Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 19, 10 May 1879 — Page 1

KA
NUPEPA KUOKOA:
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII
BUKE XVIII. HELU 19 POAONO, MEI 10, 1879. NA HELU A PAU 910.

KA NUPEPA
Kuokoa me ka Au Okoa;
I HUIIA.

                NA OLELO HOOLAHA —O na Olelo Hoolaha he 10 laina kakau lima, he Hookahi Dala no ka puka mua ana ; elua paka ana, he $1.50 ; no hookahi mahina, he $2.00.
            NA KANIKAU A ME NA MELE :—He 10 Kene ta ka uku no ka lalani hookahi, ua like me -$l.00 no 10 lalani.
            HOOLAHA MAU :—E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia aku a kekahi pule ae.
            E hoomanao e na lehulehu, aole e hoopukaia kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mele, ke ole e hookaa mua ia mai ka uku.

KA MOOLELO O
BERIANA KA WIWO OLE
A ME
MAHONE KE KOA:
MOKUNA II.

                Oiai e lawe ia ana ke koa Mahone a me kona ukali, e na koa lio powa i ke kua- hiwi e hoopaa ia ai iloko o kekahi o na pa- kaua ikaika o kona enemi, kahi i olelo ia, aole he Nai ta kaulana e puka lanakila aku mawaho o kona mau paia, me ka loaa ole o kekahi haawina iaia ; oiai, maloko o kona mau keena, na kua hao kaumaha, na umii oki poo, na kaula i hooluuia i ka wai paakai na ipuhao hoohehee kepau, a me na lako a pau o ka make weliweli loa.
            I ka kakou koa opio malalo o ka mana o na koa lio, no ke ala o kona home mauna, oia ka wa a na keiki alii Denemaka e liuliu ana no ka huli uku i ka lei hanohano o ka lanakila ma ka halealii o ka Moi Beriana, aka, mamua ae e ko laua haalele ana iho i ke alii powa a me na koa lio ona, ua holo mai la ua mau alii Denemaka nei maluna o ko laua mau lio me na kahiko o ka Naita Irelani, a ku iho la mamua o ke alii powa a me na papa koa lio; hookahakaha ae la la-ua me ka haaheo nui a me na olelo kaena o ka haakei ma ko laua mau waha; i ka hala ana ae o ka hapa hora a oi. ua haawi aku la ke alii powa he mau olelo kaukau a me na olelo hoolana no ka laua huakai, a mahope o ka pau ana o kana kamailio ana, ua haawi mai la na koa lio i ka maka o ka lakou mau ihe imua, a haawi aku la ua mau alii Denemaka nei i ke kumu o ka laua pahikaua imua a o ka maka i ko laua mau puuwai, he hoailona e auamo like laua i ka make e kau mai ana maluna o ko laua mau hoahanau a me laua pu no ka hanohano o ke alii powa a me ko laua aina.
            Haalele iho la na alii Denemaka i ke ka-hua a laua e ku ana a haliu aku la na alo no Kiniko ra; ia wa i lohe ia ai kekahi hoailona mai ke alii powa aku, a me he la, ilo-ko o na kai-na wawae elima wale no, ua nalo koke aku la na koa lio iloko o ka ululaau iloko o ka wa pokole loa, aole he mea ma ke kahua, aka, o na eheu o ke anoano eehia ka mea i ike ia e hohola ana maluna oia wahi ia mau minute.
            Nolaila, e na hoa hookaau o keia nanea, e haalele kakou i na keiki alii Denemaka oiai laua ma ko laua alahele, a e aui ae kakou i ke koa opio Mahone iloko o na puili paa ana a na koa lio he umikumamalua.
