Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 29, 20 July 1878 — Page 4

Page PDF (1.59 MB)

This text was transcribed by:  Shaun Kamakea-young
This work is dedicated to:  Hawaiʻinuiākea School of Hawaiian Knowledge

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUIIA.

No ka Makahiki, $2. Eono Mahina, $1.

Dala Kuike ka Rula.

IULAI 20, 1878.

 

The Golden Store.

Colonial SInger, NO. 146.

 

1

I kou hevee io io,

Lulu no;

Lulu ma kau kihapai,

Kihapai uhane nae,

Kupu paha a hua'e;

Lulu i ka hua maikai.

Cho.--Eli, mahi, lulu e,

Lulu no mao maanei,

Na ka Uhane e hoohua'e;

Lulu i ka hua maikai.

2

I na hua hapa e,

Lulu no,

Ma na wahi paakii,

Wao nahele, ino e,

Ma na wahi maikai pu,

A mahope hua no.

Cho.--Eli, mahi, lulu e, &e.

3

Ma na aina, ma na wai,

Lulu no,

A e ohi auanei,

Ohi nui, pua e,

Ahu no a paa mao,

Ma ka lani a mau no,

Cho.--Eli, mahi, lulu e, &e.

HAWAII.

 

Haawina Kula Sabati.

HELU 5, SABATI AUG. 4, 1878.

KUMUHANA

Ka hei ana o na ia:  Pauku Baibala Luk.

5:1-11.

 

EIA kekahi, hookeke ae la ka ahakana ia ia, e lohe i ka olelo a ke  Akua, i kona ku kokoke ana ma ka moanawai o Genesareta.

            2 Ike aku la ia i na moku elua e ku ana i ka moanawai; aka, ua hele ka poe lawaia mai o laua aku, e kaka ana i ka lakou mau upena.

            3 Ee aku la ia maluna o kekahi o ua mau moku la, no Simona ia, noi mai la hoi ia ia e hoopanee iki aku oia mai ka aina aku; a noho iho la ia ilalo, ao mai la no hoi ia i ka ahakanaka, ma ka moku mai.

            4 A pau kana olelo ana mai, i ae la oia ia Simona.  E neenee aku i kahi hohonu, a e kuu iho i ka oukou mau upena i hookahi hei ana.

            5 A olelo aku o Simona, i aku la ia ia, E ke Kumu, ua hana makou i ka po nei a ao, aohe mea i loaa; aka, na kau olelo, e kuu iho au i ka upena.

            6 Hana iho la hoi lakou pela, puni iho la ka ia he nui loa a nahae ae la ka lakou upena.

            7 Peahi aku la lakou i na hoalawehana ma kekahi moku, e holo mai e kokua ia lakou; holo mai la lakou a hoopiha ia mau moku a elua, a kokoke loa e komo.

            8 A ike ae la o Simona Petero, alaila moe iho la ia ma na kuli o Iesu, i aku la, moe iho la ia ma na kuli o Iesu, i aku la, E hele aku oe mai o'u aku nei, e ka Haku, no ka mea, he kanaka hewa wau.

            9 No ka mea, ua weliweli iho la ia, o lakou pu a pau kekahi me ia i ka hei ana o na ia i loaa ia lakou.

            10 Pela iho o Iakobo, a me Ioane, na keiki a Zebedaio, ko Simona mau hoalawehana.  I mai la o Iesu ia Simona, Mai makau oe, no ka mea, mahope aku, e hoohei ae oe i kanaka.

            11 A hoopae lakou ia mau moku iuka, haalele aku la lakou i na mea a pau, a hahai ia ia.

            Pauku Gula. p. 11.

Mele. Him. 413. "Eia wau, e Iesu Kristi." p. 1,2.

            Pule i lilo na haumana nei i poe haalele i ko keia ao, a hahai mamuli o Iesu.

Ka Wehewehe a Ninau ana.

