Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 22, 31 May 1879 — Page 2
Ma ke Kauoha.
Hoolimalima o ka Aina Aupuni.
E KUAI ia ana ma ka Poakahi Iune 16, 1879, ma ke alo o Aliiolani Hale ma ka hora 12 awakea, ka hoolimalima no na makahiki he umi, o ka aina o KULAIMANO, ma Hilo, Hawaii. Aia keia aina mawaena o na mahiko o Onomea a me Kaupakuea, nona ka ili he 347 eka, 250 eka i kupono i ka mahiko, ua komo keia aina iloko o ke kai he hapalua mile kuea.
O ke awawa o Waiaama ma ka aoao hema. E ike ia no ke kii o ka aina ma ke Keena Kalaiaina, o ka uku hoolimalima no ka makahiki he 75 keneta no ka eka a maluna aku. E hookaa mua ke dala i kela a me keia eono mahina.
912 3t SAM'L G. WILDER
Kuhina Kalaiaina
UA hookohuia i keia la na poe nona na inoa malalo i mau Agena no ka haawi ana i na Palapala Ae Mare.
David Kailua, no ka mokupuni o Molokai.
R. W. Meyer, " "
D. Kapahee, Puna, Hawaii.
D. Makaliu, Hanalei a me Koolau, Kauai.
Paul Puhiola, Lihue, Kauai.
SAM'L G. WILDER,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 8, 1879. 911 3t
KA NUPEPA
Kuokoa me ke Au Okoa
I HUIIA. No ka Makahiki, $2. Eono Mahina, $1. Dala Kuike ka Rula.
MEI 31, 1879.
MALUNA mai o na mokuahi o keia mau la iho nei ua hoopae ia mai ka Mai Puupuu Ulalii, a ua ike pono ia kekahi mau mai o ia ano ma Honolulu nei, a ua ola nae i keia wa. He mai ahulau keia. Oia no ka mai nana i luku ka lahui iloko o ka makahiki 1848. Aole paha i emi malalo o ka umi tausani ka poe i make i keia mai iloko o ia kau i laha ai keia mai a puni ka aina. O kekahi kumu o ka make nui o kanaka iloko o ia makahiki, oia no ka malama pono ole ia o na mai ; ua luu iloko o ka wai, a ua hele i ka makani, a ua hana hoopunipuni ia e na kahuna Hawaii, a he mea maopopo no ka make malalo o na hooponopono ana o ka poe naaupo.
O na hiohiona o keia mai ma kona hoomaka ana, oia keia, he hanu paa me he anu la iloko o ke poo, he kahe ka wai o ka ihu a he wela ka ili, a hala he mau la puka ka puupuu liilii a puni ka ili, he ulaula ke ano o ka puupuu. Ma na hiohiona mua i hoike ia, aole maopopo loa ke kulana o ka mai; aka, ina e puka ka puupuu ua maopopo ka mai. Alaila, eia wale no ka pono e kii i kekahi o na kauka haole nana e lapaau ; mai hele ma na olelo a kahuna naaupo o make auanei.
Aole o makou manao e hoopuiwa i ko makou poe heluhelu, aka, aohe hewa o ka lohe a hoomakaukau. Ina e puka kekahi mai o keia ano he pono e hoike koke imua o na agena o ka Papa Ola. Ua lohe makou no kekahi o na mai i ike ia ua huna mua ia a hala he mau la eono. He hemahema ia a he ku ole i ka pomaikai o ka lehulehu, no ka mea, he mai lele no keia ; a ina e laha hou ana iwaena o kakou, he poino nui no ia no ka lahui.
Na Waiwai Hu o Aferika Hema.
KAKAU IA NO KE KUOKOA.
