Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 4, 25 January 1879 — Page 3
| This text was transcribed by: | Marisa Kanani Julian |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
OLELO HOOLAHA
Castle a me Hatch
O KAKELA OPIO A ME F.M. HATCH, ua hui laua ma ka lawelawe ana i ka oihana Loio
Ua hiki ia laua ke kui mua o na aha a pau, mai ka Aha Hoomalu a hele @@na. A e lawelawe no hoi ma ka hana poi i ka hooponopono waiwai ma ka imi ana i na Palapala @@@
Aina, ka hana ana i na Palapala Kuai. Hoo@@@@, a me ka Hoaie Dala ana.
W.R. CASTLE @@@@ @@@@@ @@@.
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
ALFRED S. HARTWELL,
(HAKAWELA.)
LOIO a he KOKUA ma ke KANAWAI!
Aia kona Keena Oihana maluna ae o ka Hale Baneko Hou o Bihopa ma. $67 tf
CECIL BROWN.
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
A HE AGENA no ka H@@@@@ ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu.
Helu 8. Ahahui Kaahumanu. @@@@@ H.P.A. 2y
S.B. DOLE,
HE LOIO A HE KOKUA me na KANAKA
MA KE Kanawai. E hiki no iaia ka lawe i na hihia o kela a me keia ano imua o na Ahahookolokolo a pau o keia Aupuni. Keena hana ma Alanui Papa, maluna ae o ka Halekuai o
L@@@@.
H@@@@@@ @@@@ January, 12, 1878. @ly
RICHARD F BICKERTON
(PEKETONA)
LOIO a he KOKUA ma ke KANAWAI!
E HELE ANA OIA IMUA O NA AHAHOOKOLOKOLO
a pau o kona Aupuni ma na ano hihia a pau, ina paha ma Oahu nui, a ma na Mokupuni eae.
Ua makaukau mau oia i ka hana ana ina Palapala pili ka-nawai o keia a me keia ano.
Ua hiki no hoi iaia ke hoaie dala aku ma ka moraki ana inaaina, ma ka ukupanee haahaa loa.
E hanaia na hana me ka hikiwawe a ma ka uku haahaa.
Keena hana, Helu 23 Alanui Kalepa, elua puka ma o aku oka hale kauka o Kauka Minuteole. 840 ly
S.W. MAHELONA
HE LOIO! HE KOKUA A HE PALE
Ma ke Kanawai
Ua makaukau e lawelawe me ka mikioi a me ka eleu luaole i na hihia a pau o kela a me keia ano imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia aupuni. Ua hiki no hoi ke kakau i na palapala a pau e pili ana i ka Oihana Loio. E loaa no au ma ko’u hale noho mauka iho o Kawaiahao, a i ole
ma ke keena hookolokoloo ka Aha Hoomalu a me ka Aha Kiekie ma Honolulu nei. O ka poe makemake e aie dala, heoluolu ka ukupanee. 876 3m
JNO. LOTA KAULUKOU.
LOIO A HE KOKUA.
Ua makaukau au e lawelawe i na hihia a pau o kela a me keia ano iloko o na Aha Hookolokolo a pau o keia Au-puni. Ua hiki no hoi ke hana i na palapala a pau e pili ana i ka Oihana Loio me ka eleu. E loaa no au ma Heeia Koolau-poko, a ma Honolulu no hoi i kekahi manawa. 877 3m
DAVID K. MALEKA.
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
Ua makaukau au e lawelawe i na hana a pau ma keia Oihana imua o na Aha a pau o ka
mokupuni o Hawaii. E loaa no au ma ka hale ho okolokolo ma Hilo, a e hooko ia no na kauoha
mai na wahi a pau o ka mokupuni me ka hiki-wawe loa. 882 ly oc26
EDWARD KEKOA
He Loio no na Aha Kakau ole ma Hawaii. Aia kona Keena Oihana ma alanui Waianuenue,
ma o mai o ka hale ho okolokolo o Hilo, o Nani Kaauea ka inoa. E loaa no ma ke Keena ma-
waena o ka hora 8am a me ka hora 4 pm, keole he pilikia e ae. 882 ly oc26
J. KAPOHAKIMOHEWA.
He Loio a he Kokua.
No na Aha Hoomalu a me Apana o ka moku-puni o Maui. E loaa no au ma Makena, a e
hooko ia na kauoha mai na wahi e ae o ka mo-kupuni me ka eleu a me ka hikiwawe loa.
883 6m no2
S.M.P. KALEO.
He Loio, he Kokua, a he Pale ma ke Ka-
nawai.
No ka Aha Apana a me ka Aha Hoomalu o ka Apana o Wailuku, Maui. E loaa no au
ma Waiehu, Waihee, a i ole ma ka Hale Hoo-kolokolo ma Wailuku. 884 ly no9
P. NUI.
LOIO! LOIO!
O ka Ua Ukiukiu o Makawao, Maui.
Ua makaukau oia e kokua i na mea a pau e hele aku ana i ona la, ma na mea pili kana-
wai imua o ka Aha Apana a me ka Aha Hoo-malu, me ka Aha Keena a ka Lunakanawai
Kaapuni o Maui. E loaa no au ma ka Hale Hookolokolo o Makawai, a i ole ma Haiku.
885 ly no16
HENRY N. KAHULU
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
Ua makaukau no au e lawelawe i na hana a pau ma ka Oihana Loio imua o na Aha a pau
o ka mokupuni o Oahu. E loaa no au ma ko makou Keena Oihana ma alanui Papu, Helu 31.
E hookoia na kauoha mai na wahi a pau o ka Mokupuni me ka eleu a me ka hakalia ole.
885 ly no 16
ASA KAULIA.