            Ia Mahone a me kona ukali e lawe ia nei, ua lawe ia ka laua mau mea kaua, ua kupee ia na lima ma ke kua, me ka pulou ia o ko laua mau maka. Aia ma kela a me keia aoao o laua na kiai, aole he puuhonua no ka pakele, aka, ia lakou i hiki ai ma kahi haiki o ke alahele, e hiki ole ai i na mea elua ke hele, ua hoihoi ia aku la laua mamua, a o na kiai aku mahope; iloko o keia manawa, e hoao ana ka kakou koa e wehe i kona mau lima mai ka paa ana i na kaula i hauhoa ia ai oia, a ia lakou i kaalo ae ai ma kekahi kikee ana o ke alanui mauna, a huna ia aku la ka ike ia ana o na koa kiai e ke alai ana ae a na kiokio pohaku pali, ia wa i lanakila ai ko ke koa Mahone mau lima mai na kupee ana a ka enemi, a wehe ae la ia i kona pulou maka, a kokua aku la i ka wehe ana i na lima o kona ukali.
            I ka loaa ana ia laua o ka lawelawe ana me na lima, ua awiwi koke aku la laua ma ka holo ana no ka lua o na kikee ana o ke alanui, i loaa ai he puu hoomaha no laua, oiai, aole i hoea mai na koa lio kiai ia wa ; no ka mea, ua luhi ko lakou mau lio a aole i hiki koke mai, aka, ia laua ma ke poo o keia kikee ana, hoea mai la kekahi o na kii a ike mai la ia laua nei e holo ana a nalo ma keia aoao o ka pali, ia wa i hookuu mai ai oia i ka holo o kona lio a pau i loaa na pio, aka, mamua nae o kona hiki ana mai, a pee ae la laua malalo o ka malu o na pohaku o ua kikee nei.
            Pane mai la kona ukali iaia, e hoao kaua, e pale no kaua iho me ka ikaika i loaa i ko kaua mau lala, no ka maluhia o ko kaua Moi a me ka lanakila o Irelani, oiai, o ka hilinai a me ka paulele ana maluna o na . mea kaua, he hoike ana ia i ka manao o ke kanaka hohe wale.
            Pane aku la ke koa Mahone, e like me ka oia mau ana o ka inoa o Beriana ka wi- wo ole, pela auanei ka lapa ikaika ana o keia mau lima olohelohe e kue aku i na ene- mi a pau e kuewa hele ana maluna o ka le- po o ka aina o kuu mau kupuna a me kuu Moi ; aka, o ko kaua hoao ana e paio aku i ka mea hookahi, he hoike ana ia, ua nele kaua i ka ikaika ole, a ua oi aku ka wiwo a me ka hopo i ko ke keiki omo waiu ; no-laila, owau ka mea e paio aku me ia.
            I ka hiki ana mai o ua koa kiai nei ma kahi a laua e hoohalua ana, me ka mama a pau i hiki i kona lio ke lawe iaia, ua lele aku la o Mohone me ka palamimo loa, a hookui aku la me kona lio ; no ka ikaika o keia hookui ana, ua kaikai ia ae la ke koa lio mai kona noho ae a wala aku la mamua o kona lio a waiho ilalo o ka honua, lele iho la o Mahone mai kona lio iho, a holo aku la i kahi o kana luahi e waiho ana, kau iho la ia i kona lima i kona umauma a pane iho la, e haawi pio mai malalo o ka Moi Beri- ana a me kona Naita, owaka ae la kona waha me ka pane leo ole, a lele loa ae la kona aho. Lawe ae la o Mahone i kana mau mea kaua,.a haawi aku la i ka ihe i kona ukali.
