Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 42, 19 October 1878 — Page 4

Page PDF (1.57 MB)

This text was transcribed by:  Robert Y. Lee
This work is dedicated to:  Mr and Mrs Pablo Loque

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

            KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUIIA.

No ka Makahiki, $2.     Eono Mahina, $1

Dala Kuike ka Rula.

 

OKATOBA 19, 1878

Sweetly Solemn Thought.

Colonial Singer, No. 72

1

He oli kana ko'u

I kuu manao a mau ;

Kokoke mai kuu home lai,

Kuu home lai, mao.

Cho.-Kuu home lai, kuu home lai

Kokoke mai kuu home lai,

Kuu home lai mao.

2

Kokoke no ke ao

O kuu Makua mau,

Kauhale nani o ke Lii,

Kuu home lai, mao.

Cho.-Kuu home lai, &c.

3

Kokoke no ka pau

O koonei mau luuluu,

A maha wau ma kela ao,

Kuu home lai mao.

Cho.-Kuu home lai, &c.

4

He muliwai no nai

Ke kahe mamua o'u.

A hala ia, hoea mai

Kuu home lai mao.

Cho.-Kuu home lai, &c.

5

Hoopaa mai ia'u, lesu,

O oe no kuu kookoo,

De naui i kuu home lai,

Kuu home lai mao.

Cho.-Kuu home lai, &c.

                                                                                                   HAWAII.

 

O Kuu Aie i ka Haku.

1   O kuu aie ! O kuu aie

la lesu, heaha la ea ?

E hai maopopo mai

I ike au a hookaa ae.

 

2   O  kou aie ia lesu e---

Ina e helu pau mai oe

Na one o ke kahakai,

A me na kulu o ke kai

.

3   Alaila pane like mai

I dala kini, maikai mai,

Aole no e kaa pau

Ka aie nui loa o'u.

 

4   Ina he ao okoa no,

A miliona mai na ao,

He gula wale no a pau,

Aole no e lawa kau.

 

5   Ke koko waiwai o lesu,

Ke koko makamae a mau,

Oia la no ke holoi mai

Kou aie nui a waiwai.        E.

 

Haawina Kula Sabati.

 

HELU 5. SABATI NOV. 3, 1878.

KUMUHANA.

Na lepera he 10. Pauku Baibala. Luka

17 ; 11-19.

   11 @ Eia kakahi, i kona hele ana i lerusalema, hele ae la ia mawaena o Samaria, a me Galilaia.

   12 A i kona komo ana i kekahi kauhale, halawai pu me ia na kanaka lepero he umi ; ku kaawale aku la lakou.

   13 Hookiekie ae la lakou i ka leo, i aku la. E lesu ke Kumu, e aloha mai ia makou.

   14 A @le mai la . i mai la oia ia lakou, E hele oukou e koike ia oukou iho i na kahuna. Eia kekahi, i ko lakou hele ana, hoomaemaeia'i lakou.

   15 A o kekahi o lakou i kona ike ana, ua hoolaia ia, huli mai la ia, hoonani aku la i ke Akua me ka leo nui.

   16 A moe iho la ilalo ke alo, ma kona mau wawae, hoomaikai aku la. No Samaria no hoi ia.

   17 Alaila olelo mai la Iesu, ninau mai la, Aole anei he umi ka poe i hoomaemaeia ? Auhea la na mea eiwa ?

   18 Aole anei i ikeia kekahi mea e ae i huii mai e hoonani i ke Akua, o keia kanaka e wale na anei ?

   19 I mai la hoi oia ia ia, E ke oe iluna, e hele aku ; ua ola oe i kou manaoio.

Pauku Gula.   p. 17, hoopaanaau.

   Mele Him 241.   "Auwe kuu ano make." p. 1,2.

   Pule no na lepera maoli a me na lepero ma ka naau, ka poe hoomana kii, &c.

   Ka Wehewehe a Ninau ana.

   P. 11.   Ko lesu hele hope ana keia i lerusalema. E hele ana oia ilaila e make. Aia oia ma ka palena o Samaria me Galilaia. Aia Galilaia ma ka akau, a o Samaria ma ka hema.

   P. 12.   Komo Iesu i keaha ? O keia kauhale, aia paha kekahi hapa ma Galilaia, a o kekahi hapa Samaria. Aole akaka kona inoa. Owai ka i halawai pu me Iesu ? Ehla lepera ? Ku kaawale lakou no keaha ? Heluhelu Oih k. 13 ; 46. No keaha i lawe ia'ku ai na lepera Hawaii i Molokai ?

   P. 13.   Pehea la lakou i ike ai ia Iesu ? Ua kaulana paha ka Iesu mau hana mana, hana aloha, ua lohe lakou. Ua hai ia'ku paha, Eia lesu me kana mau haumana, ke hele mai nei. Ke kahea no ia o lakou ia lesu, e aha ?