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
Ua makaukau au e lawelawe i na hana a pau ma keia Oihana imua o na Aha a pau o ka
mokupuni o Oahu. E loaa no au ma ke Keena Oihana ma alanui Papu, Helu 31 ; a e hooko ia
na kauoha mai na wahi a pau o ka mokupuni me ka eleu a me ka hikiwawe.
885 ly no16
L.A. THURSTON
LOIO!
WAILUKU, MAUI.
889 6m dec 14
E Kuai ia Ana
HE 1,000 Hipa a me 8,000 Kao
O ka Hui Hanai Kao o Kaupu-
Lehu ma Kona, Hawaii. E ni-
Nau ia H. Cooper (Kupa) o Kailua.
858 tf A.S. CLEGHORN & GO.,
OLELO HOOLAHA
E MANAO ana o MR. CLAUS SPRECKLES o Kalepo-ni, e hana i auwai nui ma ka mokupuni o Maui; no ka hookahekahe wai maluna o na mea kanu. O ka mea a mau mea paha e makemake ana e eli i elima haneri kapuai a oi aku paha o keia auwai ma ka olelo aelike a e uku ia aku no hoi no ka hana ma ka heluna o na kapuai kubita, a i ole ia ma ka heluna o na kapuai loa o ka auwai i eli ia; ke noi ia ‘ku nei lakou e ninau ia B. Schussler ma Haiku, Maui, a i ole ia William G. Irwin & Co., ma Honolulu, a e loaa ia lakou na hoakaka kupono. CLAUS SPRECKLES, 658 tf B. SCHUSSLER.
OLELO HOOLAHA.
OLELO HOOLAHA.
UA lilo ia Airine Haake Kahalemakua Ii ka @@@@ ma o “Hanaloa” a me ke kula i @@@@ @@, ma Waipio, Ewa, ake ho okapu nei ia ma ia wahi, a o @@@. Kiwaka ka mea nana
e malama. A.F. JUDD, Kahe na Airine. Honolulu, Sept. 9, 1878. 878 dec
AINA KUAI A HOOLIMALIMA.
HE Kanalima Kumamaono eka aina ma Iwiwlei, makai iho o ka Halepaahao, He Loko I-a Aina Kao, Aina keu Paakai, aina kula a me ke kai. A me kekahi mau eka aina ma Pe@@@@, he aina @@@@, aina kalo a me ke kai. He oluolu ke kuai ana. E ninau ia J.R. COSEY, K@@@ Honolulu. 865 tf
HOOLAHA A KA LUNAHOOPONO-
PONO WAIWAI.
UA ho okohu poeo ia mai ka mea nana ka inoa malalo iho ma ka la 19 o Okatoba, i loaa hooponopono no ka waiwai o Charles H. Loscomb o Wailuku, Maui make. Nolaila, ke hai ia aku nei na mea a pau he mau loko ko kakou no ka waiwai o ka mea i make, e hoike mai, iloko o na malama eono mai kela la aku, e hooleia ka lakou mau koina. A o ka poe aie a he mau waiwai paha ko ka mea i make ma ko lako uli-ma e paa nei, e pono e uku a hoihoi koke mai, a ina he mau aie ko ka mea i make i kekahi mea amau mea paha, e pono e hoike koke mai. H.A. LUSCOMB
Lunahooponopono Waiwai C. H. Luscomb i make.
Wailuku, Maui 889 tf
Hoolaha Papa.
KE HOIKE ia aku nei na AILA HONUA kupono ole, no lakou na kuhikuhi i hoike ai malalo iho. Ua ike ia ka pilikia nui, ma ka lawelawe ia ana, oia hoi ma ka hoomae-mae kupono ole ia ana; a o lakou na mahu i emi iho malalo o hookahi haneri degere Faranaheita. O na mea a paa he mau
aila ka lakou, ke papa ia aku nei ko lakou kuai ana, haawi ana a me ka ho olako ana i keia ano aila i na kanaka, me ka hoao ole ia mamua a ike ia ka pono.
O ka hoopai no ka mea kuke i ke kanawai, a he emo iho ma-lalo o na dala he Kanalima, aole hoi e oi aku maluna o na da-la he Elima Haneri, a i ole e hoopaahao ia me ka hana oloea
aole e oi aku mamua o ka makahiki hookahi.
Eia na Aila i Olelo ia.
O ka Aila KOMETA, e a ana ma ke ana wela o na degere
he 86 a hiki i ke 93. Faranaheita.
O ka Aila ALADINA, aneane e a ana ma na ana wela a
pau.
O ka Aila ORIENATELA, e a ana ma na degere he 95.
O ka Aila DAYLIGHT, e a ana ma na degere he 91.
O ka Aila LUSTRE, e aneane a ana i na degere a pau.
O ka Aila a ka Hui EUREKA, e a ana i na degere he 84.
Kaukauia i keia la 14 o Okatoba, 1878.
881 tf W.C. PARKE, Hamuku.
Ko Kuai.
UA makaukau ka mea nona ka inoa mala la iho e kuai ‘ku i na ko e ulu nei ma Keoloewa, Kalihi, ma ka paepae,lalani a me ke kuai pau loa no ke kumukuai makepono loa. E loaa no ka mea nana e kuai malaila. E. STREHRZ Honolulu, Jan. 8, 1879. 893 3ly
PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
MOKUMAHU HAWAII
“LIKELIKE”
KAPENA: : : REYNOLD.
Poalua-Jan. 28, hora 3pm …………Kaapuni ia Hawali
“ Feb 4 “ ………………………....Hilo
“ Feb 11 “ …………..Kaapuni ia Hawaii
“ Feb 18 “ ………………………….Hilo
“ Feb 25 “ ……..……Kaapuni ia Hawaii
“ Mar 4 “ …………………………Hilo
“ Mar 11 “ ………….Kaapuni ia Hawaii
“ Mar 18 “ …………………………Hilo
“ Mar 25 “ ……………Kaapuni ia Hawaii
AOLE AIE NO NA UKU OHUA?