            I ka loaa ana o keia mau mea kaua, ua paio aku laua i ke koena o na koa lio kiai, me ka wiwo ole a me ka ikaika nui ; a ilo-ko oia wa hooili kaua hahana, ua loaa ka lanakila ma ko laua nei aoao, a pakele aku ma ka apua ekolu koa lio. a na lakou i hoi- ke aku i ka lono o ko lakou poino imua o ke alii powa.
            I ka pau ana o na enemi a ka kakou koa i ke auhee, ua haliu aku la laua no kekahi ana iloko o ka ululaau, ka home hoi o kekahi kahuna Moneka e noho ana, a malaila i noho ai laua no kekahi mau la.
            Iloko o ka wa i loaa aku ai ka lohe i ke alii powa ua lilo na pio a ua lukuia kona mau koa lio, ua ho-a ia kona inaina me ka weliweli nui,- a ua oleloia, no kona wela loa i ka huhu, ua kau ae oia maluna o kona lio kaua a holo aku la iluna o kekahi puu kiekie i pii ole ia mamua e kekahi mea ola uhane a ola hanu hoi, a iaia i hiki ai iluna o ka piko o ua puu nei, ua ike oia i kekahi kumu laau kahiko loa e ulu ana, a o kona mau lala, ua hohola aku ma kela a me keia, lihi o ka puu me kona malu nui, a o kona mau aa ua kolo aku no kekahi mau anana loihi mai kona kumu aku.
            Lele iho la ua alii powa nei ilalo mai kona lio iho, a pii aku la iluna o ua kumu laau nei, iaia i hiki ai iluna o kona wekiu, unuhi ae la ia mailoko ae o kona poli i ke-kahi wahi o-le uuku a puhi aku la, a ua hohola aku ka lohe ia ana o kona leo a puni ka ululaau, a iloko o na minute pokole loa ua ike ia aku na Nai ta me ko lakou mau aahu piha maluna o na lio e oili mai ana ma kela a me keia malu o ka ululaau, a kamoe aku la ma ke kahua o ke kuahu pohaku, iho mai la ua alii powa nei a hui pu 'ku la me lakou.
            Kaapuni ae la lakou i ke kuahu hoomana me ke ku ana o ke alii powa iwaena. Haawi mai la ia i ka olelo kauoha i na Nai ta a pau penei : Imua o oukou e na Naita hanohano o ka aina, i kauoha ia aku nei oukou e kiai me ka makaala loa i na alahele a pau o ke kuahiwi, aole e hookuu i kekahi kanaka e hele aku ma kela aoao, koe wale no na kahuna Moneka e hele ana e imi no ko kakou mau pono, no ka mea, o ka opio i lawe ia aku e na koa lio i ko kakou home kuahiwi, ua mahuka aku a nalowale, a o ka Naita o oukou e loaa ai a hoopaa iaia e lei pu oia i ka lei o ka lanakila a na keiki alii Denemaka e imi la ma ka halealii o Beria-ni, a e puhiia ua opio la a me kona ukali i ka imu ahi i paumi ia ka enaena; o ka mea e kue ana i keia kauoha, e lawe ia kona hanohano Papa Naita me ka paa o kona mau lima i ke kupee ia, me ka uhau pu ia me na kaula 500.
            Ia wa ua kiai koke ia aku la na alahele, a ua nui na huakai i hopu pio ia a hoopaa ia no ka loaa ana o na kokua no na kua o Beriana, aka, o ka kakou koa, aole oia i lihi ike iki ia, ua huliia ka ululaau, na ana a me na lua huna. aole nae he wahi mea a loaa iki.
            Me ke kokua a kuhikuhi ana a keia kahuna Moneka aoo, ua hookahuli ia ko laua mau kahiko komo a me ka laua mau hana, i puka laelae aku ai laua mai ka hoomaopopo ia mai e na kiai o ke alahele o Glen ke Mo ra, alaila, hoohiki loa aku laua i Kini;- Ina kora.
