Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 19, 10 May 1879 — Page 3
E NA
Lede a me na Keonimana!
o ka
MAKAN I APAAPAA O KOHALA .
E Kipa, E Naue. E Komo. A e ike i na Nani o kela a me keia ano o na Waiwai Hou Loa i hiki mai nei ma ko maua HALEKUAI MA KAIOPIHI! Malaila no e loaa ai ia oukou keia mau Waiwai Maikai maialo iho nei: NA PAPALE WAHINE HULU NANI HOU LOA E PULELO AI I KA MAKANI. Ina no hoi kau mai i ko poo, aohe i kana mai ua mea o ka Pulelo o na Lipine a me ka luhe maewa o ka Hulu i ke oho makani, nana aku no hoi, hele kela a '' Kau ka Iwa he la makani," i ka ua mea o ka Nani Lua Ole. oia no oe la o ka HULU MAMO GULA LELOLELO O KA IU O GOMOHERA. NA KIHEI KUWELU. O keia ma Kihei, aohe i laha ma na Halekuai e ae ma ko maua Halekuai wale no; ua lawe mai maua no ka Pomaikai o na Lede papalina nohenohea o ua aina nei a ke aloha i anoi ai ; ma no hoi oe e Hoani ae anu i ka Aluna Ahiahi. Nolaila, ke kau leo aku nei maua ia oukou, ano wale no ka wa kupono o loaa ai keia mau Kihei Nani ia oukou NA LEI A-I HIPUU KIKEPA O NA KEONIMANA E LINOHAU AI. Ke hoohiolo nei iloko o ko maua Halekuai na Lei A-i Silika o na ano waihooluu like ole he nui. e kau mai ai i ka A-i, aohe i kaua mai ke kinikohu. Na Kamaa Hila Aulii a Mikioi o na Kane, Wahine a me na Kamalii. O keia, na Kamaa Hila Aulii Helu Ekahi a maua i lawe mai ai na oukou e na Lede a me na Keonimana o ua Aina Haaheo nei. He mau Kamaa keia, e uwe hone ai i ka Papa Lohi o Maukele, oia no oe la, o ka Leo o ke Kolohala i ka po Lai. NA WAIALA MOANI ALA LOA. Eia pu no hoi ia maua na Waiala Iliahi Moani Ala Loa no na Hainaka, e unuhi ae ai oe aohe i kana mai ka puia i ke ala me ke onaona. NA KALAKOA. Eia no hoi na Lole Kalakoa ke ahu mokaki mai nei o na ano he nui wale. Na Pahu. A pela no hoi me na Pahu Pake, i hele kela a panio lua o waho i ka waniki. Na Moena. Eia no hoi ia maua na Moena Pake, oia no oe la o ka Pawehe o Niihau ka panio Na Pa, Bola., &-c. A eia no hoi ma ko maua Halekuai nei na Pa, Bola, Ipukukui, o ke nui a me ka liiii, a me na waiwai e ae he nui wale, he hiki ole ke hue pau aku i ka nui launa ole. O keia mau waiwai i hoakakaia maluna, e loaa no ia oukou ma ke kumukuai makepono loa.
AKINA & ASEU,
Kaiopihi, Kohala, Hawaii, Nov. 9, 1878. 885 tf
Kahikina Nui!
Helu 62 Alanui Papu.
Ua loaa mai nei ma na mokuahi a me na moku pea na waiwai he nui. Na Lole Kane Aulii maikai, Na Lole Keiki Aulii maikai, Na Lole Wahine a me na mea he nui wale. Na Kamaa Buti a me na Kamaa Haahaa. Eia malalo iho ke Kumukuai o no Waiwai a pau. Na Kalakoa Farani, 15 kene ta o ka I a Na Kalakoa Enelani, 12 keneta o ka I-a Na Kalakoa Amerika, 8 keneta o ka I-a Na Keokeo aeae, 10 keneta o ka I-a Na Keokeo laula mai ke 30 a hiki i ke 37 ½ keneta o ka I-a Na Tawele Lilina holoi lima, 75 keneta o ke kakini Na Uhi Bela Lilina, 100 iniha ka laula, $1 no ka I-a Na Uhi Bela Lilina, 90 iniha ka laula, 90 keneta no ka I-a Na Silika o na waihooluu like ole, ua oi ae ke emi mamua o na kumukuai kahiko Na Alapia maikai $4 no ka holoku, he eono dala ke kuai mamua A he nui wale na waiwai i hiki ole ke helu papa aku, e kuai ia ana ma ke kumukuai oluolu loa. Hele nui mai ? Hele pau loa mai a e ike no oukou iho E kuai ia aku ana keia mau waiwai me ka hakalia ole no ko'u kaawale ana aku no Europa i keia Kupulau ae nei 907 tf S. MAGNIN.
