Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 37, 14 September 1878 — Page 4
| This text was transcribed by: | Malialani Cabaniss |
| This work is dedicated to: | Hawaiinuiakea School of Hawaiian Knowledge |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA
Kuokoa me ke Au Okoa
I HUIIA.
No ka Makahiki $2. Eono Mahina, $1, Dala Kuike ka Rula
SEPATEMABA 14, 1878.
KE KULA MISIONA,
Oia ke Kula Kahunapule.
E WEHE ana @@@@@@@@@@ keia Kula ma ka @@@ mua e @@@ ae @@@@ mua Ua makemake @@ na haumana a @@@@ e akoakoa mai ka ia la A o ka @@@@@ ana @@ Kula, he @@@ e palapala @@@@ ka Peresidena @@@ ae o ka @@@ i @@@ @mak@@@@ E hoomaka ana ka hana e ka Hula i ka hora @30 @@@@
He @@@@@ na @aumana hou. E @@ na poe ana @@@@@ mea,
BET S E BIHOPA, Rev M @@@@ a me @@@ H H @@@@ @@@@ C M HYDE
HOOLAHA EUANELIO
E halawai ana ka Ahahui Euanelio o ka mokupuni o Oahu. ke hiki aku i ka Poalua elua o Oct. 1878, la 8 hora 10 a.m. ma ka luakini o Kaumakapili. Nolaila, e eleu mai e na kahu nana ka hana, a me na elele ma ia la.
J.S. KALANA.
876 4t Luna Hoomalu
HOOLAHA KULA SABATI
E hoike ana ke Kula Sabati o Waikane ke hiki aku i ka la 24 o Sept. hora 9 kakahiaka nolaila ke poloai ia aku nei na manu hulu like e lele auna like mai, i ike i na hana oia la. No na mea i hoomakaukauia he wahi mea ai ka ke Kula Sabati e pahola aku ana. e ai ai ka poe naue aku a lawa ka houpo lewalewa a hoi aku. He wahi lulu @@ @@ ka ke Kula Sabati ia la, i mea hoopau i ka pilikia ekalesia a me ka hemahema Ku la Sabati. Owau no me ka haahaa.
S.E.K. Papaai, Komite,
Waikane, Sept. 10, 1878. 2t
Oh, how happy are they! The Convert.
Colonial Singer, No. 139.
1
Pomaikai no lakou
Ke hahai ia Iesu.
A uialuna ko lakou waiwai.
Malu e ka naau,
Oia e ka manao
O ka mea aloha muaʻe.
2
Noʻu ia pomaikai nei I ka wa i huli ai,
A i ano hou ae kuu naau;
Nani kuu lele pau!
Oli e kuu manao!
Me he lani no ia me Iesu.
3
Iesu kuu oli ao,
Me kuu mele a mau,
Oli pu, e na hoa, me au.
Ua aloha Iesu
A uwao like pu
No ke ola o kakou a pau.
4
Kei ka pii ana e
O kuu hauoli nei!
Piha e kuu naau a huaʻe!
Ma o Iesu la no
O ke ola mau oʻu
A ia ia la kuu hoomaikai ae,
HAWAII.
Haawina Kula Sabati.
HELU 13 SABATI SEPT. 29, 1878
KUMUHANA:
Hoi hope. Pauku Baibala Luka. 1-12
Pauku Gula. Io 5; 39. "E huli oukou i ka Palapala Hemolele oia ka mea nana i hoike noʻu."
Mele. Him. 77. "Hamau! he leo e @ 1, 2."
Pule hoomaikai no ka loaa ana o keia hapaha me ona mau pono kino, pono uhane.
Haawina 1. Ka hanau iaʻna o Iesu, Luka 2: 8-20.
Na keiki. Ku a pualu p. 8-12. He mau kahu aha ma ia aina? E aha ana? Heaha ka i hoea mai ma ka lewa? Heaha ka i hoomalamala i ka lani? Ua aha na kuhuhipa? A papa mai ka anela, mai aha? No ke aha? Heaha keia mea maikai e olioli ai? Owai ka i hanau ia ma ia la? Ma ke kulanakauhale hea? Hanau ia Iesu a hoomoe ia mahea? He mea nui anei Iesu? Ko oukou alii anei oia? He kalahala anei oia no na keiki? Pono anei ia oukou ke hauoli nui no ka loaa ana mai o keia kalahala no oukou? Aole anei he pono ia oukou ke kokua i ka hoolaha anaʻku i keia nu hou maikai i ko na aina e? Ma keaha?
Haawina 2. Ko Iesu wa opio. Luka 2; 40-52.