Ke hoole ia aku nei ka aie no na uku ohua, a ke hoike ia aku nei i ke akea, ina he mau paiki, ukana a puolo hooili ko lakou e pono e hoailona ia me ka moakaka pono; aohe no e ae ia ka lawe ana i na ukana, paiki a me puolo i hoailona ole ia ke ole e kakau ia ka loaa ana mai.
HE KUIKE KA UKU UKANA.
Ma na ukana a pau a na makamaka, e pono e uku mua ia.
A e hookoia no na kauoha no ka lawe a hiki i kahi i makema-keia. A e malama ia no me ka makaala na ukana, paiki a me na puolo, lio, pipi a me ka hoki.
E hoailona ia me ka moakaka na Pahu
Rama a me Waina.
O ka poe no lakou na ukana o keia ano e pono e hoailonaia me ka moakaka, a i ole e kakauia me ka moakaka ka loaa ana mai o ka poe no lakou keia mau waiwai.
O na koina no na pilikia a me na poho, e pono e hoike koke ia mai iloko o ka malama hookahi.
Aole e ae ia na hookele kaa, na keiki a me na mea like,e pii iluna o ka mokuahi i ka wa e pili mai ai i ka uapo, aia wale no a pau na ohua eepakeke i ka lele.
No ke ake nui o hoopomaikaiia ka lehulehu kaahele, ua hoo-loli ae nei na ona o Likelike i ka Papa Hoike Manawa o ia Mokuahi e like me maluna.
Ma ka Hale Oihana e loaa’i aa Palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e lii ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai. E hookaaia ka uku ukana
ka wa e noiia aku ai. WILDER & CO.
I KO’U manawa e kaawale aku ai mai keia Aupuni aku,ua koho aku au i kuu hunona oia o Fred. H. Heyselden i luna nana e nana i ke kula o Lanai, a pela no hoi me ko’u mau waiwai a pau a me na pono ma Lahaina. WALTER M. GIBSON Honolulu, Aug. 5, 1878. 871 tf
DR. F. LESLIE MINER.
HE Kauka Lapaau a me ke kokua ana i na wahine hanau keiki. Aia kona keena hana ma ka Hale Kuai Laau Lapaau o E. Strehz, ma ke kihi o na alanui Papa me Hotele. 881 ly
KAUKA O.S. CUMMINGS, M.D.
HOMEOPATIKA.
O ia ke Kauka i kamaaina mua ia oukou e na kanaka Hawaii ma ka inoa,
“KULU WAI LIILII”
Ua hoi mai nei oia, a e pahola hou mai ana oia i kona akamai lapaau ia kakou. Aia kona Ke-
ena Lapaau a me kona wahi noho i keia wa ma kahi i noho mua iho nei o E.P. Akamu ma ke
alanui Ema. 888tf
KO
C. WEST
MAU
HALE HANA KAA HOLO LEALEA!
Kaa Lawe Ukana,
Kapili Kapuai Hao,
ME KA
Hana Hou ana i na Kaa Nuhaha.
E LOAA no i ka poe e makemake ana i na mea i hoikeia maluna ke hele ae ma Pelelewa ma ewa iho o ka hale-kuai o Kakela me Kuke, a makai o Ainahou, mauka mai o ka Hale Date. E hana ia na hana a pau me ka maikai wale no. E hooko ia no hoi na kauoha me ka eleu, a me ka hikiwawe.
(576 3m)
He Nui Anei Kou Makemake i no
Mekini Humuhumu Lole?
Ina pela, alaila, e kipa mai no ma ka Halekuai
O
KAKELA A ME KUKE
A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ano MEKINI a me WHEELER a me WILSON
mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai o ka mea hookahi.
Ka MEKINI a SINGER
ma ke $50 pakahi, a me ke ano
MEKINI a WILCOX me GIBBS,
ma ke $30 a hiki i ke $40 ke kumukuai.
I mea e pau ai ko oukou kanalua o na Maka-maka no ke kupono o keia mau ano Mekini, e
naue mai no me ke kuihe ole, a e ike no oukou iho. 862 tf
KE kahea ia ‘ku nei na lala apau o ka hai hoolimalima aina o Kamooloa ma Kalia Waikiki-kai, e akoakoa ae me ka Puahea oia ka la 23 o keia mahina e hiki mai ana. Ina aole e hiki ae kekahi lala a mau lala paha o ka hui i ka wa i oleloia, alaila, e hookaawale ia’ku mailoko aku o ka hui. E.M. UKU, Perceidena o ka Hui, KaNa Honolulu, January, 16, 1879. 694. 2ly
HE LETA MAI APAIANA MAI.
Koinawa Apaiana, Aug. 27, 1878.
I na kanaka o Apaiana ma Tarawa, ke kakau aku nei makou ia oukou e hoolohe ia
Leleo, no ka mea, aia me ia na elemakule e hele pu ala me ia. A pehea ko oukou ma-nao? aole anei o oukou makemake e hoi hou i Apaiana i hoohui pu ai kakou malalo o na kanawai hookahi, no ka mea ua haihai ia ke kanawai ma o ko oukou hele ana i Tarawa, a eia no hoi keia manao e olelo ino ia auanei ko kakou aina e na haole no keia kumu oia hoi ko oukou hele ana i ke kaua.