Ke hoike aku nei makou i ka waiwai o na aupuni kaua o ke ao nei, ma ka hookahe ana i ko lakou mau koko no ka hanohano o ka inoa a lakou e lei ana. Ma kekahi kumu, ua kulike ole ko makou manao me ko ka nupepa Ko Hawaii Pae Aina no ke kaua waiwai ole, nolaila, i mea e pau ai ka pohihihi o ko makou poe heluhelu, ua lawe mai makou i keia malalo iho:
No ka pii ana e huli i ke kula daimana, he 750 mile ka loihi ma ka akau o Cape Town, (Lae Kauhale) ke kulanakauhale o Cape Colony ma ka aoao hema o Aferika Hema. Ua hele ia keia mau mile mawaena aku o Karroo me Gouph iloko o na la ehiku, ke ole e noho ma kekahi mau wahi no ka nawaliwali o na lio, me ka holo ia maluna o ke kaa mahu no na mile ehiku mai Cape Town mai a hiki i Wellington. Eia ke kula daimana ma ka aoao hema iki ae o Dudoit, ma ka hookui ana o na muliwai Vale a me Alani. Ua lilo mai keia mau wahi i na poe olelo e o ka Hui Okana Aina Olelo e iloko o ka makahiki 1840, a ua olelo ia, o keia ka poe i hiki mua ma Aferika Hema iloko o ia manawa, a ua lawe wale ae la lakou ia wahi me ke akaka ole o ke kumu, me ko lakou hilinai ana iho mamuli o ko lakou ikaika. Ua noho kumukanawai iho la keia poe olelo e mamuli o ka hilinai ia e ko lakou aupuni. Me ka loihi ole aku o na la, ua oi pakela aku la ko lakou mau waiwai mamua o na kamaaina paele, ua nui na holoholona i lilo wale mai ia lakou, a he mau aina waiwai nui hoi kekahi.
Ua loaa hou o Cape Town ia lakou mai na paele mai no ma ke ano kaili ia makahiki no, a o ka aina waiwai hookahi ia ma na kahakai hema o Aferika. Iloko o ka makahiki 1795, ua lawe ia ae la o Cape Town a me kona awa kumoku, e na aumoku kaua Beritania. Ua paniku ia ke awa e na moku, a ua hoolele ia aku iuka o Cape Town kekahi mau puali koa, a huki ia ae la ka hae o Beritania iwaena o ke kulanakauhale, a mai ia manawa mai ka lilo ana ma ke ano—he Panalaau no Be ritania Nui. A aia la hoi ihea ka ikaika o keia poe, hakaka aku, a o kekahi o keia poe na ili keokeo e kue ino nei i na puali koa Beritania ma Taranavala, ke kahua kaua o na Zulu i keia la.
O ka ike maopopo lea ia ana o ke daimana ma Aferika Hema, iloko no ia o ka makahiki 1867. Ua hiaai na lahuikanaka a pau o ke ao nei i ka lohe ia ana mai, ua hu ae ke daimana ma kae o na muliwai Vale me Alani. O Mr. John O'Reilly, he kanaka hele mauna kaulana oia ma na kuahiwi o Aferika, ma kona ala e hoi ana i kahakai mai ka mauna mai, ua hiki aku la oia ma kapa o keia mau muliwai, a malaila hoi e noho ana kekahi kanaka mahiai o Van Niekerk. Ua ike aku la oia i kekahi wahi pohaku uuku maikai, e kiolaola ia ana e na keiki a ua kanaka mahiai nei iloko o ka lepo, haupu ino ae la o Mr. O'Reilly me ka olelo aku, e lawe koke mai i ka pohaku malia paha he daimana, ua pane koke mai la ke kanaka mahiai me ka mino aka ana iho, aole keia he daimana, ina oe e makemake, e haawi aku au nau, a ina io keia he daimana, alaila, he mea nui loa ia ma keia wahi iloko o keia mau la ma kapa o keia mau muliwai. Aka, o Mr. O'Reilly nae, aole oia i hoololi ae i kona manao mua, ua pane aku oia, e lawe au i ka pohaku i Cape Town no ka hoikeike, ina he daimana io keia, alaila, ua waiwai like kaua.
Ua hoomaka hou keia ma ka ia nei huakai no Cape Town, ua hele mai keia ma ia la a po, moe hou keia ma ka ho tele ma Colesburg, ua hoike aku keia i ua wahi pohaku nei i kekahi o kona poe hoaloha me ka i aku, he daimana paha keia ; ua oki ia ke aniani a ua moku maikai. Aka, o kona poe hoaloha hoi, kiola ia aku la ua wahi pohaku nei ilalo o ka papahele o ka hotele me ka i mai iaia, no ka hupo nui i ke kapa ana i keia wahi pohaku he daimana. O Mr. O'Reilly nae, aole oia i hoololi ae i kona manao mua no ka manawa elua o ka hoole ia ana, ua lawe hou ae la oia i kahi pohaku a malama, a ma kekahi la ae, ua hoohiki loa oia i kana huakai ma Cape Town. I kona hiki ana aku, ua hele loa aku la oia i kekahi kauka akamai i ka nana i na mea nani oia o Dr. Atherstone, ua hai mai ke kauka i ka oiaio, he daimana keia, nona ke kaumaha he 22 1/2 carata, ua hoolilo ia aku la ua pohaku daimana nei no na dala he 3,000.