Ka poe ui. Ku a pualu, p. 46-49. Loaa Iesu i na makua mahea? E aha ana oia iloko o ka luahiki? Heaha na olelo ano hoahewa a na makua ia Iesu? Pehea Iesu i pane ai? Owai kona makua? Heaha kana mau hana, a pono ia ia ke hana? Ehia mea ano makua o Iesu? Owai ka makua i oi? Ehia ano o Iesu? Heaha kona pono ma keia mau ano elua? E hoolohe i na makua elua anei? Heaha ke kanawai no na keiki? Ma keaha oukou e hoohalike ai me Iesu, oiai he opio oia? E hele i ka luakini anei me na makua e hoomana pu ia Iehova a e ao ia i ka ke Akua olelo? E hele lalau anei ma na Sabati? E hana i ka ke Akua mau hana? E hana i ka ka Diabalo mau hana/ E hoolohe anei i ka na makua? E hookuli paha/
Haawina 3. Ka oihana a Ioane Bapetite. Luka 3; 15-22.
Na kane makua. Ku a pualu p. 15-17. Heaha ke kumu o ke kanalua na o na kanaka no Ioane? Pehea Ioane i hoopau ai i ko lakou kanalua ana? Owai ka mea nui, Ioane anei? Iesu paha? Ka bapetizo ana owai ka i mana? Me keaha ia bapetizo ana? Heaha ma ko Iesu lime? Heaha ka hua palaoa? Heaha ka opala? Ina he hoa palaoa oukou, mahea e hooiliili iaʻi? Ina he opala oukou mahea e hoopau iaʻi? Heaha ka peahi hoomaemae?
Mele. Hae Hoonani. Mele 23. Kai Pololei 3 pauku.
Haawina 4. Iesu ma Nazareta Luka 4; 16-30.
Na wahine makua. Ku a pualu p. 18-21.
Aia mahea Iesu ia ia e heluhelu ana i keia mau pauku? He mau pauku wanana keia, ua kakau ia mahea? Nowai hoi? Maluna owai ka hooko ana? I ka wa hea? Mai ia Isaia, a Iesu ehia makahiki? Ua poni ia Iesu e hai i ka euanelio ia wai? E lapaau ia wai? E hoola ia wai? E aha i na makapo? E aha i ka poe i hooluhi ia? A hai i ka makahiki hea? Eia anei ia mau poe a pau maanei, a ma na wahi e aku? Ma owai la ka hana ana i keia mau mea i keia wa? Ma o na kahu, na kahuna pule, na kumu anei? Ka makahiki aloha anei keia? Ke ala a hana nei anei keia poe paahana.
Haawina 5. Ka hei ia nui. Luka 5; 1-11.
Na elemakule me na luahine. Ku a pualu p. 8-11. (A ike ole, na na kumu e alakai.) Heaha ka Simona Petero i ike ai, a makau, a olelo ia Iesu e hele aku mai ona aku? No keaha? No ka manao Iesu, a no ko Petero hewa anei? He kumu pono anei ia e makau ai kakou, ko Iesu mana, ko kakou hewa? Ma keaha e hoopau iaʻi ko Petero ma makau? Ma keaha e hoopau iaʻi ko kakou makau? Kela hei ia nui he hoailona ia no ko Petero ma lilo ana i poe aha? Aole anei he poe lawaia kanaka na kumu kula Sabati? Ma keaha e loaaʻi na kanaka, na kamalii?
Haawina 6. Kamanaoio o ka lunahaueri Luka 7; 1-10.
Ka poe mea pilikia no na mai. Ku a pualu p. 6-7.
Owai keia kanaka e hoopii ana ia Iesu? Owai kana mea mai? No keaha, a me keaha kona hoopii ana ia Iesu? Ua hoola ia anei kana kauwa? Ma kehaa? Pehea oukou e hoohalike ai me keia luna koa? E hoopii ia wai no ka poe mai? Ma keaha e hoola iaʻi? Na mai aha na mai make?
Mele. Him. 147. Iesu kuu ola mana. Leo Hosana kamalii 2 pauku.
Haawina 7. Ka wahine kane make no Naina. Luka 7; 11-17.
Ka poe kanikau. Ku a pualu, p. 12-15.
Owai keia wahine e uwe ana? Owai ka mea i make? E aha iaʻna? Ma keaha i hoopau iaʻi ka uwe ana, a maha ka naau o ka wahine kane make? Ma keaha e hoopau ia ai ko kakou kuumaha no ka poe i make? Hiki anei ia Iesu ke haawi mai i mau peni no lakou?
Haawina 8. Ka hoalauna o ka poe hewa. Luka 7; 40-50.
Ka poe hewa i kaumaha, a e mihi ana. Ku a pualu p. 41-43.