E na kanaka a me na hoahana aloha,aole anei o oukou aloha i ko oukou kanawai ponoi? (Kakau inoa ia) KAIEA
HUI KALEPA O NA MEA ULU O KA PAE
AINA HAWAII. – Ma ka Poaono oia ka la mua o Feberuari M.H. 1879. Ke kauoha ia ‘ku nei na lala a pau o ka “Hui Kalepa o na mea Ulu o ka Pae Aina Hawaii,,” e akoakoa mai ma Waihee nei no ke kakau inoa ana; a me ka hookaa ana hoi i ka haa-wina dala e like me ka nui o na mahele a
kela a me keia i koho ai. L.W.P. KANEALII.Waihee, Maui, Jan. 18 1879.
KULA SABATI O KAUKEANO – Ua haawi makana aku nei ke Kula Sabati o Kaukeano
i kokua pu ia e na hoahanau oia ekalesia,he Bele no ka Halepule o na mai lepera ma Kalaupapa, Molokai. He hana ku ia i ke aloha me ka mahaloia.
AHA Hookolokolo Kaapuni o ko Hawaii Pae Aina, Apana Hookolokolo Ekolu, Hawaii, ss. Kau o Novemaba,1878. Kainulama (w), ka mea hoopii no ke oki mare, kue ia Iaone (k, ka mea i hoopii ia. Hoopii oki mare. Ma ka pala-pala hoopii i olelo ia maluna no ke oki mare, ano ua kauoha ia, o ka olelo hooholo e oki ana mai ka berita mare aku, e hoo-komo ia ma ka moolelo o ka Aha, mamuli o ka aoao o Kainu-lama (w), no ke kumu o ka moekolohe a me ka haalele loa o
Iaone (k), i olelo ia, e lilo i mea paa mahope o na malama eono mai ka la i hoopuka ia ai keia olelo hooholo ke hana ia elike me na olelo maloko nei, ke ole nae i ike ia ke kumu ku-pono e hoole ai. A ua kauoha ia ka mea hoopii e hoolaha i ke kope i hooiaioia o keia olelo kauoha ma ka Pacific Commercial Advertiser a me ke Kuokoa i kela a me keia o na hebedoma eono; o ka hoolaha mua ana iloko o ka malama hookahi mai ka la aku i hoopuka ia ai keia olelo kauoha; i mea e hiki ai i
na mea a pau, i pili ke hoike mai iloko o na malama eono, loa he kumu ko lakou e hooko ole ia ai ia olelo hooholo a lilo i mea paa. Na ka Aha: F. SPENCER, Kakauolelo Hanaia i keia la 12 o Novemaba, 1878. Hilo, Hawaii, 33. Ke hoike aku nei au me ka oiaio, o na olelo a pau maluna ae, oia no ke kope oiaio a pololei o ka olelo hooholo o ka hihia maluna ae, a e waiho nei ma ke Keenao ka Aha Hookolokolo Kaapuni, o ko Hawaii Pae Aina. Hoike ia e ko’u lima i keia la 26 o Novemaba, 1878. D.H. HITCHCOCK, Kakauolelo o ka Aha Hookolokolo Kaapuni. 892 6t
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma kahooponopono waiwai. Ma ke noi a Kalimahauna ke ka-hu malama waiwai o Maluna he keiki oo ole. Kauoha e hoi-ke i ke kumu ma ke noi o ke kahu i mana e kuai i ka wai-wai paa. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka pala-
pala noi a Kalimahauna (e Kakela a me Haki) ke kahu o ke kino me ka waiwai o Maluna k he keiki oo ole e noi ana e haawiia ka mana e kuai i kekahi waiwai paa o ua keiki oo ole nei, a e hoike ana i kekahi mau kumu kupono ma ke ka-nawai e kuai ia ai ua waiwai paa ia. Ma keia ke kauoha ia
nei, e hele mai ka poe i pili i ua keiki oo ole nei, a me na mea a pau i kuleana iloko o ka waiwai i olelo ia, imua o keia Aha ma ka Poalua, ka la 28 o Ianuari 1879, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, ma ke keena hookolokolo o keia Aha ma Honolu-lu, ma ia manawa a ma ia wahi e hoike ai i ke kumu e haawi ole ia ai ka mana e kuai i ka waiwai i olelo ia. A ua kauoha hou ia, e hoolaha ia ke kope o keia kauoha aole emi malalo o na pule ekolu mamua o ka la i olelo ia e hoolohe ia ai keia noi ma ka Nupepa Kuokoa, he nupepa i paiia ma Honolulu i olelo ia. Kakau ia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina i keia la 8 oIanuari 1879. A.FRANCIS JUDD Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie A.Rosa, Hope Kakauolelo 893 3t
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o Elia k o Hono-lulu i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai A.F. Judd. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i luna-hooponopono waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a J. Ioela o Honolulu, Oahu, e hoike mai ana o Elia k no Honolulu, Oahu, ua make kauoha ole ma San Francisco, California, mawaena o October a me No-vember 1878, a e noi ana e haawi ia ka palapala hookohu lu-na hooponopono no waiwai ia J. Ioela. Ua kauoha ia o ka Poa-lua ka la 4 o Feberuari, 1879, oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai ia, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha ma Honolulu, a ma ia mana-wa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu Ina, he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi ia. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Ha-waii i ekolu pule ma ka Nupepa Kuokoa he nupepa ma Ho-nolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Ianuari 13,1879. A. FRANCIS JUDD Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie. 894 3t A. Rosa, Hope Kakauolelo.
Olelo Hoolaha.