Honolulu, Apr 17, 1879
Na Wa ti a me na Nani Hoohiluhilu.
Ke hoike aku nei o CHUNG FO Y imua o ka lehulehu, aia oia ke paa nei ma kona lima i na mea hoohiehie i kupono no na Keonimana a me na Lede, oia hoi na WATI WALTHAM, Na KAULA GULA, Na KAULA DALA. Me na Wati Nui Amerika i kupono no ke kauhale, a me na mea makamae e ae he nui wale, a e kuai makepono aku ana oia ma ke kumukuai haahaa loa. Mea Hana Wati a me na Mea Gula. He Maliu no oia i na kauoha. He 25 keneta wale no ke aniani poi o ka wati. Aia kona halekuai ma ke alanui Nuuanu, ma o mai o kahi o Hollister & Co. 893 6ma,
E Kuai ia Ana,
HE 1,000 Hipa a me 8,000 Kao o ka Hui Hanai Kao o Kaupu-lehu ma Kona, Hawaii. E ni nau ia H. Cooper (Kupa) o Kailua. 858 tf A.S.CLEGHORN & CO.,
KO
MAUHALE HANA KAA HOLO LEALEA !
Kaa Lawe Ukana, Kapili Kapuai Hao, ME KA Hana Hou ana i na Kaa Nahaha. E LOAA no i ka poe e makemake ana i na mea i hoikeia maluna ke hele ae ma Polelewa ma ewa iho o ka halekuai o Kakela me Kuke, a makai o Ainahou, mauka mai o ka Hale Dute. E hana ia na hana a pau me ka maikai wale no. E hooko ia no hoi na kauoha me ka eleu, a me ka hikiwawe. 876 3m)
WAHIE! WAHIE!!
Auhea ka poe
KAHU AI, a me ka poe PUHI PALAOA!
He mau PAILA WAHIE no ke kumukuai makepono! E ninau ia E. S. Timoteo ma ka pa o ke Kula Kahunapule, ma Kawai-ahao. 902 tf
PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
MOKUMAHU HAWAII
" LIKELIKE "
KAPENA, REYNOL D.
Poalua Mei 13, hora 5 pm..............................Hilo
Poalua Mei 20, hora 5 pm................Kaapuni ia Hawaii
Poalua Mei 27, ho ra 5 pm..............................Hilo
Poalua Iune 3, hora 5 pm................Kaapuni ia Hawaii
Poalua Iune 10, ho ra 5 pm.............................Hilo
Poalua Iune 17, ho ra 5 pm...............Kaapuni ia Hawaii
Poalua Iune 24, ho ra 5 pm.............................Hilo
AOLE AIE NO NA UKU OHUA !
Ke hoole ia aku nei ka ale no na uku ohua, a ke hoike ia aku nei i ke akea, ina he mau paiki, ukana a puolo hooili ko lakou e pono e hoailona la me ka moakaka pono; aohe no e ae ia ka iawe ana i na ukana, paiki a me puolo i hoailona ole ia ke ole e kakau ia ka loaa ana mai.
HE KUIKE KA UKU UKANA.
Ma na ukana a pau a na makamaka, e pono e uku mua ia. A e hookoia no na kauoha no ka lawe a hiki i kahi i makemakeia. A e malama ia no me ka makaala na ukana paiki a me na puolo, lio, pipi a me ka hoki.
E hoai/ona ia me ka moakaka na Pahu Rama a me Waina.
O ka poe no lakou na ukana o keia ano e pono e hoailonaia me ka moakaka, a i ole e kakauia me ka moakaka ka loaa ana mai o ka poe no lakou keia mau waiwai.
O na koina no na pilikia a me na poho, e pono e hoike koke ia mai iloko o ka malama hookahi.
Aole e aeia na hookele kaa, na keiki a me na mea like. e pii iluna o ka mokuahi ika wa e pili mai ai i ka uapo, aia wale no a pau na olua eepakeke i ka lele.
No ke ake nui hoopomaikaila ka lehulehu kaahele, ua hoo-loli ae nei na ona o Likelike i ka Papa Hoike Manawa o la Mokuahi e like me maluna.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na Palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ia ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai. E hookaaia ka uku ukana ka wa e noiia aku ai,
WIL DER & C O.
OLELO HOOLAHA.
Castle a me Ha tch.
