Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 6, 8 February 1879 — Page 1
This text was transcribed by: | Kä“hau Lucas |
This work is dedicated to: | S. Kawaialoha Aana |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XVII. HELU 6.} POAONO, FEBERUARI 8, 1879. {NA HELU A PAU 897.
KA NUPEPA
Kuokoa me ke Au Okoa
I HUIIA.
NA OLELO HOOLAHA:-O na Olelo Hoolaha he 10 laina kakau lima, he Hookahi Dala no ka puka mua ana; elua puka ana, he $1.50; no hookahi mahina, he $2.00.
NA KANIKAU A ME NA MELE:-He 10 Keneta ka uku no ka lalani hookahi, ua like me $1.00 no 10 lalani.
HOOLAHA MAU:-E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia aku a kekahi pule ae.
E hoomanao e na lehulehu, aole e hoopukaia kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mele, ke ole e hookaa mua ia mai ka uku.
KA
NANEA EEHIA
O KA HIWAHIWA OPIO
AMILE!
KA IWIKUAMOO HOPE LOA O KE
AUPUNI O ABEONA:
KE KOA O NA KAU.
MOKUNA 1----HELU 29.
I KO lakou nei komo ana iloko o ka ululaau, o ka kakou kamalei no ka mea mua i ike aku he puaa ahiu nui, nona na niho i hele a hauhili mahope o kona mau pepeiao. Huli aku la ka ihu o kona lio ilaila, a he manawa pokole ua nale aku la keia mai ka lehulehu aku o kona mau hoa uhai holoholona. Pii aku la keia maluna o na puu a iho malalo o na awaawa a komo loa aku la iloko o na ululaau waoakua, e uhai ana me ka mama loa i ua puaa nei, a hiki i ka nalo loa ana mai ko ia nei ike. Komo aku la ua puaa nei malalo o na lala hauhili a me na lau o ka waonahele lipolipo, a ku aku la keia mawaho o ia upena paa, kahi noho o na holoholona hihiu ike kanaka ole. Kau ae la ia i kana pu maluna o ka lala laau e ku koke mai ana, a hoomaha iho la ia a me kona lio iwaena o ka ulumauu uliuli loloa a nolunolu.
O na omaomaka kukuna la e kieei iho ana mawaena o na lau laau o ke kau hooilo o na pua aala onaona e haihai olelo ana me ke ahi makani huihui-o ka leo o na manu leo hone lea e hoolailai ana i ka wekiu laau-o ka luna lewa o ke poi honua ua waiho kalae molale i ka malie-o keia mau mea a pau, ua hoouna aku la he ulia ano kaniuhu i loko o ko ia nei puuwai, he ano ulia maa mau no ia nei, a i kahi manawa e hiolo iho ana no na omaka wai pumehana ma kona mau papalina; a ano hoi, he mau ano kulu kehau kai o'u mai maloko o kona mau lihi onohi, a pane ae la ia iaia iho me ka leo nawali nawehe hoalohaloha:
"He mau hoike hikimua anei keia no kekahi mau ulia mainoino a keia ao e kau mai ana maluna o ka puuwai oiaio?" A huna iho la ia i kona mau maka iloko o kona mau lima, a puana malie ae la- "Roselia!" Ia minute koke no lohe aku la ia i ka leo hoene o ka pila larita, me he la aole no i mamao loa, me ka leo ano uwe hoalohaloha:
"Aloha-aloha ino oe e Amile, Ka nani, ke koa, ka ui wiwo ole; E ala-e naue-he ino ke hoopu ala, E hoohalua ana i manawa kupono; E ala-e ke koa-ka Haku opio, Ke alii, ka moi nui o ke au a hoea mai!"
