Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 51, 21 December 1878 — KA NANEA EEHIA O KA HIWAHIWA OPIO BABELA. KA MAMO MAKAHIAPO O NA PUHAKA ALII NANI ABEONA A ME MARIADANE, KA WIWO LUA OLE NANA I KAILI HAAHEO KA HULU MAMO GULA LELOLELO MAKAMAE O KA IU O GOMOHERA: KA OPUU ROSELANI OPIO I AHAI MAKAHEHI IA MALUNA O NA KUAHIWI MAWAENA O NA AWAWA MALALO O NA LAU LAAU A HOEA I NA WAOAKUA, E KE KUPUA O KA WAO ALINOE-LUSIANA: O KE KUKULU HIKINA LOA O KA ILIHONUA NEI. [ARTICLE]

KA NANEA EEHIA O KA HIWAHIWA OPIO BABELA. KA MAMO MAKAHIAPO O NA PUHAKA ALII NANI ABEONA A ME MARIADANE, KA WIWO LUA OLE NANA I KAILI HAAHEO KA HULU MAMO GULA LELOLELO MAKAMAE O KA IU O GOMOHERA: KA OPUU ROSELANI OPIO I AHAI MAKAHEHI IA MALUNA O NA KUAHIWI MAWAENA O NA AWAWA MALALO O NA LAU LAAU A HOEA I NA WAOAKUA, E KE KUPUA O KA WAO ALINOE-LUSIANA: O KE KUKULU HIKINA LOA O KA ILIHONUA NEI.

iUOKI/NA I lIELU2S. KELA a mc keia lu • iioen tmi, ua w* lawe pu i))»i i ka ukana kaumuhu o ka hooi ia'ku o ka nawaliwoli o ke alii. O na o lauoho i iike me ka eheu uliuli lipolipo o ka manu Ilavena o ke kuahiwi, ua hoano e ia'e ia, a ike ia'ku la ka hoomaka ana mai o ka o»li ana mai ona omaka hakeokeo o ka hina. Oia iho la ke ano o ka manawa i hoakakaio no na «nea e pili ana i na hiona kupanaho i uhi ia inaluna o ka hale kakela alii o Abeona 11. Ua loohia ia oia i kekahi mai ano e, « e waiho nawaliwali loa ana malunu o kona wahi moe, a no ia mea, ua kaumaha nn mea a pau. f kekahi !a nae, oiai e nioe ana me ka nawaliwali, oia hoi, ua lohe ia aku la kona pane ana'e. " Auwe ! nloha ino kuu ainn !" Ua like ia mau mapuna olelo me he mau kui pine ala i onou ia'ku i ka puuwai o ka poe e kuku nna ma ka aoao o kona moe, a aole hookahi papalina o ia poe i neie ka hoopulu ia me na kulu waimaka o ka luuluu. Pau ae U no kona pane ana, waiho hou aku la iloko o ka mumule a me ke ano e. m Nui ke kaumaha o na uiea a pau, a e kau ana maluna o ka aina he hiona kanikau. £hke me ke ano o ka la i olelo mua ia, he ino, ua uhi paa ia ka aina me ka hau anu enaeele, a e kaalewa ana na ao uli panopano eleele ano kanikau o ka le»a luna. Holo puni ae la ke anu inaloko o kela a me keia puuwai, a me he la. o ka hailono no ia no ka ulia eehia maloko o ka lumi moe o ka hale alii o ka aino a B*beia i aloha nui ai. Oiai nae t keia manawa kupikipikio, «ia hoi, ua lohe ia aku la kekahi paiakuli mawaho aku o na paia o ka hale alii; he la aia i ka mamao loa, aka i ka wa a ka ikaika o ke kikiao makani e hoomaha iki iho ai no kekahi mw minuie, e lohe «naopopo ia*ku ana, a hoiopuni ae la i3iso a maanei o ke keena alii, ute he la be mau mapuna teo kanikau no ke alii |>tlihiM e waiho ana maluna o kahi moe

'i e Ka ne!e i ka noonoo. He mau ieo ohe kehi e kaiii fr»ohe ana. Lohe ia aku !a k<i )eo o ka o-ie, a ukiilī te i& ke k&ni o na pshu f a hoaia ia aku !a ka nakuiu wawaio o ka uloiaau ; a ia rnana«a i iohe ia aku ai niaiuna ae o na ; men n pau ka haiulu ona kapuai Jio hemau tiusani o kekahi puaii kaua iio nui e nee papa mai ana me ke kokoke ona : niai. | " Heaha keia ?" wahi a kekahi o na kaukau aiii e kiai ana i ke aiii pilihua. | Ke lohe nei ko'o msu pepeiao he | haluiu kamumu nno like meko ke ka- ] hua kaua!" i( He oiaio kau/' wahi u kekahi, he kanaka opio kino ikaika nte na onohi ; maka uila * a