Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 17, 26 April 1879 — Page 1

Page PDF (1.53 MB)

Ka
Nupepa
Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII
BUKE XVIII. HELU 17. POAONO, APERILA 26, 1879. NA HELU A PAU 908.

KA NUPEP A
Kuokoa me ke Au Okoa
I HUIIA.

                NA OLELO HOOLAHA :—O na Olelo Hoolaha he 10 laina kakau lima, he Hookahi Dala no ka puka mua ana ; elua puka ana, he $1.50 ; no hookahi mahina, he $2.00.
                NA KANIKAU A ME NA MELE :—He 10 Keneta ka uku no ka lalani hookahi, ua like me $1.00 no 10 lalani.

            HOOLAHA MAU : —E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia aku a kekahi pule ae.
            E hoomanao e na lehulehu, aole e hoopukaia kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mele, ke ole e hookaa mua ia mai ka uku.

KA MOOLELO O
BE RIANA KA WIWO OLE
A ME
MAHONE KE KOA :
MOKUNA 1.

                [ E na makamaka puni hoohialaai moolelo, mahope iho o ko kakou ukali hoomanawanui ana i na kapuai o ka LIO KEOKEO O KA WAOAKUA, ua hiki aku kakou i kona hopena, a ua hala oia me kona nani kamahao ; nolaila, ua noii akahele makou e pani i ka makalua me kekahi nanea hou e hoonanea nui ai i ko kakou mau hora kaawale, a e kuni ia ai ka puuwai o ka mea heluhelu me ka paumako nui. L. H.]
            MA ke awawa o Wikolu, e ku ana kekahi home nui, a ma kekahi keena o loko o ua home nei, e holoholo ana kekahi opio kanaka ui me na maka uliuli poniponi, a me ka oiwi kino maloeloe a kilakila.
            Ua hoopiha ia ka manao o ua opio nei me ka pihoihoi nui, oiai oia e ka-i ana i kona mau kapuai ma o a maanei o ke keena; a keehi iho la oia me ka ikaika nui ilalo o ka papahele, puliki ae la i kona mau lima, a lulu aku la imua o na maka o kekahi mea e noho mai ana ma ke keena, ma ka hoohalike ana oia kona enemi, oiai hoi kona mau maka e hulili ana me ka piha i ka uila o ka inaina.
            Huli ae la ua opio nei, a pane aku la me ka leo moakaka a ano piha inaina i kekahi wahine ua aoo a kahiko e noho ana maluna o kekahi noho laau e kokoke ana ma ke kapuahi.
            Aole au he keiki omo waiu i keia manawa, e kuu makuahine, a ke hopo ole nei au i ka paio aku imua o ke alo o ke alii powa hihiu. E hele ana au e hui pu me ka Moi Beriana ka hopo ole, i na hoi e kue mai ana na kanaka a pau o Denemaka ia'u.
            E akahele no ke alii powa, mai awiwi i ka hoopuka ana i na olelo kue, wahi a ka wahine aoo ; iaia i leha aku ai i kona mau maka lena i na kii onohi enaena o ka opio. He kiekie kona mana, a he ikaika kona mau ami kahiko. Ke nohoalii nei oia ma na wahi huna ike ole ia a me ka poino.
            Ke wiwo ole nei au nona, wahi a ua opio nei i pane aku ai. Ua ao mai oia ia'u i ka hookani ana i ka hapa a me ka oniu ana i ka pahikaua; ua kuhikuhi mai no hoi ia'u i ka paa ana i ke kaulawaha me ka hookele ana i ka holo o ka lio, me ka paa pu ana hoi i ka laau ihe ma kekahi o kuu mau lima, e like me he Naita la o ke Kea Ulaula; aka, ke kani oeoe mau nei ka ula o kuu mau pahu lono, aia ka o Beriana Boru he pakaha wale i kona mau pono me ke kuleana ole; aka, ke hoolalelale mai nei nae ia'u na halialia ana, e hui pu aku au me kona mau puali kaua ma ke kaua nui e hiki mai ana. E hui pu aku me ka Moi lanakila a me kona mau kanaka koa.