Haule hou iho la na mea a pau iloko o ka meha e like me ka mua. Hiki ole iho la i ka opio Amile ke hoomaopopo ina eia no oia ke ala nei a ua haule ia paha iloko o kekahi hihio moeuhane. Kahaha loa ia iho la keia i keia mau olelo ana i lohe aku la; a ua hooi loa ia aku kona kahaha i ka noonoo iho, nohea mai la keia leo-a owai la ka mea e noho nei maloko o keia waoakua mehameha a uluaoa hoi me na holoholona hihiu. OIai keia e nalu ana iloko iho ona no keia mau mea, ua pae hou mai la ua leo nei iloko o kona nani nohenohea a pau, e hiki ole ai i kekahi puuwai kanaka ke ana iho i na koni hookoni ana a ka makahehi:-
"O oe ko'u kakahiaka, ko'u awakea, ko'u ahiahi, Ko'u kau Makalii, Hooilo, Haule-lau me Makili-pua; Oiai ua hanau ia maluna ou e ka mana Lani, Ka honi hoomau o ka ui Roselani mae ole. Mai kanalua i ke aloha o keia puuwai nou, He mea hiki ole i ke au manawa ke holoi ae!
"ka leo-waiho aku hoi i ke kahua kahi i pua mai ai- e hai mai- e moeuhane ana anei o Amile? a he oiaio anei kou mau mapuna lipolani?" Pa hou ana ua leo nei i ko ia nei mau pepeiao:
"E kahele e Amile, Ka pepehi kanaka eia mai; E ninau mai-owai ka pepehi kanaka? Owau nei, eia ua makaukau!"
Lele ino ae la o Amile iluna me ka hikiwawe loa, a me na helehelena piha maina, lalau iho la me ka ikaika i kana pahi paio holoholona-a holo ae la na hoomanao ma kona umauma no kela elemakule kupanaha. "Aka e ka hupo," wahi ana iaia iho me ka akaaka ana'e-"he leo wahine nae kela e pae mai nei. He mau leo mele hoopohihi ano piha i na mea kupanaha a'u i lohe ole mamua-aka-mai hookuu mai i kou leo a moakaka loa, oiai ke hoomaopopo aku nei no au o kou leo hone momona wai meli no e kuu Roselia." A haule hou aku la ia ma kahi mua a hoomaha hou iho la.
Aole no nae i liuliu iho, lohe aku la ia i kekahi owe nehe mawaena o na lau laau; lele hou ae la ia iluna, a ike aku la-auwe! o ka pu uhai holoholona ana i kau ae ai maluna o ka lala, aole-ua nalo aku la! Alawa ae la kona mau-onohi hulili ma o a maanei-aole loa kekahi mea. "Aloha ino kuu pu-ka hoa'loha a kuu makua alii i haawi makana iho ai ia'u, na'u e malama, i kona haalele ana mai i keia ola ana. Aka, he makehewa keia mau kaukau wale ana, aole e loaa wale mai ana ia-e huli aku au. Ke hoohiki nei au ma o na mea maikai @a a pau o keia ilihonua, aole loa wau e haalele i keia mau kuahiwi a hiki i kona loaa ana; a ke loaa aku ka aihue ia'u, e lilo auanei oia i kia hoomanao no ka haule ana mai o keia ulia ano e maluna o Amile nei, a na ka la a me ka ua e lawe i kona hopena i pio na laua."
Huli ae la ua Amile nei a awiwi aku la kona mau kapuai malalo o na lala laau, e halo ana ma o a e kiei ana maanei, e hoolono ana a e hoomakakiu ana; aole no nae i liuliu iho, loaa iho la iaia he meheu. Nana pono lea iho la ia, a ike iho la me ke kahaha nui, he meheu wawae kanaka, he wahine nae ka mea nona ka wawae. "Ma o na lani la," wahi ana, "he wahine ka mea i auwana mai nei ma keia kuono waoakua a hoonele mai nei ia'u me kuu pu." Ukali hala ole aku la keia i kekahi wahi kipuka kalae, a ike iho la ua kokoke aku ka ia i na pa kiekiena o kekahi Kakela o ke au kahiko loa; a i ko ia nei nana pono loa ana aku, hoohalike aku la keia ua like loa me ka hale Kakela ana i ike ai, a lohe ai i ka leo mele ano e oiai oia ma kana huakai i holo mai ai me ke alakei elemakule a Kunimana.
