Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 49, 7 December 1878 — Page 2

Page PDF (1.77 MB)

This text was transcribed by:  Kahala Johnson
This work is dedicated to:  Hinaaiinameleonalani, Kaʻu Makamua

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MA KE KAUOHA

 

E malama ia ana na la malalo iho i mau la Kulala Aupuni. A e paniia ana na hale oihana aupuni a pau.

            Poakolu Dek. 25-La Kalikimaka

            Poakolu. Ian. I-La Makahiki Hou

            EAM L.G. WILDER, (Waiha)

            Kuhina Kalaiaina

 

O na hoomaha Karisimaka o na Kala la olelo Beritania a puni ka Pae Aina, e hoomaka ana ma ka Poalima, Dekemaba 20, a hiki i ka Poakahi, Iaunuari 9, 1879, a mai ia la aku e hoomaka hou ai ke kau kula.

            W. JAS. SMITH,

            Kakauolelo

Keena Hoomanao, Nov. 21 1876

 

Ke hoike ia aku nei i na mea a pau, o ke kanawai i kapa ia "He Kanawai e pili ana no ka holo ana o na moku ma ke kai," i hoopaa ia i ka makahiki 1864. A malalo o ka pauku 52 o ke Kanawai Kirila, ua lawe me ke Kuhina Kalaiaina ia Kanawai i mea kuia no ke alakai a me ka hoomalu ana i na moku holo pili aina a pau, a ke hoike ia aku nei ka lehulehu ma keia, mahope iho o ka la 1 o Ianuari, 1879, e hooko ia ai keia i Kanawai          SAM L.G. WILDER (Waila.)

            Kuhina Kalaiaina

 

E kuai kukala akea la aku no ka hoolimalima o keia mau aina aupuni malalo iho no na makahiki he 25 ke noi, ma ka Poakahi, Dekemaba 16, ma ka hora 12 o ke awakea, ma ke aha iho o Aliiolani Hale.

            Me hookahi apana aina ma ke alanui Moiwahine, e pili ia i ka halekuai o Mcfarlane & Co., maluna aku o $250 ka uku hoolimalima no ka makahiki hookahi.

            He hookahi apana aina ma ke alanui Papa, mawaena o ka hale kupa pahu o Mr. Strebla a me ka hale amara o Mr. Chayter. Maluna aku o $25 ka uku hoolimalima no ka malama hookahi.

            E loaa no na kuhikuhi a pau ma ke Keena Kalaiaina

            SAM L.G. WILDER, (Waila.)

            Kuhina Kalaiaina

 

Ua hookohuia aku ka poe no lakou na luna malalo iho e ka Papa Hoonaauao, i mau Luna Heia Kanaka no ka makahiki 1875, no kela mau Apana i hoike ia, penei:

HAWAII-Hilo a me Puna       L. Severance

            " Kau                                       W.K. Martin

            " Kona Hema                          K. Kamauoha

            " Kona Akau                           J.O. Hoapili

            " Kohala Hema                        Rev. L. Lyons

            " Kohala Akau                                    Rev. E. Bond

            " Hamakua                              Rev. J. Bicknell

MAUI-Lahaina                                   D. Mamaki

            " Wailuku                                H. W. Daniels

            " Kahikinui, Kaupo, Kipahulu            Rev. W. Wilcox

            " Hana & Koolau                    C.K. Kakani

            " Makawao                              W.H. Halstead

MOLOKAI                                         R.W. Meyer

LANAI                                               D. Mamaki

OAHU-Honolulu                                W. Jas. Smith

            " Ewa & Waianae                    H.U. Mahi

            " Waialua                                 J.V. Anderson

            " Koolauloa                             W.C. Lane

            " Koolaupoko                          H.H. Parker

KAUAI-Waimea                                V. Knudsen

            " Koloa                                    Rev. J. W. Smith

            " Puna/Lihue                           E.K. Lilikalani

            " Koolau/Hanalei                     Rev. H. Puuki

NIIHAU                                             Francis Sinclair

            W JAS. SMITH, Kakauolelo

Keena Hoonaauao, Nov. 21 1878

 

E kudala akea ia ana ma ka hoolimalima na Aina Paupuni malalo iho no na makahiki he umi, ma ka la 18 o Novemaba, hora 12 o ke awakea, ma ke alo iho o Aliiolani Hale.

            Apana 1. Aia ma Hilo Akau, Hawaii, kekahi apana aina mawaena o Humuula a me Waipunalei, e pili ana i ka aina o Awawaiki a me kekahi, a ua kuhikuhiia na palena malalo iho:

            E hoomaka ana mawaena o ke kahawai o Kaawalii ma ke kai, a e holo ana ma ka pilikai i aneane e hookahi mile, a hiki i ke kahawai o Waipunalei; alaila moe aku la ma ka aoao o Waipunalei e like me ke kuhikuhi ma ke kii, he ekolu mile ke kaawale; a mai laila aku, moe aku la mawaena o ke kahawai o Kaawalii e pili pu ana me Humuula, a hiki i kahi i hoomaka ai; o ka nui he 900 eka. Maluna aku o $200 ka uku hoolimalima no ka makahiki.

