Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 44, 2 November 1878 — KA LIO KEOKEO O KA WAOAKUA! KE KANAKA OPIO PUUWAI WIWO OLE, KE PUKONAKONA O KONA MAU LA, A O KA OI HOPO OLE O KONA MAU ENEMI. [ARTICLE]

KA LIO KEOKEO O KA WAOAKUA! KE KANAKA OPIO PUUWAI WIWO OLE, KE PUKONAKONA O KONA MAU LA, A O KA OI HOPO OLE O KONA MAU ENEMI.

! MOKUNA IV—-lIELU 7. I Wl HOOKAAWALE aku oe, wahi a ICele* <4u kona i pone aku ni i ke paniolo, me ka i kuoo. Huli ae la ke paniolo a nana mai la iaia nei me ka akaaka ole niai nae, a me | ka pane leo ole mai hoi. Iloko nae oia manawa a laua nei e holo | ana okupe iho ia ka iio o ke panioio a ko- ' koke no e hina, ia ola ana, hou ae ia ke pa- | nioio i konn iio i ke kepn. la manawa pau ka.holo nna o ka lio o ua ) panioio nei, ua naha iho ia ka puowai o ka I iio a hina iho ia ilalo. Leie iho la ke pa« ; nioio mai iuna iho o kona lio mamua o ko* ' na hina ana ilaio a nolaila aohe oia i eha. [ Oieio aku la ua paniolo nei ia Keiekoni, ! he mea makehewa ia oe ke aiuaiu aku i ka ; manu no ka mea e paa mua ana i na iio. ! Aoie nae i hoolohe mai o Keiekona hoio | mai la no ia, a no ia ike ana o ke panioio i jko nei paakiki ku ae ia ua paoioio iluna, (a kuehu i kona mau iima me ka manao e ; hoopuiwa i ka lio o Keiekona. ! Oka manu eia no ia ke hoio nei mamua \ o laua oei, akaj) ka mea e ake nui nei o j Keiekona o ka iona aku iaia. Noiaiia hoomau no keia i kom\ hoio ana I mai, a ioaa hookahi iwiiei kaawale mai \ ke paniolo mai t hou ino ae la i ke kepa i ka i opu o kona lio, ia manawa lele ae la ua lio 1 nei maluna o ke paoioio a me ka iio i make. ■ ika ike aoa o na iiikia» i keia baoa a ; Kelekon*, huro nui mai U. aka o ke panioio | oau iho la kona mau kui uwi no hoi kona ! mau niho no ka nui ioa o kona hohu ia | Keiekona. \ A haia ae la kekahi raau rainute, piii «ku , ia o Keiekona mahope o ka manu, a h«ii paj ha he mau minule eiima, owiliwili ae la ke--1 ia i kaua kipuka ia Aiukahi t kioia aku ia

Ika tva i aka ai oia iaa kipuka ■ nej ana, hauēli ae la i ka wawae o ka mana a pas loa, ehoao ae U ka maoa e wehe, aka, aole hemioa paa ioa uia nei. |bOkuna V. | A haU oa & ekolu mahope iho oke alu- ; ala ana i ka i§ftsu, a^a wahine fa ka iiikinī ial|elekona, ,4 Pehea kou manao i keia wa, mafcmake anei oe e hookuu aku ! makoa ia oe t ole paha, he ake kou e noi ho pu oo kakol ? " j l aku ia 0 |wekona, 'Ke maUmake nei aa e haaiele %«oukou, e hiki ana no anei ia'u ke hefe ?|| Olelo aka &s|»a wahine nei, '-Peia paha, ! aka i keia U,|£hele aku ana no makou i ke | aluaiu lio a 9s&e pu no kekahi e hele roe i makou." t A hala ka |hajpalua hora, hoomaka ae ia ] na ilikini e h|je pu me Kelekona me ke Pai niolo a me uj|jfahine nei 1 ka huii lio. Mo- ' hope, ike akuja lakou nei ma kahi mamao j i kekahi nui, aokt iho > la no ia 0 e alualu. ; Alualu ua ilikini iua pu-a lio nei . a kokoke e kopo iloko 0 ka ululaau, hoohēi ■ ia iho la a iio nui, a paa hou 'ku ;la he lio hou|ra.,lQwe ia mai la ma kahi 0 Kelekona ku ana. Ia manaw!feolelo aku la ua wnhine nei ia ■ Kelekona, "elele iho oe ilalo mailuna iho ! 0 kou iio." |lfele iho la keia mailuna iho 0 | kona lio, a niiau aku la ika wahine, "E ! 