Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 30, 27 July 1878 — MOOLELO O KE KAU Ahaolelo o 1878. [ARTICLE]

MOOLELO O KE KAU Ahaolelo o 1878.

| La Hana 51, iulai 5, 1818. | NAHOIKKO NA Kohite. ' Holuhelu mai ka luna honmalu o ke ko> | mite hookolokolo i ka lakou hoike penei : 1 He bita kanawai i waihoia mai e Hon. | Kapahu, oia ka bita e hoololi ai i ka pauku 1 1010 o ke Kaoawai Kivtia. { Ua manao ke komite e hoopaoee Ica i ka i bila, ua mai no hoi ka mea oana ka ; bi!a i ka hoopanee, ma ke noi a Aholo, ua ! aponoia ka hoike a fce komite. 2 He bil* Unawai i waihoia mai e Hon. j Aholo, oia bi!a kanawai e hookuu ai ! na paahana ma na mahlko i na h kula'ia a me na ia koho lonamakaainana o ke aupuni. Ua manao ke k&mile e kapae i na huaolelo ma k& biia, ma na mahiko, alaiia e haa wi aku ī keia bi!a no ke kakau poepoe e j like me ia i hooloh ia, a e heluhelu ekoluia I Cfta km Poalua. ioiai 9. Ma ke noi & ke Ku* hina Kalaiatna t ui apoaoia ka hoike. 3 He bila kanawai i waihoia mai e Kauai e hoomain aea i na haku hana e maiama i nt auh&u o na piihini ma ko lakou mau mahiko» Ke manao nei ke komite, fee pooo wale no keia no n» laaa euhau, nolaila.

ke manao nei ke komite, e hoopanee loa i keia bi!a. Ma ke noi a Hon. Kaneaiii, u& waihoia ka hoike ma ka papa a noonoo pu me ka bila. 4 He palapaia hoopii i waihoia enai e Hon. Palohau, e ana hou 13 i kaleana no na kanaka ma na aina aupuni &c. * Pe!a no hoi, he palapala hoopii i waihoia mai e Hen. Mahoe, eae ia na aina aopuni e kuai me na kanaka maoii wale no, eole | me na malihini o na aina e mai. Ua manao ke komite e hoopanee loa i ke!ia mau palapala hoopii. Ma ke noi a Hon. | Aholo ua aponoia ka hoike. Heluhelu mai ka Hon. Haistead, ka lunaI hoomaiu o ke komite o na hana hou i ka j lakou hoike no na palapala hoopn a me na ; olelo hooholo lehulehu maiaio nei. I 1 Ekolu mau palopala hoopii ī waihoia j mai e Nawahi, o ka mua, I puu dala no ke- . kahi aianui kaa mahu. Ke hoike aku nei | ke komite, he bila kanawaī kekahi oia ano ; e waiho nei imua oka Hale. Oka lua,e 1 hoakeaia na aianui i 50 kapuai kā laula. i Ua manao ke komite, e kauohaia ka iuna | ; alanui e hana pela ; o ke koiu, e hana na j paahao ma na hana aupuni, aole ma na ha-! na hooiimalima. Ke hoike aku nei ke ko-1 mite, he mea pono e lawe mai i bila ka-1 nawai oia ano. j ; 2 £(ua mau palapaia hoopii i waihoia : i mai e Hon. Kea lawaa, 1 E hoohanaia na | ! piahao ma na aianui o ko iakou apana iho. | j Ua manao ke komite he mea pono e lawe ; i ma\ i bila kanawai oia ano. I ; oka iua, E hoopololei ina palena ona : : aina konohiki a me na aina iei alii a hiki i | ike kai. Ke manao nei ke komite, e kauo-! ; haia ke Kuhina Kalaiaina e hana pela. j i 3 Eiua mau palapala hoopii i waihoia f ! mai e Hon. Kupau, o ka