Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 4, 25 January 1879 — Page 1
This text was transcribed by: | Malialani Cabaniss |
This work is dedicated to: | Hawaiinuiakea School of Hawaiian Knowledge |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA
Kuokoa me ke Au Okoa
I HUIIA.
NA OLELO HOOLAHA:--O na Olelo Hoolaha he 10 laina kakau lima, he Hookahi Dala no ka puka mua ana: elua puka ana, he $.10; no hookahi mahina, he $2.00.
NA KANIKAU A ME NA MELE:--He 4 Keneta ka uku no ka lalani hookahi, ua like me $1.00 no 25 lalani.
HOOLAHA MAU:--E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia aku a kekahi pule ae.
E hoomanao e na lehulehu, aole e hoopukaia kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mele, ke ole e hookaa mua ia mai ka uku.
KA
LIO KEOKEO
---O KA---
WAOAKUA!
KE KANAKA OPIO PUUWAI WIWO OLE, KE PUKONAKONA O KONA MAU LA, A O KA OI HOPO OLE O KONA MAU ENEMI.
MOKUNA XIII-----HELU 17.
Ano ke ano pouli ia wa, nolaila, kakali iho la oia a kau loa ae ke aliiwahine o ka po iluna i ike pono aku oia i na mea ana i lohe ai.
Ua loaa paha iaia ka hora hookahi o kona noho ana malaila, a ia manawa malama loa ae la ka mahina, hoomaka aku la ia e kolo a ma kahi o kekahi mau laau liilii e ulu ana, a ike aku la ia ekolu mau ilikini e hapai ana i kekahi wahine maluna o ke kua o ka lio; a ike aku la o Kelekona ua like no a like me Limunui kona ano. (Alama.)
Ike aku la o Kelekona, o na ilikini no ia a laua i mahuka mai ai. Ike aku la no hoi ia, o Kaliko a me ka wahine ilikini ke ku ana a me kekahi ilikini opio kekahi. Lana iho la ko Kelekona manao e kokua aku ia Alama, nolaila, huli hou ae la ia mahope e kii aku i kana ihe, a i ka loaa ana a hou hou mai, ike aku la keia ua hoomaka na ilikini e hele me ka lawe pu ana ia Alama a me ka lio keokeo ma ko lakou mau lima.
Huli hou ae la o Kelekona a loaa kona lio, a kau aku la iluna, a hoomaka aku la e hahai aku mahope o Alama a me na ilikini. Aka, no ke ano luhi o ko Kelekona lio, aole hiki iaia ke awiwi loa, a nolaila, aole no ona ike koke aku i na ilikini a me Alama.
Ma ia hope, puka aku la lakou mailoko aku o ka ululaau a hoea he awawa, a malaila lakou i ku nui iho ai.
Hoomau aku la no o Kelekona i kona hele ana a hiki ma ka pili laau, a malaila, kaohi ia i kona lio a lele iho la ia ilalo.
Hoolohe aku la o Kelekona i ke kamailio o Alama me ka wahine ilikini.
Heaha la kau hana i manao ai e hana mai ia ʻ u? i ninau aku ai o Alama i ka wahine ilikini.
Ke manao nei au na ʻ u ponoi no e pepehi aku ia oe, na kuu mau lima no e o aku i kou puu i ka pahi, no ka mea, aole makemake ke alii o makou e ike ia oe, aole no hoi ona ae iki e pepehi aku makou ia oe, makemake kela e lawe ia oe i wahine mare nana, aka, aole i like ko ʻ u manao pela, no ka mea, he enemi ino loa oe no ʻ u a ina he mea hiki ia ʻ u ke hana, ina no ua wawalu aku au i kou kino holookoa mailuna a lalo a make oe me kuu mau maiuu, wahi a ua wahine ilikini nei.
Heaha la ka hewa nui a ʻ u i hana aku ai ia oe, i hoolilo mai ai oe ia ʻ u i enemi ino loa nou? wahi a Alama.
No ka mea, ua hoomahuka aku oe i ka haole ili keokeo, wahi a ka wahine ilikini.