   P. 14.   Heaha ka lesu kauoha ia lakou ? E hoike ia lakou i na kahuna no keaha ? Heluhelu Oihk. 13 ; me 14 ; 2. E nana ke hahuna pule i akaka he mai lepera paha, aole paha, ua ola paha. Ina ua ola e hookuu, e hoopau i ka noho kaawale, a e ae e hoohui ia me na makamaka, a e kaumaha ia na mohai no ka hoomaemae ana. Eia ka mea kupanaha, Ua paa pu keia mau lepera i ka mai lepera, ua akaka loa ia, ua kauoha nae Iesu ia lakou e hele a hoike ia lakou iho i na kahuna pule, me he la, ua hoopau e ia ko lakou mai lepera, a ua ola. Aole nae i hoopau ia. Ua ae anei lakou e hele me ko lakou mai lepera no ? Ua ae no, a ua hoomaka no e hele, me ka manao kanalua ole paha e hoola ia'na ma ke alanui mamua o ke ku ana imua o na kahuna. A me ia anei i hana ia'i ko lakou hele ana ?

   P. 15,16.   Ua pau like lakou i ka hoola ia, a pehea ? ua hoi like anei lakou, e aloha ia lesu a e hoonani i ke Akua no ko lakou hoola ia'na ? Ehia ka i hoi aku ? A moe oia imua owai ? a aha aku la ? Nohea ia lepero ? Ua like paha oia me kela kanaka o Samaria i aloha i ka mea i powa ia.

   P. 17,18.   Heaha ko kesu ninau ana ? Aole anei he 10 i aha ia ? Ninau anei lesu no kona ike ole ? No Keaha hoi ? Heaha ka ninau no na mea eiwa ? Ua hele lakou e hoike ia lakou iho i ke kahuna, e like me ka lesu kauoha. Ua hoola ia no lakou ma ke alanui. Aole nae lakou i hoomanao ia lesu ka mea nana lakou i hoola, aole huli a hoi hou e aloha ia lesu, aka, hoomau no i ko lakou hele ana i kahi o ke kahuna. Me ka olioli no ko lakou manao e hui koke ana lakou me na makainaka. He olioli kino wale iho no. Aohe manao, aohe aloha i ka mea nana i hoola. Me ia no ka nui o na kanaka Hawaii ke loaa ka mai a lapaau wale ia e na kumu paha, e na kauka paha a ola. Aole nae lakou i hoomanao a aloha i ka poe i lapaau, aole hoi i hoonani aku i ke Akua. Kakaikahi.

   Aiwa lepero Iudaio i hoola ia, aole nae lakou i huli hoi e hoonani aku i ke Akua. He kanaka-e, he malihini no Samaria ka i huli e aloha ia lesu, a e hoonani aku i ke Akua.

   P. 19.   Heaha ka lesu olelo i keia lepero no Samaria ? Ua ola oia i ke aha ? Aehele aku oia i hea ? I kahi o ke kahuna paha, i loaa ka palapala hooiaio, ua ola, a hiki ke hui me na makamaka.

   Mele.   "Make lesu no'u."   Hae Hoona- p. 20. p. 1, 2, 4.

Na Ninau Hoi Hope.

   E hele ana lesu i hea ? Ua hele pinepine anei lesu i Ierusalema manua ? Ka hele aha keia ? E aha ana oia malaila ma keia hele ana ? Ua hai e mai anei lesu e hele ana oia e make ma lerusalema ? Heluhelu Mat. 16 ; 21. Ua ike e ka oia e pepehi ia ana oia a make ke hele oia i lerusalema ; ua hele aku nae ilaila. No keaha ka paa o kona manao e hele ilaila ? Nolaila kona hele ana mai i keia ao, e make, i lilo oia i kala hala no kakou.

   Heaha ka hana aloha, hana mana a lesu ma ke alanui ? Ehia lepero i hoola ia ? Ua hoola ia ma keaha ? Ma ke noi, ma ka hoolohe, ma ka manaoio. Ua like nae anei ko lakou manaoio ? Ehia mea nui, wahi a Paulo ma 1Kor. 13 ; 13 ? Heaha ka i oi ? Ua loaa ka manaoio i keia poe lepero he 10. Ua loaa anei ke aloha ia lakou a pau ? Ehia mea i aloha i lesu ? Nohea oia ? Nohea ka poe aloha ole ? Nohea ke kanaka i aloha i ka mea i powa ia ? Nohea na mea aloha ole?

   E malama o like oukou me ka poe eiwa i hoola ia, aole nae i aloha ia lesu ke kahuna nui, aole hoi i hoonani aku i ke Akua. Nui anei na lepero ? Nui no na lepero maoli, nui loa aku na lepero ma ka uhane, ma ka naau, ka poe i haumia i ka hewa e make mau ana.

   Heaha ka pono no lakou ? Heaha ka pono o ka poe i hoola ia mai na mai o ke kino? Heaha ka pono no ka poe i hoohuli ia mai a i hoohanau hou ia, a i hoomaemae ia e ke koko o lesu ?