            Apana 2. Aia ma Hamakua, Hawaii, he apana aina mawaena o Opihilala a me Paauilo i kuhikuhi ia malalo iho:

            E hoomaka ana ma ke kihi akau o Paauilo a moe aku la ma ke kahakai mawaena o ke kahawai a moe aku la ma ke kai: Akau 79 degere, Komohana 550 kapuai, Akau 59 degere, Komohona 780 kapuai, Akau 40 degere, 30 minute, Komohana 750 kapuai, Akau 62 degere, Komohana 600 kapuai, Hema 76 degere 4 sekona, Komohana 795 kapuai a hiki ma ka palena o Opihilala 947; alaila moe aku la ma ka palena o Opihilala i olelo ia, Hema 11 degere 40 minute, Komohana 3160 kapuai; alaila moe aku ma Opihilala he 1277, Hema 70 degere 45 mintue, Hikina 2250 kapuai a hiki iwaena o ke kahawai o Paauilo, alaila moe aku la mai waena aku o ke kahawai i olelo ia (i aneane e 3160 kapuai ke kaawale) a hiki i kahi i hoomaka ai o ka nui he 207 eka. Maluna aku o $175 ka uku hoolimalima no ka makahiki hookahi.

            E ike ia no na kii a me na kuhikuhi no keia mau aina ma ke eena o ke Anaina Aupuni

He hookaa ma ka hapaha makahiki ma ke kuike

            SAM L.C. WILDER (Waila)

            Kuhina Kalaiaina

Keena Kalaiaina, Sept. 3, 1578

 

HOOPOLOLEI-Ma ka helu IS o "Ke Kanawai" i puka i ka Poaono iho nei, ma ka lalani eono a me ehiku mai ke poo aku, ma kahi e heluhelu ana "na hihia Kivila me na hihia Kanawai" ua hewa ka hua Kanawai. Penei ka pololei: "na hihia Kivila me na hihia Karaima." Na ka mea heluhelu polu ka hewa.

            KA MOKUAHI ZEALANDIA-Ma ke kakahiaka Poakahi iho nei, i ku mai ai ka mokuahi "Zealandia" mai Kapalakiko mai; a ma ke awakea no oia la, ua haulani hou aku ia no no na panalana o ka hema.

            HE OPIUMA HOU NO-Aoli manaoalo ae ka mikomiko o na tini opiuma he 126 i loaa ai ma ka Poakolu iho nei; aia hoi ma ka Poaha mai no hoi loaa hou no he 23 mau tini opiuma hou. Hewa ka hoi i ka wai ua mea he komo malu mai o ka opiuma.

            HALE PAU AHI-Ma ka po Poakolu iho nei ma Kaopuaua, Honolulu, ua holapu ae ke ahi i kekahi hale malaila, ua poino nae kekahi mau mea o ka hale, ua laki loa nae i ka hoomahuahua ole ia ana o keia pauahi, ina ipio ole ina ua oi aku keia i ko ka pauahi ma Ainahou. O ke kumu o keia ulia poino, i pa-hu ia ka ipu kukui aila mahu. He nui na olelo ao a makou i pahoia aku ai no keia mea, a he pono ke malama ia.

            HE MAU HOKI HOU-Ma ke ku ana mai a ka moku Kalepu "W.H. Meyer" i ka Poaha iho nei, ua lawe mai oia maluna o kona oneki he 30 mau hoki hou; a ua lohe mai makou, e lawe ia ana no kekahi o na mahiko ma Kau, Hawaii

            KA MOKU KIAPA FREMONT-Ma ke ku ana mai a ka moku kuna "Ka Moi" mai Kahului mai, ua loaa mai ia makou ka lono ua ku ae la malaila ma ka Poalua iho nei ka moku kiapa "Fremont," i lae ae oia he mau hoki a he mau pake peahana a me kekahi mau waiwai eae no Claus Spreckles ka mea nana e wehe mua ka lua gula huna o ke kula o Kamaomao "E o no ia Maui la"

            HEHI SABATI-Ua hoike ia mai ia makou, ma ke kakahiaka Sabati i hala, ua ike ia aku mauka ae o ka uwapo hou o Waikahalulu, kekahi hehi Sabati nui e hio hele ana i o a ianei e like la me he moku i loaa i ke kikiao makani ino; a aole i liuliu, ike hou ia aku la oia ua hina ilalo a kikii ke alo iluna, a kakaa aku la mai kona alo aku kekahi ukana; hilahila makou i ka hana a kela kanaka, a me ke kue i ka maluhia o ka Sabati.

            KAIKAMAHINE LILO I KA WAI A MAKE LAO-Ma Lahaina Maui, ua lilo kekahi kaikamahine nuku i ka wai, nona na makahiki elua; ua hele ka makuakane i ka hana, a o ka makuahine wale no koe, hoomoemoe ka makuahine a moe ua wahi kaikamahine nei, hele ka makuahine i ke kuai ia, a ia ia i huli hoi mai ai hiki aku ana ka elele e hai aku ana, ua lilo ke kaikamahine i ka wai a ua make loa, pela mai o S.K. Kalaikini, ia makou. O ka makou ia e kau leo nei i na makua mea keiki. E malama pono i ole e pilikia.