"Ke holopuni ae nei he lia ano e maloko o ko'u mau aakoko, a me he la e puapuai ae ana ma ka waha o ko'u puuwai. He oiaio, he mau mea ano e keia, a no ia ano e, e imi ana o Amile nei i ke ki, kahi e hoike ia mai ai ia mau ano e pau, alaila lealea ai ka uhai holoholona ana maloko o keia ululaau, a hiolani ai hoi ka hooluolu ana o ka po maloko o na paia o ke Kakela i hookahuaia e ka elemakule hiena helepo;" wahi a Amile iaia iho.
Oiai keia e ku noonoo ana iloko iho ona no keia mau mea kupanaha, ike ae la ia i ka hapai ia ana'e o kona papale mai kona poo ae, ua ku mai la ka poka a puka aku la ma kela aoao a ku aku la i ke kumu laau e ku mai ana. Huli ino ae la keia me ka hoomaopopo ole ina ua ku mai la oia a aole paha; a ia manawa koke no keia i lohe hou aku ai i ka leo mele me na huaolelo mua.
"E ninau mai owai ka pepehi kanaka? Owau nei, eia ua makaukau!"
Lele ino hou ae la keia i hope me ka paa ana o kona lima i kana pahi; aka, ike koke aku la nae ia he kino wahine e ku ana mamua pono, e paa ana i ka ia nei pu i nalowale ai-ua like me ka hau kuahiwi ke keokeo o kona aahu-uli palanehe na oho lauoho kalole- a owaka lamaku kona mau onohi. Ma o @a lani la, aole no he mea e ae, o Roselia no.
Nana mai la ia iaia nei, a hoolei mai la i kana pu, a pane hou mai la,:
"E nana mai, e hoomaopopo, a e ike O wau nei imua ou ka pepehi kanaka!"
Holo mai la he poe wahine lehulehu mai loko mai o ka ulu nahele a lawe aku la i ua Roselia nei. Lohe aku la no hoi keia i kona mau mapuna leo uwe me ka ehaeha.
"Ke hilinai nei au ma o ke akua la, aole lakou e hoeha ana iaia;" wahi ana.
E hoomalielie ia oe iho e ke koa opio; "wahi a kekahi o na wahine." Mai manao ino nona, aia oia malalo o ka malama ana a na lima aloha. A ina he aloha ko'u nona, e pono oe e haalele koke mai i keia wahi ano, a mai hoopuka aku i kekahi huaolelo hookahi no kekahi mea au i ike ma keia kuahiwi."
Nalowale emoole aku la ia ia manawa koke me ka haawi ana mai i ka huaolelo aloha hope loa. Lalau iho la keia i kana pu a huli hoi aku la ma ke alanui malihini, me ka maopopo ole ina o ke ala pololei ia a aole paha, e hiki aku ai i ke Kakela o Ku@nana. Ua piha loa keia i ke kahaha no keia mea ana i ike aku la.
Ua hoomaka mai la e uhi ka aahu o ka po maluna o ka aina i ka wa a ka kakou uhai holoholona e niau hooa hookahi ana, e pii aku ana iluna o kekahi wahi kiekiena i hiki ai iaia ke nana a ike aku i ke ala e huli hoi aku ai, oiai, ua pa pono mai la na kukuna olina o ka la ia manawa, mamua o kona napoo ana aku. I ko ia nei kokoke ana aku, ike aku la keia he kanaka e noho ana, e huli ana nae ke alo i o. Ku iho la keia e noonoo ana, a ia manawa huli mai la kela, a ike maopopo aku la keia ina helehelena o ka elemakule nana laua i alakai mai ma ke alanui i ka po mua, a o ke kanakahoi i olelo ia oia ka elemakule pupule hele po o ke Kakela i weli nui ia.