   A nawai e nana a ike, ua hoomaemae ia, a hookuu, a ae e hui me na haipule, me na anela ma ka lani ?

   Mele   "Mele anei ma ka lani."   Hae Hoonani 9. p. 1, 3, 4.

   Pule no na aina e, no na miliona hoomana kii.

   Haawina no Nov. 10. Luka 18 : 9-17.

 

Moolelo o ka Ahahui Euanelio o

Hawaii Komohana.

   Lahana 1. Poakolu Sept. 25, 1878: haalawai ka Ahahui Euanelio o Hawaii Komohana ma Helani Kona Akua Hawaii i ka la 25 26 27 o Sept. 1878 hora 11 o kakahiaka, ka luna hoomalu mua ma ka noho, himeni a pule.

Ka Ekalesia          Na Kahu         Na Elele

Kekaha     Rev. Kaohohimaka      Poheepali.

Kailua & Helani     Waiamau        Meemii.

Kona-waena             Makaike         Hoopale.

Kealakekua                Papaula           Maka.

Pukaana                     Waiau haiolelo -----

Kapalilua                     -----                  -----

Waiohinu                      -----                  -----

   Na lala mau Rev J. D. Paris, Rev. H. Manase, ma ka lalota ana ua kohoia o Rev. H. Manase i luna Luna Hoomalu, o S. W. Papaula i Kakouolelo. Na hoa kuka Rev. H. Binamu, Rev. G. Puuloa, J. C. Hoapili komite imi hana J. D. Paris J. Waiamau R. Poheepali, noi ia mai i manawa haipule keia oiai ua kaawale no komite imi hana aponoia, pule o Meemii ka Luna Hoomalu, hai mai ke komite a hoike mai i keia mau kumu hana. 1. Hapa hora haipule, 20 minute i ka hoomaka ana i kela la keia la o ka Aha, 2. E hoike i ka hana a ka Elele i hoouna ia ai i Kohala. 3. Hoike kihapai. 4. Heluhelu haawina. 5. Na palapala hoopii 6. Na Ekalesia kahu ole. 7. Ka mai le;pera ka hana kupono. 8. Na Kula la. 9. Na Kula hanai. 10. Kula Kahuna. 11. Kula kaikamahine ma Kohalo. 12. Mahea la e loaa ai na haumana no ke Kula Kahuna a me ka Oihana Misionari. 13. Ka neoneo o na Halepule pehea la e hana ia'i. 14. Na Halawai haipule, pehea la e hana ia'i. 15. Ka Ahahui Hoolewaiona. 16. No ka Nupepa. 17. l Ahahui Kula Sabati. 18. Kamahele i na dala $150.  19. No ka malama ana i ka Ahahui hou ma Pukaana 20.  Kapule mahinahou, aponoia ka hoike a ke komite, noi ia mai e noonoo pakahi i na kumu manao aponoia, hapai ia ke kumu manao. 1 No ka la apopo ia, hapai ia ke kumu manao. 2 A hoike mai la ka Elele i ke kumu kanawai i hooholoia ma Kohala ehiku mau pauku aponoia, ha;pai ia ke ku@ manao 3 Hoike kihapai na J. Waiamau i heluhelu mai no ke kihapai o Kailua me Helani.

   Na S. W. Papaula i heluhelu mai no ke kihapai o Kealakekua, noi ia mai e kohoia i komite imi haawina, oia o Waiamau, Paris, Binamu, aponoia. Noi ia mai e hoomaha ka Aha i hookahi hora a halawai i da 2 ae ia pule o Binamu, hoi mai ka Aha i ka pau ana o ka hora hoomaha pule o J. D. Paris.

   Hapai ia ke koena o na hoike kihapai, na G. P. Kaonohimaka i heluhelu mai no ke kihapai o Kekaha. Hapai ia na palapala hoopii neo, hapai ia ke kumu manao. Na Ekalesia Kahuole, na komite o na Ekalesia Kahuole, H. Manase i hoike mai no ka Ekalesia o Pukaana, o G. Puuloa ka lakou i kahea ai no ka Ekalesia o Kapalikua. Owau ka lakou i manao ai no ka Ekalesia o Waiohinu, aole i akaka lea ka lakou mea i manao ai. A ma ke kuka ana o ka Aha a-e ia ka mea i hooholoia.

   Hooholoia. I ka manao o keia Aha ua pono e haawi ia ka mana i kekahi komite e hui pu me ke kakau leta, e huli i mau kahu kuikawa no na kihapai kahuole a e hoonoho ia ia a ia lakou paha i mau Kahu no ia mau kihapai, a i na e kokua ole mai lakou i ke ola Kahu, alaila, na keia komite e noonoo pu me ke kakau leta i ke ola kupono no lakou, a e noi aku i ka Papa Hawaii e malama ia lakou no na mahina eono. Noi ia mai e kohoia i komite, oia o Paris, Waiamau a me Binamu, aponoia ; noi o Paris e hookuu ia ia he pilikia ae ia.