I ka manawa i lohe ia ae ai e ko ke ao holookoa nei ka hu ana o ke daimana ma kae o keia mau muliwai, ua holo aku na kanaka mai Europa, Amerika a me na wahi e ae, e hooikaika ana i ka eli i na lua nui ma kae o keia mau muliwai. A ua hiki aku hoi ka waiwai o keia kanaka mahiai ma kahi he 56,000 dala, nona ke kaumaha he 83 1/2 carata, a ua kapa ia ka hu ana o ke daimana ma ia wahi ma keia inoa " Ka Hoku o Aferika Hema."
O na waiwai i puka mua mai, a i ike ia e na mea a pau ma Aferika a hiki i keia la, a he mau waiwai mau hoi, oia ka hao, ke kepau a me kekahi mau mea paakiki e ae, he mau lua lanahu nui, a o ka hope loa o ka hu ana, oia ke gula a me ke daimana. A ina e lanakila io ana na puali koa Beritania ma ke kahua kaua o ka poe Zulu i keia la, alaila, ua hiki ke pakui hou ia mai he mau aina waiwai hou, a me ke kaulele hou iho o na loaa aupuni o Beritania ma na waiwai kalepa a me na waiwai hu wale o ka aina, a e holo auwana auanei ua Moi Zulu hohe wale nei ma ke kahua kaua o na keiki Pelekane, kahi hoi a ko lakou mau koko i hookahe ia ai no ka lanakila o ko a kou aina makuahine.
HE LE TA NA KA EUEU O LAHAINA !
Ka Wahine Kaapuni Honua.
Poaono 26 ma ia auina la, oia hoi ka la e ike ia ai ka nani o Kapalakiko, ka la hoo kahakaha hoi o na haole waiwai a me na poe hooipoipo, aole hoi i ke kaona ponoi iho, aka iwaho he ewalu mile mai ke kaona mai, ma ia la kau aku la maua maluna o kekahi kaa nani i uhi ia a paa i na hulu pea no ke anu me na lio pu kekahi, a holo aku la ma kahi o ka poe hookahakaha, a ia maua i komo aku ai, aia hoi na wahine haole na haole no hoi maluna o na kaa, nani a ka launa na lio nani pu me na kaula waha dala i ko lakou mau waha e anapa ana i ko lakou wa e huli ai mao a maanei hele ia o na wahine haole la a "hikikii kaua o ena." Ke nana aku oe i ke kipu mai me na lole hulu pea, holo loa aku la no hoi ko maua kaa a hiki ia wahi kaulana, oia hoi ke Cliff House kahi luana o na mea a pau, oia hale aia pono i ka nuku o kahi e hookomo mai ai o na moku, a ma ia wahi e ike ia ai kekahi mau ano holoholona o ke kai, oia hoi ke sila, o ke ano o neia holoholona, o kona kino he nui launa ole a o ke poo uuku loa me na umiumi, a i ke kakahiakanui e ike ai oe ia lakou e paani ana iloko o ke kai me he poe kamalii ala a hiki i ka auina la o ko lakou wa hooluolu ia, ia wa oe e ike aku ai ia lakou i ka moe mai iluna o ka pohaku kohu poe puaa i ko lakou wa e kolo mai ai me he peelua ala iluna o ke akulikuli.
