Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 12, 22 March 1879 — Na Kanawai ke Ola Kino. [ARTICLE]

Na Kanawai ke Ola Kino.

< ■' 1 [Koemi mai kel<t pule Alaiielk lli.—No ka Ai Kupono. Ma keia mahele, iike ole ka manao o na < Kauka. £ hoike oku uae au i kekahi mau i noonoo i hookumu ia ma ke kahua naaoao. j Ina maikai ka ai, a ikaika pono ka opu hooj \v»{i ai o ke kanaka, liio ua ai la, ke oiai- | kai like na mea e ne, \ koko maikni. Ina I maikai ke koko, oia no ke ola o ke kanaka. 1 e ikaika nna ke kino o ke kanaka, e holo ! pono auanei kjna noonoe ana, a e ikaika j oia ma kana mau hana a pau. Nolaila, ina ! he kunaka ikaika, e ai ana i ka ai kupono • nona iho, oia no kekahi kumu nui e mau ai { kona ikaika me ka maimai ole. Akj, ioa o ! ai mau ana ke kanaka ikaika i na ai kupo- { no o!e, mahope no e nawaliwaii oia. j Ke manao nei ao, ao!e ke Akua i hana j naaupo i kona kouoha ana i na kanaka o j lseraeta e waiho aku i na io o na holohoio- ' na maemae ole, a e aī i na io o na holoho--1 iona maemae wale no. £ nana iki kakou i i ice ano o na holoholon* i ae ia ko iakou io e j ai, a i na inea ī kapa aole e ai. , i iNa holoholena maemae, o»a no na hoI loholowa hooiuaiuai a maheie ia ka wawae, e iike me k& pipi. k» hipa t ke k*o, ke 4ia, j a peia aku. CJa maopopo ko lakou noho maemae ana. Ai iakou i ki # weuweu maikai o ke kuia a me na iau maemae o ka n«hele. O ko bkou io he ono maoli 00. Ku*