O KAKELA OPIO A ME F. M. HATCH. ua hoi ma ka lawelawe ana i ka oihana Loio Ua hiki ia laua ke ku imua o na Akua a pau, mai ka Aha Hoomaka a hele iluna. A e lawelawe no hoi ma na hana pili i ka hooponopono waiwai, me ka imi ana i na Palapala Sila Aina ka hana ana i na Palapala Kuai, Hoolimalima, a me ka Hoaie Dala ana.
W.R. CASTLE, Luna Hooiaio Kope.
Keena Hana, maluna ae o ka Halekuai o Dillingham & Co.
Helu 37, Alanui Papu. 3 6ms
ALFRED S. HA RTWELL,
[HAKAWELA.]
LOIO a he KOKUA ma ke KANAWAI !
Aia kona Keena Oihana maluna ae o ka Hale Baneko Hou o Bihopa ma. 867 tf
CECIL BROWN.
LOIO A HE KOKUA .MA KE KANAWAI!
A HE AGENA no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka Mokupuni o O'ahu. Helu 8, Alanui Kaahumanu Honolulu, H.P.A. 2y
RICHARD F. BICKERTON,
[PEKE TONA.]
LOIO a he KOKUA ma ke KANAWAI !
E HELE ANA OIA IMUA O NA AHAHOOKOLOKOLO a pau o keia Aupuni ma na ano hihia a pau. ina paha ma Oahu nei, a ma na Mokupuni e ae. Ua makaukau mau oia i ka hana ana i na Palapala pili ka- nawai o kela a me keia ano. Ua hiki no hoi iaia ke hoaie dala aku ma ka moraki ana ina aina ma ka ukupanee haahaa loa. E hanaia na hana me ka hikiwawe a ma ka uku haahaa. Keena hana, Helu 23 Alanui Kalepa, elua puka ma o aku o ka hale kauka o Kauka Minuteole. 840 ly
S. W. MAHELONA!
HE LOIO ! HE KOKUA A HE PALE
ma ke Kanawai.
UA makaukau au e lawelawe me ka mikioi a me ka eleu lua ole i na hihia a pau o kela a me keia ano imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia aupuni. Ua hiki no hoi ke kakau i na palapala a pau e pili ana i ka Oihana Loio. E loaa no au ma ko'u hale noho mauka iho o Kawaiahao, a i ole ma ke keena hookolokolo o ka Aha Hoomalu a me ka Aha Kiekie ma Honolulu nei. O ka poe makemake e aie dala, he oluolu ka ukupanee. 876 3m
JNO. LOTA KAULUKOU.
LOIO A HE KOKUA.
UA makaukau au e lawelawe i na hiha a pau o kela a me keia ano iloko o na Aha Hookolokolo a pau o keia Au-puni. Ua hiki no hoi ke hana i na palapala a pau e pili ana i ka Oihana Loio me ka eleu. E loaa no au ma Heeia Koolau-poko, a ma Honolulu no hoi i kekahi manawa. 877 3m
DAVID K. MALEKA.
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
UA makaukau au e lawelawe i na hana a pau ma keia Oihana imua o na Aha a pau o ka mokupuni o Hawaii. E loaa no au ma ka hale hookolokolo ma Hilo, a e hooko ia no na kauoha mai na wahi a pau o ka mokupuni me ka hiki-wawe loa. 882 ly oc26
EDWARD KEKOA.
HE Loio no na Aha Kakau ole ma Hawaii. Aia kona Keena Oihana ma alanui Waianuenue, ma o mai o ka hale hookolokolo o Hilo, o Nani Kaauea ka inoa. E loaa no ma ke Keena ma-waena o ka hora 8 am a mo ka hora 4 pm., ke ole he pilikia e ae. 882 ly oc26
J. KAPOHAKIMOHEWA.
He Loio a he Kokua.
No na Aha Hoomalu a me Apana o ka moku-puni o Maui. E loaa no au ma Makena, a e hooko ia na kauoha mai na wahi e ae o ka mo-kupuni me ka eleu a me ka hikiwawe loa. 883 6m no2
S. M. P. KALEO.
He Loio, he Kokua, a he Pale ma ke Kanawai.
No ka Aha Apana a me ka Aha Hoomalu o ka Apana o Wailuku, Maui. E loaa no au ma Waiehu, Waihee, a i ole ma ka Hale Hoo-kolokolo ma Wailuku. 884 ly no9
P. NUI.
LOIO! LOIO!!
O ka Ua Ukiukiu o Makawao, Maui.
