Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 16, 19 April 1879 — Page 5
PANAI NO KA NUPEPA KUOKOA, APE RILA 19,1879.
KA NUPEPA
Kuokoa me ka Au Okoa
I HUIIA.
No ka Makahiki, $2. Eono Mahina, $1.
Dala Kuike ka Rula.
Ape rila 19. 1879.
KA MOOLELO. O KA
MOIWAHINE VICTORIA
Ua hanau ia o Victoria, Moiwahine o Beritania Nui a me Irelani a Emepera Wahine o Inia ma ka la 24 o Mei, 1819. O kona makuakane ke Duke o Kent, oia ke keiki a Keoki III. Ua pii ae oia i ka noho alii mahope iho o ka make ana o Wiliama IV. iloko o ka makahiki 1837.
O Wiliama IV. oia ka Moi mamua iho a he hoahanau no ka makua o Victoria. Ua mare o Victoria me Albert, Haku o Saxe Coburg me Gotha ma ka makahiki 1840. O Albert, he pili ia no ke 'Lii ma ka aoao o na hoahanau o kona mau makua, ma ke ano he cousin. Aole no hoi i manao ka lahui, o Enelani, o ke keiki i hanau ia i kela la maikai o Mei, oia ko lakou Moi lokomaikai a kaulana no na kau e hiki mai ana. Aka, aole i nui na makahiki i maalo ae ma ia hope iho, ua hoomaopopo ia aole hooilina e ae o ka noho alii, oia wale no. Alaila hoomaka ae la na mea a pau e haa-wi aku i na mahalo kupono i ka mea i ike ia e lilo ana i Moiwahine no lakou mahope o ka hala ana o kekahi manawa. He mea kamahao ka malama akahele ia ana o na hana i pili i kona hoonaauao anu. Ua lawe ia mai ke kiekie a me ka hanohano e ko Enelani naauao a ua hookauwa ia ma ke ao ana aku i ke alii opio, a ua hooikaika pu no hoi ua alii opio la mamuli o na hana a kana poe kumu no ka hoonaauao ana ia ia iho. E like no nae me na kamalii e ae, pela no keia alii, ua loaa no na wa ana e hoopaakiki ai ma kona manao iho, aka, aole i liuliu a ua pau ia, a hoi hou mai la kona ano mau he oluolu a he aloha. Eia kekahi wahi moolelo nona, he mea e hoomaopopo ana i kona ano. I kona wa i hoomaka ai e ao i ka hookani pinao, ike iho la oia he mea paakiki loa nona ke ao ana ia mea a he mea luhi no hoi. Ao aku la kana kumu, oia o Mrs. Anderson (ano koke iho nei no kona make ana) he pono e hoomanawanui a hiki i kona lanakila ana maluna o na mea keakea a pau, me kona hai pu aku, aohe alanui alii e hiki ai i kahi o ka naauao, a he mea hiki ole hoi nona ka noho ana i Haku Wahine no kana piano ke ole oia o hoomanawanui. Pane aku la ke Aliiwahine opio, "Ahe, alaila e lilo ana ka au i haku wahine no kuu piano." Ae aku la ke kumu, " pela io no." Alaila popoi iho la ke alii opio Vic-toria i ka piano, wili ae la i ke ki a paa, hookomo iho lA ke ki ma kona pakeke, a pane mai la, " ano ua lilo au i haku wahine no kuu piano. " Alaila hu ae la ka aka o laua me kana kumu, a hoomaka hou laua nei e lawelawe no ke ao ana.
Ua naauao loa na hooponopono ana no ke ao ana i ua Aliiwahine opio la. Ua pule ia aku na noonoo ana no ke ano pai iaia iho me he mea lu he ulia pomaikai kai ili wale mai maluna ona. Ua hoomaopopo ia imua o kona noonoo he nui na hana koikoi e hookau ia ana maluna o kona mau poohiwi, oiai he wahine ia, aole nae ia he mea e kaawale ai na haawe kaumaha mai ona aku. Ua pii pu ae kona ike me kona kino a hiki i kona oo ana, a ike ia oia he makuahine oluolu, he wahine aloha a he Moi lokomaikai i aloha nui ia a i mahalo ia no hoi e kona ohana, na pili koko a me kona lahui hoolokoa. Aohe Moi i noho ma ka noho alii o Enelani, a me na noho alii e ae o keia honua i aloha nui ia e like me ka Moiwahine o Enelani. A o ke kumu o kona aloha nui ia, aole o kona kulana kiekie, aka no kona anO i kupono i ka mahalo ia a me ke aloha ia. Ua ike ia keia aloha ma ka pahola ia ana o na manao like iwaena o ka lahui no ko lakou alii, iloko o na wa hauoli a me na manawa e hiki ai na ulia poino maluna o ko lakou aina.
Ua hoomaopopo loa ia keia mau mea e ka poe i ike maka i ka hauoli, nui ana o ka lahui i kona wa i noho ai ma ka noho-alii, a me kona wa i mare ai, a i ka wa i mare ai kana keiki ka Haku o Wale; a no ka poe no hoi i ike maka i ka pahola ia ana o na luuluu o ke kanikau ana iwaena o na lahui malamalama i ka wa i make ai kana kane aloha, oia o P rince Albert. a pela no hoi iloko o keia mau la mai nei ma ka make ana o kana kaikamahine punahele, oia o Alice. Ua ike ia ke aloha piha o ke Alii Victoria no kana kane ma kona hookaawale loa ana ia ia iho mahope o kona make ana, e hoomanao mau ana nona me ka hiki ole ke hoonanaia. Akahi no a hoomaka e hoi hou mai ka hauoli a me ka noho ana oluolu iloko o ka ohana alii hoopono o Enelani, a hiki hou ana keia ulia poino, oia ka make ana o ke kaikamahine alii Alice.