1 hookuu ana oei onkou ia'u i keia wa." ! j "E hookuu. aku ana makou ia oe na ke i akua ino, " pahi aka wahine. Ua mao- i i popo ole iho|j iaia nei ia mau huaolelo a ika wahine, aole. nae i liuliu, hoomao* | popo iho la ike ano oia mau olelo. ) Lawe mai;fa ke Paniolo ame kekahi mau | ilikini i na Ij| e|ua, a alakai ia aku la 0 Kelekona ona lio, a hoopaa ia iho ia kekahi kmo* mawaena o ko ia nei kino. | Pane Paniolo me ka leo kalaka- | la a me na i|aka huiiii, "E moe iho oe J)a- -! lo i ka honu|4'' ; ''Heaha hana e manao nei e , i, ws hi a Kc <pan« j I aku ai i ka wahine. ! "E hoopaa ia ana oe mawaena ona lio I : eiua, a na laua e huki ia oe ma 0 a maanei a hiki i ka moku pu ana 0 kou kino ina I apana elua ; " wahi a ka wahine. j ''Pehea la keia mau hana ano eau e hajna mai nei i keia w r a, man.ua hoopakele iho | oe i kuu ola, a i keia wa, makemake iho la j |oe e make au ma keia ano ? Heaha la ka'u j | hewa kiekie 1 hana iho nei, i kupono ai ke kau ia ana o ka hoopai maluna o'u ? Aka, ke i aku nei au, aole no au e hopo i ka make a oukou e kau mai ai maluna o'u. Aka hoi, ina $ ko oukou manao ia e make au, e j aho e hoike aku oe i ke 'lu 0 oukou, i make j okoa ke kau ia mai maluna o'u, aole 0 keia ! | make a oukou e makaukau nei no'u ; " wa-; j hi a Kelekona i pane aku ai. | "Aole, he mea lealea ioa la makou ka īke i ana aku i kou make ana e like me keia | ano ; " wahi a ka wahine. j la manawa, lele mai la elua mau ilikini a | hopu iho la iaia nei a kupee iho Ia iiaio, lele j mai la ke kolu 0 na ilikini a hoopaa 1 keka;hi kaula ma na wawae oia nei. Ua hooj paa ia keia a paa loa ; 0 kekahi kaula ua i hoopaa ia ma ka a-i 0 kekahi lio, a pela no kekahi iio ; ina e hookuu ia ana na lio, e I moku pu ana ke kino me ka make manao» | nao a weliweii. j la wa, kamaiho ae ia ke aiii ona ilikini i ka poe e paa ana i n& iio, a hoomaopopo iho Ila keia, e olelo ana i ka poe ilikini e paa ! ana ina lio e hookua aku. la wa ua liuiiu | makaukau ae la na iiikini e heokuu i na lio \me ia nei pu ; aole i hemo aku na lio mai :ko lakou mau lima aku, kani ana he mau |pu a hihio ana na poka me ka makawalu, a ;ku iho la lio • make loa, puoho ae j la ka lua oka lio a haule aku la make loa. | Huli ae la ua poe ilikini nei a nana ae la ; ma kahi 0 keia mau pu i kiia mai ike i ak» ia lakou, he mau koa lio e hoomaka mai | ana e alualu i oa ilikiui, no ka mea, he haneri iwilei wale no ke kaawale, ia manawa i oki iho ai na ilikini i na kaula e paa ana ia Kelekona, a kaikai nui ae ia iaia nei ilana 0 na lio 0 lakou, a hoomaka nui aku ia e aahee me ka mama i loaa 1 ko lakoo mau | lio. A i)t>ko 0 elua hora oko lakou hoio i ana, hiki aku la na ilikini i ko lakou kahaa ' hoomoana ; a lawe «e U lakou ia Kelekona I a hoopaa iaii iloko 0 kekahi hale nui.a hoo- ! noho ia na kiai ekolu mawaho i hoomakau- | kau ia me na mea make, a e paa ana ma |ko lakou mau lima, he mau laau īhe loloa. I Ika ana ona hana ana ilikini, kii . aku la ke alii 0 na ilikini i ka elemakale ki- , lokilo ia Kaliko, a hai aku !a ina mea a ' paa a lakou i haoa ai. j Noooeo iho !a oa elemakule nei no kekaihi wa loihi, a pane mai U, "Ke makemake | nei au e e ike ta Balloa ke Paniolo, mamoa | 0 kau hoike aoa iku ia oukou no keia mau t kana i hanaia."