   Hapai ia ke kumu manao 7. Ka mai lepera kukakuka nui ka Aha me na manao momona a ikaika, eia ka manao o ka Aha e ao aku i na kanaka, e ao aku i na mai lepera, mai launa aku me na kanaka, a e hoike aku imua o na Luna Aupuni no keia mai e like me ka hana pookela a Bila Auwana, a e like me na manao a H. Binamu i hoike iho nei imua o ka Aha, aponoia..

   Noi ia mai e hoopanee keia Aha a halawai hou i ka la apopo hora 9, hoike Kula Sabati apopo 10. Hoopanee ka Aha aponoia, pule o S. W. Makaike.

   Lahana 2. Poaha Sept. 26, 1878 ; halawai ka. Aha i ka hora i hoopaneeia Luna Hoomalu ma ka noho, hapa hora haipule, 20 minute kahea ia na inoa o na lala o ka Aha, heluhelu ia ka mooleio a aponoia, hapai ia ke koena o na hoike kihapai, na G. W. Waiau i heluhelu mai no ke kihapai o Pukaana ; na S. W. Makaike i heluhelu mai no ke kihapai o Kona-waena.

   Hapai ia ke kumu manao, na Kula la kukakuka ka Aha, noi ia mai e hoopanee a halawai i ka hora 1. No ka mea, ua hiki mai ka manawa no ka hoike o na Kula Sabati aponoia.

   Hoi mai ka Aha i ka pau ana o ka hoike Kula Sabati, pule ka Luna Hoomalu ; hapai hou ia ka noonoo ana no na kula o ke aupuni, kamailio no ka Aha a nui aole mea i hooholoia.

   Hapai ia ke kumu manao, na Kula Hanai, kukakuka no ka Aha a ma ia kuka ana, ua noi ia mai e kohoia i komite, oia o J. Waiamau J. D. Paris, G. P. Kaonohimaka , hapai ia ke kumu manao. No ke Kula Kahunapule, a kekakuka ka Aha no keia kumu, a ma ia kuka ana ua kohoia i komite, oia o H Binamu, G. Puuloa, J. Waiamau, aponoia.

   Hapai ia ke kumu monao 13, ka neoneo o na Halepule, pehea la e hoola ia'i ? kuka no ka Aha, a hooholo e hana aku no na lala o keia Aha, e like me na olelo hooholo mua e pili ana no keia kumu aponoia.

   Hoike mai la ke komite imi haawina i ka haawina o no lala o ka Aha, penei. Heaha ke ola pu i oleloia ma ka hapahope o ka pauku 4, o Hoikeana 20 : Ia Rev. J. D. Paris.

   Ua hookoia anei i keia manawa ka wanana a ke Kaula Zakalia i ike ia ma Zakalia 8:23.     Ia J. Waiamau.

   E wehewehe ia Galatia 2:20, G. P, Kaonohimaka, ka mea wawahi pa e nahu mai ai ka Nahesa ia ia, Solomoua 23 : 28-32.     Ia S. W. Papaula.

   E noho Hemolele anei na kanaka apau i ka wa melenio.     Ia S. W. Makaike.

   Owai na hoike elua i kaua pu me ka holoholona, Hoikeapa 11 : 1.    Ia H. Manase.

     Ka hoapono ana ma ka manaoio heaha ia.     Ia G. W. Waiau.

   Aponoia ka hoike a ke komite, a paipai ia na lala e noho makaukau i na naawina o lakou, noi ia mai e hoopanee a Halawai hou ma ka la apopo hora 9 aponoia, pule o G. Puuloa.

   Lahana 3, Poalima Sept. 27, 1878 ; halawai hou ka Aha i ka hora i hoopanee ia Luna Hoomalu ma ka noho, hapa hora haipule, 20 minute, ka hea ia ka inoa o na lala, heluhelu ia ka moolelo, a aponoia.

   Hapai ia ke kumu manao, ka Nupepa Kuokoa kuka nui ka Aha a hooholo, ke paipai neikeia Aha i kona mau lala a pau e hooikaika nui i na ekalesia malalo iho o kona malu, e lawe nui i ka Nupepa Kuokoa i ka 1879, aponoia. Hapai ia ke kumu manao, ka mahele ana i ka puu kala $150, no ke kukulu hou ana i mau Hale iloko o ka pa Kula Kahuna pule, ma Honolulu. Noi ia mai i komite no keia puu dala e mahele like ina ekalesia pakahi penei, Waiohinu $24, Kapalilua $14, Pukaana $24, Kealakekua $20, Kailua $20, Kona-waena $10, Helani $24, Kekaha $14, aponoia.

          Komite      {Waiau.

                            {Meemii.

                             {Hoopale.