            Aole nae laua i hiki i ka halealii o Be ri- ana i ka wa kupono e ma lama ai i ka lei gula nani, no ka mea. ua hiki mua aku na alii Denemaka i ka po mamua iho, a ua hu- lui ia mai la ua lei nei a lilo, aka, ua hiki aku nae laua i ka wa e hoike ia ai na hana apuhi a na Denemaka, a e ike ia ai ka oiaio o ka laua hana.
            Mamua o ka haalele ana o keia mau alii ia Denemaka, ua hoakaka mua mai kekahi mea kilokilo no ko laua hopena a me na ulia e kau ana maluna o laua, ua hoike mai no hoi ua kilo nei, e halawai ana laua me ka poino a me ka make ma ke kahua kaua o Ciontarf, ke ole kekahi o laua e lei i kela medala gula ma ke kahua kaua. E hala- wai ana no hoi laua me na popilikia he nui ma ka moana a me ka aina mamua o ka hiki ana i ka la o ka hoouka kaua, aka, e pakele mai ana nae mailoko mai oia mau poino a pau.
            Ua hoike aku no hoi ua kilokilo nei imua o laua, ma kona ike ana i na hoku o ka lani e loaa ana ka lanakila kilakila ia laua ma ka hoouka kaua o ka la e hiki mai ana. No- laila, ua ikaika loa ka manao o na keiki alii e loaa mua keia medala waiwai nui.
            I ka hiki ana o na lii Denemaka i Kini- kora a hoike aku la ia laua imua o Beriana, he mau Naita Beritania oiaio, i makaukau e paio aku me ka Irelani e kue mai ana i kona maluhia, ua apo koke aku ka Moi ia laua me na lima aloha.
            Oiai laua ma ka halealii o Kinikora a imua hoi o ke alo o ka Moi, he mea mao- popo e lilo ana ka lei gula o ka lanakila, no ka mea, aole he mau kua hao a laka kupee hoi e hoopaa ana i ke keena hoahu o na waiwai makamae, kahi hoi e waiho maluhia ana o keia lei iluna o kekahi pakaukau ma- bela uuku.
            Ae, ua lilo mai la ua lei la iloko o ka lima o na powa o ke kuahiwi; aka, ua komo-hia nae na alii Denemaka iloko o ka poino, oiai ua ikea ka laua hana ma ka hiki ana mai o ka kakou koa opio a me kona ukali ahiu imua o ko laua alo.
            Hookahi wale no alanui e pakele ai laua mai ka make ae, oia ka pepehi ana a make ke koa opio a me kona ukali, alaila, ahai ka mama no ka home mauna, kahi o ke alii powa a me kona mau kanaka e kali ana.
            Aka, lohe ia aku la ka leo kahea o ka o-le a haawi mai la ka Moi Beriana i ka olelo kauoha e makaukau na moho no ka hookahakaha ana imua o kona aloalii.
            Me ka haaheo nui i puka mai ai ke keiki alii Denemaka maluna o kona lio, me kona aahuia me ke kapa kila, a kaapuni ae la i ke kahua hookahakaha me ka haawi ana mai i ka hoomaikai i ka Moi a me ka oha-na alii.
            Aole i moeuhane mua oia he opio i hoo- maa ole ia ka mea nana e hoohaahaa i kona kulana, a e oniu hoi i ka laau ihe me ka makaukau nui imua o ka Naita i hoomaa ia mai kona wa opiopio mai e na kanaka aka- mai o Europa.
            Hoea mai la ke koa Mahone maluna o ka lio o ke keiki alii Mukada, me kana ihe i kona lima a me kana hapa ma kona hokua, A hookahakaha ae la iloko o ke kahua me ka hopo ole.
Aole i pau.