Sabati 27. Ma ia kakahiaka lohe aku la wau i ke kani mai o na bana, ia hele ana aku o'u aia hoi na koa e paikau ana i ke alanui, aia no hoi na hale kuai e hamama ana no, e kuai ana no ka poe kuai, aia no hoi na keaka e hoolaulea ana i na haole, a kupanaha ka hoolilo ia o ka la o ka Haku i la lealea no na mea a pau. Ma ia auina la hele aku la maua ma Woodward's Garden oia hoi kekahi pa nui e like me Kapiolani pa, malaila na holoholona o na ano a pau ka liona ka bea na manu o na ano a pau, o keia wahi he wahi hoikeike, aia no hoi na elepani ua hiki ke kiekie ma kahi o ka umi kapuai, o na haole iluna o ke kua e hele ai, a puni ka pa na kamelo, ua hookomo ia ke kaulawaha, a o na wahine ma ko lakou mau kua e holo ai, aia no hoi na manu Okakalika Ostrich me ke kaulawaha me ke kaa e kauo ai mahope me ka piha pu i na ohua o luna, ikaika loa keia ano manu, a oia no hoi na manu nona mai na hulu papale o kakou, o na ilio no hoi ua hookomo ia mai la ke kaulawaha ia lakou, o ke kaa liilii no hoi a me na keiki liilii iluna e holo kaa ai kohu holo ana ala na ke kaa lio. Poakahi 28. Ma ia po iho hele aku la maua : ma na hale keaka, oia hoi ka Opera nani lua ole no hoi o loko o neia hale, aia hoi na kukui mahu (gas) e aa ana iloko o na aniani anuenue, o na noho he weleweka wale no, o na paia ua hana ia me na wai gula, ma na ipuka komo aia hoi na kilika wailiula e welo ana mao a maanei, a ia maua i komo aku ai miki mai la na kiai puka a hoike aku la no hoi maua i ko maua balota, no ka mea, o na noho a pau ua kau ia no ko lakou mau helu, a noho iho la maua, ai hoi huli ae la wau mao a maanei e kilohi ai i ka nani o neia hale, ia alawa ana ae o'u e nana i na wahine haole, aia no lakou e noho ana me ko lakou mau kahiko nani, kekahi no hoi me na lole waha nui a nani no hoi ke nana aku, aohe i liuliu iho kani ana ka bana ia wa huki ia ae la ka paku, aia hoi na kaikamahine opiopio a nani no hoi e ku mai ana i mua o ke anaina kanaka kahi e hula ai, o ko lakou mau kahiko he wahi lole pokole a ka uha no pau mai, a waiho wale aku no ko lakou mau wawae me na lole waha nui, ua kahiko no hoi a nani e anapa mai ana i ko lakou wa e haa ana, a he mea hou no keia i ka nana aku, a o ka uku o neia mau wahine o ka pule he tausani dala ko lakou loaa, a o lakou no hoi na wahine hao mai a paihi me ko lakou mau kahiko nani lua ole.
Poaono 29 Ma ia auina la haalele iho la maua ia Kapalakiko no na la pokole, a holo aku la ma Virginia City, ma ka hora eha haalele maua i ka Hotele a kau aku la ma kekahi kaa nui a holo aku la ma kahi o na mokuahi liilii e ku ana, ia maua i hiki aku ai ma ia wahi halawai aku la maua me kekahi o na hoa aloha, mai Honolulu mai a e hele ana no hoi laua ma ka maua wahi e hele nei, ia wa, aha makou e hele nei i kahi hookahi, ma ka hapalua ho ra eha ponoi haalele ka moku i ka uwapo a holo aku la, ia makou e holo ana, paa mai la o mua i ka noe a i hapa akamai no ko ke Kapena i na ua holo ka moku i kula, elua hora me ka hapa hiki aku la ma kekahi aoao aia hoi o ( Valley jo ) ka inoa oia wahi aina aia hoi malaila na kaa ahi kahi i ku ai, ia wa holo awiwi aku la makou a kau ana iluna, ia wa koke no kani ana ka pele a o ka holo aku la no ia. O ka nani no hoi o ke kaa ahi, ua like no me ka nani o na Hotele o Kapalakiko, o na noho he weleweka wale no me na aniani kilohi no, e ike ana no oe i kou aka ma kau wahi a pau e huli ai, o ka makou wahi e hele nei he mau haneri mile aia hoi o loko o ke kaa ua piha, a eia kahi mea apiki o kahi e moe ai, a no ke ano luhi hoi a makahiamoe pu, a olelo aku la wau i ka haole nana e hooponopono kahi moe e hana mai i ko maua wahi moe, aia hoi ia wa ike aku la wau i kona lalau ana aku i ka paia o ua kaa nei a he owe ana ka'u i lohe aia hoi o ua paia paa nei a'u e kuhihewa nei oia no ka kahi moe, aia no hoi na pela me na uluna maloko o neia wahi.
Ia wa o na noho keia hoolilo ia ae la i moe, a kau iho la ka pela, uhi iho la na halii lilina me na kihei nani, na pale uluna lilina, me na lihilihi a he hoonenea wale no kau hana na ka mahu ka lawe.