Kii ii aka la ke Panioio a ha!i ia mai la imua ona ; nana pono &ka la oa elemakuie nei iaia, a huli aku la a pjne i ke alii 0 lakou penei: "No ko kakou lawe ana mai i keia Panioio mawaeni 0 kakoa, ka mea 1 ioo ai ka kakou mau hana." "Oia anei ka manao maikai ou e Kaiike, a e hookuke aku anei kakou i keia Paniolo?*' "Alia kakou e hookuke aku iaia," wahi a ka elemakule. Ia wa, waiho aku ia ua Ka(liko nei iloko oka hiamoe kulipolipo no na ! hora ehiku, a i kona puoho ana mai, .hoike mai la oia i kana meeuhane, a penei ua moe ; nei: "O ke Kuekamu oke akua ino, oia ; ka'u mea i ike mua inaluna 0 ka lio uiaala, iua like kona ano me ke koko, me ke ahi e ! puka ana mailoko ae 0 kona mau puka ihu, j a i»mai la ua akua nei ia'u, ua hele mai nei j au e hai aku ia oe no na akua ino elua ā'u | i hoouna mai ai, e ee maluna 0 na lio a ouj kou i hopu iho nei, a hoopaa iho nei oukou | i ka haole me ka manao e make, oia ke kujmuo ka make ana ona lio elua ika pu." I la manawa, hele aku la ua akua ino nei, | a hiki mai la 0 Meulana ke akua maikai a . olelo mai la, "Ua hele mai nei au e hai aku Ii a oe e Kaliko i ka oukou hana e hana aku | ai ; no ko oukou awiwi nna i ka pepehi i ka i haole, nolaila, pakele ia. E kali oukou a | hoi hou mai au, alaila, pepehi oukou iaia ; j na'u no e hai aku ia oe i ka manawa a me ika hora e make ai." Oia kana mau olelo a i nalo aku la. i ! Ia wa, hele aku ia ka wahine ilikini a hai ; aku la ia Kelekona, aole ia e make ana ia ; I manawa. Ninau aku la 0 Kelekona ika I wahine, u Heaha ka mea i pakele iho nei 0 | kuu ola ? " ; "No ka ai ana 0 Kaliko ika moa holo I nahele, a loaa iaia kekahi moeuhane," wahi i a ka wahine. ! * ! i 'He mea kupono ole no paha ika poe aoo ske ai nui i na mea hihiu, mahope pilikia," | wahi a Kelekona. | "Pehea la kela poe koa, ua ike hou ia 'ku i anei ? " wahi a Kelekona i ninau aku ai i "£oU e hiki ia lakou ke hooI kokoke mai maanei, no ka mea, mamuli pau loa lakou i ka make, " wahi a ka wahine ilikini. MOKUNA VI. Ala ke kakahiaka 0 kekahi la ae, makau-! kau hou ae la lakou nei me Kelekona pu e hele hou ika hahai holoholona ahiu. A hala ka hapalua 0 ka la ia lakou nei, loaa j iho la ia lakou na holoholona, e laa ka moa a me ke kao ; a0 ka poe i kaumaha hoi! mua aku U lakou i kauhale : 0 ka poe hoi i koe, hoomau aku la no iakou i ka huli holoholona ana, a 1 ka nana ana aku a ke alii | ilikini, ike aku la oia i ua lio keokeo nei e j noke ia nei i ke alualu aole nae he loaa iki, ! a 0 ka mea hoi nona keia moolelo a kakou e j heluhelu nei. j la manawa, hoomaka iho U lakou nei e lalualu hou i ua lio keokeo nei 0 ka waoaj kua. Aka, hele haaheo aku la ka Moi 0 Ina lio a pii aku la iluna 0 ka piko 0 kekahi ; kuahiwi, e like me ko lakou alualu mua j ana. Pii aku la ua lio nei a hala loa iluna ; lilo 0 ka piko, oia kahi akea a ano ponaha, | aka, ke hoomau nei no Ukou nei i ke alu- ! alu ana, a ioaa ia lakou nei kekahi alanui akea ma ka aoao 0 ua kuahiwi nei, pii aku .la lakou nei inalaila a hiki i ua ponaha nei, i nana aku ka hana 0 lakou nei, aole ua lio ; nei, aka, hele hou aku la lakou nei a hiki : ma kekahi aoao 0 ua ponaha nei, aole no he j ikea lio iki ia, nolaila, heie wale aku ia no I lakou nei a hala paha he hanen iwilei, hiki j ana lakou nei ma ka aoao 0 kekahi kaha- | wai inoino, a nana aku U Ukou a ike iua | lio keokeo nei e ku ana ilalo oua kahawai ; nei ma keU kapa. Kahaha iho U lakou ; oei, pehea la ka hiki ana ; oiai. ma na aoao • a pau 0 ua kahawai nei he mania pu, a he • mau puu pohaku nunui ke okuku ana ma 0 j a maanei 0 iakou nei, aole no hoi he wahi e : hiki ai ke iho ilalo, nolaila, ua manao wale jna ilikini, i lele maoli no ua lio nei oia ke 1 k6mu o ka hiki ana ilalo o keia kahawai. Olelo ae ia ka wahine ilikini ia Ukou nei | e hoao e iho ilalo a e hopu iua lio oei. Hoomaka iho ia lakou nei e hel», a einau i aka Ia 0 Kelekona, e waiho aoa kakoa i oa i lio 0 kakou ? Aole, e Uwe pu no a i wahi j okoa kahi 0 na iio e hiki ai tUlo ; nolaila, 0 j ke alanui ka mea imi aku. Ua Una ko Kelekona maoao e hele a e hopa 1 ua iio nei, a ina e loaa ana iaia, alai. ( ia, kau ia iiuoa a mahaka aku me ka haa- | iele ina ilikini. Mamua nae oko ia nei : hoao ana e mahuka, 000000 iho U keia i kai hi e hiki ai me lea ike oie ia. Iho aku ia lakou nei a hiki ma kekahi ; aoao 0 ke kahawai, a hoomaka nai aku la e | hoii ike alanui kahi e btki a: na lio 0 !a- -> | kou ilalo oke kahawai. Olelo ako la o > | Kelekooa ina ilikini, "E komo oukoo raa II keia wahi, a owau ke komo mai ma kela l aoao 0 ke an*." (Aole i pau.)