            Na hana ma kela Sabati, mahope ia.  Na hana ma keia Haawina, mamua ia.  Penei; 1 Bapetizo ia Iesu e Ioane Bapetite.  2 Alakai koke ia Iesu mahope iho e ka Uhane i ka waonahele e hoowalewale ia e Satana  3 A hala na la he 40, hoi mai Iesu me ka lanakila i kahi e noho ana o Ioane Bapetite.  4 I ko Ioane ike hou ana ia Iesu, olelo oia, e nana i ke keiki hipa a ke Akua nana e lawe aku i ka hala o ke ao nei.  Aole nae i maopopo, ua haalele kekahi ia Ioane, a hele mamuli o Iesu.  Ua kanalua paha no ka haalele ana i ke kumu mua, a hahai mamuli o ke kumu hou.  Aole paha i oluolu Ioane ke hana lakou pela.  5 Ia la ae nae ko kou Ioane me na haumana ana elua, a i ka ike hou ana ia Iesu e hele mai ana, olelo hou oia, e nana i ke keiki a ke Akua.  O ka hahai no ia oia mau haumana elua ia Iesu.  Ua pau ke kanalua.  Ua akaka, ko Ioane Bapetite mano ia, e haalele laua i ke kumu mua, a e hahai, i kumu hou.  O Anederea ke kaikaina o Simona kekahi o ua mau haumana la, a o Ioane ke kaikaina o Iakobo, oia ka laa ma ka noonoo ana.  Imi Anederea ia Simona kona kaikuaana, alakai ia ia io Iesu la.  A kapa Iesu ia ia o Kepa, oia hoi o Petero, pohaku ke ano.  Ko Petero ike ana keia ia Iesu.  Aole nae Iesu i kahea ia ia, aia Anederea me Ioane e lilo i mau luna olelo ia wa.  Hoi hou no lakou i ka lawaia mahope iho.  A i kekahi la, nui na kanaka i akoakoa mai ia Iesu e ku kokoke ana ma ka moanawai o Genesareta, oia hoi ka loko o Tiberia, a o Galilaia kekahi inoa. Makemake lakou e lohe i ka Iesu olelo.

            P. 1-3. He ahakanaka aha keia?  Heaha ko lakou makemake?  Akoakoa lakou mahea?  Hai  mai i ke ano o keia halawai?  Mahea Iesu?  Mahea na kanaka?  Ehia moku liilii?  Nowai ia moku?  Auhea na lawaia?  Nowai kekahi moku?  Heaha ka Iesu kauoha ia Simona?

            P. 4-6.  Pau ka Iesu haiolelo ana, heaha kana mau kauoha elua ia Simona?  O kahi hohonu, oia kahi ia ole.  Aia ma na wahi papau na ia.  Kanalua Simona mamua, no keaha?  Ua hana lakou ma ia po a ao.  Nui ka luhi.  Ua loaa anei ka ia?  No keaha ka loaa ole?  Kanalua Simona mamua i ke kuu hou ana i kana upena; mau anei kona kanalua?  No keaha oia i ae ai e kuu hou i ka upena?  ua lohe no oia, ke kumu no keia, ke keiki a ke Akua ka Mesia.  Nolaila, ae oia e malama i kana kauoha.

            A ike kuu ana iho i ka upena, pehea iho la?  Loaa ka ka ia a nui, a hoomaka ka upena e nahae.

            P. 7. Peahi Simona ma ia wai e hele e kokua?  No Iakobo ma ia moku, ka lua ia o na moku liilii.  A aha lakou i na moku elua? Pehea hoi na moku?

            P. 8-11.  I ko Simona ike ana i keia hana kupanaha loa, ka loaa ana o na ia he nui loa ma kahi ia ole mamua, heaha kana olelo ia Iesu?  Makau loa oia me lakou a pau.  Makau i ko Iesu mana, i kona hemolele, kona ihiihi.  Ua ike lakou i ke Akua e make ana paha.  Pela Manoa i makau ai i ka make, no ka mea, ua ike oia i ke Akua.  Manao Simona he kanaka hewa oia ke hoohalike ia me Iesu.  Aole paha hiki ke launa pu.  Aole anei lakou i ike i kekahi hana mana a Iesu mamua ma kekahi ahaaina mare ma Kana?  Io. 2;1,2 &e.  Ka mua paha ia o kana mau hana mana.  Ka lua Paha keia.  Mahope iho, nui wale na hana mana ana.  Pehea Iesu i hoopau ai i ka makua o Simona ma?  Ma ia hope iho e lilo ana lakou i poe aha?  A i ka hoopae ana i na moku iuka.  Ua aha lakou i na mea a pau?  No ka manawa hookahi no keia me kela ma Mat. 4; 18-22.  Mareko 1; 16-20.  Mamua iki aku ko Iesu haawi ana ia Simona i ka inoa hou o Petero, oia hoi o Kepa, Pohaku.