UA makaukau oia e kokua i na mea a pau e hele aku ana i ona la, ma na mea pili kana-wai imua o ka Aha Apana a me ka Aha Hoo-malu, me ka Aha Keena a ka Lunakanawai Kaapuni o Maui. E loaa no au maka Hale Hookolokolo o Makawao, a i ole ma Haiku. 885 ly no 16
HENRY N. KAHULU
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
UA makaukau no au e lawelawe i na hana a pau ma ka Oihana Loio imua o na Aha a pau o ka mokupuni o Oahu. E loaa no au ma ko makou Keena Oihana ma alanui Papu, Helu 31. E hookoia na kauoha mai na wahi a pau o ka mokupuni me ka eleu a me ka hakalia ole. 885 ly no16
ASA KAULIA.
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
UA makaukau au e lawelawe i na hana a pau ma keia Oihana imua o na Aha a pau o ka mokupuni o Oahu. E loaa no au ma ke Keena Oihana ma alanui Papu, Helu 31 ; a e hooko ia na kauoha mai na wahi a pau o ka mokupuni me ka eleu a me ka hikiwawe. 885 ly no l6
L. A. THU RSTON.
LOIO!
WAILUKU MAUI.
889 6m dec 14
TIMOTHY KALAEONE.
He Loio a he Pale ma ke Kanawai.
IMUA o ka Aha Hookolokolo Apana o Kawai- hau. Mokupuni o Kauai. A he Agena hoi no ka hooiaio ana i na Palapala Kepa no ia Apa- na. E loaa no au ma Anahola, a i ole ma Wai- akalua, Koolau, Kauai. E makaala no au i na kauoha me ka eleu loa. 895 ly Jan. 25.
J.W.M. POOHEA!
He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
No na kanaka a pau imua o ka Aha Apana a hiki imua o ka Aha Kaapuni ma ke keena no ka Mokupuni o Molokai; a he Agena Hoo-iaio Palapala Kepa no hoi no ia Apana. E hoo- koia na koi-i a ka makemake me ka eleu loa. E loaa no au ma ko'u home ponoi oia o "Kalau-onaona, " ma Wawaia, a i ole ia, ma ka Hale-hookolokolo ma Pukoo. 895 ly Jan 25
D R. F. LESLIE MINER.
HE Kauka Lapaau a me ke kokua ana i na wahine hanau keiki. Aia kona keena hana ma ka Hale Kuai Laau Lapaau o E. Strehz, ma ke kihi o na alanui Papu me Hotele.
Ke Kuee Mawaena o Boli via a me Kile.
O Kile, ua like oia me na Repabalika e ae o Amerika Hema ka loaa o na kuee ana no kona mau palena aina iho, pela oia i keia wa a me Bolivia. He 15 makahiki aku nei i hala. oiai, o Melzareje e noho Peresi-dena ana, na hana oia kekahi kuikahi me Kile, nolaila, ua haawi aku oia he mau ha-neri mile lehulehu wale o kona aupuni ma-lalo o Kile. Mahope iho ua hoopau ia oia mai kona kulana ae. a ua hoole e ke aupuni hou i ka hooko ana i na mea a kona mua i hana ai e pili ana i keia mea ; nolaila, ua hana hou ia he kuikahi hou me ka Repu-balika o Kile, ma ke ano launa makamaka a hoa'loha ana ; ua hoihoi hou ia aku na aina a pau malalo ona i ka aoao mua. O Bolivia hoi ma kona aoao, ua ae oia aole e kau i ka dute maluna o na waiwai o Kile i loaa maloko oia mau palena aina ona kahi hoi o na lua mine paakai, a e hookuu lana-kila ana i na waiwai a pau o keia mau lua mine mai na dute a pau o ka hoouna ana O keia kuikahi, ua hooiaio like ia e na aoao, a elua me ka manao lokahi, a ua hooko ia na kuhikuhi ana a ke kuikahi no kekahi mau makahiki he lehulehu wale.
O Peru hoi, iloko o eha makahiki i hala oia wale no ke awa hoahu paakai ma ia mau kapakai, a ua nui ka makemake ia o kona mau waiwai e na kanaka Kile kuonoono, nolaila, ua kauoha ia na paahana Kile no ia mau wahi. Mahope iho, ua nele o Pe ru i ke dala ole, nolaila, ua imi oia i kumu pale, o ka pii ino loa o ka loaa o ka paakai, oia ke kumu nana i pepehi iho i ke , kuai ia ana o kona lepo manu no kona mau hana kalepa, nolaila, ua hooholo ia he kana- , wai e kauoha ana i ka poe e hana ana i ka paakai e kuai aku me ke aupuni wale no. I ka wa i lilo ai keia i kanawai, ua lilo ia i mea kahaha nui o ka manao no ka poe Kile waiwai a me na kalepa o Valaparaiso.