Na Kanawai o ke Ola Kino.
Hoomakaukau la Mamuli o ke Kauoha a ka Aha-olelo o 1878, ma o ko lakou Komite la ka Hon. W. M. Gibson, Hon. W. B. Castle, a me His Ex. J.M. Kapena.
HELU 4.
NA LOLE AAHU.

                O ke kanaka hupo, oia hoi ke kanaka i hoomalamalama ole ia, he uuku kona mau aahu, a nele loa kekahi poe, ua ikaika nae a maikai kona ola kino. O ke kanaka Hawaii i ka wa kahiko, ua aneane nele loa i ka aahu ole, koe wale no ka malo, aka, ke manao nei makou aole oia i loaa pinepine i ka mai kunu. Mawaho i ka la a me ka makani ka nui o kona manawa, e hooikaika ana i ka hana no kona alii, a nona iho a me ka ohana e ola ai; a i keia noho hana mau ana mawaho i ke akea. nolaila, ua maemae kona koko, ua mehana a ua ikaika kona ki-no. Ina nae ua hoolilo oia i ka nui o ka manawa e noho wale, a e moe kaapa ana maluna o na moena, a ina paha i ai oia he nui o na ano o na mea ai a me ka ia, a ua inu i na wai ona e like me kekahi poe Hawaii e noho nei, ina paha e loaa koke ana iaia ka mai a make iho, no ka aahu ole.
            He oiaio no hoi, ua loaa pinepine ke kanaka Hawaii o keia wa i ka mai, a emoole no ka make, oiai hoi ua loaa iaia ka pomai-kai o na lole aahu. Nolaila e hoomaopopo i keia, aole no ka lako i na lole aaha, a o ka nele paha oia mea, ke kumu e make ai ke kanaka mai a o ke kanaka mai ole paha. Ina e malama ole kakou i na mea nui o ke ola, i hana ino ia ko kakou mau kino iho. e loaa ana ia kakou ka mai. a make iho la, ina he lole aahu a iole aahu ole paha. Aka, o na lole aahu o ke kanaka, oia ke-kahi mea e pili ana i ka noho ana ma-lama. O na kanaka o na lahui nui mala-malama o ko ke ao nei, ua lako pono ka nui lakou i na lole aahu. Me he mea la, aole he ano malamalama ke ole he lole aahu. Ina i hele kohana ae na wahine, o ka pau no ia o ka noho pono ana o lakou, a ina hoi pela na kane, pau ka noho maemae ana, a me ka hoonaauao ana. Nolaila, e komo kakou i na lole aahu, i kiekie ai ko kakou kulana maluna ae o ko ka holoholona, a e kokua ai i ko kakou hoonaauao ana a me ka malamalama, alaila, me ka hoomanawa-nui i na hana lima, a me ka malama i na rula o ke ola kino, e hoomau ia auanei ka ikaika a me ka mikiala o ke kino, e oi aku ana i ko na kanaka hele kohana naaupo o ka wa kahiko.
            O ka hanauna mua o na kanaka Hawaii hoomaka e aahu i na lole, ua aahu naaupo lakou i na ano lole kupono ole, ku ole i ke ola kino. O kekahi poe, he pili lakeke maluna o ke kino, a o lalo o ke kino a me na wawae, aohe wahi aahu ; a pela no i ano e a i ke komo ana o keia a me keia lole aahu. Eia nae ka mea oi aku ka pono ole i ike ia ma Hawaii nei, i ka wa e hoomaka ana kanaka e lawelawe i na lole aahu, aia i na i kulaia, a i ka hele ana i ka pule, ua ko-mo na kanaka i na lole he nui, na kuka a me na lole wawae manoanoa ko na kane, a o na wahine he holoku kilika a me na ano lole e ae ; a no ka maa ole ia mau aahu kaumaha, a iloko hoi o ka hale pule i piha i kanaka, nolaila, ua kahe nui ka hou o ke kino, a i ka hoi ana i ka hale, oiai ua wela pono ole ke kino, ua kiola ia ua mau lole kaumaha nei a pau, a hoomoe iho la i na kino wela ma kahi o ka makani a maluna paha o ka moena kawau. A nolaila, loaa no ia lakou ke kunu, a o ka mai ake pau ka hope, a hele i ka make. Pela no ke ano o ka hana ana mamua, a pela no hoi kekahi poe a hiki i keia wa e noho nei. Aka, mai olelo kakou, o ka lole aahu oia ke kumu o ka mai mawaena o na kanaka Hawaii. Eia ke kumu o ka mai o ka naaupo. Nolaila, e ao ia kakou no na aahu kupono. NA AAHU o KE KANE. no ke kanaka hana, e aho no i palule hulu-hulu aole o ka lole pulupulu. O ka mea e aahu ana i ka palule kalekoa a ahinahina paha, a hana ikaika oia, a ua wela paha kona kino iloko o kekahi hale i piha i kana-ka, a no ia mea ua kahe ka hou a pipili kona palule i ka ili, a ia manawa loaa iaia ka makani maluna o kona kino alaila e loohia ana ia i ke anu ma kona ili, a o ke kunu ka hope. Aole nae pela ina he pa-lule huluhulu kona, no ka mea, o ka lole huluhulu he mehena ia i ka wa anu, a he huihui oluolu i ka wa wela, no ke mea, ua mau ka mehana kupono o ke kino.
            Aole e manao nui ia ka lole wawae hulu-hulu, e aho nae ka lole wawae o ia ano, ina he lole paa, mamua ae o ka ahinahina. Eia nae ka mea nui, e holoi pinepine i na lole pili i ka ili o ke kanaka ; ina he huluhulu ka lole, e holoi ia i kela a me keia hebedoma, a ina he pulupulu—oia hoi ke kalekoa, ke keokeo a o ka ahinahina paha, e holoi ia i kela a me keia ekolu o ka la.
Aole i pau.