Ia manawa, lohe aku la lakou nei he mea ano e ma kahi loihi loa aku, nana aku la ua poe ilikini nei ma ke komohana o lakou, a ike aku la i kekahi mau mea eleele e hele mai ana. I ke kokoke ana io lakou nei, i ae la ka wahine ilikini, he poe ilio ahiu keia, makemake au e ike i ko lakou haehae ana i ke kino o ka wahine Paniolo a weluwelu.
Ina o ko oukou makemake ia e make au, alaila, e ki koke mai oukou ia ʻ u i ka pua, a i ole e hou mai oukou ia ʻ u i ka pahi, mamua o kuu make ana i na niho oi o na ilio ahiu o ka waonahele.
Heaha la ka oukou mea e manao ai e hana mai ia ʻ u, i ninau hou aku ai o Alama.
E hoopaa ia ana oe i ke kumu laau me ke kaula a paa loa, a i ka manawa e hele mai ai ka poe ilio a inu wai iloko o ka muliwai a honi mai ia oe, alaila, e lele mai auanei lakou a haehae liilii i kou kino i na apana lehulehu a make oe, oia ka makou i manao ai e hana aku ia oe.
Eia no o Kelekona ke hookokoke mai nei ma kahi a lakou e ku nei, aka, no kona ike ana i na ilio, nolaila, kakali iho la no ia ma ia wahi me ko lakou ike ole mai nae iaia nei.
Hoomaka aku la lakou nei e hele ma kahi o kekahi kumu laau nui, a kukulu ia o Alama malaila, a hoopaa ia me ke kaula a paa.
Eia no ke holo mai nei na ilio, a i ka hoopaa ia ana o Alama ma ke kumu laau a paa, hele aku la ua poe ilikini nei a kaawale, he kanalima paha iwilei ka mamao, a ku nui mai la malaila, me ka nana i ka hana a ua poe ilio nei.
Ke kolo nei no o Kelekona iloko o ka mauu loloa, a hiki aku la i kona wahi i haalele ai i kona lio, lalau aku la ia i ka pauku laau ana i lawe pu mai ai, a kokolo hou aku la a hiki ma kahi a Alama e paa nei. Ua kokoke loa na ilio ia Alama, o ka ilio makamua ua hoomaka ia e lele aku iluna o Alama. Ia manawa hou ae la o Kelekona i ka pauku laau mamua ponoi o ka ilio, no ka mea, ua kuni ia ka pauku laau i ke ahi a ua a. I ka ike ana no nae o ua ilio nei i ke ahi e a ana mamua iho ona, huli ino aku la ua ilio nei a hoomaka aku la e hono no ka makau i ke ahi.
Oki aku la o Kelekona i na kaula i hoopaa ia ai o Alama a moku, a ia manawa, akahi no a ike mai na ilikini iaia.
Hoao mai la na ilikini e holo mai ma kahi a laua nei e ku nei, aka, aole nae e hiki ke holo mai, no ka mea, ua puni loa iho la lakou me na ilio.
O ka ilikini keia a paa ana i ke kaulawaha o ka lio keokeo, haalele iho la ia; no ka lele ana ae o kekahi mau ilio e nanahu iaia.
I ka hemo ana nae o ka lio keokeo, holo pololei mai la iloko o ka ululaau e kokoke ana ma kahi a Kelekona ma e ku ana, a ku iho la ua lio nei malaila.
Holo aku la o Kelekona a hopu aku la i ke kaulawaha o ka lio keokeo a alakai mai la me ka i ana aku ia Alama, e wiki oe, e hele a kau i kou lio a holo aku, a mahope aku au e holo aku ai.
Lele ae la o Alama a pili ae la ma ka aoao o kona lio, a ninau mai la ia Kelekona, he lio na nae paha kou? Ae aku la o Kelekona, a ia manawa, holo aku la o Alama.
Kiola aku la o Kelekoni i ka pauku laau ana, a holo aku la a kau i kona lio a hoomaka aku la e hahai mahope o Alama.