Ua hana ino ia ka poe Kile, a he mea ia na ko lakou aupuni i hoouna ai i na kanaka naauao ma ka aoao hema o ka waoakua o Atacama, e huli ina aole he paakai a waiwai e ae paha e loaa nui ana ma ia wahi; ma na moali a me na noii ana a keia poe kanaka akamai i hahai ai kekahi poe he nui ma ka hana me ka nui o na lilo a me na popilikia. Aka, ua loaa ka mea i imi ia, a mawaena o kekahi mau mea, he kumu waiwai nui kai loaa mai no ka paakai. Heaha ka hopena i ike ia no kahi mehameha lau kanaka ole mamua, aole wai, aole he wahi opu weuweu, he panoa wale no; aole mau alahele, aole hoi he kanaka i ike ia no ke- kahi mau hane ri legue—ua hoike mai ia wahi i ka pomaikai nui o keia noho ana, ua lawe mai na kaa he mau tausani paahana, ua moe na alanui a hiki i ke kulanakauhale, ua lawe ia mai na mekini hoolilo i ka wai kai i paakai, ua hookahua ia na kauhale a me na awa ku moku ma kekahi mau wahi o no waoakua panoa. A heaha ka mea i koe, he mau tausani o na tausani tona paakai i makaukau no ka lawe, nona ke kumu waiwai nui i makana ia i na poe paahana hoo-manawanui iloko o na popilikia.
Ma keia wa i kikoo mai ai o Bolivia me kona lima kakauha a me kona mau manao hookaumaha, maluna o na paahana e noho ana ma keia mau wahi, ma ke kau ana i ka auhau no na waiwai i hiki aku ka huina i ke $90,000 i hoopaa ia malalo o kekahi olelo aelike a kuikahi hoi; aka, ua hoole loa aku o Kile i keia mau auamo a Bo-livia, me ka hele ana malalo o na kuhikuhi mua, aka, aole i hoolohe ia keia mau hoo-halahala ana a kekahi aupuni, a ua pale ia hoi ka mana o ke kuikahi i ae like ia e laua; a iloko o keia hoole ana a Kile, ua hoouna mai la o Bolivia i kona mana kaua ma keia mau wahi me ke kauoha ana i kela a me keia haku waiwai e uku aku e like me na auhau ana a na luna i hoomana ia mai, ua uku aku kekahi poe, aka, ua hoole kekahi kanaka i keia mau kauoha, a no kona hoole ana, ua hoopaa ia ua kanaka la iloko o ka halepaahao, a ma kona hoole ana, ua ulu mai la na manao iloko o ka poe i koe e ni-nau aku i ke aupuni, a ua hoomaka koke ka hoala ana i kona mau puali e pale aku i keia mau hana a Bolivia.
O Bolivia i keia wa, aole ona mau au-moku kaua, a o Peru a me Kile he mau au- moku kaua ikaika loa ko laua, aka, aole he mau puali kaua ikaika o Kile, nolaila, o ko-na mau koa, ua lawe ia ma kona mau palena e kiai ai i na ala kue ana mai a na ilikini a me kona hoa paio i keia wa ; ua olelo ia, he pomaikai ka loaa o ka lanakila o kona hoa paio maluna o Kile, no ka mea, ua la-ko pono loa ia aupuni i keia wa. a na ke au o ka manawa e hoike mai no ko laua hopena.
Negero Koala ia i ke Ahi.
Ma Kana sa, Amelika, ua hana aku kekahi negero i ka mea hilahila loa maluna o ke kino o kekahi kaikamahine nona na makahiki he umikumamalua, ua loaa aku ke ki-no o ua kaikamahine la iloko o kekahi lua lanahu kahiko, ma kahi he eono mile ke kaawale mai kona home aku, a ua lawe ia mai oia a me ka negero a hoopaa ia i ka halepaahao. Ma ia ahiahi, i ka hora 7, ua ike ia aku he kao-o kanaka nui e kai hua- kai mai ana, no lakou ka heluna he1000, i hui pu ia me 30 kanaka i huna ia na helehelena me ka uhi maka, me na pu i ma-kaukau i na lima, a kai pololei aku la i ka -halepaahao. Ua lawe ae lakou i ka mana o na kiai o ka halepaahao iloko o ko lakou mau lima, a wawahi aku la lakou i na pani hao o ka halepaahao ma kahi o ka negero i hoopaa ia ai a lawe mai la iaia i waho ; ua hoopaa ia aku kekahi kaula ma kona a-i, a mawaena o na leo hooho a me ka uwa ana, na alako ia aku la ua negero la ma ke ala-nui no ka loa he elima mahele alanui, a kau aku la i kona kino ma luna o kekahi pou ipu kukui no ka hapaha hora. a no ka na ole o ko lakou inaina, ua kuu ia kona ilalo a aloko hele hou ia a hiki i kekahi wahi hoa-hu pana ukana i pau ka waiwai, a kau aku la i kona kino iluna olaila, a puhi ia aku la i ke ahi, a na ke ahi i ai i kona kino a lilo i puu lehu.