Ma ka hoopili ana. owai ka mea i aie nui, a kala wale ia a aloha nui? Nui anei ko oukou hewa? Kaumaha anei? Ke mihi nei anei? Nawai e kala? Ke aha oukou? A kala ia na hewa he nui, pono ke hoonui i keaha? A mai hana hou i keaha?
Haawina 9. Ka hoi ana o ke 70. Luka 10; 17-34.
Na Kumu. Ku a pualu p. 17-19. Owai keia 70? Heaha ka lakou hana? Nawai i hoouna? Mahea? Ua holo anei ka lako hana? Ua hoi lakou io Iesu la me keaha? Ua aha Satana i ko Iesu ike ana? Nowai ka mana o ke 70? Me keaha oukou e hoohalike ai me ke 70? Ma keaha e lanakila ai? Akea anei ke kihapai i keia wa? Nui anei na paahana? Pehea e nui ai?
Mele. Him. 477. "Ne elele a Iesu." 2 pauku.
Haawina 10. Kekanaka aloha no Samaria. Luka 10; 30-37.
Na hoalauna. Ku a pualu p. 33-37.
Owai na mea ekolu i ike i ke kanaka i powa ia? Owai ka hoalauna io no ka mea i powa ia? Ma na mea ehia i hoike ai oia i kona ano hoalauna io ia ia? Ma keaha kakou e hoohalike ai me keia Samaria?
Haawina 11. "Ka pule hoomau." Luka 11; 5-13.
Ke kula a pau. Ku a pualu p. 9-13. Ehia kauoha? Ma keaha e loaaʻi na mea i makemake ia? Pehea na makua maoli? Pehea hoi ka Makua nui?
Haawina 12. Ke aoia no ka puni waiwai. Luka 12; 13-23.
Ka poe puni waiwai a manao nui ma na mea o keia ao. Ku a pualu p. 16-21. Owai ka poe naaupo? Owai ka poe naauao? E hoomau anei me ka poe naaupo? A lilo ka uhane i ka make mau?
Mele. Him 201. "E ka poe e pane ana." p. 1, me ka 4.
Pule no ka hapaha e hiki mai ana me ka hookuu aku.
Haawina no Okt. 6, Luka 12; 22-30.
NO NA KULA SABATI
HELU 4
Ua kukulu ia na kula Sabati ma Hawaii nei mamua loa aku, no na kanaka makua, a no na kamalii. Nui na kula, nui loa na haumana, nui wale na keiki iloko o ia mau kula, ua like ka nui o na keiki iloo o na kula Sabati, me ka nui o na keiki iloko o na kula la. Mahuahua hoi na makua, holo no na bana mamua, nui na mokuna Baibala, na pauku Baibala, na himeni, na ui Baibala na ui kamalii, ui ekalesia i hoopaanaau ia, maikai na hoike kula Sabati.
I keia wa nae ua emi loa na kula Sabati, ua emi loa me na haumana. Heaha na kumu o keia emi ana? 1 Ka emi ana o na kanaka, o na kamalii, nui ka make, aole poe e pani i ko lakou hakahaka, nui nae na kanaka me kamalii i koe, aole nae i hele nui ke koena i ke kula Sabati. 2 Aole kokua nui na kumu o na kula la, ma keia hana maikai. Mamua, he poe pono wale no na kumu, Ikaika lakou i ka paipai i na haumana e hele i ke kula Sabati, a hele pu no me lakou, a ao no hoi. A ma na la noa hoomakaukau no i na haumana ma na himeni, a ma na pauku paanaau, okoa nae ka hana ma keia wa, kekahi poe kumu, he poe hoahanau ole, he poe nau pake, a puhi bake, he poe Katolika.
A he poe Katolika a Moremona kekahi poe haumana, a hiki ole ke paipai e hui pu ma ke kula Sabati. Ua okoa na hoomana, aohe manao nui na kumu ma ka hoonaauao ana i na haumana no na mea e pili ana i ke Akua, aole i heluhelu nui ia ka Baibala iloko o na kula. He poe pono nae kekahi mau kumu, a paipai ikaika no i na haumana e hele i ke kula Sabati, uuku nae na keiki ma kekahi mau wahi i hele i ke kula Sabati, na makou ka nui. 3 Nui na mea hoowalewale, a keakea, nui na haole, nui na hana, noho pu na keiki nui me kekahi poe keiki liilii me na haole, a hoohanaia ma na Sabati, he poe keiki, he poe kahu holoholona, a keakea ia ko lakou hele ana i ke kula Sabati. 4 Ka hoomaloka no o na keiki, me na makua, oia no ke kumu nui o ka emi ana o na haumana ma na kula Sabati. Hoomoloka na makua, makemake ole i ke aoia ma ka Baibala, a hele ole i ke kula Sabati. Ka hoohalike no ia o na keiki me na makua, Noho no na keiki, a hele lalau ma na Sabati, holoholo lio, lilo i ka lealea, i ka hoowalewaleia.
