Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 1, 4 January 1879 — Haiolelo a J. G. Hoapili imua o ke Kula Sabati o Kona Waena ma ka Ia 28 o Nov. 1878. [ARTICLE]

Haiolelo a J. G. Hoapili imua o ke Kula Sabati o Kona Waena ma ka Ia 28 o Nov. 1878.

[lioena mai ka Helu 51 mai] Hookahi ponoi au kula i koe e hoike uku ai, a mai paupauaho mai oukou, alaila, hiki | aku kakou i ke kahua mokomoko o na hana ponoi o keia la. Kula Kauka, oia ke Kula e iapaau ia ai ka mai o na ano a pau loa, oia kekahi Kula au i mahalo nui ai, ua ike na haumana i ka mni o ke poo, iloko o ka iwi, ka mai o ka puuwai a me na wahi no a pau | o ke kanaka, a ma ka mukaikai ana ! aku i na lawelawe ana ua ku no i ke aka- | mai kiekie, a eia i waena o kakou kekahi | haumana o na Kula lapaau e noho mai nei, ua lawa ko'u wehewehe ana 1 ke ano a me na hana nui oia mau Kula au i hoike aku la | e kala mai oukou ia'u, he nui loa na Kula i l koe. Oia na Kula a " Kapena Kanu " e ( i kukulu nei ma keia uka huihui, oia ke Ka- j j mana Amara Wili umeke Kumeka Kaualio, | j a pela aku nui loa 'ku koe. A 110 ka mea | hoi, akahi kakou a hiki mai 1 luna o ke ka- | ! hua o ka hana, aia hoi na ninau a oukou i I vvaiho ae nei, a na'u e wehewehe aku. He aha la ke Kula Sabati ? 1. O ke Kula Sabati, aole īa i kue i ke Kula Kuhunupule, ua IĪKe loa laua ma na mea no n pau i kupono i ko laua kulana, a ua iike laua ine he mau mahoe la ma na hana, ua kulana a me ko laua mau makemake a pau lon, 0 ka mea wale no nana e hoopahaohao mai ia kakou oia keia, hookahi ponoi no o laua poo, a o ua poo hookahi la o laua, owai la ia? " 0 ka Haku nui loa no o lesu Kristo. 2. O ks Kula St»bati he kumu no he mau kumu kane a he mau kumu wahine a me na Kahu Kula pu a o na haumana o ke Kula Sabati aole like me kona Kula la Kula loio Kuia koa a me na Kula Kauka, o na haumana oia mau Kula he poe i wae la a «a mea ui. ka mea dala nui a me ka mea kino ikaika, oia na haumana oia mau Kula, aka hoi, o ke Kula Sabati ua oluolu ia i na pokii, na opio, na ui, a me na kuaeaea, na makua a me na keiki na kupuna a me na , moopuna, puakea a me na poni paa, ka poe ilhune a me ka poe waiwai na keiki makua oie o me na wahine kane make, aole no e ho6koe ia ana ka poe kina, no ko lakou kina ana, elike me na oopa na mumuku na makapo na makole na ohule na alaaU na nukee na kuapuu a me na hapakue i ke komo mai i ke Kula Sabati, pela no o ka poe i kina ma na kino, o me ka poe i kina ma ko lakou naau, pau loa na mea a pau i ke kahea ia e komn i keia Kulu, mai ka mea e noho ana i ka Noho Moi a i ka lopa kuakea e anee ana i kahi aneenee, a no ke aha la oukou e apaapa mai nei nole he komo mai. ua wehe ia ka puka u ua humama eia ka ma* nawa kupono e komo ai na mea a pau. 3 O ke Kula Sabati he kuia Euanelio ia, he kula pookela maluna loa ae o na kula a pau i kukulu la maluna iho o keia iiihonua, aia īloko o ua haawina la e ao ia ai oe i na mea a pau no kou imi ana e loaa io oe kou mnu pono Kivila oiaio pau ole, no kou kino a me kou uhane pu. 4 Ke Kula Sabati he kula ia e hoonaauao ia'i oe ma na wahi elua, o ko keia no a me ko kela ao, a i na oe e koho i ka oihana ioio e pono ia oe ke komo i ke Kula Sabati mamua a e ike auanei oe i na mea pohihihi o ka baiba(a, aia i laila oe e ike ai i kau hana kupono e hana aku ai ia hai, a pela no hoi oia e hana mai ui ia oe, aia iloko o ka baibala e ike ai oe, he mea no nana oe i hana oia no IEHOVA KE AKUA MANA LOA, aia no iloko o ka haihala ke kumu Kanawai oiaio o ke Akua, a oia no ke kahua oiaio o ■ na Aupum h pau i kukulu ai i ko lakou mau j kumu Kanawai, « malalo wale no oirf kahua 1 o Hawaii e ku nei, a noloko mai no o laila i ka heluna nana e kaohi nei ia kakou. " CJ« mau ka eo o ka aina i ka pono, " nanj, loa kela olelo, a oia olelo he olelo Euaneiio no ia a ua sila ia a ua paa loa. A o ke aupuni aole i koho ia kahua, o kona mea maopopo loa e mahaio ana no ia aole kamana nona e kapili iaia e paa hou ai, a mai puni wale kakou i ka poe ai-a nana e apuhi mai ia kakou