   Hapai ia ke kumu manao ka Ahahui Kula Sabait, kuka nui ka Aha, a hoopanee a hui pu me ko Kohala i ka Poakolu mua o Maraki 1879, ma Pukaana S. Kona aponoia.

   Hapai ia ke kumu manao, ka malama ana i ka Ahahui ma na mea o ke kino, ma ke kokua ana na dala pakahi $5 o na ekalesia 8, ka wa e ku ai ka Aha ma Pukaana i ka malama o Maraki Poakolu mua o ka 1879, aponoia.

   Hapai ia ka pule mahinahou, oia ka pule i ko na aina e, kuka no ka Aha a hooholo, o ka hebedoma mua o kela malama keia malama, ma ka auina la e malama ia'i ka pule mahina aponoia.

   Hapai ia ke kumu manao, ka Ahahui Hoolewaiona, pehea la e pau ai ka inu ana i ka waiona ? kukakuka nui ka Aha me na manao ikaika a momona loa, a hooholoia.

   Hooholoia. O ka ona he mea ino loa ia nolaila, ua pono i na ekalesia o keia Aha ke kukulu i Ahahui Hoolewaiona no lakou iho, a e noho ia mau Aha malalo o na kanawai o Kristo, a e kokua hoi i ke aupuni no ke kinai ana i keia hewa, aponoia.

   Hoike a ke komite no ka loaa ana o kekahi haumana ma ke ao ohana ana o na kahu, na kela kahu keia kahu, e imi i hoa nona e noho pu me ia i mea kupono. Eono mahina e kokua ia ai ia ma ka hana a ka Haku, a i na he keiki maikai kupono ma ka manao o ke kahu, na ke kahu e hoike i kona inoa mamua o ka Aha Euanelio o Hawaii Komohna, he keiki a ka Aha a i na aponoia e ka Aha, nana e hookama a e hoouna koke aku iaia ma ke Kula Hanai ma Hilo, nana ekalesia e kokua iki i ua haumana la me ke dala a makaukau no ka Aha e koike i kona inoa i ka Peresisena o ke Kula Misiona ma Honolulu, aponoia.

          Komite     {J. Waiamau.

                           {H. Binamu.

   Hoike ia mai e malama ia ka Poaha hope o Januari 1879 i manawa haipule no na kulo aponoia.

   Noi ia mai e hoomau aku no ia G. W. Waiau e noho haiolelo no Pukaana, a hiki i ka wa e loaa ai ke kahu, aponoia.

   E hoomau aku no ia H. Manase i komite no na ekalesia kahu ole, a me na halo noho o na kahu, aponoia.

   E kohoia o G. W. Waiau i komite puuku no na dala a na ekalesia 8, e hoihoi mai ai lakou ia ia aponoia.

   Olehohooholo Hooholoia. Ke mahalo aku nei keia Aha i ka ekalesia o Helani i ko lakou malama pono ana i na lala o keia Aha, ma na mea o ke kino, aponoia.

   H. Manase ke komite hele pu me ke kakau leta, aponoia.

   Noi ia mai e hoopanee keia Aha, a halawai ma Pukaana S. Kona, mai Kaala ma Hamakua a Honuape Kau, i ka Poakolu mua o Marake 1879, hora 10 o ke kakahiaka aponoia.

   Hookuuia me ka himeni ma ka pule a ka Lun Hoomalu. S. W. Papaula, Kakauolelo.

   Napoopoo S. Kona, Oct. 5, 1878.

 

HE KUMUMANAO.

   Alaila oaka ae ko Petero waha, i mai la, ke ike nei au he oiaio no, aole ke Akua i manao mai i ko waho o ke kanaka. Oihana X : 34.

   Ma kekahi mau kanawai i haawiia mai ma o Mose la, ua paipai ko na ludaio launa ana me na lahui kanaka e. No keia mea, ua hookapu lakou ia lakou iho, aole e noho huikau me na poe e. Ua pono keia, na ka mea ma keia hookapu ana i ku kaawale ai lakou mai na hoomana pegana. I ka wa i koho ai ke Akua ia lakou i lahuikanaka nona, ua haawi pu mai Oia i oihana hoomana na lakou e malama'i, oia hoi ka oihana a Levi. Ua pili keia oihana hoomana i na lukaio wale no, a me ka poe e huliamahi ana, (proselyter).

   I ka make ana nae o Iesu ma ke kea, hoakea ia ae la ka Euanelio a lilo i waiwai a i mea hoopomaikai no na lahuikanaka a pau, aole no ka lahui hookahi wale no, mamua 'e o ka hiki ana 'ku o na elele a Korenelio io na la, ua hoike mai ke Akua i keia mea ia Petero ma ke akaku.

   I kuu pule ana ma ke kulanakauhale ma Iope, hikio iho la wau, ike aku la au ma ke akaku, i ka iho ana mai o kekahi puolo, ua like me ke kuina nui i huiia na kihi eha i kuuia mai ka lani mai, a hiki mai i a'u.