Mele. Him. 279.  "Iesu no ke Kahuhipa." p. 1,2.

 

Na ninau hoi hope.

 

            Owai na haumana mua a Iesu?  Owai ka i kuhikuhi ia Iesu ia lakou?  Owai ka mua? Petero?  Anederea?  Nawai mai ka inoa, Petero?  Heaha ke ano?  No keaha i kapaia'i Simona he pohaku?  Owai na pohaku iloko o ka ekalesia?  He poe aha na haumana mua a Iesu?  No keaha ko Iesu koho ana i poe haahaa nona?  Kela hei ia nui, hana anei Iesu ia mau ia?  Hooholo mai anei oia ia lakou mai kahi e mai?  Kipahu aku anei mamua, a mahope hoihoi mai?  Mana loa Iesu.  Aole anei he pono ke makau i kona mana, makau i ka hoonaukiuki ia ia?  He aloha nae kona, he oluolu.  A ke kahea mai nei oia ia kakou e hahai mamuli ona, a e lilo i poe lawaia kanaka, i poe haiolelo, a kokua i ka hoolaha ana i kana olelo i ko na aina e.

            Hai mai i ka upena ia ma Mat. 13;47-50.

Mele. Him. 477. "Na elele a Iesu." p. 1,2.

            Pule no na aina e, no na misionari, na kamalii &e.

            Haawina no Aug. 11, Luka 7;1-10,

 

"Hoku Ao" ma ka Ilikai no

na Pae Aina o Maikonisia.

 