KA NUPEPA

KUOKOA ME KE AU OKOA

I HUIIA

No ka Makahiki $2     Eono Mahina $1

Dala Kuike ka Rula

 

DEKEMABA 7, 1878

 

Ma ka pale i hala ua kuhikuhi aku makou i kekahi mau ouli o ka hele mua ana o ka lahui Hawaii. Ano hoike makemake nei makou e hoike aku i kekahi mau manao e pili ana i ka hooholo mua o kela a me keia nona iho, ma na mea i pili i na hana lima. O ka oi loa o na hana lima ma ka hoopomaikai ana i ka lehulehu mai o a o, oia no ka mahi ana i ka aina; a he hana akamai no ia. O ka poe lawelawe ma na hana lima e ae, e like me ke kamana, humuhumu a pela aku, aole lakou hana i ka mea hou, ua lawe lakou i ka mea kahiko a hoololi ae i kona ano. Pela ke kamana; ua lawe oia i ka papa, laau, kui, na mea i hana mua ia, a hoololi oia ia mau mea ma ke ano o ka hale, moku, a mea e ae paha e like me kona makemake. Aka, o ka mea mahi i ka aina, ua hana oia i ka mea i hana ole ia mamua; ua hana oia i ka mea waiwai io no loko ae o ka lepo o ka honua. Nolaila, o ka mea mahi i ka aina, oia ke alii o na mea hana lima a pau; nana e hooulu i na mea e ola ai na oihana mikiala e ae a pau, a i na aole ka mea mahiai, aole e ola na lehulehu o ka honua nei. O ka opu o ka honua ka waihona waiwai o ka mea mahiai, a mai loko mai o laila oia e lawe mai ai na waiwai ano nui a puunaue aku i waena o kela a me keia. Nolaila ua makemake nui makou e ike i ko makou poe makamaka heluhelu e komo nui ana iloko o na hana mahi ai no lakou iho.

            Ma waena o na hana pili mahiai i keia wa, o ke kanu ko kekahi mea i manao nui ia. Ama kahi e kokoke ana i na wili ko, he mea pono loa ke mahi ia i ke ko na kuleana o ka poe mea aina, ke loaa ka olelo ae like maikai me ka mea nana ka wili. Ua lohe makou ma Niulii, Kohala, Hawaii, ua kukulu ka Hon. C. F. Hart he wili ko, a ua hoolawa ia kela wili me ko mai loko ae o na apana aina liilii i mahi ia e kanaka oia wahi. Aohe ko e ae oia wili, o ke ko wale no i mahi ia e ka poe mea aina liilii e noho la. Ma Kau, Hawaii, ke mahi nei kekahi poe ma ia ano. Aole paha e hele ke poho ana o kekahi poe iloko o keia hana, no ka mea, e hana ana kekahi poe me ka noonoo ole, a e paupau aho e ana kekahi poe mamua ae o ka wa kupono e ohi ai i ka hua o ko lakou luhi ana. Aka, o ka poe lawelawe akahele ana me ka hoomau aku i ka hana, i na e loaa kahi e wili ai ko lakou ko, ma ka nana ana e pomaikai ana lakou. Aole paha e pii aku ana ko lakou waiwai iluna o na tausani dala he nui wale, aka, e loaa ana no ke ola kupono.

            Aka, o ka mea a makou e ake nui nei, oia ka ike ana i ko makou poe heluhelu e komo ana iloko o na hana mahi ai e ae, aole ma ke ko wale no; na hana no hoi i hiki ke hapai ia me ka hoonui ole ia o na lilo. Ka ai, ka maia, ka pia, a me na mea ano like. He mau mea ia e kuai mau iaʻna i ke dala, a he mau mea hiki ke hana ia me ka hoonui ole ia o na lilo. Aia ma Hilo i keia wa kekahi makamaka a makou i ike ai, no Honolulu nei mamua, a no ka nele i ka hana ua hoi ia i Hilo e imi i hana nona iho, a i keia wa ua hai ia mai ua piha kona mau eka aina ewalu i ka ai e ulu maikai ana. Mahalo makou i kela kanaka, e hoohua ana i na hua maikai mailoko ae o ka lepo o kona aina makuahine. Eia koke ae nei no ma Moanalua kekahi keiki Hawaii e lawelawe ana i ka mahi ai nona iho, me ka ohi mau i ka hua o ka aina. A o ka makou e kau leo aku nei i ka poe e kali nui nei no ka haawi iaʻku o na oihana, a me na kanaka ui hana ole e imi nei i oihana aupuni, a i hale kuai paha, eia ka pono maoli, a me ka hana nana e haawi mai i ka uku papalua, he ai a he ola: e hele aku i kuaaina a e mahi i ka aina.

 

KE KANAWAI

HELU 19

            Ma ka Helu 18 ua pai ia na huaolelo penei "no na mea i like ole a i ano e paha na hihia Kivila me na hihia Kanawai." O keia huaolelo "Kanawai" aole i pololei. "Karaima" ka pololei; no ka mea, ua wehewehe ia ma na mea like ole ai na hihia Kivila me na hihia Karaima.

            Pau ia. E hele hou kakou i ka Mokuna 2 o ke kanawai Hoopai Karaima. Ma ka pauku 2 ua olelo ia. "I ka hookolokolo ana i kekahi kanaka no kona hewa, e ku no ia imua o na hoike no kona hewa, he alo he alo." Ma keia ua maopopo, ma na hihia Karaima, aole e lawe ana ka Aha i na olelo ike i kakau ia ma kahi e a hoohiki ia, oia hoi na (Affidavits) Aole no hoi i ae ka Aha i ka olelo ike a na hoike i ninauninau ia ma kahi e imua o kekahi Komisina. Ua hiki no ma na hihia Kivila: Aka ma na hihia Karaima, "he alo he alo" wale e hiki ai.

            No na mea i koe ma keia pauku, ua hooholoia pela, no ka mea ma Beritania i ka wa kahiko aole i ae ia i na Loio e pale no na mea i hoopii ia no na feloni.