O ka noho ana o ka Moiwahine Victoria malalo o ka oihana mare me kana kane, he noho ana ia i piha mau i ka oluolu a me ke aloha. Ua hooiaio ia mai keia ma kekahi buke i hoopuka ia e ke Alii wahine e pili ana no ko laua noho pu ana no kekahi manawa ma kekahi apana o ke aupuni. Maloko o na manao i haku ia e ke alii a i hoopuka ia ma ia buke, ua ike ia o kona aloha no ke kane. O na luna koikoi i ili mai maluna ona ma kona ano he Moi, aole ia i keakea i ka ulu ana o kona aloha ma ke ano he wahine o he makuahine.
A o keia aloha piha ana i hohola aku ai maluna o ke kane, aole ia he mea makehewa; no ka mea, ua panai pu mai no o Prince Albert i kona aloha piha no kana Aliiwahine, a uakokua pu me ia i na wa a pau ma na mea e pomaikai ai kona aina, i koho ia e ia i aina hookama nona. Aia a mahope mai o kena make ana, oia ka wa i ike io ai ka waiwai o kona hooikaika ana.
O P rince Albert, oia ka mea. i hoopuka mua i ka noonoo ana i hoikeike nui iwaena o na aupuni no na hana akamai a me na mea pili naauao. Ua kukulu ia ka mua o na hoikeike o ia ano ma Ladana iloko o ka maka-hiki 1851.
Oiai mahope mai o ka make ana o Prince Albert ua hookaawale loa ke 'lii ia ia iho, aka nae ua hoomauia no kona mau hooikaika ana no ka pono o kona lahuikanaka. Ua kukulu oia i kekahi mau kea hanohano no ka hoohanohano ana i ka poe i kaulana no kekahi hana hopo ole i ku i ka mahaloia, e laa ke Kea Victoria he makana e hoohanohano ana i kekahi poe iwaena o na koa a me na manawa. Ua hana ia keia kea noloko ae o na pukuniahi i lawelawe ia mai Sebastopol i ka wa o ke kaua Crimea (oia ke kaua mawaena o Enelani me Rusia iloko o ka makahiki 1856). A o ka medala Albert kekahi no ka hoohanohano ana i ka poe i lawelawe ma kekahi hana hopo ole e pili ana i ka hoopakele ana i ke ola o ka poe i pilikia i kekahi ulia poino ma ka aina a ma ke kai no hoi. O ka poe eli honua i hoopakele i ko lakou poe hoa no kekahi ulia weliweli i hiki mai maluna o lakou ma Wale iloko o kekahi mau mahina i hala ae nei, ua hoohanohano ia lakou me keia medala.
Eia hou no kekahi makana i haawi ia e ua Moiwahine nei. O kela a me keia makuahine e hanau ana he ekolu keiki, e makana ia ana oia me umikumamalima dala, no loko ae o ka waihona ponoi keia e ke 'Lii. He nui no ka lokomaikai o ua alii nei ma na hana manawalea. Oia no ke alakai mua ma na hana manawalea ano nui e pili ana i ka pomaikai o ka lehulehu.
O kona au e noho alii nei, he au pomaikai lua ole no Enelani. Ua holomua o Enelani malalo o kona aupuni naauao a hoopono, a ua loaa ke kulana kiekie i hookela ole ia e na aupuni e ae. I na wa a pau ua akahele loa ia ma ka wae ana i kona poe hoa kuka, a ua koho ia ka poe haumia ole a me ka poe i ike ia he pono i poe kuhina a i poe kuka ma na mea aupuui, a o ka hua o kana hana pela, ua ike ia ma ka hoopomaikai ia o kona aupuni.
Ua ao pono oia i kana poe keiki elike me kona ao akahele ia ana iloko o kona mau la opio, a ua pii ae lakou i ke kulana o ke ka-naka makua me ke aloha ia.
Ua ikaika loa no hoi ka pili aloha mawaena ona me kona poe makaainana. O ka lede Augusta Stanley, wahine a Dean Stanley ke kahunapule o Westminster, oia kekahi o na wahine i aloha nui ia e ua Moi nei, a ua make nae oia iloko o keia mau makahiki i aui hope iho nei. O Sir Arthur Helps, ke kakauolelo o ka Ahakukamalu, a luna hooponopono hoi o ka buke a ke 'lii i hoopuka ai, oia no hoi kekahi o na makamaka pili aloha o ua alii nei. I ka wa i make ai ke Duke o Wellington penei i puana ae ai ua Moiwahine la : " Auwe ka poino! Aole hiki i kekahi ke hoomanao i keia aina ke ole ke Duke. Iloko ona kahi i hui ai na hanohano a pau i loaa i ke kanaka malalo o ke 'lii. O kona kulana, oia ke kulana kiekie loa i loaa i ke kanaka; ua mahalo ia e na mea a pau ; me ke akahai kona lawe ana i keia mau hanohano a pau ; me ka pololei me ka wiwo ole kona hooko ana i kana mau hana a pau.