            Alaila, keehi iho la ua opio nei i kona mau kapuai ilalo o ka papahele me ka ikaika, me ka hoomau ana no i ka holoholo ana i o a ianei.
            Owai! a heaha la au, e kuu makuahine ? he Irelani anei au, a i ole, he Denemaka paha au ma ko'u hanau ana. ?
            He I relani oe noloko mai o ke koko piha o ka lahui Irelani, wahi a ka luahine; aka, mai ninau hou mai ia'u, oiai, ua lawe au i ka hoohiki paa aole e pane hou aku i na ninau e pili ana i kou hanau ana, a hiki i ka wa e hoohaahaa ia ai ke alii powa iloko o kona luakupapau.
            Nolaila, i na he Irelani au, wahi a ua koa opio nei, alaila, e kaua mai no au ma ka aoao o Beriana ke koa i ke alii powa, aole ona mana e hoomalu mai ai ia'u i na au e haliu aku a hahau i ka oi o ka'u pahikaua me kuu hapa i ka poe Denemaka. E lilo lakou imua o'u i mea ole loa.
            E kuu Mahone aloha, e kaohi iki iho ka manao, e umi malie me ke akahele oiai oe malalo o ka malu o ke alii powa, wahi a ua wahine nei me ka leo kaukau.
            Ke hopo ole nei au me ka wiwo ole nona, wahi a ua opio nei.
            E weluwelu liilii loa oe imua o kona mau lima, e kuu Mahone aloha. E hoomanawanui iki iho me ia no kekahi manawa.
            Aole au e kali a noho hou aku malalo o kona malu, wahi a ke koa opio i pane aku ai me ka leo kalakala.
            Ano, i keia la a i keia ho ra koke no, e hele aku ana au no Kinikora e hui pu me ka puali kaua o Beriana ka wiwo ole.
            Ua kiai ia ke ala mamua ou e na koa lio powa o ka ululaau.
            E hakaka aku no au i ko'u ala mawaena aku o lakou, e kuu makuahine, wahi a ua opio nei me ka manao pihoihoi. O na koa lio a pau o ka ululaau, aole hiki ia lakou ke pale mai a keakea ia'u mai ka hui pu ana aku me Beriana.
            Owau pu kekahi me oe e ke koa, e kuu hoahanau aloha, wahi a kekahi kanaka helehelena hihiu, akahi no a komo mai iloko o ke keena.
            Hamau e Donala, wahi a ka wahine. O olua like ke ukali ana i ka waha o ka luakupapau. E halawai aku no maua iloko o ka nani kilakila o ka lanakila, i pane aku ai ke koa opio. Aloha oe, ke hele nei maua.
            E kali iki iho kaua, wahi a Donala, aia ke alii powa ke kali mai la ia oe ma kahi o ke kuahu pohaku hoomana.
            E Mahone e, e haliu mai kou pepeiao, wahi a ka wahine, iaia i lele aku ai imua a puliki aku la kona mau lima i na poohiwi o ke koa opio, mai hoowahawaha i kou makua alii, e hoolohe ahonui me ka pauaho ole i kana mau kauoha. He akamai oia i oi aku ka maalea imua o ke tiga a me ka alopeka, a he wiwo ole hoi imua o kona mau enemi. Ua koa a wiwo ole oe e kuu keiki, aka, e kaomi malie iho i ka lapa ikaika ana o kou manao no ka manawa. E kaulawaha i kou alelo, e like me ka pili paa ana o ka pahi kaua ma kou aoao no ka lanakila a me ka hanohano o kou Moi. E hoao ana anei oe e pahele mai ia'u e kuu makuahine.
            E hoao aku ana au e kaulawaha oe i kou alelo ma ka hoolohe laahia ana i na olelo mana a keia alii. Malama pauaho ole i kana mau kauoha, me ka hoike akea ole ana i kou mau manao hoowahawaha a pakike ole imua ona, o halawai auanei oe me ka hopena weliweli o ka popilikia.