            Ma ka pauku 4, penei ka manao. Maluna wale no o ka ae maoli ana a me ka hooholo ana o ka Jiure ua hewa e hiki ai ke hookumu i ka olelo hoopai, ma na hihia kupono o ka Jiure.

            Ma ka pauku 5, ua papa ia ka hookolokolo hou ana o ke kanaka no ia hewa hookahi, in a ua hookolokolo mua ia oia e hoahewa ia u hookuu ia paha, mamuli o kekahi palapala hoopii kupono.

            Ina pela, pehea la e loaa ai ka Aha Kiekie ku mana e hooholo ua pono ole kekahi hookolokolo ana e kauoha e hookolokolo hou kekahi hihia? Aole ane i kue keia hana ana i keia pauku 5? makemake ka mea kakau e palapala mai kekahi poe Loio hou i ko lakou manao ma keia, a na ke KUOKOA e pai.

            Ma ka pauku 8, ua ae ia in a ua aihue i paha kekahi waiwai, e hoopii Kivila e hoihoi mai i ke kumukuai o ua waiwai nei, a me ka hoopii Karaima pu kekahi no ka aihue. Aole hoi keia he hoopii papalua, no ka mea, he Kivila kekahi a he Karaima kekahi-A malie paha he haule kekahi o na hoopii a ko kekahi. Pela no ma na hihia he nui wale.

            Ma ka Mokuna 4, pauku1. Aole i hiki ke hopu a hookolokolo kekahi kamalii malalo o na makahiki ehiku. Ua manao ke Kanawai aole i hiki ke keiki oia ano opiopio ke noonoo pono a i ke i ke ano o kona hewa.

            Mai ka ehiku a hiki i ka umikumamaha o na makahiki, ma ka olelo o na hoike a ma ke ano maoli o kana mau hana ana i akaka ai i kona ike io i ka hewa ana i hana ai. A i na ua hana i ka hewa e kekahi keiki mamuli o ka naaupo a me ka palupalu o kona ike, e hookuu ia ana oia.

            Penei e maopopo ai i kona ike i ke ano hewa o kana mea i hana ai, no ka huna ana a holo nae paha, no ka mea, aole e huna na keiki i na mea a lakou i manao ai he mea hewa ole.

            Ua pili na pauku 3 a me 4 i na poe pupule. Aka, i na ua inu rama kekahi mea a on a a ano pupule mamuli o ka on a, aole ia he mea e pakele ai oia, no ka mea nona no kona on a a pupule.

            Ma ka pauku 5, ua hoakaka ia i na ua hana kekahi mea i ke karaima mamuli o ka hooweliweli ikaika loa hiki ole iaia ke pale aku, alaila, aole e hoopaiia oia no keia hewa. He uuku loa nae na poe i pakele no ia kumu. Aole i pau.

 

Ka hoomakaukau kaua a Rukini me na koa he 200,00

            Ua hoopuka ia ae kekahi manao maloko o ka Nupepa Invalide Russe e olelo ana ua manao ke kuhina kaua e hoopiha i na koa a hiki i ka 200,00 mahope iho o ka pau loa ana aku o na koa i ka hoi mai Tureke aku.

            O na puali hele wawae, e hoonui ia ae ana mai ka 800 a hiki i ka 1000 a e hoonui hou ia aku no a hiki i ka 1,500. O na puali kaua lio a pau e hoomahuahua i aku no a hiki i ka elua puali kaua lio ikaika loa. O ehuehu mai nei hoi o Rukini; ka hana aku ia aohe lau e kanu ai.

 

AHIA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO HAWAII PAE AINA

WILLIAM H. REED, ka mea hoopii

kue

ia S. KIPI a me ELIAS BOND, na mea i hoopiiia

 

MA ka pono o ka palapala i hoopukaia e ka Aha Hookolokolo Kiekie o ke Kanawai a me ke Kaulike o Ko Hawaii Pae Aina, ma ka la 19 o Novemaba, 1878 no ke koina a ka mea hoopii i olelo ia maluna no na dala he $6571.23.

            E kuai kudala aku no au ma ka Poakahi, oia ka la 16 o Dekemapba, 1878, ma ka hora 12 o ke awakea, ma ke alo iho o Aliiolani Hale, i na pono, na pomaikai a pau o na mea i hoopii ia, a me na waiwai moraki i hoike ia, a i kuhikuhiia hoi ma ka moraki o ka mea koi, i hoike ia hoi malalo iho:

            1.-O keia aina a pau e waiho la ma ka Apana o Hamakua, mokupuni o Hawaii, a ua ike ia hoi oia ke Ahapuaa o Kukaiau, a oia no hoi ka waiwai i hoike ia ma ka palapala kuai a G.W. Macy ia S KIPI i hanaia i ka la 16 o Feberuari, 1867, a i hooiaio ia hoi ma ke Keena Hooiaio ma Honolulu, Oahu, ma ka buke 28, aoao 152 a me 153.

            2.-O keia mau aina a pau e waiho la ma ka Apana o Hilo, Hawaii, a oia no hoi ka waiwai i hoakaka i ma ka palapala kuai a J.H. Coney a me L.A. Coney ia S. KIPI i hana ia hoi i ka la 1 o Iune, 1873, a i kope ia hoi ma ka Buke 36, aoao 3 a me 4.

            3.-O keia aina a pau, e waiho la ma ka Apana o Hilo, Hawaii i kapaia o Mokuhonua, a i hoakaka ia hoi ma ka Palapala Sila Nui, Helu 1088, nona ka ili he 3774 eka.