5 Ka emi ana o ka pule ohana, emi ka heluhelu ana i ka Baibala ma ka pule ohana, emi pu iho la ka hele ana i ke kulu Sabati, e ao ia ma ka Baibala.
Aole i pau.
KA
LIO KEOKEO
---O KA---
WAOAKUA!
KE KANAKA OPIO PUUWAI WIWO OLE, KE PUKONAKONA O KONA MAU LA, A O KA OI HOPO OLE O KONA MAU ENEMI.
MOKUNA 1-----HELU 3.
Ua maikai iho la e kuu makamaka aloha, mai hai aku nae oe i kekahi mea a mau mea paha ua ike iho nei oe iaʻu.
Ke hele nei au, alohe oe, wahi a Kelekona me ka lulu lima aloha pu ana me kona makamaka nana i hoolako mai ia ia i na mea e pono ai, a me ka haawi ana aku i eha dala Una Peko, ma ka lima o ka Elemakule.
I aku la ka Elemakule mahope paha oe e pilikia i ke dala ole.
Olelo keia aole au e pilikia, no ka mea eia no iaʻu he kanalima i koe.
Haalele aku la keia i ka hale a huliʻku la kona alo ma ka Hikina.
A hala hookahi pule kona hele malihini ana hiki aku keia ma ke kuahiwi.
Au aku la keia ma na muliwai iho ma na awawa inoino, pii iluna o na puu, a me ka moe ana iloko o ka hale o ka poe Kile, o kekahi poe he poe aihue, a me ka poe pepehi kanaka.
A no kona kamaaina ana i ka lakou olelo, nolaila hiki iaia ke hai aku, ma ko lakou ninau ana iaia, ma ke ano i manao ole lakou ua mahuka keia.
I kekahi wa, pokole iho la keia mai loaa i na makai, a kokoke keia e paa i ka hopu ia, no ka mea e hele mau ana na makai a me ka poe koa i na manawa a pau, e huli ana i ka poe aihue a me ka poe powa a pepehi kanaka.
Ua maopopo o kekahi o keia poe e huli ana iaia nei, no ka mea, o kekahi poe koa e hele ana ma kahi e kokoke ana i kona wahi e paa ana, ua lohe keia i ka olelo o ke Kapena o lakou nona, penei:
Ke manao nei aʻu, ua hui ke keiki o Ameriko me ke Diabolo, ua hai mai ka Elemakule a me kekahi poe e ae i ike iaia ua hala maanei, aka, ma ko kakou huli ana aole loaa iki ia kakou.
A hala aku la ua poe koa nei, noho iho la keia puhi paka, a hoomaka hou keia e pii ma ka mauna.
Pii aku la keia maluna o no pohaku oioi, a ma na alanui ino hookahi kapuai ka laula ke nana ma kela a ma keia aoao, ku maoli i ka makau, no ka mea i na e haule ana mai luna iho iloko o na awawa oia wahi e make ana a paki liilii, hele aku la nae keia a komo iloko o na ulu laau, pela ko ia nei hele ana ma ia wahi.
Nana aku la keia malalo, e kau mai ana na ao o ka lewa e lele ana ma o a maanei. aka, ua kau keia iluna loa aku o ke kuahiwi, ua hala na ao malalo iho oia nei, a me kona ike ana i na muliwai e kahe malie ana me ka nani loa, a e owe hawanawana mai ana hoi na kahawai liilii o ka waokele. Malalo o ka lau o na laau nani, me ka Iliahi, a me ka laau pama lau nunui, o ko ia nei hoomau aku la no ia i ka hele ana, a pii aku la iluna loa o ka mauna Cordilleras.
O na manu nani a pau, o na ano like ole e kani ana maloko o ka lau liplipo o na laau, a e lele hoolai mai ana ke alanui oia nei e hele nei, a hookokoke mai la ua mau manu nei a aneane loaa aku i ko ia nei lima.
O ka manu hulu ulaula, a me ka manu hulu omaomao a melemele me na hulu polu a puni ko lakou a-i, me na nuku loloa oioi, ua like me ka pahi oi loa, a me ka manu Aiko me kona eheu nunui e pani ana i ka maka o ka la.
I kekahi manawa e loaa ana iaia nei na Keo ahiu e holo ana ma o a maanei, a me kekahi mau holoholona e ae.