Holo aku la o Alama a loihi, kaohi mai la i kona lio a kakali iho la ia Kelekona, aole no nae i loihi, hui aku la o Kelekona me ia. Ninau aku la o Kelekona, pehea kou paa ana i na ilikini? Ua hopu lakou ia ʻ u i kuu wa e moe ana iloko o ka ululaau, paoho au i ka wahine ilikini lapuwale e hooluliluli ino ana ia ʻ u.
Lele mai la ua wahine ilikini nei a kui mai la ia ʻ u ma ka lae, a i kuu hoomaka ana e ku iluna, kui hou mai la no kela ia ʻ u a haule hou au ilalo a pau kuu ike, a paa au ia lakou.
Hoomau aku la laua nei i ka hele ana a hapalua paha o ka po, hiki aku la laua nei ma ka hale o kekahi Paniolo elemakule.
Loaa iho la kekahi mau mea ai na laua nei malaila, a pau ko laua paine ana, hooluolu iho la laua, aka. o Alama ua moe ia maloko o ka hale maluna o kahi moe, a o Kelekona moe ia mawaho ma ka lanai, a o ke kipuka holo lio oia kona kapa.
Puoho ae la o Kelekona i ke kakahiaka i ka nakeke ana o na pahikaua a me na elua pu, kaakaa ae la ko ia nei mau maka, a i nana aku ka hana, e ku mai ana he poe koa.
Pehea kou hiki ana mai maanei, i ninau mai ai ke kapena o na koa.
He pio au na na ilikini, wahi a Kelekona, aka, ua mahuka mai nei au ma ia lakou mai, a nolaila hiki mai nei au maanei.
He oiaio no paha na mea au e olelo mai la, aka, he haole mahuke no nae oe, a ua lohe mua no au i ka moolelo kou mahuka ana.
Owau a me ko ʻ u poe koa nei, mai Kadowa mai makou, i keia manawa e hele ana makou e malama i kekahi papu maluna ʻ ku nei, ma ka aoao o keia muliwai e kahe nei, nolaila, e hele pu oe me makou. Eia no ko makou moku kiakahi ke lana mai nei, ua ike mua mai nei makou ia oe iluna o ka moku, nolaila, hele mai nei makou e hopu ia oe i pio.
MOKUNA XIV.
Ku iho la o Kelekona a nana aku la i kona lio, ia wa hoomaka ae la ia e holo a pili ma ka aoao o ka lio, me kona manao e kau maluna a e holo aku, aka, mamua o ka hemo ana o ke kaula kaohi iaia, ua hahau mai la kekahi koa iaia i ke kumu o kana pu a hina aku la o Kelekona ilalo.
Lawe aku oukou iaia iluna o ka moku, wahi a ke Kapena o na koa.
Kamailio mai la o Kelekona i na koa, i mai la, aia maloko o ka hale kekahi wahine i hele pu mai nei me a ʻ u, e oluolu anei oukou e kamailio pu au me ia mamua o ko oukou lawe ana ia ʻ u iluna o ka moku. Aole makou e ae ana i kau noi, wahi a ke Kapena o na koa.
Lawe ai la lakou ia Kelekona iluna o ka moku a hoopaa iaia iloko o kekahi rumi o ka moku, me ka hoonohoia i eha mau koa e kiai iaia.
Manao iho la o Kelekona e hoihoi hou ia ana oia iluna o ke Sana Mele, kona moku ana i mahuka mai ai. Hoomanao ae la ia, ina e loaa iaia kekahi wa kupono, e mahuka hou no ia.
Elua la o ko lakou holo ana, hiki aku la ka moku o lakou ma kona awa e ku ai.
Mamua o ka hoopaa ia ana o Kelekona iloko o ka papu, lawe ia mai la oia imua o ke alii koa a kamailio pu me ia, a i mai la ua alii koa nei, hookahi pule i koe alaila, e hoouna ia aku oe ma Valaparaiso.
Alaila, alakai ia ae la o Kelekona iloko o ka papu a hoopaa ia iloko o kekahi keena, a hoonoho ia kekahi mau koa elua mawaho i ka po a me ke ao me na pu e kiai iaia.
