaaina no ka hoopau ana ae i ka houpo lewalewa o ka lehulehu.

            Ma ka po Poaha nei, ua malamaia na hana o ka hoike po o ke Kula nui o Kapunahou, maloko o ka luakini o Kaukeano no na haumana eono e puka ana i keia makahiki, a mahope o ka pau ana o na hana, ua haawiia na palapala hoomaikai ia lakou mai ka Peresidena aku o ke Kula.

            Ma ke ahiahi Sabati o ka pule i hala, ua hoea ae kea hi ma kekahi hale, maloko o kekahi pa e pili mai ana i ka Hotele Hawaii. E maalo ae ana ko kakou Moi mawaho oia wahi ia wa, oiai Oia wale no kai ike mua i ke ahi, a holo akula Oia e kinai i ke ahi me ke kahea ana, a hiki akula kekahi poe e ae, a hookahi ke kinai pu ana me ua Lani la, a hoopio ia ke ahi mamua ae o kona hoopalahalaha ana aku i kana hana weliweli E mahaloia ka eleu o Kalani ma keia mea.

 

OLELO HOOLAHA

Aha Hookolokolo Kaapuni o ko Hawaii Paeaina, Ma ka hooponopono waiwai ma ka waiwai o Kealoha ko Kohala, Hawaii i make, ma ke keena imua o ka Lunakanawai Kaapuni C.F. Hart. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o James Wight lunahooponopono o ka waiwai o Kealoha k no Kohala Akau, Hawaii i make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $2,584.19, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $2,662.48, a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano. Ua kauohaia, o ka Poalua ka la 30 o Iulai 1878, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua lunakanawai ia, ma ke keena ma ka hale hookolokolo ma Kapaau, Kohala Akau, Hawaii, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na papa hoike i oleloia, a o ka poe a pa a i pili malaila e hele mai ae hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana ma loko o ka waiwai i olelo ia. A o keia kauoha ma ka olelo haole a me ka olelo Hawaii, e palia maloko o ke Kuokoa a me ka Hawaiian Gasette he mau nupepa i pai ia a hoolaha ia ma Honolulu i ekolu pule mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana. Kekauia ma Kohala, Hawaii, ko Hawaii Paeaina, i keia la 14 o Iune 1878.

CHARLES F. HART,

@64 3@                                                                                       Lunakanawai Kaapuni Apana 3.

 

AHA Hookolokolo Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Paeaina, Ma ka hooponopono waiwai ma ka waiwai o John A. Simmons o Laupahoehoe, Hilo i make, ma ke keena imua o ka Lunakanawai C. F. Hart.  Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike a John Maguire lunahooponopono o ka waiwai o John A. Simmons no Laupahoehoe, Hilo, Hawaii i make, e noi ana e apo @aia na hoolilo he $9@9.88, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $1,326.29, a e noi ana e nana ana a apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ano ma ia ano.  Ua kanohala , o ka Poalua la la 30 o Iulai 1878, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o na lunakanawai ia me ke keena ma ka Hale hookolokolo ma Kapaau, Kohala Hawaii, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi ia, a me na papa hoike i olelo ia, a ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu ina he kumu ia ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia.  A o keia kauoha ma ka olelo haole a me ka olelo Hawaii, e paila maloko o ka Hawaiian Gazette a me ke Kuokoa he mau nupepa i paila a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.

            Kakauia ma Kohala, Hawaii ko Hawaii Paeaina i keia la 14 o Iune 1878.

Charles F. Hart

@64 3@                                                                                       Lunakanawai Kaapuni Apana 3.

 

Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana 2 o ko Hawaii Paeaina.  Ma ka waiwai o Nawelu-liilii @ keiki no ole, no Wailuku, Maui.  Ua heluhelu ia a ua waihoia ka palapala noi a H. Kahoop@aina @ ke kahu waiwai o Nawelu-liilii @ he keiki @@ ole a Nawelu @ no Wailuku, Maui i make, e noi ana e loaa iaia ka mana e kuai aku i ka apana aina i hooiliia ia Nawelu-liilii mai kona makuakane mai, a ke waiho pu ia na kumu kupono no ia kuai ana.  Nolaila ke kahea ia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poaha oia ka la 11 o Iulai 1878, ma ka hora 10 a @ @@ ma ka hale hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noinoi ia a me na mea kue ke hoike ia.

ABR FORNANDER.

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua.

Lahaina, Iune 14, 1878.                                                                                  @64 3

 

Ma ke keena o ka Lunakanwai Kaapuni Apana 2 o k@ Hawaii Paeaina.  Ma ka waiwai o Awa ka me Pukeukeu @ no Lanai i make.  Ua heluhelu a ua waiho ia ka palapala noi e Hoaliku a e noi ana e hooponoponoia ka wai o Awa ka me Pukeukeu @ no Lanai i make.  Nolaila ke kanohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poalua oia ka la 9 o Iulai 1878 ma ka hora 10 a ua ma ka hale hookolokolo ma Lahaina, eia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi ia a me na mea kue ka hoike ia.