Aole i loaa i ke Kalaunu ke kauwa aloha a hana pono elike me ia, a ke hopo nei au aole e loaa hou ana. He kokua ikaika loa ia no makou. He mea hiki ole ke pani ia kona hakahaka, no ka mea, ma kona makaukau e ao mai a e kokua ia makou me ka hoolanakila maluna o na kumu keakea a pau, aole i loaa kona lua. Ia Albert ua hoike oia i kona lokomaikai piha a me kona hilinai palena ole. Aole maka e nele ana i ka helelei o na waimaka ma keia aina holookoa. "
Pela iho la ke ano o kona hoike ana i ke koni ana o na aa o ke aloha, a oia iho la ke kumu o ka pumehana ana o ke aloha no Victoria iloko o ka puuwai o kona lahui kanaka.
A ke kalokalo ae nei ka mea kakau e hooloihi ia ke au o kona Noho Alii.
Na Kanawai o ke Ola Kino.
[Ma ka pepa panai iloko o Dec. 1878 i hala, ua hoopuka mua aku makou i kekahi mau mea e pili ana i na Hale Hawaii a me na mea e pili ana i ke ola kino, a no kekahi manawa i hala ae nei, ua pani ia ma ia makalua na manao hope a makou i hoolaha iho nei ma na helu i hala, a ano hoi, ke hoopuka aku nei makou malalo oia poo hookahi no mai ka mea kakau mua mai. L H]
HELU 2. O KE KOKO.
Oia ke ola. Ina ua maikai ke koko, alaila ua maikai na mea a pau, aole eha, aole hui ma ke kino—koe wale—no na mea i ulia wale mai. Nolaila, o ke kanaka naauao, e makemake ana e maikai kona ola kino, a e nui na makahiki, e imi nui oia me ka noonoo nui, no ke ano o ke koko, a me na mea e hoomau ai i ka maikai o ke koko.
O keia koko ula iloko o ke kino o kanaka, ua loaa ia no loko mai o ka ai a me ka ia, a no ke ea kekahi i hanu ia e kanaka. A ina ua lawa pono ka ai i na manawa a pau, a he ai kupono; a ina hoi ua maemae ka ea i hanu ia ; a ina e hana ke kanaka i kela la keia la i kahi hana kupono i ka ikaika o kona kino ; alaila ua kakaikahi e loaa ana i ka mai. Aka nae, ua paakiki a ua naaupo loa ka hapanui o kanaka, a nolaila ua loaa pinepine ka mai no ka malama ole i na rula i pohihihi ole e pili anu i ke koko. I kekahi manawa, ua hoonuu loa i ka ai me ka i-a ; a i kekahi manawa hoi ua ai hapa, maona ole; a i ole ia, ua ai i ka mea inoino, waele pono ole iloko, a ua inu paha i ka mea e ano e ai ka noonoo a e pono ole ai ke kino. A o kekahi poe he nui ua noho wale lakou, aohe hana, e moe ana hoi ma kahi o ka ea inoino, ka mea,e pono ole ai ke koko.
Eia malalo iho kekahi mau Rula i manao nui ia e malama mau ke kanaka, i mea e ola -pono ai kona kino :
RULA I. E AI I NA MEA KUPONO I KE OLA KINO.
O ka ai kahiko o Hawaii nei, oia ke kalo, i hoomoa ia a i kui ia a lilo i poi; ka uwala maoli; ka uhi; ka ulei; ka maia ; ke ko; ka niu ; ka pala me ka hoio.(amaumau) ke ki ; ka ohial ka ohelo ka papapa Hawaii ; me ka io puaa a me ka ilio, a me na ano he lehulehu o ka ia ; he mau mea maikai keia ke ai, a ua maikai ke koko i loaa mai. A ua nui no hoi na mea ai ano hou, i lawe ia mai mai na aina e mai, a i hookamaaina ia ma Hawaii nei, elaa me ka Palaoa, Haiki, me na Berena,a me ka bipi, hipa, na ia i kopi ia, a kupono ia mau mea ai, e like me na mea ai kahiko. A nolaila ua nui na ano o na mea ai ma Hawaii nei, e maona ai ke kanaka, ke ole oia he molowa loa i ka imi ana. Ua hoopomaikai ia ke kanaka Hawaii, oiai ua hiki iaia ke imi a loaa kona oia kino, aole nae me ka luhi loa. Aole pela na kanaka o kekahi mau aina e ae o ka honua nei kahi e loaa pakiko ai ke ola kino mahope o ka hana oolea wale no, a nolaila, he kohu ole ke kanaka Hawaii ina e uwe oia no ka hapa o ka ai, aka, no ka nui o na mea ai maikai ma keia pae aina, nolaila, e manao ia auanei e maemae ke koko a e maikai ke ola kino o na kanaka Hawaii.