            Aka, huli ae la ua opio nei me na maka ahi enaena o ka inaina, aloalo ae la ma na paia o ua keena nei, a kahea aku la i kona koolua ia Donala, a haalele iho la ua opio nei i ke keena, i ukali ia aku hoi e kona hoahele hihiu a hopohopo ole.
            O keia koa opio, he kulana nani kona a wiwo ole, me na owili lauoho loloa e luhe maewa ana ma kona mau kipoohiwi, me na maka mohaha uliuli, a he manao akahele me ke kali; aka, no ka pakela uluhua ona i na hana aloha ole a kona makua powa, nolaila, ua lawe ae la ia i ka hoohiki paa e haalele iaia, a imi aku i kona lanakila mawaena aku o na powa; me ka hilinai piha ana maluna o ka ikaika o kona mau lima me ka palanehe a palamimo o kana mau lawelawe ana; i like aku hoi ka maalea me ka makaala e like me ka ilio hahai imua o ka mama o ke dia keiki. E hali ana oia he palekaua ma kona lima hema, he pahikaua koikoi a kaumaha ma kona aoao, a e lewalewa ana hoi ma kona kua he hapa ; ua aahu ia oia e like (me ke ano o na keiki hookani hoolealea oia mau au i hala, oiai hoi kona hoahele ahiu, ka mea i kapaia, Donala o ka Ihe, he ouli hoomakue kona me na maka hulili, mau owili lauoho mimilo a me na lima kakauha. O kona aahu e komo ana, he ano ole, aole hoi he uhi o kona poo, a o kana mea kaua wale no, he laau ihe loihi me ka pahi oi wini ma ke poo, i mea e hiki ai ke oki a ke hou e like me ka mea i makemakeia.
            Ia laua i komo aku ai iloko o ka ululaau mawaho aku o ua home nei, huli ae la ke koa opio i kona kokoolua, a pane aku la, o ke alii powa wale no anei ? aole, he mau malihini elua pu kekahi me ia, wahi a ka pane. He I relani a he Denemaka paha ? he Denemaka, wahi a kona ukali ahiu. Ke holo nei ka wela hahana i kuu lima akau no ke kumu o ka'u laau ihe. E ao oe e Mahone, o ikea mai oe e ka pilikua lapuwale, aia oia ke hui pu ae la me na poe kokua powa. Ke ike mai oia ia'u, he mea maopopo e kauoha mai ana oia e hui pu aku me lakou, a e kaua aku makou i ka Moi maikai Beriana.
            E huli ae kou alo no Dubelina, wahi a kona ukali ahiu, a e ukali aku no au ia oe malalo me keia laau ihe a'u i hilinai ai me ka hoohala ole i ka'u mau pahuna. E hooluolu aku nae oe i kou makua powa ke ike oe he kupono, alaila, ahai ka pupuhi ka ia o Ukoa me a'u no Kinikora.
            E hilinai mai ia'u ano e Donala. Auwe, aia nui la, ma kuu ola ana, he poe Denemaka lakou, nolaila, ano, ua hiki mai ka manawa no'u e kiola aku ai i na auamo hooluhi a keia kanaka lapuwale a hoomainoino; a e hele aku no au e kaua ma ke kahua mokomoko no ka pono o ka Moi Beriana a me Erina. E hooluolu iki aku iaia no ka manawa wahi a na huaolelo hope a kona ukali.
            A iloko o ka manawa pokole, e ku ana laua ma ke alo ponoi o ke kahua a na koa o ke alii powa e hoomoana ana a me na keiki alii Denemaka elua. Haliu mai la ua alii powa nei a kau mai la kona mau maka weli maluna o ka kakou koa, a pane mai la, e aloha ae i ka kakou mau malihini hanohano, e Mahone o ka hapa, ka'u keiki hookama, wahi a ke alii powa, oiai e ku kilakila ana ka kakou koa imua o kona alo. Ua hiki mai ka hora no kakou e haliu kue aku aku ai ia Beriana. E hoomaikai oe me kau mau mea kaua i kou mau hoalauna.
            Haawi aku la ka kakou koa i ka hoomaikai me ke ano hanohano ole i ku i ka mahalo ole ia imua o laua, a ua ike koke mai la laua i na ano a me na ouli ano e i oi aku i ka oluolu, e hoalii ana maluna o kona helehelena.