e hoole aku aole he Akua. Eia hou, oka Moi, na Lunakanawai Kiekie, na Kuhina, a me ka poe kaulana a pau o keia Keneturia, a me na Keneturia i kaa hope ae nei, he j mau lala no lakou no ua Kula Sabati la, a ) ua ike biiibala io no, ua poina anei oukou 1 ka haiolelo lubile ana a ko kakou Moi e noho mai ana imua o na haumana Kula Sabati oka Mokupuni o Oahu iloko o ka luakini hoole Pope o Kaumakapili. Eia kana i olelo ai, he haumnnn nu no ke Kula Sabati o Polelewa, aole no au i poina i ka'u pauku i hoopaanaau ai i ko'u#wa opio, elike me kekahi keiki o keia mau haumana. Oia keia, "Aolee haawi aku oukou i ke kau wahi no ka diaba!o, " Epeso 4 : 27, oia ka pauku baibaia a ko kakou 11 oi i hoopaanaau ai, a ke ninau aku nei au ia oukou e na nmkaainana Kula Sabati o Lanakila nei, aia mahea kau pauku hoopaanaau e Kaiwi ? aia mahea kau pauku e Loe ? mahea hoi kau e Hana ? e ku h»omaha ana au e wiki oukou. Eia hoi keia, i ko'u wa opio he wahi hau- ■ mana hoi au no ke Kula Sabati a Kev. L. ' Laiana o Waimea i Kohala Hema, Hawaiii, 1 a o ka'u kumu kula la no ia, a kumu Kula ! Sabati, he mea nui no ina haumana oia i Kula Sabiti ka hoopaa baibala, aua paa io no i na haumana. A eia kekahi o ka'u mau pauku i hoopaa ai, ua hoomanao mau. " A no hoi ke waihi) nei ke koi lipi ma ke kumu 0 ria Innu, a o kela laau o keia laau i hua ole mai i ka hua inaikai e kua ia i lalo a e kiola ia'ku iloko oke ahi pio ole, "ku i ka hooweliweli keia pauku. A na oukou e kaana aku no oukou iho, aka o ka'u e noi aku t\ei ia oukou, huli nui oukou i ka baibala holookoa i ole ai e lalau, i ike ai no hoi oukou he ola no ko oukou ilaila a e naauao 10 no. O ke Kula Sabati, u> akaka kona mau ano n»u ; eha mea a'u i wae ni, a oia no ke kula e hoohui pu la ai na mea a pau loa iloko o ku manaoio hookahi, ke Akua hookahi ame ka uwao hookahi, i hoonaauao ia ai no ka honua nei, a pela no ; no ka Ii ni ke Kula Loio, Kula h'oa, Kula Kauka a me ke Kula li, &c., he mau inakahiki wale no a pau kou noho haumana ana, aka, o ke Kula Sabati, aole ona palena ; e noho ana oe i haumana no keia kula mai kou wa opio a hiki i kou alu-a ana, a komo nku oe ika muliwai anoano. alaila, pau kou noho haumana ana no ke Kula Sabati o kei* honua, a e waiho ana oe i na kaumaha a me na luuluu o keia noho ana iluna o kou ohana a me kou mau hoa haumana o laio nei, a e komo aku ana oe iioko o ke Kula Sabati nui launa ole o luna, o luna lilo loa, a e halawai pu aku auanei oe me na haumana hemolele a pau oke Kula Sabati oka helu akahi, a ilaila aku oe e mele ai i na mele lani ona puali oke au iluna, a oia no ka pomaikai pookela ioa i loaa ika mea i hoomanawanui i ke Kula Sabati, a e hui pq aku arra oe me ka Ona nui o na Kula Sabati a pau loa, me ka Haku lesu Kristo. ona kula eae a pau mai na Kulanui a hiki i na kula liilii, he loaa no he wa e hoomaha ai, aka, oke Kula Sabati, aole ona wa e hoomaha ai, aole lea no ; a oia no kekahi mea like ole o na kula e ae me ue Kula Sabatl. Eia no kekahi, aole e nana ia mawaho, ina ilihune a waiwai, kiekie a haa- 1 haa, ui a pupuka, aka, aia maloko e nana ia ai, e like me kahi Lazaro ilihune. Eia ka lua ona ninnu a kakou ao ka pau no