Maanei nae e noonoo kakou i na hana apiki o kanaka Hawaii, i ko lakou hoano e ana i kekahi mau mea ai, e hoolilo ia ai i mea ona, a ma ia mea e inoino ai ke koko. Ua hana ia ke ko i rama; a o ke Kulina, ki, ka uwala, a me ka ipu haole, ua hana ia i okolehao, a wai ona e ae. O keia mau mea ona, oia ke kumu nui o ke ino o ke koko o na kanaka Hawaii, a me na lahui e ae o ka moana Pakipika. Ua nui nae na mokupuni a me na pae aina ma keia moana akea, kahi i noho ai na kanaka ili ulaula, e like me na kanaka Hawaii, aka, o keia mau lahui ke pii nei i ka mahuahua, aole e like me ko Hawaii nei, e emi mau ana. Ua nui na alii a me na ohana alii malaila, a ua maopopo no e hoomau loa aku ana nu ili ulaula malaila, no na keneturia e hiki mai ana. Ma ia mau aina, oia o Jawa, Sumatra, Ceylena, a me na mokupuni nui e ae, i lehulehu, na kanaka, ua kakaikahi loa ka ike ia'na o na wai ona, no ka mea, ua hookapu loa ia mamuli o ko lakou oihana pule Mahometana. A nolaila, ua hiki no ia kakou, oiai e noonoo ana i na kumu i emi ai na lahui Karisi-tiano ma keia moana, a i hoomahuahua ai na lahui Mahometana, oia no ka lawelawe ana o kekahi poe lahui i na waiona, a o ka hookapu loa ana e kekahi poe lahui. O na alii o Hawaii, ua inu nui i na wai ona, a o na Mohometana, ua hoopa ole ia mea. O keia lahui, ua hana ino i kona koko iho, a ua hoopulu i na mai ; a o kela lahui ua maikai a ua loihi kona ola kino.
Aole i pau.
Moolelo o ka Halawai o ka Mi-
SIONA MAKALA MA KA LUAKINI o EBONA, PAE AINA MAKALA.
Halawai ka Mikiona o ka Pae Aina Makala, ma ka luakini ma Ebona i Aug. 29, 1878 hora 10 A. M.
No ka hiki ole ana mai o ka lunahoomalu o ka halawai i hala, nolaila ua noho mai ke kakauolelo oia halawai e malama i ka hana.
Hoomaka ia na hana me ko pule a S. P. Kaaia.
Ma ke noi a S. W. Kekuewa e lilo o S. P. Kaaia i lunahoomalu, hooholoia.
Ma ke noi a J. F. Wini, e lilo o S. W. Kekuewa i kakauolelo, hooholoia.
Ma ke noi a S. W. Kekuewa, e lilo o Kauka Pease, S. P. K. Nawaa, Ieremia, Mataio, i lala mau no keia Misiona, a o R. Maka i hoa kuka no keia halawai, hooholoia.
Eia na lala i hiki mai, no Mile, Rev. Ieremia, S. P. K. Nawaa, Arono, Rev. S. P. Kaaia, no Mejuro, S. W. Kekuewa, no Jeluit, ua pilikia ke kiai, aole ma keia halawai ana, no Namorik, Mataio, no Ebon, Rev. J.F. Wini, Kauka Pease.
Ma ke noi a J. F. Wini, e kohoia i komi te imi kumuhana, hooholoia, kohoia, o S. P. Kaaia, Ieremia.
Ma ke noi a J. F. Wini, he mea pono, i keia Misiona ke lawe i na mea elua mai o Mile, a me na mea eha o Ebon nei, hoo-holoia.
Ma ke noi a S P K Nawaa, he mea pono ke waiho aku i keia manao, ma ka lima o ke komi te imi kumuhana, hooholoia.
Ma ke noi a J F Wini, he mea pono ke hoopanee keia Aha a ka hora 2 P M hooholoia.
Pule o R Maka.
Halawai hou ka Aha ma ka hora 2 P M,, pule o Ie remia, noi mai o S W Kekuewa, e pono e lilo o Capt Isaia Bray i hoa kuka no keia Aha, hooholoia.
Hoike mai ke komi te imi kumuhana, a hoapono ia.
Eia na Kumuhana.
1 Hapalua hora haipule, penei; he 15 minu te haipule i ka hoomaka ana, a he 15 minute i ka hookuu ana i kela a me keia la.
2 Na hoike Kihapai.
3 Ka leta a ka papa Hawaii.
4 Heaha ka kakou e hana'i no na mea elua o Mile mai, a me na mea eha o E bon nei?
5 Ke ola o na kumu o keia Pae Aina.
6 Ke Kihapai hou i keia makahiki.
7 O ka mea e makemake ana e hele i kekahi mokupuni o keia Pae Aina,—elike me ka ka Haku i kauoha mai ai. He pono ia ia ke hai mai i kona manao imua o na lala o keia Aha.
8 Heluhelu Haawina.
9 Komi te imi kumuhana.
10 No ka Oihana Ma re.
11 He mea pono e poni ia kekahi mau lala o keia Aha.
12 He mea pono ke noi aku i ka Papa Hawaii, e hoouna mai i ka papa no ka rumi a me ke dala o ka waa, no A rano. A e kokua pu mai i kela me keia makahiki, no na mea o ka waa, no na kumu Hawaii pakahi.
13 Kahi e halawai hou ai keia Aha. Hapai ia ka noonoo no ke Kumuhana 1.
Noi mai o S P K Nawaa, he mea pono ke hapaiia keia Kumuhana i ka la apopo, hooholoia.
Hapaiia ke Kumuhana 2. Noi mai o J F Wini e waiho no kekahi manawa e aku, ua hooholoia
Kumuhana 3. Ka Leta a ka Papa Hawaii. Noi mai o J F Wini, e waiho aku ma ka lima o kekahi komite, hooholoia. Kohoia o J F Wini i Komite.