            E ike oe e Mahone, wahi a ke alii powa, o Malamora ke alii o Leinster, ua aa oia e kue aku me ke kanalua ole i ka mana o Beriana, a o keia mau kanaka koa o ka akau, ua hele mai laua mawaena mai o na kai a me na ale hihiu hae o ka moana e kue aku iaia no ka pakaha wale i ka mana o ka nohoalii. O keia mau keiki alii hanohako a kaulana imua ou, na keiki a ka Moi o Denemaka, e noho hoomalu ana maluna o na puali kaua ikaika, ua makaukau e pulumi aku ia Beriana a me kona mau puali kaua Dalacasiana mai ke kahua kaua ae o Clontarf, a hoopio i kona kaulana a me ka hanohano a me kona inoa a mau loa aku.
            Aka, aole i ekemu aku ka kakou koa opio no keia mau olelo kaena a kona makua powa; aka, o kona ukali ahiu, ka mea i kapa ia, Donala o ka laau ihe, oia kai namunamu ohumu liilii mai, no keia mau olelo keha a akena a ke alii powa.
            Hoomau mai la no kona makua powa i ke kamailio ana i ke koa opio. Mamua ae o ka hui pu ana aku o keia mau keiki alii opio iloko o ke kahua kaua me Beriana, he mea pono o kekahi o laua ke hele aku i ka halealii o Beriana ma Kinikora, a o oe kona hoahele ma ke ano ukali ma keia huakai.
            Ua hoohikilele ia mai la ka opio Mahone me ka pihoihoi nui no keia mau olelo, a ua kokoke oia e pane aku no keia mea, aka, kau koke mai la ka lima papa o kona makua powa iaia, a kamailio hou mai la ia, e ukali aku oe iaia a hiki i Kinikora e Mahone, no keia kumu. He mau makahiki i hala ae nei, o Malaki, Moi o Irelani, ua hoouka kaua mai la oia i na Denemaka ma ke awawa o Glen Mama, a ua pepehi iho la oia he elua o ko lakou mau aliikoa kiekie me kana pahikaua ponoi; o kekahi o keia mau aliikoa Denemaka, e lei ana oia he medala gula, he hooilina mai ka ohana mai, a no kona kumu waiwai nui, pela i lilo ai ka mana i ka mea nana e lei ana; aka, lawe pakaha wale iho la o Maraki i keia medala gula nani nona, a ia Beriana i noho ae ai i ka noho alii, ua lilo aku la iloko o kona mau lima, a eia no i keia wa maloko o ka halealii o Kinikora, a o ke keiki alii Carlus ka mea kupono e lei i kela medala ma ke kahua mokomoko e hiki mai ana, nolaila, e kokua pu oe iaia ma ka imi ana i wahi e loaa ai.
            No keaha e lilo ole ai i keia keiki alii Denemaka ma kona ikaika, e like me ka lilo ana ia Malaki, wahi a Mahone. No ka mea, he opiopio, wahi a ke alii powa, o kela medala ke lei mau ia nei e Beriana, a ua kahiko a palupalu oia no ke komo ana mai ma ke kahua kaua me na pono kaua. E hele pu oe me keia alii opio no Kinikora. Oia, ma kona ano he naita malihini mai ka aina mai o ka poe Sakona, a o oe hoi he mea hoolealea nona, e hookipa ia aku no me ka hanohano nui e Beriana Boru. E hoomakaukau nae oe no ke kaili ana i ka medala a lilo, i lei ai oia ma ke kaua e hiki mai ana.
            Ua hoopiha ia ka kakou koa me ka inaina enaena nui no keia mau olelo, aka, hooikaika iho la oia e umi i ka holomoku ana o kona ukiuki, a pane aku la me ka leo haahaa.
            " Ua lohe mahui au, e kuu haku ihiihi, o keia medala kupanaha ka he mana kona me ka ikaika a me ka lanakila i ka mea nana e lei ana, ke ku nae oia ma ka aoao o ka pono a kaua aku."
Aole i pau.