(Aole i pau.)
PULE KE KANAKA I KE KANAKA.—Ma kekahi palapala i loaa mai ia makou mai Halawa, Molokai mai, e hoike mai ana i ka pule ana o kekahi kanaka i kekahi kanaka, wahi a ka mea ike maka, ua papa aku oia i ka mea e hana ana pela, " aohe make pule i ke kanaka he manao kuhihewa ia, " pane mai ana ka kela me ka olelo mai, " he pono no makou ke pule ia ia, no ka mea, o ko makou mea ia i noho ai iluna o ka aina, a o oukou e pau ana i ke kipaku ia, nolaila, hookahi no waha mana o ko makou akua kanaka. " E na makamaka e hana nei pela, he mea pono ia oukou ke kapae loa aku ia manao hopu hewa, no ka mea, he poino ke kanaka ke hana pela.
HE MAKANA MAIKAI.—Ua lohe mai makou ua hoouna aku nei o C. Afong ka ona o ka mahiko o Kaupakuea he $500, i Geremania i mea kuai i mau ohe keleawe, a ua hiki mai neiua mau ohe la, a e haawi makana ia aku ana no na paahana o kona mahiko. He makana kiekie keia a ke keiki o ka aina pua i kona poe paahana. E lilo paha auanei keia i kumu hoohalike no na ona mahiko eae o kakou.
AHA Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Mokupuni o Oahu, Hawaii Pae Aina ss. Ma ka waiwai o Kualawa k, i make. Olelo kauoha e koho ana i la e hooiaio ai ka palapala kauoha, a no ka hoolaha ana. No ka mea, ma ka la 26 o Mei M H 1879, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi palapala, i olelo ia, oia no ke kauoha hope loa o Kualawa k, i make aku la; a me ka palapala hoopii e noi ana e hooiaioia kela palapala kauoha a e hoopuka hoi ka palapala Luna Hooko ia Kahea w, ua waihoia mai e Kahea w. Nolaila, ua kauoha ia o ka Poakolu oia ka la 18 June M H 1879, ma ka hora 11-----ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Aliiolani Hale ma Honolulu oia ka la me ka hora, e hooiaio ia'i ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau ke pili, e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala Luna Hooko. A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ka " Nupepa Kuokoa " he nupepa i pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Mei 26 1879.
LAWRENCE McCULL Y.
Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
A. Rosa, Hope Kakauolelo. 913 3ts.
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o D. KUKAHIKO o Honouliuli i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Nui C C Harris. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i lunahooponopono waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Kaialemai keiki hanauna a D Kukahiko e hoike mai ana o D Kukahiko no Honouliuli, ua make kauoha ole ma Honouliuli, Oahu, ma ka la 8 o Mei 1879, a e noi ana e haawiia ka palapala hookohu lunahooponopono waiwai i ka mea noi. Ua kauohaia o ka Poakahi ka la 16 o Iune 1879, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o ua Lunakanawai la, ma ke keena hookolokolo o keia Aha ma Honolului a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ka Nupepa Kuokoa he nupepa ma Honolulu. Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Mei 29 1879.
CHA S C. HARRIS,
Ikea: Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.
A. Rosa, Hope Kakauolelo. 913 3t
HOOLAHA PA AUPUNI.
E KUAI ku dala ia ana 1 Lio ke hiki aku i ka la 31 a Mei hora 12 awakea, Poaono, ma ka Pa Aupuni o Koholaloa, Honolulu. Lio k lokia maikai loa, a he mea apuu ka amo ak AI AF malalo, hema he manamana maluna, 18 malalo. 1 Lio e kudala ia ana ke hiki aku i ka la 7 o Iune hora 12 awakea Poaono Lio k ulaula laekea 2w keokeo, mahope ak AF. 913 1t*
A. B. KAAUKUU, Luna Pa Aupuni.
$10 Makana.
E HAAWIIA keia makana i ka mea a mau mea paha nana e huli a hoihoi mai i kuu lio i nalowale he mau pule elua ae nei. Eia ka hao, a he lio ulaula lae keokeo. E hoihoi ae ma ka Halepai o ka P C Advertiser, ma nae iho o ka Hale Kuai Buke o Wini a me Eobikana ma Honolulu.
913 tf J. G. TUCKER.
WILLIAM O SMI TH.