I ka lua o ka la o kona hoopaa ia ana, oiai oia e nana ana ma kekahi puka aniani, ike aku la ia i ka hele ana mai o kekahi mau hoki elua ua kaumaha i ka mea ai a na koa.
Komo mai la ua mau hoki nei iloko o ka papu, a hoomaka ae la e owala me ke peku ana, a ku aku la na koa kiai i ka peku a hina aku la ilalo. O na koa e kiai ana ia Kelekona, ua lilo loa ko laua mau maka i ka nana i kela mau koa i ku aku la i ka peku a na hoki lawe ukana, ia manawa i lele aku ai o Kelekona mailoko aku o kona keena ma ka puka aniani a holo mahuka aku la iloko o ka nahele.
I ka ike ana o na koa kiai iaia, hoomaka laua e ki aku ia Kelekona i ka pu. I ke kani ana o kekahi pu, ku aku la kekahi hoki a make loa, a o kekahi pu aole i kani.
Holo aku la o Kelekona iloko o kekahi ululaau liilii, a mai laila aku, komo i ka ululaau nui e ulu koke mai ana.
Oiai o Kelekona iloko o ka ululaau, ua ike oia ua maloo a puha kekahi mau kumu laau. Aka, iaia e noho ana, lohe aku la ia i kekahi mau kapuai wawae mahope ona, nolaila, hele aku la ia a komo aku la iloko o ka puha o kekahi laau a pee iho la.
Lohe no nae ia i ke kapuai o kekahi mau koa e hele ana mamua aku ona, a hoomaopopo koke oia, e huli ana lakou iaia.
Elua paha hora o ka noho ana o Kelekona iloko o ka puha laau, puka mai la ia iwaho, a hoomaka e hele aku iloko o ka ululaau.
I kona hele ana nae i ka pili laau, ike ʻ ku la keia i na koa ekolu e noho ana ma ia wahi, a nolaila, huli hou mai la keia a hoi hou i ka puha laau ana i haalele iho ai.
He mau hora loihi no o kona ala ana me ka pili ole o kona mau maka, a no ka nui o kona maka hiamoe; kolo aku la ia iloko o kekahi mau laau liilii a haule aku la moe.
Aole i pau.
Leta mai ka Pae Aina mai o Gilibati.
APAIANG NOV. 12, 1878.
REV. H. BINGHAM; Aloha nui oe:--
E ike oe i na mea hou mai ka malama o Oct. a hiki i keia la; I ka la eiwa Oct. ua hiki mai kekahi mau waa ia nei mai Marakei mai no ka mea ua kipaku ia mai kekahi poe, ua kanalima paha a oi ka nui, o keia poe i kipaku ia mai, oia no ke koena o kela poe pio i kipaku kahiko ia mai i ke kaua o ka M.J. 1877, a ke noho nei maanei; I ka la 15 o Oct. ua holo au me Te-Ka ʻ bure a me Teraoi i Tarawa i hoihoi makou ia Mrs. K. Haina, me ko makou lohe ole i na mea i hana ia ma Tarawa, aka, i ko makou hiki ana ʻ ku alaila lohe iho la makou ua auhee mai o Te-Namanoku a me kona poe ponoi, ao kekahi kaikaina ona oia o Tekaiekieki ua pepehi ia a make loa me ka okioki liilii ia a weluwelu loa aole no hoi i kanu ia; o kekahi kaikaina ona oia o Ten Kautoa (Tekineneua) ua lilo i ka moana, aole i hiki i ka aina nei, a o ka waapa kekahi o ka haole i lilo pu i ke au, me na kanaka he umi paha a keu, aole nae ka haole maluna, ua lawe ia ka waapa e ka poe i auhee, a o ka poe i hiki ia nei ke noho nei maanei.