            4.-O keia aina e waiho la ma ka Apana o Hilo, Hawaii, i ike ia oia o Halepuna, a i hoakakaia hoi ma ka Palapala Sila Nui, Helu 2860 nona na eka he 151.

            Aia wale no ke koe o keia mau waiwai i hoikeia, a hookaa ia mai ke koina a me na lilo a pau.         W.C. PARKE, Ilamuku

            Honolulu, Nov 21, 1878

 

AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o B. Mikaleni ko Honolulu i make. Ma ke keena imua o ka Lunakanawai Kiekie Harris. Kauoha e hoolaha i ke noi e apono i na papa hoike, hookuu ana, a e mahele i ka waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o W.L. Wilcox, lunahooponopono o ka waiwai o K. Mikaleni no Honolulu, Oahu i make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $1713.66 a e hoika ana o na mea i loaa mai iaia he $1686.50 a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauoha i a e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona keena i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano. Ua kauohaia o ka Poakahi ka la 16 o Dekemaba, 1878, aia ka hora 10 o kakahiaka imua o ua Lunakanawai ia, ma ke keena ma ka hale hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi ia, a me na pepa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili ma laila e hele mai a e hoike i ke kumu ina he kumu ia ko lakou e hoole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Beritania a me ka olelo Hawaii, e pai la maloko o ka Pacific Commercial Advertiser a me ke Kuokoa he mau nupepa i pai a hoolaha ia ma Honolulu i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.

            Kakau ia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, i keia la 31 o Novemaba, 1875.           CHAS C. HARRIS

            Ikea: Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie

            A Rose, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie

 

AMARA!AMARA!AMARA!

UA holo iho nei ia James B. Hanlen ka Amara kaulana na ke kapii kapuai lio ana a me ka hapaa ana i na lio mai, ka hale amara o James Taylor mauka iho o Haku Dele kahiko ma Ulakuhao; a ke hoike aku nei ia i na kanaka a pau, ua makaukau oia e lawelawe i na mea a pau e pili ana i kana oihana me ka emi loa. Nolaila, e hele nui mai makou e ka poe kaa hakihaki, no elua o na wawae a mai e ae paha, a naʻu e hapaa me ka eleu loa. Me ke akahele a mikioi loa e kapili ia ai ke kapua i hao o na lio.

            Honolulu, Nov. 6, 1876

 

OLELO HOOLAHA

AHA Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, Oahu, Kau o Okatoba 1878. Kanaka v. ka mea hoopii no ke oki mare hou ia H. Kami i ka mea i hoopiiia, hoopii oki mare. Ma ka palapala hoopii i @ maluna no ka oki mare, ano ma @, o ka olelo hoooiaio  eoki ana mai ka berita mare aka, e @ ma ka @ o ka Aha mamua o ka @ o kekahi @ no ke kama o ka @. H. Kaui k i oleloia, e @ i mea paa mahope o na malama @ mai ka la i hoopuka ia ai keia olelo hooholo ke kanaka e like me ka olelo makiko nei, ka @ moe i ike ia ko kama kupono e hooia ai. A ua @ ka mea hoopii e hoolaha i ke kope i @ o keia olelo kauoha ma ka Pacific Commercial Advertiser a me ke Kuokoa i kela a me keia o na hebedoma eono; o ka hoolaha mua ana iloko o ka malama hookahi mai ka la aka i hoopuka ia ai keia olelo kauoha; i mea e hiki ai i na mea a pau i pili ke hoike mai iloko o na malama eono, in a he @ ko lakou e hooko ole ia ai ia olelo hooholo a @ i mea paa.

            Ma ka Aha      A. ROSA

            Hope Kakauolelo

Hanaia i keia la 24 o Okatoba, 1878

Hoookala, ea. Ke hoike aku nei no me ka oiaio, o na olelo a pau maluna ae, oia no ke kope oiaio a pololei o ka olelo hooholo o ka hihia maluna ae, a e waiho nei ma ke Keena o ke Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

            Hoike ia e kuʻe lima ma Honolulu, i keia la 23 o Novemaba 1878.    A ROSA        

            Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie

 

AHA Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, Oahu, ma Kau o Iulai 1878. Luiki (k) ka mea hoopii no ke oki mare, kue ia Sera Kamakea (w) ka mea i hoopiia, hoopii oki mare. Ma ka palapala hoopii i oleloia maluna no ke oki mare, ano ua kauohaai, o ka olelo hooholo e oki ana mai ka berita mare aku, e hookomoia ma ka moolelo o ka Aha, mamuli o ka aoao o Luiki (k) no ke kumu o ka moekolohe a me ka haalele loa o Sara Kamakea (w) i oleloia, e lilo i mea paa mahope o na malama eono mai ka la i hoopukaia ai keia olelo hooholo ke hanaia e like me na olelo maloko nei, ke ole nae i like ia ke kumu kupono e hoole ai. A ua kauohaia ka mea hoopii e hoolaha i ke kope i hooiaioia o keia olelo kauoha ma ka Pacific Commercial Advertiser a me ke Kuokoa i kela a me keia o na hebedoma eono; o ka hoolaha mua ana iloko o ka malama hookahi mai ka la aku i hoopuka ia ai keia olelo kauoha: i mea e hiki ai i na mea a pau i pili ke hoike mai iloko o na malama eono, ina he kumu ko lakou e hooko ole ia ai ia olelo hooholo a lilo i mea paa.