LOIO ! LOIO ! !
Alanui Kaahumanu, Honolulu, Oahu. 913 ly
OLELO HOOLAHA.
AHA MELE NUi !
E haawiia ana e na Kula Sabati o KAUMAKAPILI a me KAWAIAHAO he, AHA MELE NUI. Maloko o ka Luakini o Kaumakapili, Ke hiki aku i ka Po POAONO, MEI 31, 1879. No ka pono a me na pomaikai o na Kula Sabati o ka mokupuni o Oahu nei. Ma ia Aha Mele, e ku hou aku ana o JULIANA WALANIKA Imua o ke anaina, e kuupau hope aku i kona leo nahenahe a me kona kileo kani kiekie, a haule hoi ilalo loa i na degere o ka nanahe a me ka waipahe. E panaiia mai ana no hoi imua o oukou ma ia po ka leo hoohaiahi o ke keiki Keoni Beka, Me na mele houheuhene puuwai mai kona mau lehelehe mikololohua mai, e hele ai oukou a "Hoi Luuluu i ke One o Hanakahi," i ka ka mea he olioli. E mele ia mai ana e ke KULA SABATI O PELEULA, na leo kikoko'u ewalu o na manu o na kuahiwi, i pakuiia me ke Mele Lahui o ko kakou mau Pukoo kanu nei. Ua hakuia keia mele maikai loa e kekahi o na Akeakamai o na mele e noho nei ma Hawai nei. O ka Leo Hope ia Oukou, E Naue nui ae. E wehe ia ana na puka komo ma ka hora 7, a e hoomaka na hana ma ka hora 7 1-2 ponoi. E loaa na palapala komo ma ke keena o ke Kuokoa a me Ko Hawaii Pae Aina, a ma ka lima o na Komite.
UKU KOMO—Na Noho mamua he $1.00. Na Noho mahope mai, he hapalua, a he hapaha ko na keiki hele kula. 912 2t B. W. KAWAINUI, Komite Hoolaha.
AHA MELE NUI!
PAPA HIMENI O KAWAIAHAO
E HAAWI ana keia Papa Himeni Kaulana, malalo o ke alakai ana a ka Mea Kiekie ke Kama Aliiwahine LILIUOKALANI, I AHA MELE NUI! E unuia ai na Leo Kani, na Leo Nahenahe me na Leo Kani Oeoe, maloko o ka Luakini o Kawaiahao, Ke hiki aku i ka Hora 7 1/2 o ke Ahiahi POAONO, IUNE 7, 1879. A o na pomaikai e loaa mai ana, e haawiia ana no ko ko ka Papa Himeni Haawina o ke kapili hou ana i ka Luakini o Kawaiahao. Nolaila, ma keia, ua konoia na mea a pau e alu like i keia hana maikai, ka hoomaikai ana i ko ke Akua wahi hoano. UKU KOMO.
Na Noho Mamua o lalo, $1.00 Na Noho ma na Aoao me Luna 50 Kene ta. 912 3t
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o THO S. GARDNER o Honolulu i make, ma ke keena, imua o ka Hon. A F Judd, Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Kauoha e hoolaha i ke noi e apono i na papa hoike, hookuu ana, a e mahele i ka waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o J P Green luna hooko kauoha o ka waiwai o Thomas Gardner no Honolulu i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $96.25, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $257.05, a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano. Ua kauoha ia o ka Poalua, ka la 17 o Iulai 1879, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la ma ke keena, ma ka hale hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na papa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila, e hele mai a e hoike i ke kumu ina he kumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e paiia maloko o ka Nupepa Kuokoa, he nupepa i paiia a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, i keia la 29 o Mei, 1879.
A. FRANCIS JUDD,
Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
913 3t Jno E Barnard, Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
AHA Hookolokolo Kaapuni Apana Eha ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai ma ka waiwai o Lilia Elia w o Wailua, Kauai i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni ma ke keena. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i lunahooponopono waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Iosua Manoha k o Wailua, e hoike mai ana o Lilia Elia w no Wailua, Kauai, ua make kauoha ole ma Oahu ma ka la 24 o Novemaba 1878, a e noi ana e haawi ia ka palapala hookohu lunahooponopono waiwai iaia. Ua kauoha ia o ka Poaono oia ka la 21 o Iune 1879, i ka hora 10 kakahiaka oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o ua Lunakanawai la, ma ke keena hookolokolo o keia Aha ma Koloa, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai na noi la. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa, he nupepa ma Honolulu.