Na Kanawai o ke Ola Kino.
HELU 2.

                Eia nae keia ninau. Ua oi anei ka hemolele a me ka mana o ka pule mahometa mamua ae o ka pule ka risitiano ? aole, mai hopu koke kakou ia manao kuhihewa. Eia nae ka oiaio, i ka wa i hele ai na kumu mahometana e hoohuli ai i na kanaka malaila mai ka hoomana kii ae, ua papa loa ia ka inu ana i na wai ikaika, a pela wale no na kanawai o ka oihana pule mahometa, ua papa loa ia ka inu ana i na wai ona. I ka wa i hoohuli ia ai ka lahui Hawaii, mai ka pouli pegana, oiai ua paipai ia lakou e ai pakiko i na mea a pau, aole nae i hookapu loa ia ka wai ona, mawaena hoi o na alii o ka aina, a nolaila, aole no i hookomo ia ia manao ma na kanawai o ka ekalesia e like me na lahui o na mokupuni mahometana.
            Auwe ! e na Hawaii ! e nana i hope, i kanaono makahiki wale no, ka manawa hoi i hoomaka ai ka malamalama iwaena o keia lahui. E hoomanao i na Moi o ke aupuni a me na alii o ka aina i hala ae iloko o ia mau makahiki ; e ae lokahi ana oukou i ka oiaio, ua make ka nui o lakou mamuli o ka ona ; a o kekahi poe o lakou, ua inoino ke koko, a ua omaimai ke kino mamuli o ka inu ana i na wai ona.
            O na kanaka Malae, ua oi aku ka maikai o ko lakou ola kino, ua nui na makahiki ua mahuahua ka hanau keiki, no ka mea, o ka hoohiki i ka wai ona, he kanawai paa no ia no ko lakou aupuni a me ka oihana pule. Mai manao ke kanaka Hawaii e piha pono ana kona mau makahiki i na e hoonuu ana oia i na wai ona, a i na hoi e inu liilii, ua like no, e hapa ana kona manawa e ola ai. Ua inu kekahi poe haole i ka rama, a liuliu, aka, i na he kanaka Hawaii, a kanaka o na lahui e ae o Polunesia, aole no e pakele ana. He mea ia e inoino ai ko lakou koko, e pehu ai ke kino, e puupuu ai ka ili, e hoowelawela ai ka naau, e hoopaa ai i ka opu hanau keiki, a hikiwawe mai ka make o ke kanaka Hawaii, ina he alii, a he makaainana paha.
            Ua nui na mea ai kupono i ke kanaka ma Hawaii nei, heaha la ke kumu e emi wale nei oukou a e uhaki i na kanawai o ka aina, i mea e loaa mai ai ka mea e make ai? E hoolawa ka makemake o ka puu me ke ala o ke ki, me ka ono o ka uala maoli a me ka uhi, me ke kena o ka makemake i ka ipu ai maka, e like me ka ke Akua i hana mai ai, pela e maemae ai ke koko, a e ola loihi no oukou.
            Aia hoi, ina i nui a maikai na mea ai, e hoomanao oukou i ka Rula Helu II. Mai hoonuu.