Nana aku la keia oia mau mea nani a pau, a me ka nani o na loko wai haale, a me na muliwai lana malie a me ka hiki ana o ka la ma ke kakahiaka nui.
Ia wa huli ae la keia a hele hou aku la a hiki ma kekahi anuu o ke alanui, ike aku la keia he mau kanaka ekolu maluna o na hoki.
Ike aku la keia hookahi kanaka Elemakule, hookahi kanaka opiopio, o kona kapa oia ke kapa o ka poe noho ma ia kuahiwi, he papale oioi, he palaka hiki ilalo ma na kuli, he kamaa nunui a me na kepa nunui,
O ka pu panapana a me ka pahi, ua paa maloko o ke apo ili ma ko laua puhaka, a o ke kanaka opio he hoki alakai kekahi ona.
O ka wahine he kapa loloa kona a hiki malalo iho o na kuli, a me ke apo ulaula ma kona puhaka, a me ke pihi nui mamua ponoi iho maluna o kona poohiwi, a he kipuka ua kau ia ka hulu keokeo a me ka hulu ulaula.
Ma ko Kelekona nana ana, ua lohe aku la i ka uwe mai o ka wahine, nolaila hele ku la keia me ka a wiwi no kona manao ua loaa ka wahine i ka pilikia.
I ko lakou lohe ana nae i ka halulu o ko ia nei mau kapuai wawae, huli ae la lakou a ike aku la iaia nei e ku mai ana.
Ma ko ia nei nana ana i na kanaka, ua eleele ko laua ili, me na maka, a pela no ko laua lauoho, aka, o ka wahine ua nani kona mau helehelena a pau loa, akahi no oia a ike i kekahi wahine nani nohea e like me keia.
I ka ike ana o ke kanaka opiopio ia Kelekona huhu iho la ua kanaka nei, a lalau aku la kona lima i ke kumu o kana pu panapana, no ka nana pololei aku o Kelekona i ka wahine.
Ma ia manawa lohe hou aku la o Kelekona i ka hua olelo i pane mai ai ma ka olelo Kili, e ku oe.
Nana aku la keia ma kahi e pae mai ana keia leo, he iwakalua iwilei mamua ponoi iho ona, ike aku la keia he poe koa e ku mai ana, a o ke Kapena o lakou e paa ana i kana pahi ma kona lima.
E nana pololei mai ana ke Kapena a me na koa ia Kelekona.
E haawi pio mai oe ia makou wahi a ke Kapena, i na e hoomake oe e hele i hookahi kapuai mai laila aku, alaila ki aku makou ia oe i ka pu a make,
MOKUNA II.
Nana pono aku la o Kelekona i na koa e kuku ana maluna o ka puu pohaku, he kanakolu paha kapuai ke kiekie ma ka aoao o ke alanui a laua me ka Elemakule e ku nei.
Olelo aku la ke kanaka opio he kanaka aihue io ka keia, pela koʻu manao ana iho nei.
Aole he kanaka aihue wahi a ke Kapena o na koa, aka, he kanaka mahuka nae.
O ke kanaka mahuka ua aneane elike me ke kanaka aihue, pela i olelo mai ai ke kanaka opio, pehea la kou manao e Alama?
Aohe pela i koʻu manao wahi a Alama, malama paha he kumu no ko kona mahuka ana.
Pupuku ae la ka lae a he nahu lehelehe wale no ka hana a ke kanaka opio, aole nae i pane hou i kona leo.
Ia manawa huli hou aku la ua kanaka nei, i ka wahine a i ae la, e hookaawale kaua i hiki i na koa ke hele mai e hopu i ka lakou lawehala, aole hiki ia lakou ke ki mai i ko lakou pu ke ku aku kaua maanei.
Pela io no aole hiki ia lakou ke ki mai i na pu ke ku kaua maanei, aka, aole no nae oʻu makemake ia lakou e ki mai iaʻu.
O ke kanaka elemakule ua huli ae la a hoomaka aku e hele ma ka aoao hema o ke alanui, hoomaka ae la ke kanaka opio e hele, a huli aku la e olelo ae la i ka wahine e hele aku kakou.
Aka, aole nae i hele aku ka wahine, ku iho la malaila me ka helelei o na waimaka.
I aku la ke kanaka opio, pela anei ka hana a ka wahine a manao ana e mare me aʻu?
Aole no au i ae e mare me oe, aole no hoi oʻu makemake, na kuu makua wale no i olelo aku ia oe.
Olelo hou aku la ke kanaka opio, pono paha e hele aku kakou e hookaawale i kahi e ki mai ai o na koa i ke kanaka mahuka i ka pu.