            Na ka Aha       A. ROSA

            Hope Kakauolelo

Hanaia i keia la 5 o Iulai, 1878

Honolulu: Ke hoike aku nei au me ka oiaio o na olelo a pau maluna ae, oia no ke kope oiaio a pololei o ka olelo hooholo o ka hihia maluna ae, a e waiho nei ma ke keena o ke Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

            Hoikeia e koʻu lima ma Honolulu, i keia la 23 o Okatoba, 1878        A. ROSA

            Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie

 

AHA hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka Waiwai o Kalama (w) o Honolulu i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Nui C.C. Harris. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i lunahooponopono waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a H. Kahaawinui o Honolulu, Oahu, e hoike mai ana o Kalama, no Honolulu i oleloia, ua make kauoha ole ma Honolulu i olelo ia, ma ka la 21 o Aperila, 1878, a e noi ana e haawi ia ka palapala hookohu lunahooponopono waiwai ia H. Kahaawainui. Ua kauohaia, o ka Poakahi ka la 23 o Dekemapa, 1878, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ka Nupepa Kuokoa he nupepa ma Honolulu.

            Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Dekemapa 3, 1878.      CHAS. C. HARRIS

            Ikea:    Lunakanawai o ka Aha Kiekie

            A. Rosa, Hope Kakauolelo

 

AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka Waiwawi o Makaole (k) o Heeia i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai C.C. Harris: Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i lunahooponopono waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Opunui )k) Heeia, Keolaupoko, e hoike mai ana o Makaole (k) no Heeia, ua make kauoha ole ma Heeia, ma ka la 25 o Novemaba, 1878, a e noi ana e haawiia ka palapala hookohu lunahooponopono waiwai ia Opunui k. Ua kauoha ia o ka Poakahi ka la 23 o Dekemaba, 1878, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua nui la. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa he nupepa ma Honolulu.

            Kakau ia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Dekemaba 4, 1878.     CHAS. C. HARRIS

            Ikea:    Lunakanawai o ka Aha Kiekie

            A. Rosa, Hope Kakauolelo

 

KUAI A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI MA KA WAIWAI PAA

MA ka pono o ka palapala kauoha i hoopuka ia e Hon. A. Fornander, ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Elua H P A no ke kuai ana aku i ka waiwai paa e pili ana i ka waiwai paa o W.T. Cooper, o Makawao, Maui i make.

            A ma ka pono oia kauoha, nolaila, e kuai kudala aku no au ma ka la 31 o Dekemaba 1878 ma ka hora 11 o ke awakea, i ka mea e koho kiekie ana, i na pono, na pomaikai a pau o W.T. Cooper i make, i keia mau apana aina malalo iho e waiho ia ma Makawao, Maui.

            Apana 1-He apana aina he 2 40-100 eka, oi a emi iki mai paha, a ua hoopuni ia me ka pa uwea.

            Apana 2-He apana aina he 2 1/2 eka, oi a emi iki mai paha, me hookahi hale noho, me ka hale kumana a me Amara, me                  hookahi pahu wai

            Apana 3-He apana aina he 34 13-100 eka i hoopuniia me ka pa uwea, me hookahi hale noho maikai a oluolu, a me ka pahu wai. Ua hoopuniia kahi noho me ka pa pine a me na laau hua maikai.

            Apana 4-He hookahi hale no ke kanaka @ me 3 mau keena, a he hiki no ke hooneeia.

HE KUIKE KE DALA

No ke eke e ike i na kuhikuhi, e ninau ia

            J. D HAVEKOST

            Lunahooponopono Waiwai

 

OLELO HOOLAHA

E MANAO ana o MR. CLAUS SPRECKLES o Kaleponi, e hana i auwai nui ma ka mokupuni o Maui; no ka hookahekahe wai maluna o na mea kanu. O ka mea a mau mea paha e makemake ana e eli i elima haneri kapuai a oi aku paha o keia auwai ma ka olelo aelike, a e uku ia aku no hoi no ka hana ma ka heluna o na kapuai kubita, a i ole ia ma ka heluna o na kapuai loa o ka auwai i eliia; ke noi ia ʻku nei lakou e ninau ia H. Schussler ma Haiku, Maui, a i ole ia William G. Irwin & Co., ma Honolulu, a e loaa ia lakou na hoakaka kupono.       CLAUS SPRECKLES

            H. SCHUSSLER

 

OLELO HOOLAHA

NO KA MEA, ua nonoi ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho nei, e W.C. Parke Esq., ka luna hooponopono no waiwai o C. Kanaina o Honolulu, Oahu i make aku nei, e hooiaio na palena o na aina a pau o ua C. Kanaina la e waiho la ma Wailuku, Maui; nolaila ke kauohaia aku nei ka poe mea aina e pili ana ma ua mau aina la, e hele ae ma ka Hale Hookolokolo ma Wailuku, ma ka Poaha, oia ka la 12 o Dekemaba, 1878, ma ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa e hoolohe ai i keia noi.          L. AHOLO

            Komisina Palena Aina ma Maui & Co.

Lahaina, Nov. 23, 1878

 

KAUKA O.S. CUMMINGS, M.D.

HOMEOPATIKA

Oia ke Kauka i kamaaina mua ia oukou e na kanaka Hawaii ma ka inoa,

"KULU WAI LIILII"

Ua hoi mai nei oia a e pahola hou mai ana oia i kona akamai lapaau ia kakou. Aia kona Keena Lapaau a me kona wahi noho i keia wa ma kahi i noho mua iho nei o E.P. Akamu ma ke alanui Ema.