            Mai hoomau aku i ka ai ana i ka ai a me ka ia, a hiki i ka manawa i piha kaumaha ai ka opu. Ina i hoonuu oe pela, alaila, he mea ia e pilikia ai ka hooholo ana o ke koko ma na aa koko, ma kela wahi keia wahi o ke kino, alaila e loaa auanei ka opu pehu, a nalulu o ke poo, a he mai popilikia paha e maule ai. A ina e loaa koke ole ka mai e manaoio no oe ua inoino kou koko mamuli o ia hoonuu ana, a ua emi iho kou ola kino. O kekahi ano i hoopuka ia, oia ka puupuu o ka ili, ka nawaliwali o na maka, e paa ana ka lepo, e ano e ana ka puuwai me ke akepaa, a no ia mau mea, e inoino ana ke koko, ke kumu mai o ka eha, ka hui, a me na pilikia e ae o ke kino.
            A eia kekahi mau mea e noonoo ai.
            Rula III. Mai hoopololi oe i kou kino.
            Mai umi wale oe i kou opu no ka hapa ai. O kekahi poe Hawaii, ua noho hookeai no na ho ra he 24, a he 12 paha, mamuli o ka manao iho, mai hana pela, no ka mea, he kakaikahi ka manawa e loaa ole ai ka ai ilako o ia mau hora o ka la, aka, ke kumu o ia hooke ai o kekahi poe, no ka palaka a no ka molowa paha e hoomakaukau i ai, a nolaila, noho wale ia poe a pilikia i ka pololi. O ke nahu a me ka hoopailua mamuli o ka pololi o ka opu, oia kekahi kumu e inoino ai ke koko, e laa me ka hoopiha pono ole ia o ka opu i ka ai. A nolaila, mai hoonele loa i ka opu i ka ai kupono, ka wa hoi e ono maikai ana ka ai. Ina nae ua hoonui pono ole i ka ai i kekahi manawa, alaila, oia ka wa e hooki loa i ka ai a pau ke ino o ka opu no ia hoonuu ana.
            O ka poe lahui hupo, a o ka poe hapa malamalama paha, he mea mau no ia lakou e hoonuu loa i kekahi manawa, a ma kahi manawa e hooki loa i ka ai no ka manawa loihi. A o ke ano no ia o na holoholona ahiu. Aka, o oukou e na Hawaii i hoomalamalama ia, e noho nei malalo o ke aupuni kanawai, e hiki ai ia oukou ke malama i na mea ai ma ko oukou mau hale iho, me ka makau ole o hapuku ia e kekahi alii, a powa paha, e like me ka mea i ike ia i ka wa kahiko, ua hiki no ia oukou ke hooponopono ia ko oukou noho ana a me ka ai ana, e like ke ano me ko na lahui malamalama loa. I ekolu paina no ka la hookahi, mawaena o ka wa e ala ai mai ka moe ae a me ka wa e hoi ai e moe, i elima hora ke kowa mawaena o kela a me keia paina ana. Ina pela e hooponopono ai no na manawa paina, alaila, e waele pono ia ana ka ai maloko o ka opu, e maemae ana ke koko a o hoopakele ia ana ke kino i na mai.
(Aole i pau.)