Na Mea Hou o Kau.

E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe:—

NO KA MAKANI.

                Nui ka makani ma Kau nei, aneane no e piha pono na malama ekolu, ma keia pa ana a ka makani, aole no hoi i ike ia ka pa ana e like me keia mamua aku, a he oi keia, a o kekahi mea ia nana e lauwili nei i na mea ulu ma keia apana, a hoomaloo hikiwawe i ka wa pokole.

NO KA LA.

                Ua kamaaina ka la ia makou, ua noho hoaloha i na manawa a pau. mai ka la o kona hui ana me makou a hiki i keia wa aohe a makou hoomaka-e ana aku iaia, a na la o kona hiki malihini ana mai i kinohi ua ano hoohuhu no, e noho paa mai ana kela, elieli kulana, a lilo iho la i mau hoa kaana maikai. Ke ula mai nei ka aina, no laila paha i olelo ia ai, - Uwe o Kanepuniu i ka wela a ka la."

KA OIHANA MAHIAI.

                Ua emi mai na hana mahiai i keia wa no ka la a me ka makani ke kumu nui o ke ia emi ana, aole mau aina hou o ka poe ma hiai ko i hoomaemae ia i keia wa, o na Aina kahiko wale no, a pela no ka poe mahiai a pau, ua hoomaha ka palau, kuu ia na Holo holona palau, no ka wiwi, aole i loaa na ma uu kupono ia lakou, no ke ola maikai ole o ke ola kino.

KA HAALELE ANA MAI O KA UA.

                O ka " Ua Kaulaau " ko Kapaliiuka, o ka " Ua Haao" ko Waiohinu, nei, i na la i ha-la ae nei, ua ike mau ia ko laua kipa ana; mai ma ko laua ala hele mau, e nihi ae ana ma na pewa laau, a me na kakai poli, i keia manawa, ua wehe i ka pili hoo-ko-o ia loko, ua oki oe i paka-o ana. aloha wale !

NO KA WILIKO.

                Eia no ke nau mai nei ka Wili i ua wahi pa-a ko ana i koe, a ma keia mau malama aku, e pololi ana, pela ka ike aku, ua nele ka ai kupono iaia e pono ai o kahi kenikeni i ka poe hana la, koe aku ka poe i hoopaa ia i ka uea.
JOS. KAULUHINANO.
Waiohinu, Ape rila 24, 1879.

OLELO HOOLAHA.

E LILILEHUA
Loio a he Kokua ma ke Kanawai !

                IMUA o na Aha Apana a Ho-malu o ka mokupuni o Oahu. E hanaia ma ka eleu loa. E loaa no au ma Wehekealaula, ma alanui Maunakea, a i ole ia, ma ka Hale Hookolokolo o ka Aha Hoomalu ma Honolulu. 898 ly

S. AUKAI
LOIO ! LOIO ! !

UA ao ia mai oia e lawelawe ma ka Oihana Loio imua o na Aha Kakau Ole o ka mokupuni o Oahu. 898 ly

He Nui Anei Kou Makemake i na Mekini Humuhumu Lole ?