Noi mai o J F Wini e hoopanee keia halawai a halawai hou i ka la apopo, hora 10 A M . hooholoia.
Pule ka Lunahoomalu.
La hana 2. Aug. 30, 1878.
Halawai hou ka aha ma ka hora 9 A m., elike me ka hoopanee ana. Ka Luna hoomalu ma ka noho. Malama ia ka manawa haipule, heluheluia ka moolelo o ka la i hala, a hoapono ia me na hooponopono.
Hapaiia ke Kumuhana 4. Noi mai o J F Wini, e kapae loa ia keia kumuhana, me ka hoakaka pu mai i na kumu, hooholoia.
Hapaiia ke Komohana 5. Kukakuka ka Aha, i ka mea e ola kupono ai na kumu o keia Pae Aina, aole mea i hooholoia.
Noi mai o S P K Nawaa e hoopanee keia aha a halawai hou i ka ho ra 2 p m., hooholoia. Pule o Mataio.
Ho ra 2 PM halawai hou ka Aha elike me ka hoopanee ana. Hapai hou ia ka noonoo ana no ke ola o na kumu o keia Pae Aina.
Noi mai o S W Kekuewa e waiho aku ma ka lima o kekahi komi te keia kumuhana, ua hooholoia. J F Wini Ieremia ke komite.
Noi mai o S P K Nawaa, e hoopanee keia Aha a halawai hou i ka la apopo ho ra 9 Am., hooholoia. Malama ia ka hapa hora haipule.
La hana 3, Sept 2, 1878.
Halawai hou ka Aha ma ka ho rai i hoo-paneeia, ka lunahoomalu ma ka noho, ma-lama ia ka manawa haipule, 15 minute.
Heluhelu ia ka moolelo o ka la i hala, a hoapono ia me na hooponopono.
Noi mai o S P K Nawaa, e pono e hapai ia ke Kumuhana 9, hooholoia. Kohoia o S W Kekuewa, S P K Nawaa.
Hoike mai ke komi te i kekahi mau manao, i manao ia no ke ola o na kumu o keia Pae Aina.
Hoike a ke Komi te.
1 He mea pono i keia aha, e imi a i ole e kuai i wahi e noho ai na kumu o keia Pae Aina, ma ka mokupuni kahi a lakou e hele aku ai.
2 Ke makemake nei keia aha, e noi aku i ka Papa Hawaii, e kokua mai i keia mea, ma ke kuai ana i aina kahi e noho aku ai na kumu, a e lilo ia i aina misionari ma o ka Papa Hawaii la.
3 He mea pono i keia aha ke waiho aku na na ekalesia e malama a e hooponopono i ko lakou mahina hou, i hiki ia lakou ke hapai i ka hana a ke Akua, no ka poe e makemake ana e kokua i keia hana. A e hai mai lakou i keia Aha, a me ka Papa Hawaii, i kela a me keia makahiki, no ka lakou hana.
4 O kela a me keia ekalesia e make-make e hoouna i kekahi kumu i kekahi aina, ke makemake nei makou e malama kela ekale sia i kela kumu.
MOOLELO
O KA
AHAHUI EUANELIO
O KA
MOKUPUNI O OAHU.
Halawai ka Ahahui Euanelio o ka Mokupuni o Oahu ma Moanalua, Ape rila la 8, hora 11 a m. M H 1879, wehe ia na hana ma ka himeni 183, a me ka pule a S. Paaluhi.
Hoomaopopo ia na lala i hiki mai. Koho ka aha ia J N Paikuli, L H S Paaluhi, kakauolelo.
Ekalesia, Kahu. Elele.
Kawaiahao, H H Pareka, D Lapati
Kaumakapili, M Kuaea, Kanakokai
Kalihi & Moanalua, S Paaluhi, D K Mahoe
Ewa, (Kahalewai, haiolelo) Puahiki
Waianae, Maikai
Waialua,
Kahuku. J Kekahuna, Niau
Hauula, Koekoe
Kahana, Nainoaelua
Waikane, J N Paikuli, S Kailaa
Kaneohe, S K Pokea
Waimanalo, S Waiwaiole, Naholowaa
Na lala mau—C M Hyde, D D, S E Bihopa.
Koho ka aha i na haumana o ke kula kahunapule a me Ioela i mau hoa kuka no keia aha.
Koho ka lunahoomalu i na komite mau.
Komi te imi hana—C M Hyde, J Kekahuna a me Kahalewai.
Komi te imi haawina—M Kuaea, S Wai-waiole, S Kailaa.
Komite pai moolelo—H H Pareka a me S Paaluhi.
Hoopanee ia na hana a hiki i ka hora 2 p m.
Ia manawa ua hoomaka ia ka hoolaa ana i ka luakini o Moanalua, penei na hana :
1. Pule hoano, Rev M Kuaea
2. Himeni 404,
3. Heluhelu Baibala, Hal 24; Heb 10, 19, C M Hyde
4. Pule loihi ae, J Kekahuna
5. Olelo hoakaka. S Paaluhi
6. Himeni 504, J N Paikuli
7. Haiolelo Kinohi 28, 17 hapa hope, H H Pareka
8. Pule hoolaa, S Waiwaiole
9. Lulu dala
10. Himeni 505. Hookuu me ka pule a Rev S Waiwaiole.
Ka nui o na dala a na kamaaina i lulu ai ma ia la, $147.15, $3 pepa. Ka na malihini hoi $50. A pau ia, Ua hoomaka aku la ke anaina e paina i na mea a na kamaaina i hoomakaukau ai, ua ai na hoa a lawa.