NA HAINA O NA NINAU KANAWAI.
E KA NUPEPA KUOKOA E Aloha oe:—
Ma ka HELU 31, o ke Kanawai, he mau ninau piha aulaha no ka wawahi hale a me ka Powa, na ka mea kakau Kanawai i haawi wal e mai me ke kumukuai ole i na tau-sani he uhelu i ka NUPEPA KUOKOA. Oia keia 1. Wawahi Hale. Ua ku anei ia ia ka hewa wawahi hale? Ae. Ua huna oia i ke dala no ka wawae i haawiia ia ia e malama i hooliloia eia a waiho iloko o ka hale, aka, pau kona noho Kauwa wawahi oia i ka hale. O kona Haku ponoi ka ona nona ia mau waiwai, aole no ke Kauwa. E nana P 1-7.
2. UA ku anei ka hewa wawahi hale noho ia ia. ua hoopuni ia na hale ekolu me ka Pa hookahi? Aole. Hookahi apo o keia mau hale. aka, ua wawahi ia ka hale hana mai ka hale noho mai. Ua pono no oiai, o na helehelena i ike ia he maikai.
3. Ua ku anei ka hewa wawahi hale no-ho i ka mea nana e wawahi a komo iloko oia hale? Aole. O ke kiai ana o ke Kauwa he hale waiho ukana, nolaila, o ke kaumaha no ka hewa wawahi hale noho, aole.
4. Ua ku anei ka hewa wawahi hale ia A ? Ae. Ua loaa ka puka e komo ai ke keiki liilii, e like me ko A makemake, a lawe i ka waiwai no ko A. wawahi ana i ka hale.
1. K. Powa. Pehea he Powa anei keia?
Aole. O ke kaili me ka lima ikaika i ke dala. aole he hiona Powa i hoike ia ma keia.
E nana P 1-7.
2. Ua ku anei ka hewa Powa ia ia ? Aole. O ka hakaka ana o laua, a oki ka Powa i ka poai a haule ka eke dala i ka Honua me ka lalau ole o ka Powa, aole ia he mea e puipui pono a i ka Powa oiaio. 3. He Powa anei keia ? Ae. Oiai, ua lawe o B. i ka hana nui weliweli launa ole, oia ke ki i ka Pu e make o A.
4. Pehea he Powa anei keia ? Ae. Ma ko E. hoeha ana ia A. a hooweliweli, ua ma- kau loa o A. ua lilo ke dala ia E.
5. Pehea ku anei ka hewa Powa ? Aole. O ka hopu ana o ka Powa i ke gula pepeiao, a loaa aku la i ka lauoho o ka wahine. Ua kaawale keia mai ka Powa ae.
6. He Powa paha keia, aole paha he Powa keia. Me ka lima ikaika, ua weliweli loa o A. me ka ninau i ke dala, a kiola oia i ka nahelehele, miki ka Powa lilo.
7. Ua ku anei ka hewa Powa ia ia ? Aole. Hoopaa ia ke kahu kaa me ka ikaika, i hui ia me na olelo epa, puni oia a hele i ka Lu-nakanawai me ka Powa i palapala ae, a lilo ka waiwai i na kokua o ka Powa i ka aihue ia. Aole keia he mau nanaana o ka Powa kupono.
Aole no e like ana na haina a me na we- hewehe o ka lehulehu ma keia; aka, ua hu-li au no'u iho, o ka'u ae la ia, oiai he mea mawaho loa o na puulu alihikaua mokomo- ko ma ke kahua o na Aha Hookolokolo i wae ia iho nei e like me ko lakou hookohu ia ana i ae ia ma ka oihana Loio. I na ua hemahema keia e kala mai.
S. ANAPU.
Pauoa School Aperila 26, 1879.
[Ua pololei kekahi a pololei ole kekahi mau haina, ma hope hoike aku.]
KANAWAI.
HANA ALOHA OLE.