   Haka pono aku la wau ia mea, noonoo iho la, a ike aku la i na holoholona wawae eho o ka honua, a me na mea hihiu, a me na mea kolo, a me na manu o ka lewa.

   A lohi aku la au i ka leo i ka i ana mai ia'u. E. Petero ; e ala, a ai.

   I aku la au. E ka Haku, aole loa pela ; no ka mea, aole i komo iloko o ko'u waha kekahi mea pono ole, a i haumia.

   I mai la ua leo la ia'u, o ka lua ia, mai ka lani mai. O ka mea i huikalaia e ke Akua, mai kapa aku oe, he pono ole. Oihana XI : 5-9.

   He lunahaneri o Korenelio no ke aupuni o Roma ; he kanaka oia no ka lahui e, aole he Iudaio Ponoi. Aka, no ke akaku, a no na mea hoi a Korenelio i hai aku ai no ka hiki ana mai o ka anela io na la, pau ae la ko Petero kanalua no ka launa ana me na kanaka e. "Oaka ae la oia i kona waha, i mai la ke ike nei au, he oiaio no, aole ke Akua i manao mai i ko waho o ke kanaka."

   Me keia mau wehewehe ana, ua makaukau kakou ano e ninau iho. Heaha la ke ano o keia olelo. "Aole ke Akua i manao mai i ko waho o ke kanaka ?"

   1. O ke ano o keia olelo, oia paha keia, aole ke Akua i manao mai i na mea pili kino ke kulana o ke kanaka, ka hanohano o ke kanaka, ka waiwai o ke kanaka, he mau mea ole lakou imua o ke Akua, no ka mea, e pau ana lakou. E make ana ke kino, e lilo ana kona nani, e hoi hou ana oia iloko o ka opu o ka honua, a heaha la kona waiwai nui e manao mai ai ke Akua iaia ? Aole. Ma II Oihanalii 19 : 7 ka olelo pili.

   2. Ina 'aole ke Akua i manao mai i ko waho o ke ke kanaka, o ke aha la kana i manao mai ai ? O ka uhane. He uhane ko ke kanaka, a o keia uhane ka ke Akua i manao mai ai. O ko loko o ke kanaka ka ke Akua e nana nei. Ke ano o ko ke kanaka ili, ka nui o kana waiwai, ke kiekie o kona kulana, a me ka hanohano o kona kino, he mau mea ole lakou. Ka pono iloko o ka naau ka mea nui ; o keia pono, a me ona mau hua ka ke Akua i makemake ai e ike.

   Ua hoalii ia mai o Kavida maluna o kona mau kaikuana, a maluna hoi o Isaraela a pau, no ka mea, he naau pono kona. Ina makemake kekahi e lilo i punahele, a i mea manaoia mai e ke Akua, alaila, e hua ae oia i na hana o ka pono. Ka pono, ka pono wale no, ka waiwai nui hookahi ma ka lani a ma ka honua a ke Akua e manao nei.

Oihana X : 35.              J. BICKNELL.

 

Make i Aloha nui ia.

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe:-

   He wahi ukana kaumaha a luuluu hoi ka'u e hooili aku nei ia oe, a nau ia e lawe hele ae ma na wahi a pau au e naue aku ai.

   Ua make o D. Uhalu ma ka po Poakolu hora 11 Sept. 18, 1878. He kui ma ka houpo kona mai i make ai. He kanaka oia i aloha nui ia e kona mau ohana a me na makamaka, no kana mau hana maikai, a me ka hookipa i na makamaka. O keia no ka makuakane o ka wahine a Rev. D Hapali e noho mai la i Jaluj Maikonisia, ua haalele iho oia i ka ohana, he wahine, he makuakane, me na keiki a me na moopuna, na lakou e noho u a e kanikau ma keia aoao o ka lua kupapau, ua komo oia i ka ekalesia ma Kaumakapili Honolulu, i ka wa ia Rev. L. Smith ke Kahu oia Kihapai i ka m h 1855, ma ia hoomana oia i ku ai a make aku la. Ua hanau ia oia ma Haiku Maui, i ka m h 1820, i ka malama o Makalii, Maraki i ka haole, ua like me 58 makahiki 7 malama me na la keu. Nolaila, e na moopuna e noho ana i Maui, i na moopuna e noho ana i Kauai, ua make ko oukou kupunakane. Ke kau nei wau i kona mau lalani kanikau malalo nei.

Kanikau he aloha keia nou e D. Uhalu, Nou ka ka uhale i hele hookahi aku la i ka la 18 o Sebatemaba, Hele hookahi ka uhane aohe lua aohe kolu, I ke aku la oe i na kini lehulehu o kaua, Auwe-e-kuu makuakane-a, Kanikau he aloha keia nou e David Uhalu o ka leo ka makou e aloha nei, I ka pane ana mai neenee mai oukou o ko'u manawa keia, Hoomakaukau ia mai kuu wahi moe aloha oukou a pau loa, Auwe-kuu-makuakane-a.