Halawai hou ka Aha i ka hora i hoopanee ia. Lunahoomalu ma ka noho. Pule ka Lunahoomalu.
Heluhelu mai o C M Hyde i ka hoike hapa a ke Komi te Imi Hana.
1. Hapalua hora haipule ma ka hoo-maka ana
2. Na hoike kihapai
3. Na hoike o na komi te
4. Na palapala hoopii
5. Heluhelu haawina
6. Hoeueu i na ekalesia o Oahu nei
7. Na ekale sia kahu ole S. Na kula Sabati
9. Kula kahunapule
10. Na kula hanai kaikamahine
11. Hoole waiona
12. Na kahunapule e noho kihapai ole ana.
C M Hyde,
J Kekahuna, Komi te.
Kahalewai.
Koho ka aha ia P Kanoa, E Kekoa a me T Kaehuaea i mau hoa kuka no keia aha.
Hapai ka aha i ke kumuhana 2. Na ho-ike kihapai.
Heluhelu mai o H H Paleka i ka hoike o ka ekalesia o Kawaiahao M Kuaea i ko Kaumakapili. Maikai i ko Waianae, J Ke-kahuna i ko Kahuku Koekoe i ko Hauula. Nainoaelua a me J N Paikuli i ko Kahana. J N Paikuli i ko Waikane. S K Pokea i ko Kaneohe, S Waiwaiole i ko Waimanalo.
Ma ke noi a H H Pareka e hoopanee i keia aha, a halawai hou i ka ho ra 9 a m. o ka la apopo. Pule o Kahalewai.
LA HANA 2,
Halawai hou ka aha i ka ho ra 9 a m, Aperila la 9.
Lunahoomalu ma ka noho. Malama ia ka hapalua ho ra haipule.
Heluhelu mai ke kakauolelo i ka moolelo o ka la i hala a hoapono ia.
Hapai ka aha i ke kumuhana 2. Na hoike kihapai.
Heluhelu mai o Puahiki i ka hoike o ka ekale sia o Ewa. S Paaluhi i ko Kalihi a me Moanalua.
Heluhelu hou mai o C M Hyde i kekahi mau kumuhana hou.
13. Ke koho ana i na elele eha no ka Ahahui Euanelio o ka Pae Aina Hawaii.
14. Ke koho ana i ke Komi te Hoike Makahiki o na Ekalesia o Oahu nei imua e ka Ahahui Euanelio o ka Pae Aina Hawaii
15. Ke koho ana i ke komi te hoike i na hana o keia aha imua o ka Ahahui Euane-lio o ka Pae Aina Hawaii.
16. He mea kupono anei no kekahi ekale sia e waiho aku i na loina a pau no ka hooponopono ana i ke ano hana o na hoahanau.
Heluhelu mai o C M Hyde i kana hoike komi te e pili ana i na kahu ekalesia e noho kihapai ole ana.
Hooholo ka aha e waiho aku i keia hoike komi te imua o ka Ahahui Euanelio o ka Pae Aina Hawaii.
Hapai ka aha i ke kumuhana 3. Na palapala hoopii.
Heluhelu mai ke kakauolelo i ka palapala hoopii o Ewa.
Lawe ka aha a noonoo ia palapala hoopii.
Koho ka lunahoomalu i komi te noonoo no ia palapala.
C M Hyde,
S Waiwaiole, Komi te.
J Kekahuna.
Heluhelu mai ke kakauolelo he palapala hoopii na J S Kalana, e noi mai ana i ka Ahahui Euanelio o ka mokupuni o Oahu e hookuu aku iaia mai keia aha aku, e hui me ka Ahahui Euanelio o Hawaii Hikina.
Hoapono aku keia aha ia noi a hookuu aku iaia me ke aloha.
Hapa. ka aha i ke kumuhana 4 heluhelu haawina.
Heluhelu mai o M Kuaea i kana haawina " E wehewehe ia," Ma taio 16:19.
Hooholo ka aha e hoolaha ia ke kumumanao ma ka nupepa.
Heluhelu mai o S E Bihopa i kana haawina, e wehewehe ia, Oihana 1:8, e pili ana i ka mana mai luna mai.
Hooholo hou ka aha e hoolaha ia ke kumumanao a S E Bihopa ma ka nupepa.
Hapai ka aha i ke kumuhana 4, na eka-lesia kahu ole, a mahope o ia manawa ua hoopanee ka aha a hiki i ka hora 4 p m, pule o S Paaluhi.
Ua noho mai ka aha kula Sabati ia mau hora o ka auina la, a pau ka halawai ana a ia aha. Halawai hou ka aha i ka ho ra 4 p m.
Lunahoomalu ma ka noho.
Ua hapai ka aha i ka noonoo ana i ka olelo hooholo a C M Hyde.
Ua hooholo ka aha e hoopanee loa ia ka olelo hooholo.
Heluhelu mai o C M Hyde, ke komi te no ka noonoo ana i ka palapala kahea a ka ekalesia o Ewa.