I ka ike ana mai o ua elemakule nei iaia nei, lele ino ae la ia iluna, a kunou hoomaikai mai la, a hele mai la io ia nei. Ua hoomaopopo ole o Amile i kana mea e hana aku ai ia manawa, oiai, o laua wale no kela me keia kanaka hihiua iwaena o ka ululaau waoakua malihini iaia, a aole i ike ia kana mea e hana mai ai. Ku aku la no nae keia me ka wiwo ole, e hoomanao ana, ina oia e hoomaka e hooni me ka manao e hana ino mai, alaila, e halawai koke no ka oi o ka ia nei pahi i kona puuwai.
Aole i pau.
KA LIO KEOKEO O KA WAOAKUA!
KE KANAKA OPIO PUUWAI WIWO OLE,
KE PUKONAKONA O KONA MAU LA, A O KA OI HOPO OLE O KONA MAU ENEMI.
MOKUNA XIV----HELU 18.
HELE aku la o Kelekona a kau aku la iluna o ke kua o ka Lio keokeo, a hele mai la a hou aku la i ka ilikini me kona o, aka, e moe aku ana nae ua ilikini nei ma ka aoao o kona lio, a nolaila, aole oia i eha.
Ala mai la ua ilikini nei a hou mai la i kana o ia Kelekona a ku aku la i ka lakeke a loaa lihi ae la i kona ili.
Hoohuli hou ae la o Kelekona i kona lio ma ka aoao hema, a hou aku la i ka ilikini, aka, lalau mai la ua ilikini nei i ke o a Kelekona a paa ma kona lima hema a hoomaka mai la e hou mai ia Kelekona, aka, pale aku la o Kelekona i ke o a ka ilikini a huki mai la i kana o.
Holo mai la ua ilikini nei a kokoke ia Kelekona a hopu mai la i kona kania-i me kona lima hema, a hoopokole ia ka paa ana i kana o me ka hou ana mai ia Kelekona.
Ua manao o Kelekona e pilikia ana ma keia hana ana, aka, lalau aku la ia i ka lauoho loloa o ua ilikini nei, a ua huki mai la i ua ilikini nei me ka ikaika loa, a kau ana iluna o ka Lio keokeo.
O ke o nae a ua ilikini nei ua ku lihi ma ke kino o Kelekona, a ia manawa hapai ae la ia i kana o a hou aku la i ka aoao o ka ilikini.
Ia manawa haule aku la ua ilikini nei, mai luna aku o ke kua o ka lio, a ku ana ilalo aole nae i pane leo iki, nana pono mai la nae na maka iluna ia Kelekona a hina aku la a make loa.
Noho iki iho la o Kelekona e nana pono i ua ilikini nei a ia manawa lawe aku la keia i kona lio a me ko ka ilikini a hoopaa aku la ia laua ma ke kumu laau.
Ia manawa komo aku la ia iloko o ke ana a kahea aku la, e Alama e? aia oe ihea? owau o Kelekona.
Aole nae ia i lohe iki aku i kekahi leo e pua mai ana, nolaila, kahea hou aku la no keia.
A no ka pane leo ole ia mai, nolaila, manao iho la o Kelekona ua hai mai ka ilikini ma ke ano hoopunipuni.
Hele aku la keia a komo iloko o ua ana nei, a ike ae la keia i ka iho o ke alanui ilalo loa iloko o ka pouli aaki.
Iho aku la keia a hala kekahi kaulu lohe aku la keia i ke kulu o ka wai maloko o ua ana nei.
Kahea hou akula keia a lohe lihi aku la keia i ka leo o kekahi mea malalo loa me he hanehaen la.
Nolaila, awiwi aku la keia i ka iho ana, a hala aku la ilalo komo aku la iloko o ka ai.
Kahea hou no keia a lohe aku la i ka leo o Alama i ka pane ana mai me ka leo nawaliwali.
Hele aku la keia iloko o ka wai a i ka hiki ana o ka wai i ka puhaka o Kelekona alaila, wehe ae la ia i kona pahu kukaepele a koe aku la i kekahi a a ae la nana aku la ia mamua iho ona ike aku la ia ia Alama o kona poo a me na poohiwi wale no nae koe kona kino ua nalowale maloko o ka wai.