 

A@@ FORNANDER

Lunakanawai Kaapuni Apana Elua.

Iune 14, 1878                                                                                                        @64 3@

 

Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana 3 o ko Hawaii Paeaina.  Ma ka hana o Kapakeokeo @ i make.  Ua heluhelu a ua waiho mai i ka palapala hoopii a Kalua w no Laupahoehoe, e noi ana e hookoho iaia i kanahooponpono waiwai no ka waiwai oKapakeokeo, no Laupahoehoe, Hilo, Hawaii i make.  Nolaila o ka la 31 o Iulai 1878, oia ka Poakolu hora 10 o kakahiaka ma kuu keena hana ma Onomea, Hilo, oia ka la a me ka hora e hoolohe ia ai ua noi la a me ka poe kue.

S. L. AUSTIN,

Lunakanawai Kaapuna Apana 3.

Iune 13, 1878.                                                                                                             @64 3@

 

            Ma ke awakea Poakolu iho nei, ua ikeia kekahi mau mea hoomanamana o ke au ia Waawaaiki ma, makai o ka Uapo Pakaka. He puaa hiwa, pu-awa hiwa, a me na mea e ae i pili ia ano hana pouli. Ua nakiina keia mau mea i ke kaula me kekahi pohaku nui, me ka manao paha o kela puuwai poeleele e nalowale ana kana mau hana kohu ole, o ka lawe ana a hoolei iloko o ke kai ma ia wahi, aka, ua kolekole nae ka noa. Ahea la ka wa e pulumi loaia aku ai keia ano hana kohu ole e hoo-pu mai nei iwaena o kekahi poe, oiai ka aina iloko o ka wa malamalama.

            Ma keia mau @a iho nei i haule wakawalu iho ai na paka ua koikoi a hooma-u i na kula penoa o kakou i owela i ka l@.

            Maloko o ka Hale Ahaolelo makaainana, ua pane mai ka Loio Kuhina, Sir John Halker, ua lohe no oia no na moku e kuaina nei ma Amerika no ke Aupuni Rukini, aka aohe kahua oiaio iki e manao aku ai; he mau moku powa lakou. Aohe hoi he kumu oiaio e hiki ai ke hilinai aku, e mawehe aku ana o Amerika iaia iho, mawaho ae o na kanawai o ke kuikahi i hanaia ma Was netona, aole loa no hoi e hiki ke manaoio aku e kue ana kela mau aupuni i ko laua mau olelo hoopaa.

            Ua ikaika ka manao o ka Emepra Rukini i ke kaua me Enelani, a ua manao oia o ka ae wale ana aku i ka Enelani mau koina, he hoohaahaa ana ia i ka hanohano a me na manaolana o Rusia.

 

OLELO HOOLAHA

HOOLAHA PA AUPUNI

            Eia iloko o ka Pa Aupuni o Koholaloa, Apana o Honolulu, 7 Lio e kuai kudala ia ana ke hiki aku i ka la 24 o Iune hora 12 awakea Poakahi, a me1 Pipi k. Lio k hulupala maikai loa 3 w keokeo laekea loihi aia kona kuni ma ka a-i hema Z ua oki poa ia malalo ae o ka pepeiao ak. Lio k puakea maikai loa ak ano heleuma ke kuni. Lio k ulaula hapa maikai, hao kuni ano e. Lio k kalekoa wiwi hapa, hapala ke kuni. Lio W hulupala me ke keiki w hulupala no ak 10 maluna 44 malalo. Lio w ulaula Maikai, laekea, 1 w keokeo mahope ak hao ano e. Lio k ulaula wiwi kuapuka hapala ke kuni. Pipi k ulaula powehiwehi ke kuni, like menei ak C me ka apo paha. 4 Lio e kudala ia ana ma ka la 29 o Iune oia ka Poaono hora 13 awakea. Lio k eleele maikai loa, laekea iki keokeo maluna o kona kua 3 kamaa hao 1 i haule, 1 w keokeo mahope ak 12. Lio k keokeo ano kukaenalo ak hao ano e. Lio k ulaula laekea hem M. Lio k hulupala hao ano like me keia 8 maluna K malalo. Lio k ulaula hema IV. Lio k hauliuli 2 w keokeo I mamua I mahope 2 kapuai hao hem V maluna H malalo. Lio k ulaula laekea 2 kapuai hao 4 w keokeo.

A B Kaaukuu,

Luna Pa Aupuni o Koholaloa.

Honolulu, Iune 20, 1878.