Eia keia malalo iho. Ka hoike a ke komi te no ke noonoo ana i ka palapala kahea a ka ekalesia o Ewa.
He mea kupono i keia wa no keia aha e hoonohonoho i kekahi komi te no ka makaikai ana i ka ekalesia o Ewa, a me ka hoao ana i ka ikaika waiwai o kela ekalesia a me ko lakou mana e haawi i kekahi uku makahiki kupono i ko lakou kahu, no ka mea, lohe i lawa ka uku makahiki i olelo mua ia e kela ekalesia. Ina hoapono ke komite i ka hana hou ana o kela ekalesia, hooholo ia e keia aha e haawi i keia komite i ka mana no ka hooponopono ana i na mea a pau e pili ana i keia palapala kahea.
C M Hyde,
M Kuaea, Komi te.
J Kekahuna.
Hoapono keia aha i ka hoike a ke komi te. Hooholo ka aha e lilo o S E Bihopa a me M Kuaea i komite e hele aku e launa me ka ekalesia o Ewa.
Hooholo ka aha e noho haiolelo o Kaha-lewai no ka ekalesia o Ewa i hookahi makahiki.
Hapai ka aha i ke kumuhana 9, no ke kula kahunapule a me ke kumuhana 7.
Na ekalesia kahu ole. Hooholo ka aha e koho ia i komi te nana e noonoo keia mau kumuhana 2.
Hapai ka aha i ke kumuhana 10 no na kula hanai kaikamahine.
Hooholo ka aha e hoomau aku i ka lulu mahina hou o Feb. o kela a me keia, maka-hiki o na ekale sia a pau o ka mokupuni o Oahu, i kokua no na kula hapai kaikamahine. Hoopanee keia aha a halawai hou i ka la apopo.
LA HANA 3.
Halawai ka Aha i ka hora i hoopaneeia.
Lunahoomalu ma ka noho, malama ia ka hapalua ho ra haipule, pau ia.
Heluhelu mai ke kakauolelo i ka moolelo o ka la hana 2.
Hapai ka Aha i ke kumuhana 11, no ka Hoole Waiona.
Koho ka Aha i komi te noonoo no ke ku-muhana, no ka Hoole Waiona.
M Kuaea
S Waiwaiole Komi te
Maikai
Koho ka aha ia J L Naili, J Kamana i mau hoa kuka no keia aha Hooholo ka aha i komi te nana e koho i na elele o ka Ahaha. Euanelio Oahu, no ka Ahahui Euanelio o ka Pae Aina Hawaii
M Kuaea
J Kekahuna Komi te
Koho ia o S Paaluhi i komi te hoike no na hana a na ekalesia o Oahu nei, i ka Ahahui Euanelio o ka Pae Aina Hawai, i ka mahina o Iune e hiki mai ana
Koho ia o M Kuaea i komi te hoike no na hana a keia Ahahui Euanelio o ka mo kupuni o Oahu, i ka Ahahui Euanelio o ka Pae Aina Hawaii i ka mahina o Iune e hiki mai ana.
Hapai ka aha i ke kumuhana 16 He mea kupono anei no kekahi ekale sia e waiho aku i na loina a pau no ka hooponopono ana i ke ano hana o na hoahanau.
Koho ia i komite na lakou e noonoo i keia kumuhana a hoike mai i ka malama o Oka-toba i ka wa e noho hou ai keia Aha. C M Haida H H Pareka Komite M Kuaea
Koho ia na elele, S K Pokea. J W P Ka-halewai. E S Timoteo, D Waiwaiole.
M Kuaea
J Kekahuna Komi te
Olelo hooholo, hooholoia, Ina e hoopanee keia aha, alaila, e halawai hou keia aha ma Kaneohe i ka Poalua elua o Okatoba, 1879, Heluhelu mai ke komite Imi Haawina
1 Heaha na ipu i hoomakaukau ia no ka luku i hoike ia ma Roma 9:22—Rev S Waiwaiole
2 E wehewehe i ka pauku ma Halelu 76 10—Rev M Kuaea.
3 No ke aha i loaa nui ole mai ai ka haawina a ka Uhane Hemolele maluna o na ekalesia o Hawaii nei?—J W P Kahalewai
4 Heaha ka makaukau mua a ka Uhane e hana ai iloko o ke kanaka ?—J P Kuia.
5 E wehewehe i na pauku ma Hoikeana. 11:3—11—Re v C M Haida.
6 E wehewehe i ka pauku ma Mataio 24:15—Rev S E Bihopa.
7 E wehewehe i ka pauku ma l Pete ro 4:18—D W Kaawa.
8 E wehewehe i na makaukau o ka haipule e pale aku ai i ko ke diabolo mau manao—E S Timoteo.
9 E wehewehe i na pauku ma Halelu 39: 1 2— S U Kapahi.
10 Heaha ke ano o ka pauku ma Halelu 37:1 2—D Kalauhala.
11 E wehewehe i na pauku ma Halelu 36:8 9—S Kamakahiki.
12 E wehewehe i ka pauku ma Luka 22: 37—J K Hihio.
13 E wehewehe i ka pauku ma 11 Ko.
5:1—D Waiwaiole.
14 E pono anei ke hoohuiiana ekalesia liilii a i hookahi i keia manawa oiai, ua emi na hoahanau o na ekalesia i keia wa ?—Re v J N Paikuli.