mua, ehoemiia na I ,la hßna aianui i 3 wale no la e hana ai. I Ua manao ke komite he mea pono e iawe ] mai ka mea nana keia noi i bila kanawai e| Pnooloii ai i ke kanawai no ia mea. | ; p 0 ka lua, E kukuluia i Hale Makeke ma)| | Kahapaakai, i wahi e hooluolu ai i ka po<; | e oa wiaa- : ho ke aupuni ke hookaawale i , i ia mea, a e iioonoo po ia me ka bila haa-; ! wina. | 4 Ekolu mau paiapala hoopii i waihoia ; ! mai e Hpn. Pekekona. O ka, mua, e hoo-1 ; komo ma ka bila liaawina i §4,000, no na | ! aianui a me na uapo o Hamakua ; O ka lua ! ; i $3000 rio ka hpomaemae ana i ke awa o j Honokaa, o ke kolu, i S6OOO no ka heleu- J i ma, mouo : no Koholalele, Hamakua. ; j 5He palapala hoopii i waihoia mai e Hon. Nakaleka, e hookomoia ma ka bila j haawina i $4000 no ke alanui pali ma Pe- ] lekunu a hiki i Kamalo. l j 6He palapala hoopii i waihoia maie ! 1 Hqn. Kupihea, e hs>komoia ma ka bila j haawina i $2000, nfip- ke alanui pali mai \ Wailau a Mapulehn. Ke hoike"aku*nei ke j ; komite e noonoo pu ia keia mau noi me ka j . bila haawina. ! • { | Heluhelu hou mai ke komite no ia hoike I | hookahi no na olelo hooholo malalo iho. | ' 1 Elua mau olelo hoohōio i waifroia mai j e Hon. Kapahu, o ka mua, e hookomoia ma 1 ! ka bila haawina i $300 no ka uapo o Kaalu-1 ; alu ; o ka lua, i 250 dala no ka hoomaemae | hou ana i ka hale hookolokoio a hale paa- ■ I hao no ia apana. | 2 Elua mau olelo hooholo i waihoia mai! : e Hon, Kealawaa, no ia kumu hookahi no,! | oia hoi, e hookomoia ma ka bila haawina i! , SOO d&la no ka haie hookolokolo a hoopao 1 no ka apana o Puna. ' 3 Elua mau olelo hoohoio i waihoia mai 1 e Hon. Kaiaikawaha, o ka mua, i 1000 dal& j | m ka uapo o ; o ka lua, i 1400 J no ka hale hookolokolo a haW' hoopaa ma | ; Wai«lua. _ 1 .. | ! 4He olelo hooholo i waihoia ftiai e Hon J ; Kaanaana. e hookomoia ma ka bila hiam- j na i 300 no ka hale hookolokolo a halehoo- f paa no ka apana o Ewa ame Waiame. I J 5 He olelo hoohoio i waihoia |iai e Hon. { Kamauoha,e hookomo ma kahiia haawieui; i i 500 daia no km hale hookelokoio a hale! 1 hoopaa ma Kooa Hema. i i 6He olel&fcftoholo i waihoia mai e Hoo, \ < Nakaleka, e hookaawaieia iloko oka hila | | haawioa i 100 no ke awa pae o Pelekuou. ] ; Ke hoike «ko oei kqo)]te t e wafho i) ; keia mau noi a pao ma ka papn a aooneo | { pu me ka bīla haawina. ! Ma ke noi a Hon. Aholo, ua waihoia ka 1 ? hoike ma ka papa. { | H«lohelu mai ka Hon. Kipikoaa ka luna i I hoomalu oke komite malama ola t ikaU- j l kou hoike no ka btia kaoawai i waihoia mai i | e Hoi*. C aaeali», oiakmhila kaoawai e huh\ \ paxi loa ai i m paoko I—6 o ka mokena 57 i ' o na kanawai hoopai kaiaima. ' j Ke hoiko aka nei ke kcmite, » apm ika I ! b»la kanawai i lawe ia mai e Hon. Kaneaiii ' a e hoopan loa i ke kanawai e kaa &ei.