I ae la ka makuakane o ke kaikamahine, ina he kaikamahine maikai, alaila lohe i ka olelo a ka makua, e hele ʻku kakou no ka mea aole paha oe e makemake e ku aku i ka pu.
Olelo aku la ua kaikamahine nei, aole lakou e ki mai i ko lakou pu ke ku aʻu maanei.
Alaila nana aku la ua wahine nei ia Kelekona, a o na koa ua kau pono iho la i ka waha o ko lakou mau pu iaia nei, a ia Kelekona.
E hookaawale, aku oukou, wahine a ke Kapena o na koa.
Lalau aku la ke kaikamahine i ke kaulawaha o ka hoki e alakai ia ana, a i aku la i ka makuakane e aho o koʻu hoki ia, aʻu e ee aku ai, no ka mea ua ano hiki ole kuu hoki.
Nolaila, lele keia mai luna iho o kona hoki, a kaa keia mawaena oia hoki a me ko Kelekona, e kau oe ma keia hoki a holo aku oe, no ka mea, he hoki holo loa keia.
E huli ae ma ke alanui palahalaha, ma ka Akau, alaila pakele oe no ka mea aole oe e ku i ka pu a na koa, no ka mea he mau pohaku nunui wale no ma kela a me keia aoao o ke alanui.
A aia a hoomaka au e hele aku a kokoke i kuu hoki, alaila lele koke oe a kau maluna o kela hoki, a hoomaka oe e holo aku.
Ma ka manawa a Kelekona i noho ai ma Kile, ua makaukau no ia ma ke ee ana maluna o na lio, a me na hoki, nolaila ua kali iho la keia a hoomaka ka wahine e lele koke o Kelekona maluna o kekahi hoki a hoomaka koke e holo aku ma ua alanui palahalala la.
E hoi hou mai oe maanei e kela kanaka aihue, wahi a ka elemakule, me ke ki aku i kana pu panapana.
Ia manawa kau aku la ua kaikamahine nei maluna o kona hoki, a ku mai la e kali i ka olelo hou mai o kona makua.
Ia manawa ki mai la na koa i ka lakou mau pu, mahope iho oia nei, aka aole nae keia i ku aku. Ke kani la ko iala aka, aka ke lele nei no na poka mao a maanei, aka, ua pakele no nae ia.
Hoomau aku la no ka holo ana o kona hoki a hiki i ka pau ana o ke alanui palahalaha.
Hoolohe keia i ke alualu o na koa mahope oia nei, aka, aole lohe iki ia lakou, nolaila hoomaka keia i ka hele ana o kona hoki me ke akahele loa.
Ua kau ia iho mahope o kona noho maluna o ka hoki he wahi puolo, i kona wehe ana, ike iho la keia he mau mea ai ko loko o ua puolo nei, o ke ano o na mea ai, he palaoa kulina, a me ka io o ka manu koloa ahiu ua pulehu ia a moa, a me ka omole kope ua moa no.
Nolaila, ai iho la keia a maona, a pau kana ai ana ia manawa hoomaka hou keia e holo hou i kona hoki, oi holo hou aku keia me ka maikai aole i liuliu hiki hou keia ma kahi ino loa o ke alanui, nolaila akakuu ka hele ana o ka hoki ma ia wahi.
Ma ia po moe iho la keia malalo o ka malumalu o kekahi kumu laau nui, ko ia nei moe keia a hiki paha i ka hapalua o ka po, huli hou aku la keia i wahi none e mehana ai, no ka mea ua puanuanu loa iho la keia i na kehau anu hui iniki o ka po. Ia huli ana a ia nei loaa iho la keia wahi ana uuku, komo keia iloko a moe hou iho la malaila.
Ala ae la keia i ke ao anaʻe, lohe aku la keia i ke kani kapalili mai a ka leo o na manu alo hau anu o ka waokele.
Kau hou keia maluna o kona hoki a hoomaka e hele hou aku ma ke alanui.
He mau la ehiku o kona hele ana ma ke alanui, hookokoke aku la keia ma ke kulanakauhale o Mendoza.
Nana aku la keia ma kela aoao o ke kulanakauhale, he wahi ulu laau, a ma o aku oia wahi he aina palahalaha he mau miliona mile ke akea. (Pampas) aole puu, aole ahua, aole anuu, ua palahalaha maikai keia wahi.
Ia manawa noonoo aela keia i kona mea e pono ai, o kona hele aku i loko o ke kulanakauhale paha aole paha, manao no ia eia no paha malaila, kekahi poe koa e huli ana no iaia, alaila paa koke mai no ia i ka hopu ia.
Aka lana no nae kona manao e komo iloko o ke kulanakauhale.
Iho, iho la keia mai luna o ke Kuahiwi, a ma ka auina la komo keia iloko o ke kulanakauhale.