E ike na kanaka a pau ma keia palapala. Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa a ke hookapu aku nei au ina kanaka a pau, koe ka poe nona ke kuleana i hoo-limalima ia mau kai, aole e holo na waa maluna o na koa-hee o Heeia, aole e lawaia me na upena, aole e ula ma na po ma-
hina, aole e lamalama ina po pouli, aole pili keia ina kanaka oluna ponoi o ka aina, koe nae ko lakou lalau ana i ka la ka-pu a ke Konohiki, alaila, e uku elike me ke pono, a i ole ia ; e hoopii ma ke Kanawai. Pela hoi, ke papa pu ia aku nei ka loko kuapa o Heeia, ua kapu na mea a pau ke hele e lawaia, koe ka poe i ae ia me ka lalau ole ina ia i papaia, ina i ike au, a mea eae paha e hai mai ia’u, e koi no au elike me na olelo maluna. S. KAALE Ianuari, 14 1879. 894. 4t*
KE papa ia aku nei na kanaka a pau aole e komohewa a lawe wale a hoopoino i na mea ulu, a kukulu wale a hookuu wale paha i na holoholona a komohewa paha ma ke ano e a’e maluna o na aina ponoi a me na aina i hoolimalima ia e ka Hui Mahiko o Waihee, Maui. O ka mea hookuli i keia hoopii koke ia no e like me na Kanawai o ka Aina, nolaila o ka hoolohe oa ka pono o pilikia auanei. JAMES MAKEE & CO. Waihee, Maui, Sept. 7, 1878. 876 6m
Hoolaha Hookapu
KE hoike aku nei au ma kei aina e loaa ana kekahi pipi a i ole he lio paha e hele auwana ana maluna o kuu mau aina ma ke
Awawa o Manoa a me Palolo!
Mahope iho o keia la, alaila, e hoopii ia no ka mea a mau mea nona keia mau holoholona ma ke kanawai. CHAS. LONG. Honolulu, Jan. 15, 1879. 894 1m.
C.C. Coleman.
Awara a he Mea Hana Mekini,
Kapili Kapuai Hao Lio
A ME KA
Hana ana i na Kaa Lio, & c.,
Hale Hana ma Alanui Alii, e kokoke la i
894 ke Alanui Papu. 3m
ANO NO I LOAA MAI NEI!
NA KAA LIO
HOLO LEALEA!
Na Kaa Lawe Ohua a me na kaa holo palua mau mea hoikeike aku, mai ka Hale Hana Kue
mai o ka Hui o Cortland ma Nu Ioka. DILLINGHAM & Co., 876 tf Na Agena kuai ma Hawaii nei.
Nuhou o ko na Aina e!
Kikako. Eia ka olelo a ka nupepa puka la o Ladana o kela kolamnu loa a Generila Robeta e noho @@@@@ nei, ua hoonoho ia ‘ku la lakou e pa@ @ @ @@@ i ke ala o Peiwar; o keia ke ala o@ @@@ @ @@@@@ ekolu, a ma-laila hoi na p@@@ @@ Beretania e @@@@ nei a hiki i Kapule, Kanadahara a me Herata. A o ka puali koa hoi a Generala Baraunu ke kupaa ala ina ka makaukau ma Jeilala-bad, a ke hoouna ala oia i kekahi mau mahele koa e hele e @@@@ e paa ae i na alanui a me na ala holo no na kakai pua o Khyber,i mea e loaa koke ai no @@@@ mawaena ona a me Kabala; o ka puali koa hoi malalo o Generala Beddulph, ua hele ae oia ma ka eheu hema, o ka puali kaua e maki ala ma i Kueta mai a i Kanadahora; a o na kama-aina o keia wahi he noho hoa’loha me na me na puali koa Beritania. O ka lanakila i loaa ia Generala Robeta, oia ke kumu i
hookuu akea ia mai o Kabula i na Beritania. O na kauhale o Peiwar, Kortianda, Shutar a me Guardan aia no lakou ma ke aoao hi-kina hewa o Kabula, a aia no lakou a pau ma ka laina moe pololei mai ke Kapitala mai o na Ameer a hiki i Inia Beritania.
A o ke kauhale hoi o Guarden Dewar no na Afeganitana ia ma kahi kokoke i ka mu-liwai o Helsnund nona ke kiekie he 1,076kapuai maluna ae o ke kai.
O keia kaua kaulana i hooili ia ai e Ge-nerala Robeta ua pahola ae la kona kaulana ; no ka mea, me ka nui ole o na ola i mohai ia, ua lilo pio mai la a me ka wehe akea iaana o Kabula a me na kauhale e ae ma ka h ikina hema
Ke ala mauna o Kyber. O keia ala ma-una e olelo ia nei oia “ Ke ala Mauna o Kyber” he 28 mile kona loa, a ma kekahi mau wahi he lehulehu o keia ala mauna ua hoouna ia kekahi mau kaua weliweli ma-waena e na koa Beritania a me na Afega-nitana. Ma ka malama o Aperila, o ka
makahiki 1843, ua komo aku o Generala Pollock iloko o Afeganitana me kona puali koa me ke kokua ia mai e na puali koa ka-maina ehiku, me ekolu regimana kaua lioa me 14 pu nui. Ua nui no na kaua i hoo-uka ia a me na ola i poino ; aka nae, o na kumu wale no o keia komo ana o Generala Pollock, no kona ake e wawahi ia na pali paa o keia ala ma una, a me ka hoakea ana ae ipuka e komo aku ai na lahui a pau, e like me na aupuni eae malalo iho o ka ma-lamalama o ka la: me keia mau puali koa oia i waele ai i na hihi pea o ka nahele a me na kiekiena o na puu o keia lalani ma-una. Ua nui na koa Afeganitana i kue mai ia lakou nei a ua nui no hoi ka pilikia, aka
me ka hoomanawanui o Generala Pollock, ua lilo ae la ka ipuka o ke ala mauna iaia a me ka luku pu ana aku hoi i na papu e kokoke mai ana.