Ua holo mai keia poe i ka po, ao makou ua holo aku i ke ao ana ʻ e, a o ka makani, mai ka hema hikina mai, ua nui no ke au, aka me ka hoomanawanui i ka hoe ana pela makou i hiki ai i Tarawa a pela no i hiki hou ai ia nei, ke kapu nei na waa, aole holo koonei i Tarawa, a pela ko Tarawa aole holo ia nei. Ua paipai au i na hoahanau e haawi mai i ai na na wahine kane make a me na keiki makua ole, a ua loaa iho nei he 11 ope hala (Kabubu) ua mau no ke kuai ana i na buke 85 Kauoha Hou i lilo, a he 54 Himeni 23 Helunaau (Warebui) a he mau Karaki a me kahi mau Palapala aina.
Ke mau nei no ka piha mau o na halawai, ma ke Sabati ka Poakolu, a me ka Poalima a na wahine i ke hele mau nei o Nabukitake i na halawai Sabati i keia mau malama, ke haawi nei kahi poe i ka mahine hou, a o kahi poe aole haawi; ua kula hou iho nei mau i ka la eha o keia mahina, no ka mea, ua hoomaha ma ka la elima Oct.
Ke noho nei no o Te-Ka ʻ bure ma maanei me ko laua mau makua, a o Teraoi no hoi a me kana wahine, no ka mea, aole i maopopo ka pau o ke kaua, no ka mea, ke noho nei ko Tarawa poe kipi ma Buariki e hoomakaukau ana no ke kaua a pela no hoi koonei poe. Nui ke kaumaha o ko maua manao no keia haunaele ana o Apaiana nei, aka aole no i maopopo i ke kanaka na mea e hiki mai ana.
Maikai no nae ka noho ana o makou me na kanaka, aole kolohe iki mai, mehe mea la no o na la kaua ole, aole komo wale mai maloko nei o ka pa, ina aole kuleana. Eia no maanei o Tito Haina me maua, ua oluolu loa, aka aole nae pololei ke kino aka ua maikai nae ke ola, ua mau ko Mrs. E.L. Leleo, oluolu mai ka malama mai o June a hiki ia nei a ke hooikaika pu nei no ma ke kula ana i kahi manawa. O ka huina nui o na haumana a ʻ u i hoike ia oe ma ka ʻ u leta o ka malama o Sept. ua emi mai i keia wa, no ka mea ua hele kahi poe oonei e noho ma ka aoao hema o ka aina. E hoi mai ana o Bauro ma ia nei no ka haunaele o kahi a laua e noho la, no ka mea, ua make o Te-Kahunare, a o kona poe ua holo aku i Tarawa. Ke mau nei ke kula o Tekea ma Aonobuaka, a he mau no ka makaale o na hoahanau malaila. Ua kapae makou ia Rakubo mawaho o ka Ekalesia; no ka mea ua hui pu aku oia me na pegana, aole hele iki ina halawai. Ua noho pu me maua ka poe pio o Tarawa o Mrs. Haine i lawe mai ai: a o ka wahine a Te-Kabunare a me na kaikamahine pu kekahi me maua. Hu nui ko maua aloha no ka poe e noho nei me na naau kaumaha a pilikia, a ke kaniuhu pu nei maua me lakou me ke kuka mau ana.
E na hanau mua o keia hana aloha, e hoomanao no maua a no na haumana a kakou iloko o ka Haku, e aloha ia Binamu w a me ka olua keiki.
O makou pu kai aloha ia oukou. Aloha.
G LELEO.
Na Anoai o Kona Akau
Ma ka la 31 o Dek. o ka makahiki i hala he Hoike Kula Sabati ma Helani, i Kahaluu, a ua lono pono ia mai, ua malie na hana i hanaia, a ua ku hei i ka mahaloia.
Ua hai mai ka hope kiai o ka ekalesia huiia, ua mahaloia na leo himeni i mele ia a me na haawina Kula Sabati; a ke haawi aku nei ka mea kakau i ka mahalo ia Hoike Kula Sabati a i ke Kahu Kula Sabati hoi, J.G. Hoapili Esq.
Ma ka la 1 o Ianuari, 1879, he Hoike Kula Sabati ma Holualoa, no ka ekalesia o Kailua, malalo o ke alakai ana a ke Kahu Kula Sabati a me na luna ekalesia.