ia. Maluhiluhi loa anei oukou ? E hoomanawanui ka pono. II Ano ke aha e emi nei na Kula Sabati o kakou ? He nui na kumu i emi ai o na Kula Sabati o kakou, ahe msalahi wale no, ana oukou oaee hooirfio mai 1 O kekahi kumu no o ka emi ana ona Kula Sabati o kakou, no ka emi mai no o na kanaka, a malalo no oia kumu akaka loa 1 kuahaua iho nei na Moi o kakou e kauoha | mai ana ia kakou e hooulu i ka lahui, oia , leo o na Moi, ua lohe pono no kakou a pau, m kaapuni ia e laua mai Hawaii aku nei a hiki i Kauai, e koi ana e hooulu i ka lahui, i ii.) ko laua ike no ua emi io no ka lahui, jehe« aole anei kakou i ike ia mea ? uaakaka loa, he hoomalau iho ka mea nana e hoole mai ana, elua no nae mea akaka loa o ka emi ana ona knnaka. Oka mua oka pau no i ka make, a o ka lua o ka hele no ma ke ano aea, i na e ninau kakou auhea la o mea ? e hai mai no auanei oukou ua make. Auhea hoi o mea ma ? ua pau i ka hele loa aia i Maui, o lakou no a pau o na makua no a me na keiki, hele a ohana ka hoi o na wahi elemakule wale no koe o kauhale, lohe ia mai nei nae hoi e kii ia mai ana no, huli I pau ka hoi ka wai, auwe! Pehea iho la ka I hoi ka nina kuai a me na kuleana, a me ka I hale ana ī kukulu iho la ? aohe alawa ia iho , oia. O mea ma aku hoi o kela kauhale, ua 1 p»u loa lakou i Oahu i kahi e ioaa wale mai ' ai, o kekahi poe aia i kumakahiki, o kekahi | poe i We o kohola, i ka lepo Manu, a o mea | īho hoi, aia hoi laua i Manu-a, o ko'u manao | io no Ueia ua emi rnai nei na Kula Sab»ti o kakou, nui no ka make ame ka hele i na ! npan» e aku ; A me na mokupuni e nku. 2 Eia no keia kumu e emi nei na Kula Sabati o kakou, ua komo i ka hoomana Pope, ka heomana a lesu i kauoha ai ia Petero ! wahi a na kahuna a lakou, a o mea hoi ua komo i ka Molemona, a ua hele nui i Lanai i kahi o Kaululaau, no ka mea au i laila ke ola a e pau ana kakou.a peia hou 'ku auanei ua puu honua hou o Laie a ua pono loa lakou, ola, ma ia mau mea ua kue loa lakou iko kakou makemake u ua manao no hoi au ua kue lo i no hoi lakou i ka makemake o lesu Karisto. Ka mea nona na Kula Sabati a un lawe pu lakou i na keiki nie ka makemake ole ona keiki, a oia no kekahi kumu emi nei na kula 55abati. i 3 Eia keia kumu nana e hoemi na kula Sabati o kakou. Ona inakua no, na makua haipule ame na makua hoomaloka, na makua nana ponoi na keiki a me na makua hanai pu, he mea kupanaha keia i ko'u ike. Uoko o Augate oka makahiki 1878, k«'u lawelawe pono ana. aku nei i ka oihana he kahu kula Sabati, uuku loa no na keiki i loaa ia'u, ao na keiki wale no aole na makua pu kekahi, a i keia manawa, oke koena iho ona keiki i koe iho moi lima mai o ka poe i aea a'u ī hoike mua ae nei, aneane e pau loa mai lakou i ke kula Sabati o Helani, oluolu loa no au ia, aka, o na keiki wale no keia e hele mai nei, a nui loa ko'u haohao no na makua ua hoike aku au i ka inea nana e malama ana ke anaina, ua makemake au ina makua nana na keiki e hui pu mai me makou i kekahi Sabati ae, he oiaio, aole loa i hiki mai na makua nana na j keiki a ua hoike aku hu i ko'u manao imua | o na keiki wale no a nie kekahi mau makua j kakaikahi, a e kali ana au i ke ko ana oia ; rnea ke hiki aku i ka la 31 o Dekemt)ba iho i nei. Ai na oukou e īho ae i keia Sabati, rfiaTla, e ike auanei oukou o na kamalii wale no, ona makua aole, ua molowa maoli, oin na mea kupanaha la a'u i hoike mua ue nei, iloko o ka wa mamua he eleu loa na makua, aka, i keia wa, ua hookananuha ma--011 no, n pela no ī na hana maikai a pau, ua peki i hope a ua hoohao Joa au i keia ano e, a mai hoohalike oukou eko Lanakila me lakou. Aoleipau.