            I ka malama moku i holo ai a maloko o ke kohola ma ka aoao hema o ke awa, ua ho-a ia ke kuikui.  A i ka ike ana o luna nei o ka moku, ua hooiho aku la, a komo aku la maloko o ka nuku o ke awa, a ua kuu ia ka heleuma, a ku iho la.  I ka la Sabati ae, hora 11 me hapa, ua kau mai he haole pelekane, a o kona inoa o Mr. Randolf.  O keia ka haole i haawi lokomaikai mai i ka papa pahu kupapau, no Miss. L. Kaanoalii Kahelemauna, a kakou i ike ai ma ka moolelo a Mrs. M.K. Kahelemauna, ua lulu lima aloha pu makou.  A mahope o ka paina awakea ana, ua hiu hou kaheleuma, a holo aku la i kahi e ku mai ai ka moku, a kuu iho la ka heleuma.  Ma ka Poakahi ae, ua holo mai o Rev. G. Leleo, a lulu lima aloha iho la makou me na waimaka he nui: a mahope o ka uwe ana, ua ninau ia aku ko laua noho ana, a ua hai ia mai.  "He oia mau ka mai o Mrs. Loe, Leleo, aole i ano e ae," aole hoi i make elike me ko makou lohe ia Rev. H.B. Nalimu ma, a hoomaha ia ae la ka naau kaumaha.  Mahope o ka paina kakahiaka, ua holo aku la makou i uka na e-e moku, E.M. Pierce me kana Ewa, Mrs. Logana me kana Pepe, Rev. S.P. Kaaia me kana Ewa, owau me kau Eewa, a me ka maua Simeona, a ua hookipa ia aku la makou e Rev. G. Leleo, a uwe pu iho la me ka mea e waiho ana i na apona a ka nawaliwali loihi.  I ka hoomaopopo aku a ka mea e kakau nei a me ka nana ana i ke ano o ka mai, hoole iho la au iloko o'u aole ka he mai lepera, oiai, ua loihi na makahiki i lohe ia, he mea haohao nae ia'u ka ike ana aku, aole na hiona o ka mai hookaawale ohana.  A oiai no hoi, i na paha oia mai, i na no la, ua palahe kahiko, oiai, he mau mahina wale no e hala ae, hoike mai no na hiona ino o ua mai la.  Ua nana no e E.M. Pierce, aole nae oia i hai mai i ke ano o ua mai nei.  Mahope oia wa,  ua noi ia aku ka lokomaikai o na kamaaina e hookuu mai e hele makou e makaikai, a ua ae ia mai la.  Ua hele aku makou a ka luakini, makaikai; malaila aku, i ka "Maneapa"  (Hale hula).  O ka nui o keia hale, ua oi aku imua o Kaumakapili, a oia kahi e hula ai; Ilaila, ua ike makou i na pauku o ke kanawai i kau ia ai e ka Moi, ke Alii o Apaiana, a apenei kekahi mau pauku a'u i hoomaopopo ai, a o ka pauku 1 no paha ia me ka lua.  "Ina o ka mea pepehi i ke kanaka a make loa e make no hoi ka mea nana i pepehi."  "Ina e kii kekahi kanaka ka wahine mare a kekahi ma ke ano moe kolohe, e lawe ia ka aina."  He nui na pauku, aole nae i loaa mai ia'u ke kope o ua kumu kanawai 'la.  A i ka pau ana o ko makou makaikai ana, ma-a-a-a hele aku la makou iloko o na kauhale, a lulu lima iho la me ke'lii o Abaiana.  Noho no makou i uka, a ahiahi, hoi; a Dr. Pierce ma kai hoi e paina awakea.  I keia la no, i holo ai elua waapa i Tarawa, hookahi waapa o ka moku, a o ka hulipahu a me ke kolomeki, a he mau kanaka no Apaiana na kolu o ko laila waapa; i kii ia Mr. G. Haina, a me kona ohana no ka hoi aku i Hawaii.  Ma ka Poakolu ae, ua kii mai o Rev. G. Leleo ia makou, e holo aku e ike i na hana o ka halawai Poakolu.  A i ka hiki ana ae i ka hora 2 p.m. ua holo aku makou, a i ka hora 3 ae, komo makou i ka hale halawai.  Nui no ke anaina, aole nae paha i haneri.   O na hana mua, himeni pule, heluhelu Baibala, ia Rev. G. Leleo no.  Mahope oia mau mea, ua haawiia mai ia'u na olelo papai, oia ka hai ana aku i na mea hou e pili ana i na hana a ka Haku ma ka  Pae Aina Hawaii, apau, himeni, a hookuu ia me ka pule a Rev. G. Leleo.  Maia hope iho, lulu lima aku la me na haipule ma Apaiana a me ke'lii nui, oiai, he hoahanau oia, a ua hele ae nohoi i ka halawai.  I ka hookuu loa ana, ua hele loa aku maua e ike i ka ilina kupapau o Mrs. Kela; wahine a Mr. Kela i hoi aku nei i Amerika, ia makou e hoi aku nei no ka hoi loa i ka moku, a e kaku ana iluna o ka waapa, ua holo hou mai o Dr. Pierce a olelo mai la i ke Kapena, e kali ka hoi, a pau ka halawai hui a ke'lii me na haumana a pau o Apaiana, Kapena, Dr. Pierce.  O ka mea nui i hooholoia i keia halawai ana, oia ke kauoha ana ia Mr. Tela e hoi hou mai i kumu a i makua no lakou, ke pau kona mai.  A i ka pau ana o ka halawai, hoi aku la makou i ka moku, ma keia wahi, e waiho ana kakou i ka hapa hope o ko Abaiana moolelo a e ike kakou i ko Tarawa moolelo pokole.

            16. No Tarawa a me kona mau mea hou, a me na mea epili ana i ka holo ana o na waapa.--I ka la 17, ua holo aku elua waapa i Tarawa. oia na waapa i ike ia ka moolelo Abaiana, e kii ana ia Mr. G. Haina.  I na waapa nae i holo ai a kokoke loa e pae iuka o Tarawa, loaa iho la ka waapa o ka hulipahu i ka makani ino, a huli iho la ka waha aiai, a loaa ae la ka auwae kahi haiki.  Ina paha oia huli ana a i ke kai lipolipo, i na la ua papau he a-a ko ka hale; aka, no ka papau, ua ku no na wawae i lalo, a aole mea i poino: a ina la paha he wahi hohonu iki no, i na la paha o ka hulipahu ka milu e lalau mai ai, oiai, ua ino mai kona helehelena ke nana aku, pela mai na sela, i holo pu ai.  I ke ahiahi o ka Poakolu la 19, hiki mai ka waapa o ka huli pahu i kamoku ma Abaiana, mai Tarawa mai.  I ka auina la Poaha la 20 ae, hiki mai ka waapa o ke kolomeki, a mailaila mai o Mr. Haina me kona ohana.  A ma ka lokomaikai o Mr. Haina, ua haawi maila oia ia'u i na mea hou o Tarawa a eia mai no ia.  1 He kaua nui ma Tarawa ma waena o ke Alii Davida Tekoorabi, a me ka poe koikoi a he poe kipi.