I ka loaa ana o Alama ia Kelekona i mai la o Alama ua hoopaa ia wau e ke alii o na ilikini maanei me ke kaula, hookahi po a hookahi ao, a ua nawaliwali loa au.
Aole oe e pilikia hou ana i kela ilikini, wahi a Kelekona, o kona kino kupapau kau e ike ana aia ke waiho 'la ma waho ma ka waha o ke ana, no ka mea, ua hakaka maua a ua make aku nei ia'u.
Lawe ae la o Kelekona ia Alama a mawaho o ke ana, a hoomoe iaia maluna o ka mauu, a kii aku la o Kelekona i kekahi hua piku, a me ka niu a ai iho la o Alama.
I ko Alama ala ana'e iloko o ka hale o ke Paniolo a laua i moe ai, olelo mai la ua Paniolo nei ia Alama i ke kii ana mai o na koa ia Kelekona a lawe ia ia iluna o ka moku a ua lawe ia he pio maluna o kekahi moku kiakahi.
Nolaila, hele aku la o Alama e nana i ka moku, aka, aole nae i loihi aku kona hele ana ike aku la ia i kekahi mau ilikini.
No na la ekolu ka loihi i kona hele ana ma ka akau, aole nae i hala eono hora o ka la me kona ike ole ia e na ilikini, a nolaila, huli ae la ia a hele aku la ma ka ailana a laua i noho mua ai.
I kekahi la oiai oia e paina ana lohe aku la keia i ka nehe o kekahi mau kapuai wawae mahope ona, a i nana aku ka hana ike aku la ia i ke alii o na ilikini, e lele mai ana a hopu iaia a i mai la e hoi aku au a e noho pu me ia a e lilo au i wahine mare nana,
Aka, ua hoole loa nae o Alama, a nolaila, huhu loa iho la ua ilikini nei.
Olelo mai la ua ilikini nei ina aole au e lilo i wahine nana, alaila, hoomaka ia e hana ino i'au a hiki i kuu wa e ae aku ai iaia.
Nolaila, hoopaa ia wau i ke kumu laau, me ka haawi ole mai i ka wai a me ka ai, a hala kekahi mau hora o kuu paa ana malaila.
Mahope no kuu hoole hou ana lawe hou ia wau iloko o ke ana a hoopaa ia wau malaila me ke kaula, a haalele ua ilikini nei ia'u a hele aku la.
MOKUNA. XVI.
Kau aku la o Kelekona iluna o ka lio o ka ilikina a o Alama maluna o kona lio a hoomaka aku la laua nei e au iloko o ka muliwai a pae ma kekahi aoao a huli ae la laua maka hema.
Eha a elima paha la o ko laua nei hele ana me ka ike ole i na ilikini.
Ma ke ono o ka la oiai ua pii aku o Kelekona maluna o kekahi puu e nana ai, ike aku la ia i ke keokeo mai o na pea o kekahi moku maluna o ka muliwai me he hau la maluna o ka piko o na mauna. Nana hou ae la oia a ike aku la he poe ilikini e holo pololei mai ana ma kahi a laua nei e ku ana.
Hoomaka iho la laua nei e haalele ia wahi a e au iloko o ka muliwai a pae ma kekahi aoao, aka, mamua o ko laua hiki ana ma ka muliwai ike hou aku la no laua i kekahi poe ilikini mamua ponoi iho o laua.
Aka hele aku la laua nei a lele iloko o ka muliwai a au aku la ma kekahi aoao me na lio, he hapaha mile ke akea o ka muliwai ma ia wahi.
Aole nae i hala he kanalima iwilei ia laua nei lohe aku la laua i ka uwa mai o na ilikini mahope o laua nei a i huli aku ko laua nei hana e nana e ku nui mai ana na ilikini ma ke kapa o ka muliwai.
Hoomaka mai la kekahi mau ilikini e ki mai ia laua nei i ka pua, a ina aole he makani ikaika e puhi ana ia manawa, ina no la ua ku laua nei
Ki mai la no na ilikini i na pua, a ike aku la o Kelekona i ka hapai ana'e o ke poo o kona lio iluna, a i nana iho ka hana ua ku ka lio i kekahi pua, a ua au iki mai la no nae ua lio nei a make loa iho la.