Aole no he hoike nui keia, he wahi hoike hapaha wale no, i ka nana aku a ka mea e kakau nei, ua ku no i ka mahaloia, ua eleu no hoi na kumu papa a me na haumana pu, a ua olioli au i ka ulu ole mai o kekahi haunaele ma ia la.
Eia hoi kekahi mea a ʻ u i mahalo loa ai, o ka maluhia o ka la Hape Nuia; aole i ike ia kekahi mea ano e ma ia la mua o ka makahiki hou, ua malama ia no ia la me ka maluhia.
Ma ka la 2 o Ianuari o keia makahiki, ua malama ae ka Hon. G.W. Pilipo, he paina luau no ka la hanau o ka Moiwahine Emma Kaleleonalani, ua malama ia keia paine luau iloko o kona hale hou i kukulu ia ma Keauhou.
Ua nui na haole i akoakoa ae ma ia paina, iloko o ka paina ana, ua haawi mai la na Miss Elikapeka Pilipo Luukia K. Pilipo, a me Puniwai Pilipo, i na mele kani hone o Maunaolu; o ke kiekie paha ia o na hana ma ia la.
KEIKI KUPANAHA.
Aia ma Keauhou kekahi keiki i hanau kupanaha ia mai, a penei kona ano: Ua hana no ke Akua i na wahi a pau o keia keiki, aka, aia ma ka lima akau. eono manamanalima, ua hoopili ia aku la ia manamana me ka manamana nui o ka lima akau, me kona maiuu pu. Hanauia keia keiki kupanaha na George k me Haili w. Nani a kupanaha na hana a Iehova.
KAIMALINO.
Ae-kai o Kona, Ianuari 3, 1879.
Ua hoike ae o Rev. Mahomet Abou, kekahi kahunapule Mahometa ma Medina, Tureke, e olelo ana, ua hoike mai o Alohe iaia, e oili mai ana ka la ma ke komohana mamua a i ole mahope iho o ka la 11 o July o ka A.D. 1879, a ma ia la ka e hoomaka po ia ai na Karistiano a pau.
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau ma keia, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke papa loa aku nei au i na kanaka a pau, o kela ano, a me keia ano, mai hookuu wale, a kuulu i ko lakou mau holoholona maluna iho o kuu aina hoolimalima, o waiho ia ma Ukumehame, Maui, @@ aina o Ohia, i loaa mai ia ʻ u mai ka mea Hanohano, J.M. Kapena. Kuhina kona Aina e. Lio pipi, hoki, kekake, $1.00 na manu ai kalo $0.25, pakahi, kapu na wahie aole e kua wale, kapu na laau hua lewa i ka lani, oia na niu, ina e loaa aia kekahi e kii ana i ka niuniu, e uku no oia elima dala, i ole e kaa mai, na ke kanawai ka hana. E na hoa, mai hookuli, e hoolohe no.
O. NAWAHINE,
Waihee, Jan 3 M.H. 1879, 89@ 4@
Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hookapu loa aku nei au i kuu aina hoolimalima i loaa mai ia u mai ka Papa Hoonaauao mai, oia ke Ahupuaa o Makawao. ma ka mokupuni o Maui, aole e hookuu wale i na lio, pipi, hoki, kekake, hipa, kao a me ka puaa, ma luna oia Ahupuaa o Makawao, ua kapa loa, aole e hookuu wale i na holoholona i olelo ia maluna. Ina o ka mea hookuu wale i kana mau holoholona me ke kuleana ole, e hopu ia no a e lawe ia i ka pa aupuni no ke komohewa. A pela no na ano kanaka a pau, aole e kii wale i na mea a pau maluna o na Ahupuaa ia i oleloia maluna, a o ka mea hoolohe ole i keia mau olelo, e hana ia e like me ke kanawai o ka aina. E hoolohe i keia olelo hoolaha o pilikia auanei.
T. AKANA LIILII.
Makawao, Maui, Oct. 1, 1878. 851 tf
KO BIHOPA MA
BANAKO MALAMA DALA!