 

            Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni apana ekolu o ko Hawaii Paeaina, ma ka waiwai o I pake no Hilo, Hawaii i make. Ua heluhelu a ua waiho ia mai ka palapala noi o Lilihana I a me Maria I, e noi ana e hooiaioia ka palapala kauoha hope o I pake no Hilo Hawaii H P A i make, a e hoonohoia o G.W. Akao Hapai i luna hooponopono malalo oia palapala kauoha hope. Nolaila, ua kauohaia ka poe a pau i pili, o ka Poaono oia ka la 6 o Iulai 1878, i ka hora 10 o kakahiaka ma ka hale hookolokolo ma Hilo, oia ka manawa me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi ia a me na mea kue ke hoikeia.

S.L. AUSTIN,

Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.

Hilo, Hawaii Mei 29,1878.                                                                                                     863 3t

 

            O ka poe a pau he mau Bipi a he mau Lio paha ko lakou e holo ana ma na kula o Mokuleia, ma Waialua, Oahu, me ka loaa ole o ke kuleana ia lakou ma ia kula, ke kauoha ia aku nei lakou, e lawe koke aku i ua mau holoholona ia o lakou, iloko o na la he kanakolu mai keia la aku, o hookomoia auanei iloko o ka pa aupuni.

Honolulu, Iune 15, 1878.                                                                                                       863 3t

 

NALOWALE!

@ @@ @@@@ @@@@@@@ @@@@@@ @@@@@@ @@ @@@@@@ @@@@@@@@@, ua papaia ka uku ana ma ka Baneko a me na wahi e ae. 1t

 

Ke makemake nei au i keiki malama pa.                                                         A.F. JUDD, (Alapaki)

Honolulu, Iune 14, 1878.                                                                                                       863 tf

 

            Aha Hookolekolo Kiekie o ko Hawaii Paeaina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o Sylvester Sablan y Castro o Honolulu i make, ma ke keena imua o ka Lunakanawai Judd. Kauoha e hoolaha i ke noi e apono i ka papa hoike, hookuu ana, a e mahele i ka waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o Cecil Brown a me Ana Sablan y Castro, i kapa ia i keia wa o Mrs. Costa na luna hooponopono waiwai o ka waiwai o Sylvester Sablan y Castro i make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $978.89, u e hoike ana o na mea i loaa mai ia laua he $1001.23, a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana ma ko laua lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana ia laua a me ko laua mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano. Ua kauoha ia, o ka Poalua ka la 9 o Iulai, 1878, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai ia, ma ke keena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi @a, a me na papa hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko e ka waiwai i olelo ia. A o keia kauoha ma ka olelo Enelani a ma ka olelo Hawaii, e paiia maloko o ka Pacific Commercial Advertiser a me ke Kuokoa, he mau nupepa i paiia a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.

            Kakau ia ma Honolulu, ko Hawaii Paeaina i keia la 31 o Mei 1878.

A. FRANCIS JUDD,

Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

A. Rosa, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie

 

            E ike auanei na kanaka a pau, o ka mea nona ka inoa malalo iho, ua hoonoho ia mai e ka mea hanohano Ahr. Fornander Lunakanawai Kaapuni apana elua, i lanahooponopono no ka waiwai o Mahulu k o Kaupo, Maui i make. Nolaila, o ka poe i aie iaia a me ka poe ana i aie aku ai, e hoike mai ia’u iloko o na malama eono, a ina aole peia e hooie mau loa ia.

Puuomaiai, Kaupo, Mei 30, 1878.                                                                              P. KAMAI

                                                                                                                                    862 4t

 

He Nui Anei Kou Makemake i na Mekini HumuHumu Lole?

Ina pela, alaila, e kipa mai no ma ka Halekuai

 

KAKELA A ME KUKE.

A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ano MEKINI a WHEELER a me WILSON, mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai o ka mea hookahi.

KA MEKINI A SINGER,

ma ke $50 pakahi, a me ke ano

MEKINI a WILCOX me GIBBS,

ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai.

            1 mea e pau ai ko oukou kanalua e na Makamaka no ke kupono o keia mau ano Mekini, e naue mai no me ke kuihe ole, a e ike no oukou iho.                                                          862 tf

 

HOOLOLI PAPA KUHIKUHI MANAWA

O Ka

MOKUAHI HAWAII

LIKELIKE!

KAPENA : : : : SHEPERD.

            Poalua, Iune 23, hora 5 pen. Kaapuni ia Hawaii no ke aha mai e hoopomaikaiia ka lehulehu kaahele, ua hoololi ae nei na ona o Likelike i ka Papa Hoike Manawa o ia Mokuahi e like me maluna.

AOLE AIE NO NA UKU OHUA!

Ma ka Hale Oihana e loaa’i na Palapala.

            Aole keena e hope e lilo, aia wale no a kaa imua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, akana a puolo paha, ke ole e kakauia ka lona ana mai. K h@okaaia ka uku ukana i ka wa e nolia aku ai.

SAMUEL G. WILDER,

(WAILA) Agena.

            Keena ma ka Pa Kuai Papa Waila Ma, kihi o Alanui Papa a me Moiwahine.

 

OLELO HOOLAHA