                Ina pela, alaila. e kipa mai no ma ka Halekuai o KAKELA A ME KUKE. A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ano MEKINI a WHEELE R a me WlLSON, mai ke ,$40 a hiki i ko $50 ke kumukuai o ka mea hookahi. Ka Mekini a Singer, ma ke $50 pakahi, a me ke ano MEKINI a WILCOX me GIBBS, ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai. I mea e pau ai ko oukou kanalua e na Makamaka no ke kupono o keia mau ano Mekini, e naue mai no me ke kuihe ole, a e ike no oukou iho. 862 tf

Kauka O. S. Cummmgs, M. D.
HOMEOPATIKA.

                Oia ko Kauka i kamaaina mua ia oukou e na kanaka Hawaii ma ka inoa, " KULU WAI LIILII" Ua hoi mai nei oia, a e pahola hou mai ana oia i kona akamai lapaau ia kakou. Aia kona Keena Lapaaau a me kona wahi noho i keia wa ma kahi o Mr. Wm. G. Irwin, ma ke kihi o na alanui Papu a me Beretania, ma keia aoao aku o ka luakini o Kaukeano. 888 tf

ANO NO I LOAA MAI NEI!

                Na Kaa Lio Holo Lealea ! Na Kaa Lawe Ohua a me na kaa holo palua, mau mea hoikeike aku, mai ka Hale Hana Kaa mai o ka Hui o Cortlatnd ma Nu Ioka. DILLINGHAM & Co., 876 tf Na Agena kuai ma Hawaii nei.

KO BIHOPA MA
BANAKO MALAMA DALA !

                E MALAMA NO MAUA I KE DALA O na kanaka ma loko o ka Banako penei : na hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala $700 a emi mai paha alaila, e uku maua i eono hapahahaneri ukupanee ma-kahiki, mai ka la o ka lawe ana mai a hiki i ka la o kona ohi ana, ke waihoia ke dala hoomoe i ekolu malama a keu paha. Aole ukupanee e helu ia no ka hakina o ke dala hookahi, aole no hoi no ka hapa malama. Ina ohi koke oia i kana dala, aole i hala na malama ekolu aole ukupanee. Ina i manao ke kanaka e ohi i kana dala, e pono ke hoike e mai oia ma ka Banako i kona manao ohi, i kanakolu ia mamua o kona ohi ana, a o kana Buke kekahi ke laweia mai. Ma ke kikoo wale no a ka mea dala e haawi ai i kana, a o ka Buke kekahi ke laweia mai. Ma ka la mua o Sepatemaba i kela makahiki a i keia, e houluulu ai i ke dala, a e huipuia ka ukupanee me ke kumupaa o na dala i hoomoeia no na malama ekolu a keu, a mahuahua, ke kumupaa e loaa i ka ukupanee. Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300, alaila, hooholo pu ka olelo. E weheia ka Hale Banako o na la hana a pau. 831 tf BISHOP k Co.

Ale ka Wai ke Ike Aku
I keaha la hoi ?
I na Waiwai Nani ano Hou loa hoi paha o
ka Halekuai o
GOOKIM.
Nana aku no hoi oe, " Hoonuanua i Apua a Kalamaula. "