OLELO HOOLAHA.

E. LILILEHUA.
Loio a he Kokua ma ke Kanawai !

                IMUA o na Aha Apana a Hoomalu o ka mokupuni o Oahu. E hanaia me ka eleu loa. E loaa no au ma Wehekealaula, ma alanui Maunakea, a i ole ia, ma ka Hale Hookolokolo o ka Aha Hoomalu ma Honolulu. 898 1y

S. AUKAI.
LOIO ! LOIO ! !

                UA ae ia mai oia e lawelawe ma ka Oihana Loio imua o na Aha Kakau Ole o ka mokupuni o Oahu. 898 ly

He Nui Anei Kou Makemake i na
Mekini Humuhumu Lole ?

                Ina pela, alaila, e kipa mai no ma ka Halekuai o KAKELA A ME KUKE. A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ano MEKINI a WHEELE R a me WILSON, mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai o ka mea hookahi. Ka MEKINI a SINGER, ma ke $50 pakahi, a me ke ano MEKINI a WILCOX me GIBBS, ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai. I mea e pau ai ko oukou kanalua e na Makamaka no ke kupono o keia mau ano Mekini, e naue mai no me ke kuihe ole, a e ike no oukou iho. 862 tf

Kauka O. S. Cummings, M. D.
HOMEOPA TIKA.

                Oia ke Kauka i kamaaina mua ia oukou e na kanaka Hawaii ma ka inoa, " KULU WAI LIILII" Ua hoi mai nei oia, a e pahola hou mai ana oia i kona akamai lapaau ia kakou. Aia kona Keena Lapaau a me kona wahi noho i keia wa ma kahi o Mr. Wm. G. I rwin, ma ke kihi o na alanui Papu a me Beretania, ma keia aoao aku o ka luakini o Kaukeano. 888 tf

ANO NO I LOAA MAI NEI !

                Na Kaa Lio Holo Lealea! Na Kaa Lawe Ohua a me na kaa holo palua, mau mea hoikeike aku, mai ka Hale Hana Kaa mai o ka Hui o Cortland ma Nu Ioka.
DILLINGHAM & Co., 876 tf Na Agena kuai ma Hawaii nei.

KO BIHOPA MA
BANAKO MALAMA DALA !

                E MALAMA NO MAUA I KE DALA O na kanaka maloko o ka Banako, penei : Ina hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala $800 a emi mai paha, alaila, e uku maua i eono hapahaneri ukupanee makahiki, mai ka la o ka lawe ana mai a hiki i ka la o kona ohi ana, ke waihoia ke dala hoomoe i ekolu malama a keu paha. Aole ukupanee e helu ia no ka hakina o ke dala hookahi, aole no hoi no ka hapa malama. Ina ohi koke oia i kana dala, aole i hala na malama ekolu aole ukupanee. Ina i manao ke kanaka e ohi i kana dala, e pono ke hoike e mai oia ma ka Banako i kona manao ohi i kanakolu la mamua o kona ohi ana, a o kana Buke kekahi ke laweia mai. Ma ke kikoo wale no a ka mea dala e haawi ai i kana, a o ka Buke kekahi ke laweia mai. Ma ka la mua o Sepatemeba i kela makahiki a i keia, e houluulu ai i ke dala, a e huipuia ka ukupanee me ke kumupaa o na dala i hoomoeia no na malama ekolu a keu, a mahuahua, ke kumupaa e loaa i ka ukupanee. Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300, alaila, hooholo pu ka olelo. E weheia ka Hale Banako i na la hana a pau. 85l tf BISHOP & Co.

Ale ka Wai ke Ike Aku
I keaha la hoi ?
I na Waiwai Nani ano Hou loa hoi paha o
ka Halekuai o
GOO KIM.
Nana aku no hoi oe, " Hoonuanua i Apua a Kalamaula."