Kakau ia ma Koloa, ko Hawaii Pae Aina, Mei 12, 1879.
JACO B HARDY,
912 3t Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.
OLELO HOOLAHA.
UA lilo ia Ai rine Haalou Kahalelaukoa Ii ka loko i-a o " Hanaloa" a me ke kula i pili pu, ma Waipio, Ewa, a ke hookapu nei ia mau wahi, a o Sam. Kiwaha ka luna nana e malama. A. F. JUDD, Kahu no Airine.
Honolulu, Sept. 9, 1878. 876 6m
KALE KULIKA,
LUNA HOOIAIO PALAPALA KUAI, Molaki, a me na palapala oia ano. LUNA HOOIAIO PALAPALA Aelike mawaena o na Haku me na Kauwa. Luna Haawi Palapala Ae Mare Ma ke kihi o ke alanui Moiwahine me Kaahumanu, kulanakauhale o Honolulu, ko Hawaii Pae Aina. 906 tf
" CALIFORNIA
ONE P RICE
BAZAR."
WAIWAI HOU ! WAIWAI HOU !
MA ke ku ana mai nei o ka mokuahi Auseteralia, ua loaa mai i ka Halekuai ' CALIFORNIA O. P. BAZAR' Na Lole Hou maikai loa nona ka huina he $ 4543 Na Palemai Helu 1 no na Wahine a me na Kane, o ke ano maikai loa. 64 Kakini Palule Keokeo, $1.50 no ka palule hookahi i kupono no ka $3.50 52 Kakini Palule maikai eae, $2.00 no ka palule hookahi i kupono no ka $4.00 93 Kakini Palule Lahilahi, $1.00 no ka palule hookahi i kupono no ka $1.75 Na Kakini Keokeo maikai aeae me na Kakini Kalekoa, $1.50 no ke Doz. Na Palemai Inia Marino maikai o na Kane 152 Kakini Palemai Wahine maikai mai ke dala hookahi, ekolu a ka eha dala Na Lole Kakimea, Marino, Alapaca, a me na mea hoonani no na wahine. Na Kalakoa Farani mai ka 15 Keneta no ka I-a a maluna aku. O KA MAKOU OLELO MAKIA : E hoahu i na Waiwai Maikai, a e Kuai Emi Loa, Ma ka Halekuai California One Price Bazar. 905 3n 916 MELLIS & FISHEL.
UA HOONEE IA.
Ke hoike aku nei ka mea nona ka inoa ka inoa malalo iho imua o ka lehulehu, ua hoonee aku au i ko'u mau waiwai, mauka iho o ka Halekuai Kukaa o Theo. H. Davies, Alanui Kaahumanu, Malaila hoi au e hoahu ai i na Waiwai Gula Nani Loa he nui, na mea hoonani i Kinohinohi ia, na mea Dala io maoli, &c. Na Daimana, na Wati Gula a me Dala, na Wati kau Hale, na Pine Omau Kukui, a me na Komo, na Maka Aniani, &c., &c. Na Lako Daimana He Nui Wale. Na Wati Hou a me na Wati Kau Hale, Hele no 2 Makahiki. Ua hana no hoi au he olelo hoopaa me Mr. E. Weller, mea hana wati, ka mea i hana pu me a'u iloko o ka hale hana hookahi, a ua ae mai oia, o na wati pakeke a pau, na wati kau hale a me na ea rometa i waiho ia aku e hana, e hooko ia me ka hakalia ole. Ua noho loihi au ma keia mau Pae Aina no kekahi mau mkahiki, a ua paulele nui au, e hoolawa aku i ka iini o ka mea anoi. O na Kauoha mai na Kuaaina, e Hookoia me ka Hikiwawe. Nui ka mahalo no na lokomaikai i loaa ia'u i ka wa i hala, a ke manaolana nei au, ma ka hooko pono ana ma ka'u hana, he mea ia e hilinai mai ai oukou maluna o'u ma keia mua aku.
MAX ECKART, Mea Hana Gula.
Kahua mua o D. N. Flitner, Alanui Kaahumanu, Honolulu.