pono k? kupi i ko iakou io no na enea raai. Pela no na sa o ke kai a me na ia o na ma'iiwai. Ua ae ia na īa holo ine na uaahi, aka, o ka mea hoio ole a unahi ole, iioko o na kai a roe na muliwai, ua kapu, aole kuke at. Ke nana kakou ikaioo na īa holo rae na unahi, e iike me na amaama, na aholehoie, na oio, ame na ia o ia ano, he maikai maoli ka io. Aka ona ia e hke , me ka puhi, ka ula, ka hee, na ia pipi, a peia aku, aa noho lakou iloko oka lepo oke kai, aole kupooo ko lakou io e iike me na ia holo a unahi. Pela mai aa kauka akamai o keia \va ;ao mai ma ia ano no. Ke manao nei au no ke kupono maoli no oia mau io no ke kanaka, nolaila ka ae ia ana e ke Akua e ai na kanaka o ka lseraela, a no ke kupono ole o ni io i hookapu ia, nolaila ka hookapu ii ana. 2 0 na holoholona maemae ole, e like me .na iiio, na puaa, na popoki, na iole a pela aku, oia ka ke Akua i hookapu ai no na kanaka lser<iela aole e ai. E nana iki kakou ii ke ano oko lakou 10. Oka ilio, ai no ia 1 i na mea pil<iu o keli a me keia ano, pela :no ka puaa. E aho iki ka popoki, no ka ; mea, oole ona ai ika io pilau. Pela no na iole, ai lakou i kela mea keia mea. Aole ! inaemae ko lakou ai e like ine na holoholo!na i kipaia he maemae. Aole no he ku- ! pono ko lakou io no ke kanaka. Nolaila, ' ina makemake kakou e hoomaemae i ko ka- ■ kou koko i pau ka mai, e ai kakou i na mea ; maemae. Eia kekahi kumu oka pono ole oka io puaa, ua loaa i kekahi mau puaa ma Euro!paa me Amerika kekahi mai ; ua piha ka •iome na mea ob liilii loa. Ina ai ke ka- ; naka iua io la, ke ole moa loa, alaila piha •pu ka io oke kanaka i ua maH mea ola Ja, ,ua kapa ia (rachine, a o ka make no ia o 'ua kanaka la. Ua olelo ia ona puaa ai i na mea e pili ana i na hale lole pipi, oia na I puaa e loaa nna iua mai la. Ina pela, a ;ua pakele na puaa ai kulina, kalo ame na ! mea ulu mai ka honua mai, e aho ka io o 1 ia mau puaa mamua o na puaa ai io pilau a me na mea pilau e ae. oka naauao loa nae, e like me ke ao ana o Mose i ka lse- ; raela e hookapu ī ka io puaa eole ai. | He nui na mea ai kupono e ulu ana mai ' loko mai oka honua. Ma Hawaii nei ua ■ maa kakou i na ai kalo, uala maoli, na uhi, | na maia, a ine na mea ulu a na haole i hoomaa mai ai, na uala kahiki,'kapiki, piki, karote, tanipi a pela aku. He kupono ike kanaka ikaika e ai ī kela mea keia mea mai waena ona mea ulu mai ka honua mai e | like me ka ono o kona puu. i He mea pono nae ike kanaka eaii na ir . , | mea kupono nona iho i mea e pono ai ka I opu. Penei, o kekahi kanaka o'u, he ka- ! naka ikaika i ka hanu, ua mau i ka ai poi a !meka io pipi i kapi ia ika paakai. Loaa I iaia ka eha ma na poohiwi, kaumaha mai !ke poo, aole ono pono ka ai, olelo au iaia, !he pono e hoololi i ka ai ana, aole ai poi 5 wale no. Aole nae manao ia he pono la | olelo. Pehea la e loaa ai ka uala ? Maho--1 pe nae hele ua kanaka nei i Honolulu e no|ho ai. Malaila ai oia i kela ame keia mea | aole oka poi wale no. Pau ka eha, maikai mai ka opu. - O kekahi kanaka hoi, ua loaa ke ano 1010 | ma*kona limo, a kii mai ia'u i laau e ola ai. I Ao au iaia e waiho ka ai mau ana i ka poi, !aeai i ka uala. Eia hoi kekahi laau a'u i • i hoike ai, oia hoi ka auau ana i ka wa e | wela mai ai ka la, me ka holoi pono me ke i kawele » *ne ka anaanai ana me ka lima a pumehana mai. Ua ola no ia ma ka hoolohe ana i na ao ana. | Eia ke kumu, oka ai mau ana ika ai \ poi he mea ia e paa ai ka lepo a pono ole |ka tpu o kekahi poe. Aka oka uaia ame ; na maia, he mea e kokua ai i ka hemo pono ! ana oka lepo. Nolaila, aole pono ke ai ! mau ma ka poi wale no; E ai i ka uala, maia, | kela ine keia mea e ulu ana ma Hawaii nei. ' Eia hoi kekahi, E Ai i na Manawa Maopopo. lna maa ke kanaka i ka ai ana i na wa ; kupono e iike me ke kakahiaka, awakea, ! ahiahi, e pololi ana no ia ke hiki mai ia hoira i maa ai- Ke olelo mai nei no hoi na ; kauka akamai oia no ka pono. E hoomao- : popo i mau hora eai ai a eai mau i ka ho1n i hoomaopopo ai. Oia no kekahi mea e ! paie ai ika eha oka opu. E hoomanso hoi O ii Ai pAi;ro ! Oia oo kekahi mea e kokua ai i ke ola pono , ana oke kino, He noi na mea i make no 'ka pakela #i, pakela inu wama, pakela inu ' awa, a peia aku. Nui na oiai i loaa mai i •ke kanaka no ka pakela ai. Hele ke k«oa\ka a momona paha, a no ka uuka oka ha- ; na kino. loaa iiia ka iolo ; a i ole ia, pilikia ke ake paa, eha ka aoao, kaumaha ke poo, a mahuahua mai ka mai, make eke kaaaka ;no ka mea, ua pakela ai, pakeia inu mea , kapono o!e ptba. Eia ke kumu, ina ai ke kanaka i na mea kupono nona aai me ka nui Uapooo nooa iho, alaila aole ino ka opu, ua loaa ka mea kupono, aole i hookaumaha ia kela wabi kaawa. Aka, ina oi aku ka ai ana mamua :o ka palena kapouo, pooo ole ka hoowali ' ana o ka opu i ka af, pono ole na mea e ae, l maikai ote ke koko a oka mal ka hope. ' Aole i pau.