2foi mai ke Kuhina o ko oa aina e,e lawe,,mai ka Haiei ka hoike a ke komste. Hoololi mai ka Hon. Kamika, e lawe mai ; i ka hoike a ma ka papo a eoonoo pu i me ka bila. i Kamaiiio tkaika mai n.i Hons. Nawahi, | Piiipo ma ke kokua i ka hoike a ke kcmite. Koe.mai na 'iii Kamika, Bihopa, ke Ka* . h&eiKalaiaina, Konina o ko na ainae,>Ke- ■ h;oa Waiwai, Hen. Kamika i k»Jriftfee a ke ; k>njjte mahope o ka hoopaapaa ana, hiki i ! ka hora 12, hoomaha ka Haie. T Halawai hou ka Hale ma ka bora 1 aui- ; '»la. Kamailio mai ka Hon. Kipikona ma i ka aōao kokua i ka hoike a ke komite, ma- ■ b*?pe o ka noonoo ana, ua iionoi mai o Hon. I Kanealii e kakauia na ae me na hoole, hoo- | holoia. , Wa ka ninau ana, ua iawe ia mai ka hoi- | ke a waiho ma ka papa, a noonoo pu me ka | hila kanawai, eia ka poe ma ka aoao e waij ho i fca hoike ma ka papa ; Deminis. Kipi, j K»ai, Kapena, Waila, Preston, Bihopa, Ka« | ndl, Kakela makua, Kuihelani, Kahano, ! Kamika, Ake, Kupau, J. A; Kaukau, Kaj mika, Halstead, Hanuna, pekekona, Kakej la opio, Kamauoha, Kapahu, Kauai a me i he 24 ka huipn. Eia ka pee hoej le, Kaeo, MoaAauli, Paniani, Moanauli Jr, : | Kaoliko, Kaanaana, Aholo, Kipikona, ka« j I nealii,'Nawahi, Mahoe, Pilipo» Kealawaa, I | A. Kaukau, Palohau a me Nakaieka, he 16 [ ka huina. | Heluhelu hou mai ka luna hoomalu oke ] { komiie hookolokoki i ka lakou hoike e pili ] |ana i ka palapala hoopii i waihoia mai e j | Hon. Kupau, e p.li ana no ka hale hookolo- | kolo no ia apana. Ua manoo ke komite e | waiho aku i ke;a noi i ke komite wae i haaj wi ia ai ka noonoo ana i na hale aupuni. [ Ma ke noi a Hon. Aholo, ua oponoia ka i Ihoike. } 2 Ke makemake nei ke komite e waiho ! j mai i bila kanawai hou, e hoakaka ana ī ke ' lano.o ka huaolelo kauwa iloko o ko kakou : I mau kanawai, e knpae ia huaolelo, a e hoo- | i komo malaila Paahana. | * Ma ke noi a Hon. Pekekona, ua waihoia i ma ka Ma.ke noi ua kapae | | ia na rula. Heluheiu mai ka luna hooma-1 | Iu o ke komite hookolokolo no ka manawa ; mua, he bila kanawai e hookomo ai i ka ! i huaolelo pauhana ma kahi o ka huaolelo j | kauwa. I j Ma ke noi a ke Kuhina Waiwai, ua hoo-1 | lē loa ia ka bila. \ ! Ma ke noi n Hon. Alk 10, ua hapaiia na | J hana o ka la. | Na HANA O KiNaA. Heluhelu aluaia ka bila haawina imua o ke komite o ka Hale. W. T. Martin ma \ ka noho. / | I Hoohoihoi i ka Oihana Eemoku mai na ■ j aina e mai 50,000. Noi nui o Kanealii e | j kapae loa, Kipikona, e hoopanee a ka Poaj kahi lulai 8. 1 ka wa i makauknu ai ka luna hoomalu . o ke komite e ninau e hoopanee loa. ku mai ; | o Kohala a hoole mai, aole pono ka j ininau pela. j | Ku mai ka luna helu 1 o Lahaina maialo I ; o ka mahele 3 o ka rula 3S o ka Hale, e j ! hoapono ana i ka rula ana a ka noho. I ; Mahope o ka noonoo ana, ua hoopaneeia j i ka noonoo ana a Ponkahi iulai 8. ! i Waihona Buke Aupuni 500, noi o Peke- j ! kona e hooholo, Kipikona i 1060, hooholoia ; ka 500. • ! j Uku hoolimaliiua o ka pa ma ke alo o j | Aliiolani Hale a hiki i Maraki 31, ISSO, he 1 ī 200, hooholoia. i Ūku hoolimalima o Aienui 720, hooholoia. 