hopu ino iho la i ke kumu (o knna pahi ponut(a pahu puunai. " E i kiai aku mawaho, a e hai mai i ka iono," i wahi ana. ■ kt Alia ! alia !" wahi o ke olii nui e ; kiai ana i ka moi; " ma ko'u hoomoopo- • po nna, ke hoike mai nei na inapuna ieo, | he mau makamaka lakou me na lono | hauoii. Aka ; ina he mau enemi, alaila, i ihea e loaa eku ai ko iakou moi i oi ae i ; ko Abeona kulana? A ! e inu au i ke ' koko o kahi o lakou a make aku me l kuu moi!" Ia manawa oia i holo aku &i | ute ka mama e nihi ana nae me he ,po- | poki aia, a imawi aku ia i ka hawonawona kauoha i kela a me keia " E hoo- ! makaukau ! o o makaukau !" O keia mau mea i iohe ia, e nee mai ! ana e aneane e komo iloko o ka puuwai o j ke kulanakauhale alii, ua manaopaa ia e na kiai a me na al:i o ke kakeia aiii, |o ka hooko ia uiu keia o ka iono i loua mua i ko lakou moi, oia iioi ka monaopaa o na enemi mahope o ko liikou lanakihi ana ma ke kahua kaua, e komo | mai muioko o ke kapilila nui o ke au- | puni a liookahulehia i ka noho aiii o ka j moi. No ia mea ua pihoiho) ka manao 0 kekahi poe o lakou, oiai, aia ko lakou moi ke waiho nei me ka nawaiiwaii a jUaQ, k*) ueje ». ktt. uoonoo, n pehea k oia ! e pakefe ai, a e iiio oie ai kona kino a)ii ji o)oha nui ia i mea hana ino na ka poe •; hana ino. Aole no nae iakou i hoohala ! i ka monawu kupono, r»o ka mea, iloko , o ka manawa pykole ioa, ua makaukau | na.mea a pau n» ka halawai nna me na | enemi, a ,e iiooikaika no ka manawa | hope lua e hoopokele ae i ka hauiehia I ana o ko iakou kahua aiii mai ii i kupuna mai ; a e maluhia hoi ka waiho nawaliwali ana o ko iakou moi ma kuhi moe. Me na puuwai pihoihoi a me na kino 1 makankuu e halawai me ka hopena, kakuli iho hi kela a me keia pakahi o na makuainana o ke aiii maiako mai ona poai o ke kuianakauhale. Ke hele mui nei ka huakai nui, ua hoea maiia mawaho oka ululaau, a ua ike ia aku la ka punohu ula o ka iepo iluna o ka lewa me he ao poiohiwa ala o Kane, a hoomaopnpo iho ia iakou nei, he mau tausani iehuiehu wale keia poe e holo mai nei, n he pomaikai ko iakou auhee aku i na lieluna uuku o lakou iho e ku inakaukau aku a»a ma keia aoao, aole no nae i hnule ko iakou mau manaopaa. Ke aneane aku nei ke alii i kahi o ka paweliwah loa, ke hoomaka nei kona ohana e pilihua, a ua hakui mai ia na pakaua waim&ku kakaikahi o ke aloha a e kuiu luhi iho ana ma ko iakou mau papalina. Ua uiu ae la ka manao kanikauiiokoo kekahi poe no ko lakou alii i aioha nui ia, no ka mea, ke hele oia, o ka hele pu ana no ia, oiai, aohe waiwai o ko iakou oia ana ke ole oia. Moe iho ln ke nlii me kona ano a pau 1 iloko o ka nawaliwoli. K kau ana maiuna o kona mau hiohiona na ano inau o ke aloha i ike ia iioko ona. Kahea iho la na leo alohu, na leo hoomanaoiana, a me na leo i maa mau i kona mau ! pepeiao, aka, ua lohe ole ia lakou. Ua | neie kOna mau pahu kani i na hoene o ka lohe, ua pau kona hoom&opopo ana, I a ua haaleleiho lo na noonoo kanaka a |pau i ka waihona noonoo okona kino \ nani a kamahao. £ hapai ikaika ia ana | kona houpo umauma e ka pinapinai o < na pana o ka puuwai, e hanu ikaika ana | ka puka makani me he la ua paupauaho. | Ua hoomaka mai b ka len3 ana o ka iii ! nani o kona kino ahi, a e pii mai ana ke janu ma kona mau wewae. He oiaio anei o!:a hopena keia o k& mamo a I Babela ? £ naio ana anei oia me ka | haawi ole ana i kona aloha hope i kona lohana a me na makaainana aloha} S Aloha ino, ina pela io, aka, e kali oo | kakou a e hoomaopopo. | Ua kokoke )oa mai la ka mahhini ma« {waho; a o kona ano ina he enemi a i j ole he hoa'loha, ua ka manawa e hoike ; mii. lloko o keia uluku o na mea a | pau, ike ia aku la ka holo aoa mai o kekahi mea hookahi, a i kona komo ana maloko o na palena o ke kuianakauhale, auwe ! he mea e ka ulu ana ae o kekahi wawe leo nui a piha pu ae la ka luna me ka «awalo o na ieo hauoii. Waiho iho la kela a me keia i kana

pono k&ua ilalo o ka ilihonua, haule iho ia maluna o ko lakou mau kuli, a haawi ae ia i na leo pule i piha me ke aioha. No keaha ia keia ? No ka mea, <ia ijwe ia mai )a ka iono hauoii eka alihikaua nui o Abeona 11, e kau ana ma kona lima ka hae kaiaunu o ka ianakiia i ka onohi o ka la, a he Iju oiiva o ka hauoli maluna o kona nlelo. Htki mai la oia nu ka ipuka ponoi o ka haie alii, ua puni kona iio me ka hua, a e lelele ana oia i o s ia nei, me he la, ua piha pu oia i ka hauoii. Koweio ae la ka I ahhikaua i ka hae o ka iamakiia, wehe ae !Ia i kona papale, a me ka leo nui moa- ■ kaka i piha i ka hauoii, pane mai ia j penei: ; " I kuu alii ka moi Abeona 11, ka I hbku i aloha nui ia o keia aupuni a o na | makaainana ; ka mamo koko alii oiaio o I ka aina ; uno, ke hoike aku nei kau kauI wa nei; ua iiauie iho la kou enemi maiaj lo o ka ikaika a me ke kupaa o kou mau [ puali kaun, a i keia la, he mau tausani | iehuiehu ko iakou heiuna e noho nei he I mau pio nau no ke kaua. Ua haiawai ! iho la makou me na enemi he hebedoma i hala ae nei, a mahope iho o na ia hoo- | uka kaua hahana he eiima, ua iawe pio ;ia lakou. He 5,000 ko lakou poe i maj ke, a he 90,000 i lawe pio ia me na po!no kaua a pau. Noloko mai o SO,OOO o I ko'u mau koa e kuu alii he 200 i make, • a ke u nei makou me ka minamina no j iakou. Anol ke ku aei au, ake kali | nei he 10,000 o na koa kaua lio ou e ka | moi mawaho aku o ke kuianakauhale, me ka makaukau no kau mau kauoha. O kou make ko makou makemake, a e hooko ai me ka hakaiia oie." O keia mau olelo, ua hoolohe ia e na mea a pau me ka malie loa, n i ka pau ana, ua hiki oie ia lakou ke uumi iho i a ua pihoihoi ae la kela a me keia. Poina ilio la ko lakou mau noonoo ana no ke alii i loohia ia me ka moi, joiai, he lono keia e hiki oie ai ke umi | i ka olioli. Aka, he mea e aku nae ko iakou piha | ino loa i ka hauoli, i ka ike ena aku, e ornftku oo ona na marka o kexihi a ae la kona mau onohi. Ua ko- ; nTo aku la ka iono hou iloko o kona mau pepeiao, a ua moni aku 1», nko, o kona kamailiu ana inai, aole pane mai. He mino aka ke kau ana maluna o kona | mau papahna, me he la, e kamailio ana | oia me kekahi anela hoomaiieiie. | Hai ia oku la ka lono i na koa no ka | nawaliwali loa o ke alii, a mamuli o ia j iono, ua kuiu iho la ka waimaka lunluu |o kela ame ke«a. uHe oiaio anei, aoie j oia e lohe nna a e ike nna hoi i keia hopena lanakila o kona nohoalii maluna o kona mau enemi. Ina oia e pauaho, alaila o makou pu no kekahi e pauaho, o e ae aku ika honua e aie ae i ko makou mau hopena ma keia ao !" Peia |ka olelo a na koa, a he hoike oiaio no jko iakou aioha no ka moi, a he hooia. nna hoi no na hana aloha a maikai a ko | lakou alii ia lakou. ( Aoleipau.)