E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:—
Ke noi aku nei au i ka olu waipahe o kou kapena e hookomo iho i keia wahi huna-huna mea hou o ke kuaaina nei penei : Ma Olowalu nei, ma ka la 27, o Aperila ua loaa ke kino make o kekahi keiki hanau hou, ua kanu ia ma ke kuauna o ka loi me ka naau aloha ole. a nolaila mai kela mau hua e kau ae la maluna.
Penei na mea e pili ana i ka loaa ana o ke kino make o ke keiki. Ma ke kakahia- ka Sabati, Aperila 27, ua hele aku o J. K. Puuloa mai kona hale aku a i ka hale o Kahimonoi, aka, aole oia i hiki i ka hale ike e iho la oia i kekahi mea ma ke kuauna o ka loi a i kona alawa pono ana iho ike iho la ia he keiki ua make, ua uhi ia iho he lepo aole nae i paa, ua eku ia iho e ka puaa a ua ahuwale ae na kuli, ua nahu ia ka papakole, ua hehi ia ma ka mahamaha a ua palapu iho—a i ka ninau pono ana aole maopopo ka mea nona keia keiki, a nohea mai la keia kupuiao ma Olawalu nei ? Ua kanu ia e Kahimonoi a me J. K.Puuloa ma ia wahi no, eli ia nae hoi ka lua a hohonu pono; me he mea la he mau la elua paha mamua iho o ka loaa ana o ke kino.
He mea nune nui ia keia ma Olowalu nei, ke kuhi aku nei a kuhi mai—malalo nae o kekahi mau kahoaka maopopo ua hooia nui kekahi poe maluna o kekahi wa-hine, koe nae ka ike maopopo ana—na ua wahine la. He nui na mea e pili ana, no ka hoomaopopo ana maluna o na wahine la—aka e oluolu mai ana paha ka luna hooponopono i ka moolelo piha, aole paha nolaila ae hoopokole nei au ma na mea i lohe pono ia—aka aole e nalo—no ka mea aole mea huna i ole e hoike ia wahi a ka olelo. He mau wahi mea hou ia o ke kua- aina. Owau iho na me ka welina waianu- hea. SAM'L K. KAAIAI.
Olowalu. May 2, 1879.
PIHA KUINEKI.—No ka piha loa o ka aoao 4 o ka kakou pepa i keia pule, nolaila, ua hoopanee ia na manao waiwai nui a ka Ma-kua o ka aina mauna e hoopuka mau ia nei, a ua koe kekahi mau moolelo Ahahui.
NU HOU KULOKO.
E ALAWA ae i ka hoolaha hookahakaha o na Kula Sabati o ka Pae Aina Hawaii ma ka la 7 o Iune ae nei o hiki mai ma keia kulanakauhale, a e hoomanao ka poe i haawiia na haawina no ia ia.
UA hoike ia mai ia makou ua makema-ke kekahi keonimana o keia kaona, e hoike mai kekahi Hawaii Ponoi i ka nui o na ano e pili ana i ka Molena i oi aku i ka mea i loaa iaia i keia wa. a e haawi no oia he ma-kana no ka mea i oi aku.
ELUA LUNAMAKAI.—Ma ka leta a John Kalama o Niulii, Kohala Akau, Hawaii, i ike ai makou, aia he elua luna makai e lawelawe ia ma ka apana o Kohala, i keia wa, oia o S. W. Kamakea o Hilo a me Hon. K Kamauoha o Kona Hema kekahi.
MAKE WALOHIA.—MA ka la 12 o ka malama i hala, ma Halealoha, Kuiaha-Hamakualoa, Maui. ua make o Mose Ka-pihe, he kanaka i kamaaina iwaena o keka-hi poe lehulehu. Me ka ohana i nele i ka makua ole ko makou luuluu.
KA LUNAKANAWAI HON. A. F. JU DD.—Ua kau aku maluna o ka mokuahi " Likelike " i ke ahiahi Poalua iho nei ka Lunakanawai Hon. A. F. Judd a me ka Loio Kuhina, no ke kau kiure o ka apana ekolu ma Hilo. a ua ho o pu aku me kekahi mau hoa o ka Papa Loio o Honolulu nei.
NA LAIKINI KUAI KAMANU.—E hoomanao ka poe- kuai Kamano, a e nana ae hoi i ka Olelo Hoolaha a ke Kuhina Kalaiaina, malalo o na olelo hoolaha ma ke kauoha e pili ana i ke kuai ana i ke kamano me ka laiki-ni. mai ka la 1 aku o Iulai o keia A. o 1879.