Na hua waina o Afeganitana. Mai ka mea kakau mai o ka Nupepa Standard o Ladana i ike ia iho ai kekahi mau mea e pili ana i na hua o Afeganitana ka mea hoi nana i hoeueu mai i ka manao o na Iseraela, e hoouna i mau kiu ia lakou i ae mai ai maanei o ka Muliwai o Eshcol. eia kana
olelo ; “ He nui loa na hua ai ma ke ala hele e luluu ana ma kela aoao a me keia aoao a he makepono no hoi. A no ke ano o ua hua la aole a’u mea e hoohalike ai ma na aina a pau o ka Honua nei. Hooka-hi wale no ano huhui waina a’u e hoike ae ai ; oia hoi keia ; o ke ano o ka hua hoo-kahi a me kona nui, ua like no ia me ke kino o ka walanuta (Walnut,) a he loloa hoi ka huhui ; aole hoi he kanaka loihi e pau ai ka loa o ka huhui hookahi.”
LADANA. Ua wehe ia ae na hana e Gen.Robeta, ka alihikaua o na koa Beritania, ma Jellalabad, kahi hoi o na aliikoa o na puali kaua o Afeganitana, ua hiki mai ka manawa o ka Liona o Beritania e hoomalu aku ai ia lakou.
Ua ulu ae kekahi haunaele o na kama ai-na ma Kieu, ua nui ka poe pilikia a me ka hookahe koko ana, ua kahea koke ia na koa,ua hoomaka ka hakaka aua me ke kipu ia aku e na koa, a he 80 o ka poe hoohaunaele i make.
Bombay. Ua manao ia ua hiki ae o Gen.Stuart o na koa Beritania i Kadahara i ke-
ia la, mawaena mai o Gwaja.
Ladana. I keia la, ua holo mai la na au-moku kaua Beritania no Ismiel.
O ke kiaaina o Kaadahara, ke hoomakau-kau nei oia i kona mau koa, no ke pale ana
aku i na puali kaua Beritania.
O ke Khan o Kelat, e hoohui aku ana oia me na koa Beritania.
Kikane. – I keia la i ku mai ai ka mokukaua Beritania Hereford mai Enelani mai,
me na pono o ke kukulu ana i ke kia Hoo-manao o Kapena Kuke, K.N., a ua makau-kau no ke kukulu ana ma Hyde Park.
Ma Hong Kong, ua kukulu ia ae he kia Hoomanao no ke Kuhina Nui Lord Bea-
consfield o Beritania.
Wellington – Ua hoolilo aku o Hon. Mr. Waterhouse ia Hon. Mr. Martin i na eka
aina, he 34 000 i paa i ka pa ia me 33 000 hipa, me 700 pipi, me 40 lio a me na lako hale, &c. O ke kumu kuai, he £. $5,000.
Ladana. – He uha poino kaa ike ia ae ma ka muliwai o Orue ma Farani; a he 84 poe
i pau i ka make. O ke kumu oia no ka na-haha ana o ka hiu.
MOKUAHI “KAPIOLANI.” – Ma ka la Saba-ti i hala i ku mai ai kahi mokuahi “Kapio-
lani” i Honolulu nei, ua ku mua ae oia ma Lahaina a me Kahului mai Kapalakiko loa mai. He mokuahi kolo ukana no ka onamilio-na o ke kula o Kamaomao a ua emi iho kona nui malalo o kahi mokuahi “Waimanalo.” Hoonana noi hoi ka helena mai o ke kai loa.
I NA LUNA NUPEPA KUOKOA.
Ua makemake ia na Luna NUPEPA KUO-KOA a pau mai Hawaii a Kauai, i ka wa a
oukou e hooili mai ai ia makou i na dala o ka poe lawe nupepa ; e hoike pu mai i ka papa inoa o ka poe hoo@ua palua mamua ae o ka la 31 o Maraki i kulike ai me ka ma-kou @aia. A i hiki hoi ia makou ke hookaa-wale pono i na Kii Makana no ia poe.
NU HOU KULOKO.
NA HOME – Ma ka po o ka la apopo, Sa-bati Jan. 25, e haawi ana o Mr. S.B. Dole
he haiolelo ma Kawaiahao maluna o ke Kumuhana e kau ae la maluna, NA HOME.
MOKUAHI “KULANAKAUHALE O NU IOKA.”
-Ma ka Poalua iho nei i ku mai ai ka mo-kuahi “Kulanakauhale o Nu Ioka” mai na panalaau mai o ka Hema, a ma ia auina la no i holo aku ai no ka makeke o Kapalakiko
MANUWA BERITANIA.- Holo o keia mau la iho, e ku mai ai ka moku kaua Beritania
Triumph, me ka hae o ka Akimarala o ka moana Pakipika, e pulelo ana ma kona mau kia. He moku hao ke Triumph, he 14 pu nui, 3,893 tona kona nui, a he 800 lio ka ikaika o kona enegini mahu.
HE MAU KUAUA KOIKOI – Ua haule nui iho na paka ua eloelo o ka hooilo ma Haiku a me na wahi e pili ana. He mea ia e hoohauoli ai i ka naau o ka poe mahi, a he mea no hoi e pono ai no ka aina Pela mai nei ka leta a E. Helekunihi o “Hana ua Lani haahaa” ia makou.
MAI PALIULI MAI.- Mai ka peni mai a Rev. S. Kamakahiki o Haiku, Maui, i ike iho ai makou. Ua hemo aku kekahi ko-e mailoko aku o Kanahuna (k) o Paliuli. Nona ka loihi he eiwa iniha. Hookala-kupua no hoi la.