O ke ano o kanaka o keia wahi he hapa ilikini, loihi ko lakou kino, wiwi, a eleele, e nana pono ana lakou iaia nei.
O kekahi o lakou nana pololei i ka hoki.
1 iho la ua kanaka nei, o ka hoki no kela o Alama, no ka mea nau no i kuai kela hoki me ka makuakane o Alama.
Aole i pau.
Kumakena Walohia
Luuluu au i ka ukana a ke aloha,
Ka puolo waimaka a ka onohi,
Ke kulu nei-e.
Ma ke ahiahi Poalima hora 3 1/2, kii mai la ka elele a ka make ia Mrs. Hoopuipui Okuu, a lawe aku la iaia i ke ala hoi ole mai, i ke 58 o kona mau makahiki mai kona la ia hanau mai ai; he hoahanau oia no ka ekalesia o Kawaiahao i ka wa e noho kahu ana o Rev. Kalaka, a ma ia ekalesia oia i ku ai a hiki i kona wa i haalele mai ai i keia noho ana; o kona ano, he wahine kahu no na alii, he ano akahai a oluolu, he hookipa a me ka heahea i na malihini e kipa ma kona hale, a he kokua mau oia no na mea a pili ana i ko Kristo aupuni; nolaila, ua haku iho au malalo nei i kanikau nona.
Kanikau la he aloha
Now no e Kahoopuipui
Kuu wahine mai ke kai leo nui la e Waialua
Ke uha mai la i ke kula o Kemoo la e
Auwe kuu wahi-ne
Kuu wahine no e
E pili ia e kaua ke kula o Punaluu
Kaumaha luuluu au i ko aloha e noho nei
Alo aku kaua o ke kula o Ponahawele
Oia kula mehameha kanaka ole-e
Hookahi no kanaka o ko aloha
Auwe kuu wahi-ne
Kuu wahine no e.
Kuu wahine mai ka mauu nene aala o ke kula
Oia kupukupu aala hina wale i ka anu-e
I ka hoomoe ia e ka makani anu he Waikoloa
Auwe kuu wahi-ne
Kuu wahine no e.
Kuu wahine mai ka hau opu mai iluna o Keala
Hohola iho la ilalo o Kamaoha
Ike ke kini ke kupa ke kamaaina o Kaiaka-e,
Auwe kuu wahi-ne
Kuu wahine no e.
Kuu wahine mai ke kula laula e Mokuleia
Hoomaha aku kaua o ka malu hale
Kuu wahine mai ka wai luu poo o Kawaihapai,
Oia wai makaikai a ka malihini hele
Auwe kuu wahine
Kuu wahine no e.
Hoolaau mai ana ke aloha ioʻu nei,
Eia la ke hanini nei i kuu manawa
Kuu wahine mai ka lae o Kaena,
Ua ena na maka o kuu wahine ike ole mai,
I ka hao a ke ehukai o lalo
A ke kini lawaia o pohaku o Kauai e
Auwe kuu wahine
Kuu wahine no e.
Kuu wahine mai ke alo o na pali.
O na pali o Puaakanoe ke hele a
Mai ka la ikiki o Keaweula,
Honi aku maua o ke ala o ka maile
laulii o Koiahi
Auwe kuu wahine
Kuu wahine no e.
Kuu wahine mai ke kula e Kumanomano
O ka wehe a ka makani kaiaulu o Waianae,
Wehe mai la oe i ka pili kaawale-a.
Kuu hoa hele o ke kula o Puuohulu
Kuu wahine mai ka luna o Puuokapolei
Nana aku kaua o ka laula o Ewa
O kuu ia hamau leo-a,
Auwe kuu wahine
Kuu wahine no a.
Kuu wahine mai ka piina ikiki o Kapukaki,
Ke ki nei au i kuu waimaka aole e paa
Ke hanini mau nei i kuu manawa,
Nana aku kaua o ka lai o ke kaona
Onaona ia pua he nohea ke noho mai,
Kuu wahine mai ka ia mili lima o Ulakoheo,
Mai ka piha kanaka nui e Pokele
Mai ka la hanohano o ke aupuni,
Mai ke alo hoi o na milimili a kaua e,
Ka makua hoi o ke Kuikahi Panailike,
Auwe kuu wahine
Kuu wahine no e.
Kuu wahine mai ka pele kuilua e Kaukeano,
Mai ka makani kukalahale o Honolulu
Mai ke kula loa la e Kahua,
Auwe kuu wahine
Kuu wahine no e.
Kuu wahine mai ka hale kanaka ole ke noho a,
Hookahi no kanaka o ka leo.