O kekahi mau ilikini lele iho la iloko o ka muliwai hoomaka mai e au mai mahope o laua nei.
Ua kau nae laua nei ma kekahi aoao, a ua ike i kekahi puu lepo kiekie e ku ana mamua aku nei malaila.
I ka hiki ana o laua nei malaila ua pae na ilikini ma ka maloo, a hoomaka e ki hou mai ia laua nei me na pua.
Nana aku la o Kelekona i ua poe ilikini nei a ike aku la o ka poe mua no i hopu ai iaia.
Nana aku la keia ma ka hema ona e ku ana keia pali kiekie he kanalima kapuai kona kiekie aole nae i hiki ia laua ke pii iluna.
Hoomaka mai la kekahi ilikini e holo mai kahi a laua nei e ku ana, aka; o aku la o kelekona i kona o, a ku aku la ua ilikini nei ma ka umauma a hula aku la ma ke kua, a hina aku la make loa.
Hoomaka hou aku la o Kelekona i ke o ana no ka manao e lele hou mai ana kekahi mau ilikini, aka, ike aku la keia i ka luli mai o ka pea o kekahi moku, a i nana 'ku ka hana e holo mai ana keia moku kialua.
O keia no paha ka moku a Kelekona i ike mua ai oiai laua iluna o ka puu, a nolaila o aku la no keia no kona olioli loa i ka ike ana i keia kokua o laua me Alama.
Hoomaka mai la ka poe iluna o ka moku e ki mai i na ilikini me ka pu kuniahi, i ke ki mua ana make loa aku la ekolu ilikini a eha ehiku.
Ki hou mai la no lakou i ua pu nei a make hou aku la ehiku ilikini, ia manawa lele liilii na ilikini a pau i ka puehu.
Ia wa hookuu mai la ka waapa o ua moku nei a holo mai la eono kahu moku a me ka malamamoku.
Lele mai la ua malamamoku nei a lalau mai la i ka lima o Kelekona, a olelo maila iaia e kau iluna o ka waapa, a e holo aku i ka moku.
I mai la ua malamamoku nei e holo ana ko makou moku ma Lae Hao, a ma laila aku a hiki i Hawaii, a ma laila aku holo loa makou a hiki i Iapana.
Ua lohe mua au ina moolele nou wahi a ka malamamoku, he haole mahuka oe mai luna mai o kekahi moku Kile, ua lohe au mai kekahi mau Paniolo mai, aka ua manao lakou ua make oe, i ke ki ana mai o na pu o ka papu, mai makau nae oe ia makou, o keia moku he moku kalepa Amelika, o kona inoa o ka Aeko.
Aka eia ko'u manao ia oe, e kau oe ma ka moku o makou a e noho ie i hulipahu no ka mea ua make ka hulipahu mua o makou.
Ke ae nei no au, aka, e haalele ana no au ia oukou ke loaa ia'u kekahi moku ma Hawaii e holo ana i Amelika.
Maikai maoli hoi kela lio wahi a ka malamamoku, nou no anei ia lio?
Ae wahi a Kelekona a e lawe pu ana au iaia iluna o ka moku alakai aku la lakou nei i ka lio a hiki i ka waapa, a o Alama a me Kelekona mahope, holo lakou nei a pili ma ka aoao o ka moku, a kau aku la ka lio maluna.
O ka nui o na sela maluna o ka moku he iwakalua a hele nui mai la e nana i ua lio nei.
Ae mai la ke kapena e noho o Kelekona i Hulipahu. iluna o ka moku, a me ka lio e kau iluna me kona manao ina e ku ma kekahi awa alaila e kuai lilo aku i ua lio nei.
Owai la ka inoa o keia lio, i ninau aku ai ke kapena?
Aole au i hea i kona inoa wahi a Alama.
I na pela ke manao nei au e hea i kona inoa o ke KAI HAAHEO.