O ka poe aole i heluhelu i ka lakou mau haawina, oia keia malalo nei.
15 Heaha na Oihana i hoike ia ma ka Baibala i kupono imua o ke Akua ?—Re v H H Pareka
16 E wehewehe i ka pauku ma Oihana 26:28—Rev S Paaluhi
17 E wehewehe i ka pauku I Ioane 5.17 S Kahea
18 Ma ke aha la e lanakila ai ko Iesu au-puni i ko Satana, ma ka hai ana i ka olelo wale no paha, ma kona hana mana nui paha Rev J Kekahuna.
M Kuaea
S Waiwaiole Komi te
S Kailaa
Hoapono ka aha i ka hoike a ke komi te Imi Haawina
Hooholo ka aha i ka olelo ao paipai i ka ekalesia o Kaneohe
Mamuli o ka lohe pono ana o keia aha. ma ka hoike o ke kihapai o Kaneohe, ke lawelawe nei o J Manuela i ka haiolelo a me ke alakai ana i ko laila Kula Sabati, me kona hoopii ia e ka aha luna o Kaneohe imua o kona ekalesia ma Kawaiahao
Nolaila, e hooholoia : Ke kau leo aloha aku nei keia aha i ka ekalesia o Kaneohe a me kona Kula Sabati, e malama me ka makee loa i na hana a ka Haku ma ia kihapai, aole e ne wale e lawelawe ia e ka mea i maopopo kona hewa.
E malama pu na ekale sia a pau malalo o keia aha, i ka maluhia a me ka eehia o na hana a ka Haku ma ko lakou mau kihapai
Hoopanee keia aha a hiki i ka hora 1 pm
O ka hana o keia manawa o ka hoolohe i ka haiao a ka lunahoomalu mua o keia aha
Rev M Kuaea, aia kana haiao ma Ioane 21: 15--18
A pau ia, hoomaha ka aha Halawai hou ka aha i ka hora i hoopanee ia, a pule ka lunahoomalu Hapai ka aha i ke kumuhana 6
Hoeueu i na ekalesia o Oahu nei, a hoike mai na komi te hoeueu o na ekalesia, aohe lakou i hana i keia hapa makahiki
Heluhelu mai o M Kuaea ke komi te no ke Kula Kahunapule a me na ekalesia kahu ole
Eia ka hoike aia komi te : Ua manao ko oukou komite he mea nui ka imi ana i ka mea e pono ai na ekalesia kahu ole, a me na haumana o ke Kula Kahunapule, ma na mea pili i ko lakou ola kino A mamuli o ka waiho hui ia ana mai o keia mau kumuhana iloko o ka lima o keia komite hookahi i ka wa hookahi, ua manao ke komite, o kekahi kumuhana he mea ia e pono ai kekahi kumuhana, nolaila e hooholoia
1 E waiho aku keia aha i ka pono o k s imi i na mea e pono ai na ekalesia kahu ole i ka Papa Hawaii, ke poo o ke Kula Kahunapule, ke Kahu kuikawa a me na ekalesia kahu ole, e kuka a e hooholo, ma ka hoonoho ana i na haumana makaukau o ke Kula Kahunapule, me ka hookipa a me ka hanai mai o na ekalesia kahu ole, i na wa hoomaha me ke kokua pu o ka Papa Hawaii i kekahi hapa o ko lakou ola, malalo o kekahi rula mau
M Kuaea
S Waiwaiole Komite
Lawe ka aha i ka hoike a ke komite e noonoo : Hooholo ka aha e kapae loa i ka komo ana mai o ka Papa Hawaii e kokua i kekahi hapa o ke ola o na haumana o ke Kula Kahunapule i ko lakou wa e noho aku ai i haiolelo no kekahi mau ekalesia kahu ole
Hoapono ka aha i kela huaolelo kapae i ke komo ana mai o ka Papa Hawaii e kokua pu
E pono no i ke kumu o ke Kula Kahunapule a me ke kahu kuikawa o kahi ekalesia kahu ole a me ia ekalesia kahu ole, na lakou no e kuka i ka uku kupono no na haumana e hele aku ai a noho haiolelo no lakou iloko o na mahina hoomaha ekolu o ke kula
Eia ka manao o ka aha : He iwakalua kumamalima dala ka paepae o lalo, a na ekale sia kahu ole e uku mai i na haumana o ke Kula Kahunapule i ko lakou wa e hele aku ai a noho haiolelo no lakou i na mahina hoomaha ai o ke kula, aole nae e pani ia ka puka o luna Hooholo ka aha i na kahu kuikawa no na ekalesia kahu ole: J N Paikuli kahu kuikawa no ka ekalesia o Kahana. J Kekahuna ko Hauula, C M Haida ko Waialua. S E Bihopa ko Waianae, S E Bihopa a me M Kuaea ko Ewa, S Waiwaiole ko Kaneohe
Olelo hooholo : Ke mahalo nei keia aha i ka ekalesia o Kalihi a me Moanalua, no ke kokua ana mai i na mea e oluolu ai ke ola kino o na lala o keia Ahahui Hoopanee keia aha a halawai hou i ka Poalua elua o Okatoba 1879 ma Kaneohe Heluhelu mai ke kakauolelo i ka moolelo o kA aha a hoaponoia Hookuu ka aha me ka pale a ka lunahoomalu.
S PAALUHI. Kakauolelo.