O ka heahea mai ma o ae ma o ae oe e
E wiki mai oe ke eha mai nei kuu maka e,
Auwe kuu wahine e
Kuu wahine no e.
Kuu wahine mai ke kai hawanawana la e Kuloloia,
Oia kai hoohihi a ka malihini ke noho,
Kuu wahine mai ka ua liilii la e Manoa,
O ke kuaua hala ae o Welehu,
Ka malama ino iloko o Kaela,
Elo kaua i ka ua o ka Waahile.
He aloha keia i ko leo e,
I ka pa iki ana mai lono au,
Hoi au nana o ka wati moe poli,
Aole iho nei ka manao i ko ai,
I mau aku ai hoi o koʻu noho ana,
Nani hemolele la ka uka e Honolulu,
Noho mai i Nuuanu ka wehiwehi,
He ala onaona ka nahele o Moelana,
Nana aku maua o ke koa mokumoku o
Heeia,
Auwe kuu wahine
Kuu wahine no e.
J.W. OKEE.
Honolulu, Sept. 9, 1878.
No ka mai Lepera.
Ma ke KUOKOA o ka Poaono iho nei la 31 o Augate, ua ike iho au i ke aloha o ke KUOKOA i ka lahui, oiai ua huai, pau mai oia i na kanawai i hanaia i na kau Ahaolelo i hala, no keia mai e noke nei i ka Lahui.
Ea! e na makaainana, i na e nana pono iho kakou i na olelo a ko kakou "Kilohana," e maopopo no ia, oukou ke ano o na hana o na lima lawelawe o ke aupuni e pulumi mai ana ia kakou, na wai hoi e hoole aku la, a he mea ku i ke aloha, a me ka mokumokuahua o ka naau, o ka mea i makemakeia ma keia kamailio ana, eia keia.
1-O ka hiki ana i kela a me keia ke hele aku a ike i kana mai, ma ke ano kiai i kona mau pilikia, oiai he luna ko ka Papa ola aka aole hiki ia ia ke malama i na lehulehu a pau.
2-O ka hiki i ka ohana ke lawe mai i mau mea ai kupono eo ka mea mai elike me kana i ono ai.
3-O ka hiki i ka ohana ke hele aku a lawelawe nona, oiai oia e muumuu ana na lima, a e hiki ole ana ke hele, a e palupalu maoli iho ana paha; alaila o ka ohana wale no o ka mea mai ke hiki e lawelawe kupono nona.
4-O ka hoemi ia mai o na hoehaeha puuwai o ka hoopokole ana mai no hoi i na lilo o ka hooili ana i Kalawao elike me ia i keia wa i na ukana a ka ohana i makemake ai e hooili.
Aka, ma keia kalai manao ana aole au i manao ua hewa na lima lawelawe o ke aupuni ma kana hana, oiai ke hana nei lakou malalo o na kanawai a na Ahaolelo a kakou i hooholo ai.
He wahi mea kaʻu i koe a o ka pau no ia, malalo o keia mea e kamailio aku au no ka poe e koe nei, mai ka Moi ma ka Noho Alii, a ina lopa haalele loa, oiai keia; e ae kanaka mai kakou e naʻlii o ka aina, a me na makaainana a haule iho na kuli o kakou ilalo mai ke kiekie a ka haahaa a kulou haahaaʻku imua o ka mea Mana loa. Oiai ua hoolilo ko kakou mau alii o ka wa kahiko i ke Ea o ka aina a lilo no ka mea Kiekie loa, a pela no keia lahui kanaka, ua olelo o Kaahumanu "he aupuni palapala koʻu," a o Kaukeouli hoi, "o ke kanaka pono oia koʻu kanaka."
A nolaila ua kuniia keia mau olelo a paa ma ke Kalaunu o ke aupuni; "Ua mau ke Ea o ka Aina i ka pono." Eia ka ninau ke hana nei anei ka lahui mai o a o i ka pono? I ka nana aku he kakaikahi wale o lakou e moe nei na umauma imua o ka mea Mana loa.
Ua olelo maopopo mai ka Baibala a Kaahumanu i hoohiki ai. "O ka uku o ka hewa he make ia." "O ka uhan lawehala e make ia."
Nolaila, i mea na kakou e noonoo ai no keia mea; E nanaʻku ia Uzia ke alii o ka wa kahiko. I kona wa i kue ai i na hana a ke kahuna o ke Akua, oia ka wa i puka mai ai o ka mai lepera ia ia, a make oia mamuli oia mai. A malia he hoakaka kupono keia no ka lahui e noonoo ai. Aka, "Ua mau anei ka Ea o ka Aina i ka pono?" Me ka walohia.
D. KEAWEAMAHI
Honolulu September 3, 1878.