 

HOOLAHA

MAI keia la a mahope aku, aole au e ae ana e hookaa i na aie i hanaia e na Kapena, a i ole na luina, o luna o na moku kuna, oia Caterina a me Keoni Ana, ke ole e loaa aku kekahi palapala kauoha mai iaʻu aku.            CHAS LONG

Honolulu, Dec. 1, 1878

 

AINA KUAI MA KE KUDALA

MA

KANEOHE, KOOLAUPOKO, OAHU

 

MAMULI o ka mana i loaa mai i ka mea nona ka inoa malalo iho oia hoi o Kahoinea (w) ke Kahu Malama Waiwai o Ulii (w) he keiki oo ole, mai ka mea hanohano A. Francis Judd Lunakanawai o ka Aha Kiekie mai, e kuai aku ana au ma ke Kudala ma ka Poaona ka la 21 o Dekemaba, 1878, e hiki mai ana ma ka hora 12 o ke awakea, ma ka Hale hookolokolo o Kaneohe, i kela mau apana aina @ e waiho la ma Wailele, Ahupaaa o Kaneohe i olelo ia no Kauikea nona na eka 1 69-190 a nona na palena i hoakaka pono ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 283, Kuleana Helu 8456.

            Na ka mea nana e kuai mai ana i ka aina e uku na lilo a pau o ka palapala hoolilo. E waiho kuike mai ke kumukuai.

            KAHOINEA

Kahu Malama Waiwai o Ulii (w) he keiki oo ole

 

MAI keia la 30 aku o Nov. 1876, aole e ae ia kekai mea a mau mea e hoaie ma kuu inoa.

            CAPT. KUANONI

 

AHA Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, Oahu, ss. Kau o Okatoba, 1878. Kuala (k) ka mea hoopii no ke oki mare, kue ia Mele (w) ka mea i hoopiia. Hoopii oki mare. Ma ka palapala hoopii o oleloia mahope me ke oki mare, ano ua kauohia, o ka olelo hooholo e oki ana mai ka berita mare aku, e hookomo ia ma ka moolelo o ka Aha, mamuli o ka aoao o Kuala (k) no ke kumu o ka moekolohe a me ka haalele loa o Mele (w) i oleloia, e lilo i mea paa mahope o na malama eono mai ka la i hoopuka io ai keia olelo hooholo ke hinaia e like me na olelo malalo nei, ke ole nae i ike ia ke kumu kupono e hoole ai. A ua kauoha ia ka mea hoopii i ke kope i hooiaioia o keia olelo kauoha ma ka Pacific Commercial Advertiser a me ke Kuokoa i kela a me keia o na hebedoma eono; o ka hoolaha mua ana iloko o ka malama hookahi mai ka laʻku i hoopuka ia ai keia olelo kauoha; i mea e hiki ai i na mea a pau i pili ke hoike mai iloko o na malama eono, in a he kumu ko lakou e hooko ole ia ai ia olelo hooholo a lilo i mea paa.

            Na ke Aha,      A. ROSA

            Hope Kakaumoolelo

Hanaia i keia la 26 o Okatoba 1878

Honolulu, ss: Ke hoike aku nei au me ka oiaio, o na olelo a pau maluna ae, oia no ke kope oiaio a pololei o ka olelo hooholo o ka hihia maluna ae, a e waiho nei ma ke Keena o ke Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

            Hoike ia e kuʻu lima a me ka sila o ka Aha Kiekie ma Honolulu, i keia la 26 o Okatoba 1878.         A. ROSA

            Hope Kakaumoolelo o ka Aha Kiekie

                                                                                                                                                                       

HALEKUAI HOU!!

CALIFORNIA ONE PRICE BAZAAR

WAIWAI HOU! KUMUKUAI HOU!

 

HE MAU MAHINA i haiia ae nei o ke kali ana ma koa ka maui mai na KUAI KUDALA NUIA NA ILAMUKU O NA POE KALEPA NUI i poho (@) a me na LUNA HOOPONOPONO WAIWAI KUAI,

 

MAI PARISA, LADANA, NU IOKA A ME PILADELEPIA MAI, NA ANO

 

PAIKINI MAIKAI HOU LOA O NA KEONIMANA!

I AKAHI NO A HIKI I HAWAII NEI

 

Parisa, Ladana             EIA NA KUMUKUAI:         Nu Ioka, Piladelepia

E HELUHELU A NOONOO!!!

Na A-i-kala Liiloa ano hou…20 keneta pakahi

Na Palule keodoro aia Liina…$1.25 pakahi

Na Palule hapa Lilina ano hou…3 keneta pakahi

Na Palule Papamu hou…$1.00 pakahi

Na Palule Kalakoa ano hou loa…73 keneta pakahi

Na Lolewawae i umii ia ia…73 keneta pakahi

Na Kakini kane o na ano a pau…12 keneta pakahi wale no

Na Palemai kaneo na ano a pau…65 keneta pakahi

Na Ho a me na Lei A-i-kuina…85 keneta pakahi

Na Haimaka Lilina, mai ka 24 keneta pakahi aku

 

Pela me na Kakini o na ano like ole i hana ia i ke KILIKA HULUHULU a MARINO o na Wahine, Kane, Keiki-MA KE KUMUKUAI HAAHAA LOA!!

           

Ua manao maua e wehe i ke kuai ana ku i kela mahina aku nei, aka ua kii mai @ mai ma ka mokuahi "Zealandia" na ano Lihilihi hou no, manomano, a lahilahi mai Karani a me Geremania mai.