E malama no maua i ke dala o na kanaka maloko o ka Banako, penei:
Ina hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala $300 a emi mai paha. alaila, e uku maua i eono hapahaneri ukupanee makahiki, mai ka la o ka lawe ana mai a hiki i ka la o kona ohi ana, ke waihoia ke dala hoomoe i ekolu malama a keu paha. Aole ukupanee e helu ia no ka hakina o ke dala hookahi, aole no hoi no ka hapa malama.
Ina ohi koke oia i kana dala, aole i hala na malama ekolu aole ukupanee.
Ina i manao ke kanaka e ohi i kana dala, e pono ke hoike e mai oia ma ka Banako i kona manao ohi, i kanakolu la mamua o kona ohi ana, a o kana Buke kekahi ke laweia mai.
Ma ke kikoo wale no a ka mea dala e haawi ai i kana, a o ka Buke kekahi ke laweia mai.
Ma ka la mua o Sepatemaba i kela makahiki a i keia, e houluulu ai i ke dala, a e huipuia ka ukupanee me ke kumupaa o na dala i hoomoeia no na malama ekolu a keu, a mahuahua, ke kumupaa e loaa i ka ukupanee.
Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300, alaila, hooholo pu ka olelo.
E weheia ka Hale Banako i na la hana a pau.
851 tf BISHOP & CO.
WAI HUI O KA HAU.
---MA KA---
"BONANZA"
MA ALANUI HOTELE!
---NO---
JNO. W. CROWELL, (Kolowela.)
E loaa no i na keonimana a me na lede o keia kaona, kahi e hoomaalii ai i ka wela ikiiki o ka houpo, ke kipa aku ma ka hale inu wai hau huihui o Kolowela ma kahi i hoikeia maluna, ma o aku o ka halekuai o Grant a me Robertson ma Monikahaae, Honolulu. E naue ae malaila i ike pono.
(876 3m)
Ale ka Wai ke Ike Aku:
I keaha la hoi?
I na Waiwai Nani ano Hou loa hoi paha o ka Halekuai o
GOO KIM.
Nana aku no hoi oe. "Hoonuanua i Apua a Kalamaula."
Oia no hoi na Hainaka Silika Nunui Eleele a Ulaula, Pulu, Wai Gula a Wai Dala, Na Hainaka liilii Lei A-i. Na Mamalu kane, wahine a me na Mamalu liilii kihi weluwelu o na kaikamahine. Na uhi huihui nani nunui a liilii. Na Kihei Silika lau ma kaekae. Na Koloka kamalii nani a me na Koloka hoopumehana no na bebe. Na Huluhipa lau a me na lole huluhulu holoku o na wahine. Na Muumuu keokeo o na wahine lihilihi ma ke alo a me na Palekoki. Na Papale wahine Malina i hoopinanaia kekahi aoao, hele keia a kapakahi Manuia o Keokoi ka moku. Na Papale Waiokila aiai, a ke kau mai i ke poo, moa uakea lua kela ke pa iho ka la, a he nui wale na ano papale e ae i ike ole ia mamua. Na Hulu Eheu Manu no na papale wahine, e kau ai ka iwa. Na Kalakoa hou loa, na Makalena a me na lole Iliwai, na Puuwai Gula a me na Gula Pepeiao o na wahine. Na Kamaa ano hou o na kane, wahine a me na kamalii, na Kuka Kanahai, na lole wawae a me na Palule o na ano he nui wale, a me na Pale Pakaukau
Na Hainaka Silika Hou loa o kela a me keia ano waihooluu like ole, nui a liilii, na Kalakoa Huluhipa ano hou loa, na Makalena o kela a me keia ano, na Moena Pake, Ti Inu a me na mea hou e ae he nui wale na ano mai Kina mai.