     Nau na     W. K. UHALU.     Moanalua Oahu.

KA

LIO KEOKEO

O KA

WAOAKUA !

KE KANAKA OPIO PUUWAI WIWO OLE,

KE PUKONAKONA O KONA MAU

LA, A O KA OI HOPO OLE

O KONA MAU ENEMI.

MOKUNA III----HELU 6.

   Holo mai la ua lio keokeo nei a loaa paha hookahi iwilei ke kaawale mai ia Kelekona ae lele ao la ua lio nei maluna pono aku oia nei a haule aku la ma kekahi aoao me ka eha ole nae oia nei.

   Aka o ka pua lio aole hiki ia lakou e lele no ka holo pili loa, a oia ko ia nei mea i hopohopo ai me ka manao e pilikia ana keia.

   Ia manawa hoao hou keia e kolo hou, a ua loaa he mau kapuai ehiku paha de kaawalle, haule iho la keia iloko o kekahi auwai.

   Ke kokoke mai nei ka pu-a lio ua umi paha kapuai ke kaawale mai a ia ia nei aku me ko ia nei manao e pilikia ana keia lohe hou keia i ka halulu, a ike hou aku la keia i ua lio keokeo la e holo hou mai ana, a lele aku la maluna oia nei, eha paha kapuai ke kiekie, a holo aku la a hui me ka pu-a lio.

   Nana aku la keia i ua pu-a lio nei i ka huli ana a holo hou aku la ma kahi a lakou i holo mua mai ai.

   O ka mea nae i huli hou mai ai o ka pu-a lio no ka hoi hou ana mai o ka poe ilikini i hakaka pu ai me na haole.

   Hiki mai la ua poe ilikini nei huli ae la ua wahine ilikini nei ia Kelekona a loaa, me ka paipai aku iaia nei a olelo aku la, pehea iho nei oe ua oluolu paha aole paha.

   I aku la leia i ua wahine nei aole au i ike i ka mea e ano e nei kuu poo.

   Olelo aku la ua wahine nei aole ou pilikia no ia mea owau ka mea nana e hana aku ia oe a pau ka eha o kou poo.

   Hele aku la ua wahine nei a hoi koke mai la me kekahi ilikini elemakule ua hiki paha kona mau makahiki i ka hookahi haneri a keu aku a he kauka nui no ia.

   Huki ae la ua kauka nei i kekahi omole uuku mai loko ae o kona eke ili e paa ana ma kona puhaka a olelo ae la iaia nei e inu.

   Nolaila inu ae la keia i ka mea iloko o ua omole nei, a hala kekahi mau minute, oluolu loa keia a hiki ae la ke ku iluna.

   Ia manawa ninau ae la keia i ka wahine ilikini aia la ihea kuu mau hoa hele a pau loa.

   Kuhikuhi ae la na lima o ka wahine ilikini i na haole e waiho mokaki mai ana, maloko o ka mauu loloa a me ke kaa pipi e kauo ana no na pipi mamuli o ka hoohu ia ia ana e kekahi mau ilikini o lakou.

   E hele pu aku ana oe me makou wahi a ka wahine ilikini.

   Kupanaha maoli keia hana wahi a Kelekona, eia ka ua pau loa kuu mau hoa hele ; ka make, a me kuu hoki ua nalowale ao'e paha e loaa hou ana.

   I ae la ua wahine nei aole oe e haale'e hou aku ia makou, e noho loa ana oe me makou, a mahope aku e mare kaua.

   Olelo aku la o Kelekona e kali paha kaua no ka mare ana.

   I ae la ua wahine nei, ke ae nei au e kali i hookahi makahiki alaila mare kaua.

MOKUNA. IV.

   Ua lawe ia ae la o Kelekona i pio mawaena o ka poe ilikini. Ua malama loa iho lakou la iaia nei, ma ka po a me ke ao i hiki ole iaia nei ke mahuka hou aku. Ua haawi iho ua wahine nei i kekahi lio maikai loa nona.

   Ma kekahi kakahiaka ike aku la ua poe nei ma kahi mamao loa aku i ua lio keokeo nei. O keia lio wahi a ua wahine nei ua alualu mau ia maloko o na makahiki ehiku, aole nae i loaa no ka nui loa o kena holo.

   I ka ike ana nae o lakou nei i ua lio nei, kau ae la lakou nei iluna o na lio a hoomaka aku la e alualu.

   O kelekona no kekahi i hele pu me lakou nei, e alualu i ka lio, ua komo hou ae la i kona kapa kahiko i mahuka ai mai luna mai o ka moku, no ka mea, ua akaka iho la aole mea nana e kii mai e hopu iaia i kona wa e noho pu ana me na ilikini.