HE MAKAMAKA UA HALA.—Ma ka la 14, o Ape rila i hala ae nei, ma Hamakua, Hawaii, ua haalele mai la i keia ola ana o Pe-ter Ama, ua kamaaina oia i ko Honolulu nei poe. a me ko na wahi e ae ana i noho ai. Ua waiho iho oia mahope ona he wa-hine me na keiki, a me ka lehulehu o na ohana e noho u aku nona ma keia aoao o ka lua.
MAI KOHALA MAI.— He le ta kai loaa mai ia makou mai a Jno. Ai mai o Kapaau. Kohala Akau, Hawaii, e hai mai ana, ke haule nui ala na paka ua eloelo o ka hoo-ilo malaila, a e po'oai pu mai ana no hoi i i ka hiki ana aku nei o na lako o ke alanui i kaa mahu o ka hui mahiko o Halaula maluna o ka moku kuna " Luka. "
KAUKA N B EMEKONA.—Ua loaa mai ia makou kekahi leta mai Ulupalakua mai. e mahalo mai ana ia Kauka N B Emekona no kona kipa ana malaihi, a ke kaahele la oia ma na kauhale e lapaau ai i ka poe mai, a ua hoohalike lakou ia Kauka Emekona me ke Kauka Perusia Bearz i make, wahi ia ka leta i loaa mai ia makou. He pomai-kai nui keia no ko laila poe.
HAULE MAI KA HIU UKANA IHO.—Ma ka la 24 o Aperila i hala ae nei. ma ke awa pili o ka mahiko o Ookala, ma Hilo, Hawaii-ua haule iho la kekahi pake mai luna iho o ka hiu ukana a iloko o kekahi kaheka ku, ia loaa ina ka poino ma ka moku welu-welu ana o kona mau kapuai wawae me kekahi ana pohaku i kapa ia e kanaka he kio, a haki pu hoi me kona lima hema. ua lawe ia mai ua pake poino nei ma Honolulu nei e lapaau ia ai ma ka Haukapila. He ku i ka manaonao ke ike aku.
KA MADAME PELE.—Ma kekahi mau lono i pahola ae iloko o ke kaona o Hilo mai ke kahua hoomoana mai o ka madame Pele ma Kilauea, he elua mau olai ikaika i hoo-naueue ae i ka papaku o ua lua loko ahi la. a paholo pu iho la kekahi wahi ilalo nona ka hohonu he 250 kapuai, aohe hoi he ahi e a ana ma ka lua mahope mai oia manawa, i na pela, aia aku la i Mokuaweoweo i ka luna iaia o Maunaloa. Hookalakupua no hoi ka hana a ka wahine.
PAKELE MAI POINO.—He le ta kai loaa mai ia makou mai ia W P K Paoaikeala mai o Honokane. Kohala Akau Hawaii, e hai mai ana i ka lele pu ana o Mai a me kona lio ma kekahi pali olaila, nona ke kiekie he 85 anana, a pakele mahunehune mai ke ola o Mai, a o ka lio ua haule aku oia a make loa, a he ku ka i ka manaonao ke ike aku. O ka makoa ia e poloai aku nei i na maka-maka holo lio a pau. e malama i ka hele ana ma na wahi nihinihi, o poino auanei.
E HOOLANA I KA MANAO.—Ke pahola aku nei makou i ka lohe i ko makou poe i hookaa palua mai i na dala i nele i ke Kii Makana nani o ka Moiwahine Victoria o Beritania Nui, he mea pono ia oukou ke hoolana i ko oukou manao, no ka mea, i ka wa e hiki mai ai na Kii Makana a makou i kauoha hoa aku nei, alaila, e hoolawa pono ia aku no oukou a pau me ke koe ole o kekahi. He mea pono no hoi ia oukou ke nana iho ma ka makou Olelo Hoolaha e pili ana i na Kii Makana e puka mau aku nei ma ka kakou pepa, i mea e hoopau ia ai ko oukou pohihihi.
KA MOKUAHI HOU O WAILA MA.—Ua lohe mua ko makou poe makamaka i ka haawi ana mai o Waila i ka pomaikai o ka holo wale ana, me ka uku ole maluna o ko lakou mokuahi hou, no ka mea nana e kolo pololei i ka inoa o ua moku la. Ua hai ia mai ia makou; he hane ri leta i loaa aku ia Waila ma no na inoa he ekolu haneri a oi; ua koho pololei ia ka inoa e na mea elua, he kanaka no Kauai kekahi a no Honolulu nei ka lua. He inoa Hawaii ua inoa la; ma ka la 15 : hiki i ka la 20 o keia mahina na la ku.