LA KONOHI O NA PAEE:-O ka Poakolu iho nei o keia pule, oia ka la konohi o na
keiki o ka aina pua. Ma ke kuluaumoe o ka po Poalua ua hoomaka lakou i ka ma-lama kulaia ana no ko lakou la makahiki hou ma ka heokani ana i ka lakou mau mea hoopahupahu.
MAI WAILUKU MAI.- Mai ka peni mai a Moses Malihinihele i kakauia ma Wailuku, Maui, i ike iho ai makou ua kokoke e paa ka uwapo pohaku o Wailuku, a ua ku hou ae la hoi malaila he moku kalepa hou i lawe ae he 23 pake a me 9 haole paahana na ka ona miliona o ke kula o Kamaomao, a me na mea paahana pu hoi kekahi.
HE MAU LOIO HOU:-Ma ka Poalua iho nei o keia pule, ua apono ia na keonimana
malalo nei e lawelawe i ka oihana loio ma na apana a lakou e noho ai, J.W. M. Poo-hea no ka aha apana a me kaapuni ma Mo-lokai, T. Kalaeone no ka aha apana o Ka-waihau ma Kauai, Lililehua no ka aha hoo-malu a kaapuni o ka Apana J.S.W. Kaai no ka aha apana o Hana, Maui.
MA ko makou makaikai ana ma kekahi mau alanui o ko kakou kulanakauhale iloko o keia mau la, ua ike makou me he mea la e lilo ana ke Alanui Papu oia ka helu akahi o na alanui o ko kakou Kapitala nei, oiai ke hoala nui ia mai nei ma na aoao o ua alanui la na hale pohaku uinihapa iloko o keia mau la.
MOKUAHI LIKELIKE.- Ma ka huakai aku nei a ka mokuahi “Likelike” i ka pule i hala, ua halawai oia me ka ino, a no na ho-ra elua ka loihi o kona manawa o ke kali ana malalo ae o ka pali o Kaholo, a niau aku la ma ka lae o Kamaiki no Lahaina me na Awa e ae ma ka hikina.
LETA MAI APAIANA MAI.- Eia hou no ma ko makou lima kekahi leta i piha me na
mea hou o ke kaua mai Apaiana mai, i haa-wi ia mai ia makou e ke kakau leta o ka Papa Hawaii, he leta ia mawaena o ka leta mua a me ka leta hope e paka aku nei ma ka pepa o keia la, aka no ka piha e ana o ka pepa o keia pule, nolaila, ua hoopanee ia a keia pule ae.
HE LEO KAHEA.- Ma ke kauoha a ka Puuku Alii o ka Ahahui Opiopio o Hono-lulu nei, nolaila, ua makemakeia na lala a pau o ka hui e akoakoa ae ma ke keena halawai o kaumakapili maka Hora 7 o keia po Poaono, no ko lakou mau auhau kuleana io iloko o ka Ahahui. Nolaila,
eia ka manawa no oukou e kahea ia’ku nei e hului mai, oiai, o ka hapaha hope keia o ka makahiki. A maia po no hoi e koho hou ai i mau luna nui no ka Hui.
GEORGE RISLEY A ME KALIMAPEHU.- Ma ka auina la Poakolu iho nei ka la konohi o
na keiki o ka aina pua, maloko o kekahi hale Bilioki ma alanui Nuuanu e kokoke ia ma kai iho o Polelewa ; ua ulu ae kekahi hakaka mawaena o George Risley he ke-iki hapa haole a me Kalimapehu oiai laua e pahupahu ana, a mamuli oia hana ua uhau aku la o Geroge Risley me ka menemene ole me ke kumu oa ka laau pahupahu a pa aku la ma ke kuemaka o Kalimapehu a ka-
he nui mai la ke koko, a he manomano ke ike aku, nolaila, ua lawe kokeia ke kolohe a hoopaa ia ma ka halewai.
HOIKE KULA SABATI.- E hoike ana ke Kula Sabati o Honokohau, Maui, ke hiki aku i ka Poaono hope o keia mahina Janu-ari 25. Nolaila, ke poloai aku nei makou i ka oluolu a me ka lokomaikai o ka poe e makemake ana e naue mai ma ia la; e la-we pu mai me na lau oliva a ke aloha, no ka mea, he wahi paina luau ka makou ma ia la i mea e hoopauia’i na hemahema buke
o ke Kula Sabati o Honokohau nei. SAM’L. L.K. MEO Jr. Kahu Kula Sabati.
Moolelo no ka Wati a me ka Wahine
Naaupo.
Aia ma kekahi Kulanakauhale nui o Be-ritania, kekahi kanaka, he kupakako oia no kekahi Hale Kalepa nui. Oiai, ua loihi ko-na noho ana ma ia oihana, a he wahine hoo-p@@au kana, a i ka hiki ana mai i ko laua wa e mare ai, kauoha ia ke Kahunapule e hele mai e hoohui ia laua nei me ka berita o ka mare, a i ka pau ana o ka mare, hoi aku la laua nei i ka hale noho o ke kane, a i kekahi mau la iho, ohi mai la ke kane he mau lole maikai no kana wahine, a lawe pu mai la oia he wati kau hale kekahi, a ua kau ia ka wati ma kona wahi. A i kekahi la ae, hele hou aku la no ke kane i kana
hana, a noho iho la ka wahine e hoomae-mae i ka hale, a i ua wahine nei e pulumi ana i ko laua hale, a kokoke aku la keia malalo pono o kahi o ka wati e kau ana, lohe aku la keia i ke keu-keu mai o ka wati,ia wa huli ae la ua wahine nei a nuku ae la,“ He keu oe a ka lapuwale e pa-henehene
mai nei ia’u i kuu ike ole i ka pulumi ana, aka, ma nae oe e hana hou ia’u ma keia hope aku, alaila, e hoopai aku no au ia oe;” o ko ia nei hele aku la no ia e pulumi. A i ka pau ana o ka ia nei pulumi ana, hoi aku la keia e humuhumu i ko ia nei lole, a ia ianei e humuhumu ana, kani ana ka kora 10 A.M. ia wa, o ko ia nei huli aku la no ia a nuku hou i ka wati, no ke pa-henehene mai ia ia nei i ka ike ole i ka humuhumu,ua kuluhewa ua wahine nei, i ke kani mai a ka wati, e henehene mai ana ia ia nei, i ka wati e kani ana, olelo aku la keia; “Ina oe e henehene hou mai ia’u, alaila, e pepehi wau ia oe, a kiola aku mawaho, a hoi mai o papa nana e lawe aku ia oe i ka Halepaa-hao,” hoi iho la no keia humuhumu, a ka-ni ana ka hora 11, ia wa o ko ia nei lalau aku la no ia i ua wati nei a wawahi iho la,a hoolei i waho me ka nuku pu i ka wati, a me ke kane, pau kahi kanaka lapuwale i ka lawe mai i kana mea ino, he pa-henehene i kuu ike ole i ka humuhumu.