   O ka lio keokeo ke mau nei no kona holo ana, aka, i ka wa e hiki aku ai o na ilikini ma kahi e kokoke ana ua lio nei, huli hau ae la ua lio nei a holo loa aku la, ei noke wale na ilikini i ke alualu a lilo loa ua lio nei aole i loaa aku ia lakou.

   Holo aku la ua lio nei a hoomaka aku la e pii aku i ka mauna. I ke kokoke ana e pii loa aku iluna o ka mauna loaa ae la kekahi alanui uuku, pii aku la keia ma ua alanui nei a ku ae la maluna o kekahi pohaku nui, he kanalima paha kapuai kona kiekie.

   O kekahi ilikini hoomau aku la no nae kona alualu ana, a hiki ma kekahi wahi me kona manao e paa ana iaia ua lio nei.

   Pii aku la ua ilikini nei a hala kekahi hapalua o ke alanui me kona kio, ia wa haalele iho la oia i kona lio pii wawae aku la.

   Ia manawa ua hoomakaukau ua ilikini nei i kana kaula hoohei, a hookokoke aku la ma kahi o ua lio la e ku ana.

   Aka i ka wa i ike mai ai ka lio i ua ilikini nei, o ka manawa no ia o ua lio nei i lele ae ai, mai huna mai o ka pohaku nui, a haule ma kekahi anuu malalo iho, he umi kapuai ke kiekie o kona lele ana.

   Holo hou ae la ua ilikini nei malaila me ka manao e paa ana ua lio nei iaia, aka lele hou ae la no ua lio nei ma kekahi aoao o ke kahawai nui ma ia wahi, a holo loa aku la me ka lanakila.

   Nolaila pau ae la ko lakou nei alualu ana i ua lio nei ma ia la a hoi nui aku la me ka hopu i ka laau a ke Alii ia "Hoolehelehekii." Ma kekahi la ae, ike hou ia aku la no ua lio nei, ma ka hikina a hoomaka hou aku la lakou e hele aku e alualu.

   Ua alualu lakou nei i ua lio nei a hala kekahi papa o ka la a nalowale hou ua lio nei malaloko o ka ulu laau. Komo ae la na ilikini iloko o ka ulu laau, ia manawa nae a lakou i komo ai malaila lohe ae la lakou i ke kane o na pu mahope o lakou.

   Ia manawa i kani ai o na ;pu ua make ekolu ilikini. I ka make ana o keia poe ilikini, i alawa aku ka hana o kekahi poe ilikini, a ike aku la he mau haole Paniolo e holo ana.

   Hoomaka aku la na ilikini e alualu aku mahope o keia poe Paniolo, aole no i liuliu ko lakou nei alualu ana loaa koke ua poe paniolo nei, a hoomaka ae la e hakaka, pau na paniolo i ka make, koe nae hookahi.

   O keia paniolo i koe ua lawe pio ia iho la ia, a lawe ia aku la imua o ke alii o na ilikini. Ia manawa e kamailio ana ua paniolo nei me ke alii, i alawa aku ka hana e Kelekona ike aku la o ke kane keia a Alama. Kanu ia aku la na ilikini i make ekolu, a pau hoomaka ae la lakou dei e hoi aku i ko lakou home, elima paha mile ke kaawale.

   Ma kekahi la hoomaka ae la he mau ilikini he iwakalua e hele e aiualu holoholona ahiu. Hele aku la lakou nei me Kelekona a me ke paniola, e huli holoholona ahiu i mea ai na lakou.

   Aole nae i liuliu lohe lakou nei i ka leo o na ilio holo nahele. Nana aku la ua poe ilikini nei a ike aku la i ua poe ilio nei e aioalu ana i kekahi manu nui.

   Ia manawa hoomaka ae la ua poe ilikini nei e alualu pu aku i ua manu nei, a no ka oi loa aku o ka mama o ua manu nei, hala he mau hora elua, alaila pili kokoke aku la lakou nei mahope o ua manu nei, he h@okahi haneri iwilei paha ke kaawale.

   Eono nae ilio ahiu kai kokoke aku mahope o ua manu nei, hookahi haneri kapuai paha ko lakou kaawale. Ia manawa emi mai la ka holo o na ilikini, a hele aku la o Kelekona a me ke paniolo imua me ka manao no nae ua paniolo nei e paa ana iaia ka manu.

   Ia manawa ke holo like nei no laua nei, aole nae i puka kekahi mamua o kekahi. A hala iho la kekahi mau minute puka aku la ka lio o Kelekona mamua o ke paniolo, ia ike ana o ke paniolo i ka puka ana o Kelekona, hou ino ae la ia i ke kepa i kon lio, ia hou ana lele aku la kona lio mamua o ko Kelekona lio.

   Ia manawa hoohuli ae la ua paniolo nei i kona lio mamua ponoi o ko Kelekona lio i hiki ole ai iaia ke holo aku manua.

                                 (Aole i pau.)