            (Aole i pau.)

 

Leta a na Makamaka.

 

MOOLELO O KA AHAHUI O OPIHI

KAO.

            Halawai i ka aha luna o ka ekalesia i huiia, maloko o ka luakini o Makaaiea, o S. Paakaula ka lunahoomalu, o B. Manoa ke kakauolelo.  Hoomaka ka hana me ka pule a J. Kahula, na hoa luna i hiki mai e hoomaka ana ma Poohoiki mai, aole luna olaila i hiki mai.  Opihikao B. Manoa, Kehana, S. Kaleopaa, Koaniani Kealo, Pupue, Alapai, Moeikauhane, Kahula, Hawai, Kalapana, Hananio, S. Paakaula, Kaaukai, Kahanalea, Panau, Kealakomo, aole luna i hiki mai.  Hoike mai na komiti ma kumu hana, 1 manawa haipula 2 hoike kihapai 3 ka noonoo ana i kahu ai haiolelo 4 ka noonoo ana i kahu kula Sabati 5 ka noonoo ana i mea e ulu ai ka ekalesia 6 ka mahele dala o na Apana 7 ka hoike a ka puuku me ke kakauolelo 8 o ka hana i pono ina luna oia ka lakou e hooholo ai 9 kahi a me ka manawa e hui hou ai keia aha.

            Hoomaka ka aha e lawelawe i ke kumu hana 2 hoike kihapai na B. Manoa i hoike mai no ke kihapai o Opihikao, na S.W. Kealo i hoike mai no Kehena, Kaaukai no Kalapana S. Paakaula i hoike mai no ka Hanalea Panau Kealakomo, kumu hana 3 ka noono ana i kahu ai haiolelo, noonoo ka aha me ka apono ia G. Paakaula oia ke haiolelo, a he kahu ma hope aku ke ae mai ke Akua.  Kumu hana 4 ua koho i ao S. W. Keala i kahu kula Sabati nui.  Kumu hana 5 na S. Kaleopaa i wehewehe mai no ka mea e ulu ai ka ekalesia ana a pono ia kona wehewehe ana oia hoi na ke Kahu me ke Kahu Kula Sabati me na luna e lawelawe hana, me ka ikaika iloko ona ekalesia.  Hoike mai ke Kahu Kula Sabati S. W. Kealo, e kukulu ia i ahaaina Kula Sabati no keia ekalesia, hui ia mai Pohaiki a Kealakomo; ma ka Pule hope o Okatoba, o keia makahiki apono ia.  Ua mahalo piha na luna i hiki mai, no ka hoolako pono ana ona luna o Kehena no ka Ai a me ka Ia.

            Hookuu ia keia aha me ka pule a S.W.

            KAAUKAI.

PEKELE MAI MAKE I KA MOANA.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:--

            He wahi mea hou ka'u e hoouna 'ku nei ia oe, ina he mea oluolu i kou mau hookele ke hookomo iho ma kahi kaawale o kou mau Kolamu; a oia keia:

            Ma ke Kakahiaka Poaono, Iune 29 iho nei, ua hele aku la o Kuamoo (k) no Kokoiki, ma Kohala A. i ka lawaia kapaepae malolo.  Ia ia e walea ana i ka huki-huki a ka malolo, ike ihola oia, ua nui loa ae ka liu oloko o kona waa, lalau aku la oia i ke Ka e kiaha aku i ke kai a pau; ia manawa no, hemo aku la ke Ka mai kona lima 'ku a kaawale loa mai ka waa aku a ike iho la oia, ua lilo kekahi lala nui e pono ai o kona waa.  lehei aku la oia iloko o ke kai me ka manao e loaa 'ku ana la ia ia; Aka, ia ia nae i hookokoke aku ai e lalau, paia aku la e ka aui ale ua Ka nei, a kaawale hou aku la no mai ona aku, alualu hou aku la no oia, aka, aole no i loaa e like me mamua; ia manawa, huli ae la oia i hope a nana aku la i ka waa, ai kona nana ana aku la i hope aia ka, ua kaawale loa mai ia ia aku, a hoomaka akula oia e alualu i ka waa me ke a-u ikaika ana, aole nae i loaa iki ia ia; pau ae la kona manao lana no kona ola.  A huli ae la oia a nana i ka aina, ua mamao loa mai ia ia aku no na mile he 10 a oi aku paha ke kaawale.  Hu mai la kona aloha i ka wahine a me na ohana, a me kona waiwai a pau, a me ka minamina nui i keia ola maikai ana.  Aka, haliu ae la oia, a nonoi haahaa aku la i na "mana Lani," e hoopakele ia kona ola i na he mea hiki.  A mahope koke iho no oia manawa, oiai oia e paia lewa ia ana e na ale o ka moana, ua hooko ia no kana mea i noi aku ai,  mamuli o kona laa ana i kekahi waa lawaia, Kapaepae maloo e ae, a na ia kanaka i kokua ia ia a pae i ka aina; a pela iho la oia i pakele ai.

            Nolaila, ke ao mai nei keia popilikia ana ia oukou e ka poe lawaia Kapaepae malolo o Kohala, mai hana naaupo hou e like me keia, o loaa auanei na ulia poino i oi aku i ko keia.  Ke hooki nei au maanei; me ke Kapena o ke HILOHANH ko'u welina.

            B. HENRY KALEIHOPU.

Honoipu, Kohala A. July, 10, 1878.

 

NA MEA HOU O KOOLAULOA.

 

            Kohi Makalii paa ka ua i ka lani; I na makahiki mamua aku nei, e kiei halo mau mai ana ke poo nui ololo mu koikoi kiokio o Makalii i ka honua nei, a i keia wa ua moe, i na ka e ala, o ka ua noia, hemo na puka wai o Kulanihakoi, he ua lanipili ka olelo; hu ae la kanaka, ia Hawaii.

No Laiewai.

            Ua emi kaulu o ke ko maanei, a me na mea kanu e ae, no ka ikaika loa o ka la, a me ka wai ole, kokoke e paa ka pa aina ma Laie nei i keia wa, o na loi kalo i malo, e kanu ana i ke pu, uala, ipu, maia, ko, a pela aku.

NO NA KEIKI

            O ka ohana keia i nui na keiki, ke hanau mai nei no na makuahine, a ke hapai nei no kahi poe, a e lanakila ana ka olelo a na Lani a kakou i keia wa, i ko Laiewai nei poe, ka Hooulu i ka lahui.

NO KA EMI O KA MAKE.

            Aole nui ka make ma Laie nei, hookahi wale no i keia mau la, he wahine, o Mrs. Luika, he pehu ka mai a make akula.

NO NA HOLOHOLONA.

            Wiwi a olala loa na Lio, Bipi, Puaa, a ke make wale mai nei no.

KA PAPA HANA O KA WILI KO MA LAIE NEI.

            Aneane e hoomaha keia papa hana i keia mau la, no ka ua ole e kanu ai na pulapula i keia wa.

MAI HAUULA A PUNALUU

            Oia mau ka ula pu o ka aina ke nana aku i ka malo, ua hele a kua ehu ka nahele, ke ku nei he hale pule hou no Kauaihilo ma Kapapaka, mamuli o ka hoomna Lowela, ke mahuahua loa ae nei, o na pake, ke haulani mau nei no i na loi raiki, me na kipikua, ala no noke no.

NO KAHANA.

            Oia mau no keia aina i ka nui o ka wai, a me ka raiki, a na pake, hookahi kanaka maoli e uhai la ma hope o ka pake o J.W. Kamaka Niau, a e loaa ana iaia he mau pua manu palahu nona ke kani pokeokeo.

            K.H. KALEOHANO.

Laiewai, Julai 5, 1878.