O keia mau waiwai, eia no ke ahu mai nei o na ano hou loa wale no, a me kekahi mau waiwai e ae he nui loa i hiki ole ke ke helu papa aku. Ina aku no hoi a kapalulu hou mai, ma kela a me keia ku ana mai o ka mokuahi o na aina e. Nolaila e komo hale no e na hoa o ka iu o ka la, e wae i ko oukou mau iini aole no hoi makou e uiha iki, ke hele mai oukou e kuekaa i na waiwai ina no ke kuai a nana wale no paha. E kuaiia aku no keia mau mea ma na kumukuai haahaa. Ma na Poakahi a me na Poaono, oia na la e kuai hoopaki loa ia aku ai ua mau waiwai nei.
858 tf GOO KIM.
HALEKUAI PA.
KE OWAKA NEI ME KA PANIO
Na Waihooluu o na Pa,
---O KUU---
HALEKUAI HOU
---ma ke---
Alanui Nuuanu.
Ua hoonee ia ae nei ka Halekuai Pa e pili pu ana me ka Halekuai o Goo Kim, ma ke alanui Nuuanu, aia ma ka puka elua o ka Halekuai ma ke kihi o ke alanui Chaplain, makai iho o ka pa o ka Moiwahine Ema.
Ke hoike ia aku nei i ka lehulehu, eia maloko oia Halekuai e loaa ai ia oukou na waiwai i malalo iho:
Na Pa Nui a Liilii
Na Pa Huewai Lepo
Na Pika Wai, nui a Liilii
Na Kiaha, o na ano waihooluu a pau
Na Bola, o kela me keia ano
Na Ipukukui Hele Po.
Na Ipukukui Kau Hale
Na Ipukukui Aila Mahu
Na Ipuhao o na ano a pau.
Na Ipu Ti
Na Ipu Waiho Waihau
Na Pa Waiholoi Maka, nui a liilii o na ano a pau loa, me na waiwai e ae he nui hiki ole ke hue pau aku.
Ke kahea ia aku nei no ka lehulehu e hele mai no oukou e ike maka, a e wae no au ia oukou me ke kumukuai makepono loa mamua o ko na Halekuai Pa e aku o ko kakou kulanakauhale alii nei. Sam-wo-chung
Honolulu, Iulai 24, 1878. 869 6m
MAIKAI KA HOI KA PAPA!
---A ME---
KA LAAU O KOU HALE!
NO HEA LA?
KAI NO HOI NO KAHI O
WAILA MA!
Nana aku no hoi ia la
Ohi ka Io o ka Laau o Makawao
I ka ua mea hoi o ka nani o
Na PAPA! Na PAPA!!
---A ME---
NA PONO KUKULU HALE
O NA ANO NO A PAU.
Aia ma ke kihi o na
ALANUI PAPU me MOIWAHINE!
HONOLULU
MALAILA E LOAA AI
E LIKE me ka MAKEMAKE
---NO KE---
KUMUKUAI MAKEPONO LOA!
PAPA, PAPA, PAPA,
Na Papa Huluhulu, Na Papa Manoanoa, Na Papa i kahiia, Na Papa Kepa, Papa Hole Keokeo, Papa Hole Ulaula
NA LAAU, NA LAAU,
Na Kua, Na Kaola, Na Aaho, Na Moli, Na Peapea, Pine Huluhulu, Pine i kahiia.
NA Papa a me na Laau Ulaula!
Pili ulaula, Pili Keokeo, Pani Puka, Pani Puka Aniani, Ipuka Aniani, Puka Olepelepe.
PENA O NA ANO A PAU
Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui, Aila Pena, Aila Hoomaloo, Waniti, Pate.
NA LAKO O KELA A ME KEIA AKO!
Na Ami Puka Hale. Na Ami Puka Pa.
ANIANI!
Pepa Hale a me na Lihilihi
E LOAA NO MALAILA.
PAAKAI HELU 1 O KAKAAKO me PUULOA
No ke Dala Kuike, e loaa no na mea a pau i haiia ae la, no ke Kumukuai Emi loa. O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau, e loaa ʻ ku ana ia lakou, e hooko koke ia no ia me ka lawa pono.
E Kipa Nui Ilaila, i ike i ka Oiaio
@@@ 3ms