                OIA no hoi; na Hainaka Silika. Nauai Eleele a Ulaula, Pulu, Wai Gu a a Wai Dala. Na Hainaka liilii Lei A-i. Na Mama-lu kane, wahine a me na Mamalu liilii kihi weluwelu o na kai-kamahine. Na uhi huihui, nani nunui a liilii Na Kihei Sili-ka lau ma kaekae. Na Koloka kamalii nani a me na Koloka hoopumehana no na bebe. Na Huluhipa kau a me na lole huluhulu holoku o na Wahine. Na Muumuu keokeo o na wa-hine lihilihi ma ke alo a me na Paleoki Na Papale wahine Malina i hoopinanaia kekahi aoao, hele kela a kapakahi Ma-nuia o Keokoi ka moku. Na Papale Waiokila alai, a ke kau mai i ke poo, moa uakea lua kela ke pa iho ka la a he nui wa-le na ano papale e ae i ike ole ia mamua. Na Hulu Eheu Ma-nu no na papale wahine, e kau ai ka iwa. Na Kalakoa hou loa na Makalena a me na lole iliwai, na Puuwai Gula a me na Gula Pepeiao o na wahine. Na Kamaa ano hou o na kane. wahine a me na kamalii na Kuka. Kanahai, na lole wawae a me na Palate o na ano he nui wale, a me na Pale Pakaukau Na Hainaka Silika Hou loa o kela a me keia ano waihooluu like ole nui a liilii, na Kalakoa Huluhipa ano hou loa. na Ma-kalena o kela a me keia ano, na Moena Pake. Ti Inu a me na mea hou e ae he nui wale na ano mai Kina mai. O keia mau waiwai, eia no ke ahu mai nei o na ano hou loa wale no, a me kekahi mau waiwai e ae he nui loa i hiki ole ke helu papa aku. Ina aku no hoi a kapalulu hou mai, ma kela a me keia ku ana mai o ka mokuahi o na aina e. Nolaila e ko-mo hale no e na hoa o ka ia o ka la, e wae i ko oukou mau iini aole no hoi makou e uiha iki, ke hele mai oukou e kokua i na waiwai ina no ke kuai a nana wale no paha. E kuaiia aku no keia mau mea ma na kumuwaiwai haahaa. Ma na Poa-kahi a me na Poaono, oia na ia e kuai hoopaki loa ia aku ai na mau waiwai nei
858 tf GOO KIM.

WAI HUI O KA HAU
MA KA
" BONANZA"
MA ALANUI HOTELE!
NO
JNO. W. CROWELL, (Kolowela.)

ELOAA no i na keonimana a me na lede o kela kaona, kahi e hoomaalili ai i ka wela ikiiki a ka hoepo, ke kipa aku ma ka hale inu wai huihui o Kolowela ma kahi i hoi keia maluna, ma o aku o ka halekuai o Grant a me Robertson ma Monikahaae, Honolulu. E naue ae malaila i ike pono. MAIKAI KA HOI KA PAPA ! A ME KA LA A U O KOU H A L E! NO HEA LA ? KAI NO HOI NO KAHI O WAILA MA! Nana aku no hoi ia la Ohi ka Io o ka Laau o Makawao I ka ua mea hoi o ka nani o Na PAPA ! Na PAPA !! A MENA PONO KUKULU HALE O NA ANO NO A PAU: Aia ma ke kihi o na ALANUI PAPU me MOIWAHINE ! HONOLULU MALAILA E LOAA AI E LIKE me ka MAKEMAKE NO KE KUMUKUAI MAKEPONO LOA! PAPA, PAPA, PAPA, Na Papa H uluhulu, Na Papa Manoanoa, Na Papa i kahiia, Na Papa Kepa, Papu Hole Keokeo, Papa Hole Ulaula. NA LAAU, NA LAAU Na Kua, Na Kaola, Na Aaho, Na Moli Na Peapea, Pine Huluhulu, Pine i kahiia. NA Papa a me na Laau Ulaula ! Pili ulaula, Pili Keokeo, Pani Puka, Pani Puka Aniani, Ipuka Aniani, Puka Olepelepe. PENA O NA ANO A PAU Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui, Aila Pena, Aila Hoomaloo, Waniti, Pate. NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO ! Na Ami Puka Hale, Na Ami Puka Pa. ANIANI! Pepa Hale a me na Lihilihi E LOAA NO MALAILA. PAAKAI HELU 1 O KAKAAKO me PUULOA No ke DALA KUIKE, e loaa no na mea a pau i haiia ae la, no ke Kumukuai Emi loa. O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau, e loaa'ku ana ia lakou, e hooko koke ia no ia me ka lawa pono. E Kipa Nui Ilaila, i ike i ka Oiaio 840 ama