 

            HE LEI HANOHANO NO HAWAII.--Ua ike iho nei makou i ka hoike piha a Gen. S. C. Limaikaika no na makahiki he umi o kona kula no ka poe Aferika, ma Hampton, Veregina, i pai ia ma ka nupepa Ka Paahana o ka Hema.  He ehiku kolamu oia pepa i piha me ia hoike, aole hiki ia makou ke lawe mai a pau.  Aka, aia ma na hopuna olelo hope loa oia hoike kahi a makou i kunana ai ma ka eehia, a loaa iho la ia makou ka puana i keia mau huaolelo.  Ke hoonani ia mai nei oe e Hawaii.  Penei ia mau olelo: "O na kahuna i hoonoho ia'i ke Kula ma Hampton, ua loaa mai ia no loko ae o ka oihana hoonaauao o Hawaii, i hookomo ia ilaila e na Misionari Amerika, a i kukulu nui ia hoi e Rev. Likeke Limaikaika, Kuhina Hoonaauao.  O ka noho ana o ke Kumu poo o ke kula, (oia o S.C. Limaikaika) a me ka Puuku (oia o Maikela i nihi i Kauai mamua) e ike maka i na hana hoonaauao iwaena oia lahui no na makahiki he iwakalua, ua lilo ia i mea kokua nui i ka hoohua ana mai o keia kula (Hampton) i na hana nui."  Aia kou hanohano e Hawaii.  O keia kula ma Hampton ua kaulana loa ia i keia wa.  A ke olelo ia nei, o na kumu hana hoonaauao i hana mua ia maanei, oia ke kahua i hoonoho ia'i ko laila mau hana.  Ano hoi, mai hana kakou i mea e hoohaahaa ia ai keia kulana kiekie.

 

OLELO HOOLAHA.

 

RICHARD F. BICKERTON,

[PEKETONA.]

LOIO a he KOKUA  ma ke KANAWAI!

E HELE ANA OIA IMUA O NA AHAHOOKOLOKOLO a pau o keia Aupuni ma na ano hihia a pau. Ina paha ma Oahu nei, a ma na Mokupuni e ae.

            Ua makaukau mua oia i ka hana ana i na Palapala pili kanawai o kela a me keia ano.

            Ua hiki no hoi iaia ke hoaie dala aku ma ka moraki ana ina aina, ma ka ukupanee haahaa loa.

            E hanaia na hana me ka hikiwawe a me ka uku haahaa.

            Keena hana, Helu 23 Alanui Kalepa, elua puka ma o aku o ka hale kauka o Kaula Minuteole.        840 1y

 

A. MoWAYNE,

HALEKUAI LAAU LAPAAU A ME NA WAIALA o na ano a pau, me na SOPA ALA o na ano he nui wale.  Ma ke kihi o Alanui Papu me Kalepa.

840 1y

 

WM. O. SMITH,

LOIO.

WAILUKU, MAUI.

Ua waiho oia i na Oihana Aupuni a pau a ua makaukau e lawelawe i ka Oihana Loio me ke kuokoa. 840 6m

 

E.O. HALL & SON.

(E.O. HOLO MA.)

NA MEA KUAI I NA MEA MAHIAI, Na Lole, Na Pena, Na Aila, a me

Na ano Lako e ae a pau he lehulehu wale.

846      Kihi o Alanui Papu me Moi.   1y

 

LOLE MAKEPONO

Ke Kuike.

E LOAA NO IA MA KAHI O

KAKELA ME KUKE!

E LAA NA

Ahinahina, Kalakoa,

Keokeo, Leponalo,

Pena, Aila, Aniani,

 

KA MEA PIULA!

KOPA, AILA HONUA,

AILA HOOMALOO

 

Kui Kakia, Pakeke,

Tabu, Kaula, Noho Lio,

Hulu Palaki, na Pulumi.

 

A HE

 

AGENA NO HOI NO NA MOKUPUNI O HA

WAII NEI NO NA

 

Lainakini-nao,

Lainakini Maoli,

Palule Kalakoa,

Alapia, Kelepa, Kilikia,

 

Na lole kupono i ka wawae,

Palulue Huluhulu,

Na Lole Huluhulu,

Na Lole no ka hoohehelo ana

Lipini, Lihilihi, &e.

 

LIPINE, LIHILIHI, &e.

 

 A ME NA

 

Mikini Humuhumu MakeponoLoa!

 

A HE

 

MAU MEA AI KANI

 

Ka Palaoa, Kopaa,

Raiki, Pia, Hoohu,

Paakai, Huaala,

Pia Kulina, &e.