 

He nani okoa no hoi na Loke Keokeo Pike, na Kaeele Huluhulu, a me na Lopi Huluhulu na ano a pau

 

Eia pu no hoi na Kahaki ano hou, na mikilima ili, ua mamalu, na A-i-kala lihilihi, ua A-i-kala pihapiha, na lei A-i-kilika, na Kihei Huluhulu paine hou, na lakeke lima ole, na Lole keokeo keiki, a me  na Lole paa o na Wahine-MA KE KUAI HAAHAA LOA

 

E KAU ANA KA WELI O NA HALEKUAI PII,

Aka, e piha olioli ana ka lehulehu. Maanei no hoi e loaa ai na WAI-AI-A hou loa a me na AILA LAUOHO o na ano a pau, kea ka puia. Ke kuai la aku ana ka Waiwai a pau ME KA HAAHAA LOA

MA KA POAONO DEKEMABA 7

MA KA HALEKUAI CALIFORNIA ONE PRICE BAZAAR

 

WELU 65 ALANUI PAPU

 

LIHILIHI mai ka elima keneta aku no ka I.a. Lipine mai ka elima keneta aku no ka la

 

HALE KEOKEO! HALE KEOKEO!

LOLE HOU! LOLE HOU!

 

AKAHI NO A HOEMI LOA IA ANO NEI KE KUAI O NA LOLE A PAU

MA

HALE KEOKEO

Nolaila, e ikaika ana ke kokoi a ka Wai Piula o ka Makepono malaila: oiai e piha mau ana ke Paipu Nui mai keia POAONO aku ma HALE KEOKEO

Halekuai mua iho nei o AKE, ma Alanui Nuuanu, Helu 31

 

E NA

LEDE A ME NA KEONIMANA!

o ka

MAKANI APAAPAA O KOHOALA

E Kipa, E Naue, E Komo, A e ike i na Nani o kela a me keia ano o na Waiwai Hou Loa i hiki mai nei ma ko maua

HALEKUAI MA KAIOPIHI!

Malaila no e loaa ai ia oukou keia mau Waiwai Maikai malalo iho nei

NA PAPALE WAHINE HULU NANI HOU LOA E PULELO AI I KA MAKANI

 

Ina no hoi e kau mai i ko poo, aohoi i kana mai ua mea o ka Pulelo o na Lipine a me ka luhe maewa o ka Hulu i ke oho makani, nona aku no hoi, hele kela a "Kau ka Iwa he lu makani", i ka ua mea o ka Nani Lua Ole, oia no oe la o ka

HULU MAMO GULA LELOLELO O KA IU O GOMOHERA

NA KIHEI KUWELU

O keia mau Kihei, aohe i laha ma na Halekuai e ae, ma ko maua Halekuai wale no; ua lawe mai maua no ka Pomaikai o na Lede papalina nohenohea o ua aina nei a ke aloha i anoi ai; in a no hoi oe e Hoani ne ana i ka Aluna Ahiahi.

Nolaila, ke kau leo aku nei maua i a oukou, ano wale no ka wa kupono e loaa ai keia mau Kihei Nani ia oukou

NA LEI A-I HIPUU KIKEPA O NA KEONIMANA E LINOHAU AI

Ke hoohiolo nei iloko o ko maua Halekuai na Lei A-i Silika o na ano waihooluu like ole he nui, e kau mai ai i ka A-i, aohe mai ke kinikohu

NA KAMAA HILA AULII A MIKIOI O NA KANE, WAHINE A ME NA KAMALII

O keia na kamaa Hila Aulii Helu Ekahi a maua i lawe mai ai no oukou e na Lede a me na Keonimana o ua Aina Haaheo nei. He mau Kamaa keia e uwe hone ai i ka Papa Lohi o Maukele, oia no oe ia, o ka Leo o ke Kolohala ka po Lai.

NA WAIALA MOANI ALA LOA

Eia pu no hoi ia maua na Waiala Iliahi Moani Ala Loa no na Hainaka, e unuhi ae ai oe aohe i kana mai ka puia i ke ala me ke onaona

NA KALAKOA

Eia no hoi na Lole Kalakoa ke ahu mokaki mai nei o na ano he nui wale

NA PAHU

A pela no hoi me na Pahu Pake, i hele kela a panio lua o waho i ka waniki

NA MOENA

Eia no hoi ia maua na Moena Pake, oia no oe ia o ka Pawehe o Niihau ka panio

NA PA, BOLA

Eia no hoi ma ko maua Halekuai nei na Pa, Bola, Ipukukui, o ke nui a me ka liilii, a me na waiwai e ae he nui wale, he hiki ole ke hue pau aku i ka nui laupa ole. O keia mau waiwai i hoakakaia maluna, e loaa no ia oukou ma ke kumukuai makepono loa.

AKINA&ASHU

Kaiopihi, Kohoala, Hawaii, Nov 9 1878

 

I KOʻU wa e kaawale aku ai mai keia Aupuni aku, o Mr. A.C. Conchee ka mea nana e lawelawe kaʻu mau hana a pau.     CHING HUNG

Honolulu, Nov 25, 1878

 

HOLOKU LOAA

MAWAHO iho o kahi o Kiuka Makala, ua alanui Hoele, ua loaa he Holoku. Ke loaa no i ke @ @ ia waiwai ke kii ae ma ka Hotele Hawaii, me ka @ ma a uku i @ @ o keia hoolaha ana

 

HOOLAHA NA KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI

@