                OIA no hoi na Hainaka Silika Nunui Eleele a Ulaula, Pulu, Wai Gula a Wai Dala. Na Hainaka liilii Lei A-i. Na Mamalu kane, wahine a me na Mamalu liilii kihi weluwelu o na kaikamahine. Na uhi huihui nani nunui a liilii. Na Kihei Silika lau ma kaekae. Na Koloka kamalii nani a me na Koloka hoopumehana no na bebe. Na Huluhipa lau a me na lole huluhulu holoku o na wahine. Na Muumuu keokeo o na wahine lihilihi ma ke alo, a me na Palekoki. Na Papale wahine Malina i hoopinanaia kekahi aoao, hele kela a kapakahi Manuia o Keokoi ka moku. Na Papale Waiokila aiai, a ke kau mai i ke poo, moa uakea lua keia ke pa iho ka la, a he nui wale na ano papale e ae i ike ole ia mamua. Na Hulu Eheu Manu no na papale wahine, e kau ai ka iwa. Na Kalakoa hou loa, na Makalena a me na lole Iliwai, na Puuwai Gula a me na Gula Pepeiao o na wahine. Na Kamaa ano hou o na kane, wahine a me na kamalii, na Kuka Kanahai, na lole wawae a me na Palule o na ano he nui wale, a me na Pale Pakaukau Na Hainaka Silika Hou loa o kela a me keia ano waihooluu like ole, nui a liilii, na Kalakoa Huluhipa ano hou loa, na Makalena o kela a me keia ano, na Moena Pake, Ti Inu a me na mea hou e ae he nui wale na ano mai Kina mai. O keia mau waiwai, eia no ke ahu mai nei o na ano hou loa wale no, a me kekahi mau waiwai e ae he nui loa i hiki ole ke helu papa aku. Ina aku no hoi a kapalulu hou mai, ma kela a me keia ku ana mai o ka mokuahi o na aina e. Nolaila e komo hale no e na hoa o ka iu o ka la, e wae i ko oukou mau iini aole no hoi makou e uiha iki, ke hele mai oukou e kuekaa i na waiwai ina no ke kuai a nana wale no paha. E kuaiia aku no keia mau mea ma na kumukuai haahaa. Ma na Poakahi a me na Poaono, oia na la e kuai hoopaki loa ia aku ai ua mau waiwai nei. 858 tf GOO KIM.

WAI HUI O KA HAU.
MA KA
"BONANZA"
MA ALANUI HOTELE!
NO
JNO. W. CROWELL, (Kolowela.)

                keia maluna, ma o aku o ka halekuai o Grant a me Robertson ma Monikahaae, Honolulu. E naue ae malaila i ike pono. (876 3m)

            E LOAA no i na keonimana a me na lede o keia kaona, kahi e hoomaalili ai i ka wela ikiiki o ka houpo, ke kipa aku ma ka hale inu wai hau huihui o Kolowela ma kahi i hoikeia maluna, ma o aku o ka halekuai o Grant a me Robertson ma Monikahaae, Honolulu. E naue ae malaila i ike pono. (876 3m)

MAIKAI KA HOI KA PAPA !
A ME KA LAAU O KOU HALE!
NO HEA LA?
KAI NO HOI NO KAHI O
WAILA MA !

                Nana aku no hoi ia la Ohi ka Io o ka Laau o Makawao I ka ua mea hoi o ka nani o Na PAPA ! Na PAPA ! ! A ME NA PONO KUKULU HALE O NA ANO NO A PAU. Aia ma ke kihi o na ALANUI PAPU me MOIWAHINE! HONOLULU MALAILA E LOAA AI E LIKE me ka MAKEMAKE NO KE KUMUKUAI MAKEPONO LOA! PAPA, PAPA, PAPA, Na Papa Huluhulu, Na Papa Manoanoa, Na Papa i kahiia, Na Papa Kepa, Papa Hole Keokeo, Papa Hole Ulaula. NA LAAU, NA LAAU Na Kua, Na Kaola, Na Aaho, Na Moli Na Peapea, Pine Huluhulu, Pine i kahiia. NA Papa a me na Laau Ulaula! Pili ulaula, Pili Keokeo, Pani Puka, Pani Puka Aniani, Ipuka Aniani, Puka Olepelepe. PENA O NA ANO A PAU Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui, Aila Pena, Aila Hoomaloo, Wani ti, Pate. NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO ! Na Ami Puka Hale. Na Ami Puka Pa. ANIANI! Pepa Hale a me na Lihilihi E LOAA NO MALAILA. PAAKAI HELU 1 O KAKAAKO me PUULOA No ke DALA KUIKE, e loaa no na mea a pau i haiia ae la, no ke Kumukuai Emi loa. O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau, e loaa'ku ana ia lakou, e hooko koke ia no ia me ka lawa pono. E Kipa Nui Ilaila, i ike i ka Oiaio 840 3ma