1 i Na lilo malalo o ke kanawai e waiho aku i i ai i na palapala Hooia Polena Aina ma ke | ! Keena Kalaiaina 500, hooholoia. j | Hookomo mai o Nawahi e uku aku ke 1 | ai?puni ia Naaikauna i na dila 76.35, hoo-: j holoia. { ■ L(Io Koho fia!ota 500, noi o Nakaleka i | j 200, hooholoia 500. ) I Halemai Lepera 55,000, noi o Mou Smith ) I eikooholo, Kamika 75,000, Kanealii 50,000. [ | Kamailio mai ke Kuhina Kalaiaina no ka ; ; manawa he hookahi hcra a oi ica na mea e ! 1 piliana i ka hoapono ole i ka hoike a ke j i komite 13 i Kalawao. Mahopeo ka noo- j I noo ana, ua hoopanee ia keia mau haawina ) i a ka Peakahi, lulai S. ! Make noi a Ho&; Kamika, ua hoopauia ; I ke komite a hoopanee a noho howi ka Poa-, | kahi lalai 8. | Ma ke ooi a Hoo. Kamīka, ua aponoia ka ; ; hoike. j Make noi ua kapaeia na rula, a hoolaha j l mai ke 'lii Eīhopa i kona manao, e lawē | | mai aoa oia he mau bila. 1 Bila e hoololi i ai i na pauku 3 a me 4 o ka mokona 79 o j ke kanawai hoopei kamima. 2 Bīla e hoo* i | loii al i na paoku 7 a me 8 mokona ; I hookahi no. Ma ke noi, ua hoopaoee ka ! i Hale a noho i ka la apopo hora 10 am. $ La Hana 52, lolai 6, 1878. ! Na Olelo Hooholo me ka Bila. ] ' %kt noi a Hon. Keau, ua kapaeia na ;

: rui«, a heluhela mai eo oia tlaa &au p«Ua« pala'no Hooolulu nei. IHe palipal* hoo;pii na na Poola ma o ke komite la ekolu la- , fa, e hookaawaleia ma ka bi!a haawina i | pau dala no ka laina mokoahi. 2He pa« ; lapala hoopu na ka Ahahui Opiopio, e noi jinai ana e like me ke noi a na Poola, ma ; mii'a Hon. Kamika, ua haawiia keia * mau eoi i ke komile o na haiua hoo. Ma ke ooi» ua kapaeia na rui», a heluheiu mai o Hou. A. Klukau no ka manawa : mua he bi{a kanawai, e hooponopono ai i na la fcana o na aina konohiki mawaena o na konohiki ame na hoaaina. Noi mai ke . Kuhina o ko na aina e, e kapae i ka hila ; hooleia. Nolaila, ua haawi ia ka btla ike ; komile hooponapono bila kanawai. | Hoolaha mai o Hon. Kapahu i kona raa- ; nao, e lawe mai ana oia he hiln kan&wai e ; hoololi ai i ke kanawai i aponoia ma ka la ( 25 o Sept 1876. Hoolaha mai o Hen. Kealawaa i kona j manao, e lawe mai &na oia he bila k&nawai : e hoohana ai i na paahao ma ka apana i ■ hoopai ia au ( Ma ke noi, ua kapaeia na rula, a heluhe* |lu mai o Hon. Kaiaik&walm no ka man&wa i mua he bi!a kanawai e auhau ai i na pake j lima hana, ke lawe pu ole mai me ka lakoa ! mau wahine ; haawiia i ke komite hooponoj pono bila kanawai, a waihoia aku m&lalo o ha ruia no ka heluhelu elua. ! Heluhelu mai o Hon. Palohau he olelo I hoohoio e hookomoia ma ka bila haawina i | puu da!a kupono no kekahi mau Boe no na jawao Hanalei, Kalihiwai, Kapaa, ma ka mokupuni o Kauai. Ma ke noi a Hon. L. Aholo, ua waihoia ka olelo hooholo ma ka papa a noonoo pu me ka bila haawina. Hoolaha mai o Hon. Kamauoha i kona j manao tv e lawe mai ana oia he bila kanawai