Oi noho hoi o ke kane a kani ka hora 12 hoi mai la keia a ka hale, i nana ae ka hana i ka hora, aole ka wati, ninau aku la ke ka-ne i ka wahine, auhea ka wati a kaua? aia ke ninau mai nei ua wahi kanaka lapuwale nei, i lawe mai ka oe i kela mea, i mea e pa-henehene mai ai ia’u i kuu ike ole i ka pulumi, me ka humuhumu, a ua papa aku nei au iaia, aole make henehene hou mai ia’u, eia nae, aole ona hoolohe mai, nolaila, ua pepehi ia aku nei e a’u, a aia i waho kahi i waiho ai, a hoi mai oe, alaila, lawe aku i ka Halepaahao, ia wa, olelo aku la ke kane.
E auhea oe e ka wahine o kela mea he mea maikai loa, oia ka mea nana e hoike mai i ka loihi o ka hele ana o ka la, a me ko kaua wa e paina ai, ia wa, minamina hou ua wahine nei. He keu no hoi keia a ka wahine kiekie o ka naaupo, aole no paha i hoonaauao ia, i ka lalau no paha a mare ana i ke kane. Nolaila ea, e na makua Hawaii, e hookuu i ka oukou mau kaika-mahine i ke kula i loaa ka naauao, a ike i ka nana wati, mai hookuu ina hana lapuwa-le, a me ka hana hoohilahila, aole no hoi o na kaikamahine wale ke hoonaauao ia, o na keikikane pu kekahi, a he mea hilahila no hoi no ka wahine ka ike ole i ka palapala, ina i kakau leta mai kahi kane, lawe aku la na hai e heluhelu mai, a pela no hoi ke ka-ne ike ole i ka palapala, mai hoohalike me keia wahine e ko Hawaii nei, e haalele me keia wahine e ko Hawaii nei, e haalele ina hana lapuwale e na makua, mai ao i ka oukou mau kamalii ina hana u@o ole o keia ola ana. Aloha oukou. SAM. K. KALAIKINI. Jan. 21, 1879.
Na Anoai a ka Maka i ike Ai.
No hana. Ke niniu mau nei no ka Wi-liko o Hana Plantation i ka nome i na ko ; a ke pua maila no ka uahi ma na puka uahi no ka wili a me ka hoomoa ana. Ke haule mau nei no hoi na paka ua eloelo o Ikuwa,Kapohakoeleele maanei.
Ma ka la Hape New Year, Ianuari 1 1879, ua akoakoa ae na hoa o ke “Kula Sabati”
o Wananalua maloko o ka luakini, e lulu dala no ka hoopaa hou ana i ka luakini me na pili laau. Ua hoomaka ia na hana me ka himeni a S.W. Kaai me kona ohana; na E. Helekunihi, he haiolelo pokole, ma-hope o ka haiolelo ka lulu dala.
Ua hoike mai na komite i na dala, a o ka huina o na dala i loaa mai, $145 dala, a ua
hala i Honolulu ma ka lima o ke komite ku-ai i na lako.
NO KIPAHULU.
Ke hana nei no o C.K. Clark i kana ma-hiko ma Kaumakahi, he hoowaiwai ana ae ia ia apana, a he hoolehulehu ana ae hoi me na kanaka.
NO KAUPO A ME KAHIKINUI.
Ke waiho olohelohe nei ia mau aina, ua hele a owela ka aina, ua nui ka wi o ka ai-na, a ua hele na kanaka i kahi e ; a pela no o Kahikinui, ua kipaku ia na kanaka e ka pololi a ua imi i kahi o ke ola ; a ke lohe ia nei e haalele ana o M. Paiko ia Kahiki-nui no ka make o na pipi.
NO NUU.
Oiai au e noho ana malaila iloko o ko’u mau la kamalii, he nui na kanaka, na kane, na wahine a me na kamalii. No Nuu po-noi mai ka 1840-50, he haneri haumana kula, i keia manawa, aole he kula, no ka nele i na haumana.
NO ULUPALAKUA.
O na biona o Ulupalakua, aole ia e like me mamua, ke emi nei ka nui o ke ko, ua hala ka wa ulumahiehie. He mea mina-mina ke pau keia mahiko, no ka nui o ka la. He mau kuaua nae i haule mamua iho nei, a ua ma-u ka lepo, a ke ulu mai nei na ko i kanuia, me he kanaka la ua loaa i ka mai. Kou haahaa. E. HELEKUNIHI Haiku, Ianuari, 14, 1879.