Ae oia aku la no kona inoa, wahi a Alama.
Aole i pau.
WAI HUI O KA HAU. MA KA "BONANZA" MA ALANUI HOTELE! NO JNO. W. CROWELL, (Kolowela.)
E LOAA no i na keonimana a me na lede o keia kaona, kahi e hoomaalili ai i ka wela ikiiki o ka houpo, ke kipa aku ma ka hale inu wai hau huihui o Kolowela ma kahi i hoikeia maluna, ma o aku o ka halekuai o Grant a me Robertson ma Monikahaae, Honolulu. E naue ae malaila i ike pono. (876 3m)
HALEKUAI PA.
KE OWAKA NEI ME KA PANIO
Na Waihooluu o na Pa,
O KUU
HALEKUAI HOU
ma ke
Alanui Nuuanu.
Ua hoonee ia ae nei ka Halekuai Pa e pili pu ana me ka Halekuai o Goo Kim, ma ke alanui Nuuanu, aia ma ka puka elua o ka Halekuai ma ke kihi o ke alanui Chaplain makai iho o ka pa o ka Moiwahine Ema.
Ke hoike ia aku nei i ka lehulehu, eia maloko oia Halekuai e loaa ai ia oukou na waiwai malalo iho:
Na Pa Nui a Liilii
Na Pa Huewai Lepo
Na Pika ai, nui a Liilii
Na Kiaha, o na ano waihooluu a pau
Na Bola, o kela me keia ano
Na Ipukukui Hele Po.
Na Ipukukui Kau Hale
Na Ipukukui Aila Mahu
Na Ipuhao o na ano a pau.
Na Ipu Ti
Na Ipu Waiho Waihau
Na Pa Waiholoi Maka, nui a liilii o na ano a pau loa, me na waiwai e ae he nui hiki ole ke hue pau aku.
Ke kahea ia aku nei no ka lehulehu e hele mai no oukou e ike maka, a e wae no oukou iho, a e kuai aku no au ia oukou me ke kumukuai makepono loa mamua o ko na Halekuai Pa e aku o ko kakou kulanakauhale alii nei. Sam-wo-chung.
Honolulu, Iulai 24, 1878. 869 6m
MAIKAI KA HOI KA PAPA!
A ME
KA LAAU O KOU HALE!
NO HEA LA?
KAI NO HOI NO KAHI O WAILA MA!
Nana aku no hoi ia la
Ohi ka Io o ka Laau o Makawao
I ka ua mea hoi o ka nani o
Na PAPA! Na PAPA!!
A ME
NA PONO KUKULE HALE
O NA ANO NO A PAU.
Aia ma ke kihi o na
ALANUI PAPU me MOIWAHINE!
HONOLULU
MALAILA E LOAA AI
E LIKE me ka MAKEMAKE
NO KE
KUMUKUAI MAKEPONO LOA!
PAPA,PAPA,PAPA
Na Papa Huluhulu, Na Papa Manoanoa, Na papa i kahiia, Na Papa Kepa, Papa Hole Keokeo, Papa Hole Ulaula.
NA LAAU, NA LAAU
Na Kua, Na Kaola, Na Aaho, Na Moli, Na Peapea, Pine Huluhulu, Pine i kahiia.
NA papa a me na Laau Ulaula!
Pili ulaula, Pili Keokeo, Pani Puka, Pani Puka Aniani, Ipuka Aniani, Puka Olepelepe,
PENA O NA ANO A PAU
Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui, Aila Pena, Aila Hoomaloo, Waniti, Pate.
NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO! Na Ami Puka Hale. Na Ami Puka Pa. ANIANI! Pepa Hale a me Lihilihi E LOAA NO MALAILA. PAAKAI HELU 1 O KAKAAKO me PUULOA
No ke DALA KUIKE, e loaa no na mea a pau i haiia ae la, no ke Kumukuai Emi loa. O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau, e loaa'ku ana ia lakou, e hooko koke ia no ia me ka lawa pono.
E Kipa Nui Ilaila, i ike i ka Oiaio 810 3ms