j e heokuu ai i na lio elua o na makai kau- | wai o ke nupuni. | Ma ke noi a Keau, ua hapaiia na | hana o ka la. j Na Hana. o ka La. I Heluhelu aiua ana o ka bila kanawai e j papa ana i na kanaka Hawaii, aole e kuai a |moraki aku i ko lakou mau aina me na ka- | naka o na aina e. ! Noi mai ke Kuhina o ko na aina e, e f i hoopanee loa. Noi mai ka Hon. Kenu e i haawi aku i ka bifa no ke kakau poepoe. [ Mahope oka noonoo ana, ua noi ia mai e i ninau ano, hooholoia. Kamailio mai o Hon. ! Malo ki mea nana ka bila e like me ka rula 3S o ka Hale. Ma ke kapae ia ana o na ru!a, a hookomo mai i ke noi, e haawi i ke komite hookolokolo. Mahope oka ninau ana, ua haawiia i ka bila i ke komite hookolokolo. i Heluhelu alua ana oka lila kanawai e j hoololī ai i ka pauku 7SO o ke Kanawai KiI vila i hooloiiia a i apono ia ma ka la 22 o lune 1868. Noi mai o Hon. Palohau, e haawi &ku i ka bi!a ike komite hookolokolo. Hoololi | mai o Hon. Mahoe penei, i elua lunamaki- | ainana no Kohala & i elua no K&u. i Hoololi hou mai o Hon. Kanealii, i ekolu ] no Hilo a i ekolu no hoi no Wailuku. | Hoakaka mai ka Hon. Aholo i kona ma- | nao, he pono paha ka hoomahuahua i ko j Honolulu mau lunamakaainana, aka ma na ' apana e ae, nole paha keia ka wa pono, no ! ka mea, ma ka paoku 60 o ke Koīnukana- ; wai, ua hoakakaia, e kohoia na lunam&ka- | ainana e like me ka nui o na kanaka iee, j pela oo hoi, ua lawe mai ke 'in Kuihelani • he b'»la o keia ano, a ua hoopaneeia. Mahope o ka eoonoo ana, ua haawiia ka ! bila i ke konaite hookolokolo. | Heluhelu alua ana o .ka bi!a kanawi e ; hoololi ai i ka paoku 1424 e ke Kanawai ī Kivila, ma ka pakui ana mai he pauku hou, |a e kapaia pauku 1424. Ama ke noi ake • Kuhina o ko na aina e, ua haawiia ka bi!a i | ke komite o na aha hookolokolo. I Helahelu alua ana oka bila kanawai e | hoololi ai i ka pauku 1 o ka mokuna 55 o |na kan&wai o 1576, i aponoia ma ka 1« 2*& \ o Sept. : Ninau mai ka Hon. K*mika ika Loio ; Kahina, oa pono anei keta hooloii »0« ? Pa- \ ne mai ka Loio Kuhina, makehewa ka hoo* : loli ana, ma ke noi a Hon. Kamika, ua hoo* | panee loa nka bila. No ka hiki ana ika ' hon 12 awakea, aolaiU, noi mai o Hanuna ! e kapae i *aralave noho hou ka Hale e ; hoopaa i na bila i mie, hoohoioii. Heluhela al«a «ni o ka l«Ja kanawai e ; mahele ai ska apana o K»u i elua apin« : hookolokolo okoa. ggj Noi mai o Hon. K&pahu ka mea naoa ka ; biU, e hoihoi hoa aku iaia ; hooholoia. Helahela aloa aaa oka bi!a kanawai e I hoopoaopooo ai i na bake kalepa ma ka ole* jlo haole ame Hawaii wale no. Ma ke noi ; a Pilipo, ua hoopanee loa ia ka bila. Heiohelu aloa ana o ka hila kaoawai e ' hooloii ai ika pauku 118 oke Kanawai Ki--1 nla i aponoia ikala 22 o lune 1868. Ma ke noi a Hanana, ua haawiia ka bila no ke ■: kakaa poepoe. Heluhela alua ana o ka biU kaaawai e ; hoololi ai i ka paaku 147? o ke Kaeawai 1 Kinl*. Ma ke noi a Kamika, «a haawiia j ka hila ī ke komiie hookolokolo. 1 [E N*na ikt Ktxm a»a £« Aoao £M*.}