 

Ahe Laau Lapaau Kaulana Loa

A DR. JAYNES.

 

Laau Kunu,

Laau Hoomaemae Koko

Laau Hoopau Naio,

Penikila, Huaale,

 

A ME NA LAAU HAMO, A PELA'KU!

827 3m 839

 

PAPA! PAPA!

NO

ALLEN & ROBINSON

 

UA WEHE AE NEI MAUA I

PA KUAI PAPA

MA

KA UWAPO O PAKAKA!

Na Papa Ulaula o na ano a pau.

Na Papa Paina o na ano a pau.

Na Pili Hale Ulaula.

Na Pili Hale Keokeo.

Na Pepa Hoonani Hale,

Na Pepa Molina.

 

Na Pena a me na Aila Pena!

 

NA KU'I O NA ANO A PAU.

 

NA PANI PUKA a  me

NA PANI PUKA ANIANI.

NA PANI PUKA ame

NA OLEPELEPE

 

NA LAKO KUKULU HALE

O NA ANO A PAU!

 

E KUAIIA MA KE

 

KE KUMUKUAI HAAHAA LOA

 

O keia Makeke.

 

ALLEN & ROBINSON.

Honolulu, Ina. 1, 1879.           840 3m

 

PAPA, PAPA

AIA MA KAHI O

LEWERS & DICKSON!

(O LUI MA.)

 

MA KE KAHUA KAHIKO MA

Alanui Papu a me Moi!

E LOAA AI NA

 

Papa Nouaiki!

 

o kela a me keia ano.

 

Na Papa Nani a Paa no ke Kukulu

ana i na Hale!

 

Na Pani Puka, Na Puka Aniani,

Na Olepelepe, Na Pou, Na O-a,

Na Papa Hele, Na Papa Ku,

A me na Papa Moe nui loa.

 

NA PILI O KA HALE

O NA ANO A PAU.

 

Na Pepa Hoonai, Na Pena o na Wai a pau,

Na Kui mai ke Nui a ka Makalii,

Na Ami Puka, Na Ami Puka Aniani,

Na Ami o na ano a pau,

Na Aila Pena, o kela me keia ano,

Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale,

Na Aila e ae o na ano a pau.

 

NA WAI VANIKI

A ME NA

WAI HOOHINUHINU NANI!

 

o na ano a pau loa.

 

NA BALAKI ANO NUI WALE!

 

A ke hai ia aku nei ka lono i na makamaka a

pau, ua makaukau keia mau makamaka

o oukou e hoolawa aku ma

na mea a pau e pili ana

ma ka laua oihana

 

NO KA

 

UKU HAAHAA LOA!

 

E like me ka mea e holo ana mawaena o

LAUA a me ka MEA KUAI.

 

E hele mai!  E na Makamaka!!

A e lawa no hoi ko oukou makemake

me ka oluolu a me ka maikai!

845 tf

 

KOPA KUKAEPELE

A

GLENN!

 

AOLE LUA NO KA HOOMAE

MAE I KA ILI!

 

He mea hoopau i na eha,

Na Ili Puupuu,

A he hoomaemae i na mea ino,

A he hoopau Lumatika,

A he kopa auau no hoi

 

O keia Kopa ka oi aku o ka mea maika

I waihoia mai imua o kanaka.

 

Aole wale no ka Hoopau ana i ka Huehue

Ili Poha, Wela la, Luluaina, a me

na mea e ae o ka Ili;

A ma ia holoi ana, o ka hoopalupalu pu ke

kahi i ka Ili, a keia

Laau Hoomaemae lua ole e hana ai.

 

O ka hoemi ana iho i na mai o ka Ili, a o

ke pale aku i ka mai mai na lole e na

Mai Lele, oia kekahi.  O na ohana

ame na poe makaikai, ina

e hoolako lakou

i keia

KOPA HOOMAEMAE LUA OLE!

ALAILA, UA LANAKILA LAKOU.

 

He hoopau i ka lehu o ke poo,

A he Kopa no hoi e kaohi mai ai

I ka lauoho mai ka hina ana.

 

Ua hooia nui mai na Kauka no ka maikai o

keia Kopa!

 

E loaa no ma kahi o

            M. McINERNY.

Kihi o na Alanui Papu a me Kalepa,              840 3m