P. S. E hoomanao, o na Daimana maikai a anapa wale no ka'u i malama, oiai, o na kumukuai o kekahi mau Daimana e ae ke emi nei, a o na pohaku makamae, aole ma ko lakou mau kumukuai mau, aka, ke nee mua nei ma na kumukuai hou. 909 3m
KA LA O KAMEHAMEHA,
KAPIOLANI PAKA.
Papa Kuhikuhi Hana- Iune 11, 1879.
NA KOMITE HOOMAKAUKAU— Ka Ex Jno O Dominis, Franklyn S Pratt, Esq. Allen Herbert, Esq.
PUUKU & KAKAUOLELO— Henry J Agnew.
NA LUNAKANAWAI— Ad Mailliard, W C Wilder, Jas S Lemon.
MANAWA— D W Clark, M. Eckart.
HOOPONOPONO KAHUA— W R Buchanan.
HOLO ANA— J T Chayter.
KA LOIHI— Jas i Dowsett, Jr.
ANA KAUMAHA— A W Bush.
NA KOMITE HOOHANOHANO- Na Ex S G Wilder, J M Kapena, E Preston, S Kaai; na Hons C R Bishop, A S Cleghorn, H A Widemann, J I Dowsett, H N Kahanu, G Rhodes; na Esquires- A J Carwright, F Spencer, F Banning, M McInerny, J Perry, Col W F Allen. J A Hassinger, J Hoting, J M Davidson, Capt T Spencer, C Long, M Pico, Dr O S Cummins, G W Macfarlane, S Damon, E T O'Halloran, Sam'l Parker, F A Schaefer, Dr T Tisdale, C Afong, H. Macfarlane, W G Irwin, H L Sheldon, Col Z S Spaulding, Cecil Brown, B F Bolles, A Jaeger, J C Glade, Jas Campbell, H Cornwell, J Moanauli, H Turton, J Cummins, J S Walker, T C McDowell, G West, C T Gullick, R F Bickerton, J Makee, Dr F H Enders, Col C Spreckles, J H Paty, M P Robinson, Dr. J S McGrew, Capt John Ross, J H Black, Dr F Hutchinson, H Schmidt, A McWayne.
NA HEIHEI.
EKE A KAMEHAMEHA. $200
Heihei kaa lio holo kiau, noa i na lio a pau, hookahi mile. O ka mea 2 oi ana iloko o 3. Uku hookomo, $15, e hoihoi ia ka uku hookomo a ka lio elua aku.
EKE A KA MOIWAHINE, $100
Heihei holo no na lio a pau, hookahi mile. Uku hookomo, $15, e hoihoi ia ka uku hookomo a ka lio elua.
HEIHEI KUKINI, $35
Noa i na mea a pau, 400 iwilei, ekolu a oi aku poe hookomo, $25 makana i ka mea eo mua, $10 i ka mea elua i Ulu hookomo $1.
EKE A KA POE MEKANIKA, $100
Heihei kaa lio holo kiau, no na lio wale no a pau o Hawaii nei, hookahi mile, o ka mea 2 oi ana iloko o 3. Uku hookomo, $5, e hoihoi ia ka uku hookomo a ka lio elua aku.
KIAHA O HONOLULU, $250
(Haawi makana ia e Mr. McInerny). o ke kumukuai he $50 me $200 mawaho ae i hui ia aku. Heihei holo no na lio a pau, 2 mile ka pahu hopu. Uku hookomo, $15, e hoihoi ia ka uku hookomo a ke kaa elua.
HEIHEI MIULA, $50
Heihei holo, noa i na miula a pau, 1 mile ka pahpu hopu. Uku hookomo, $5, e hoihoi ia ka uku hookomo a aka miula 2.
EKE A KA LEHULEHU, $50
Heihei o na kaa hoolimalima. 1 mile ka pahu hopu, noa i na lio a pau i komo ole i na hana o ka la, a i lo a ole he makana iloko o kekahi o na heihei. Uku hookomo, $2, e hoihoi ia ka uku hookomo a ka lio elua aku. E Hoike ae ka poe Heihei ma na Aahu o ka poe Heihei. O na rula o ka Hui Lahui o ko Amerika kahua heihei, e alakai ia ai na Lunakanawai i ka lakou mau olelo hooholo. O na hookomo ana no na heihei maluna ae, e hoike ia ma ke kakau ana me ka uku hookomo, ka inoa o ka lio, ka mea nona ka lio a me ke kahiko o ka mea nana e holo. E waiho ia aku me ke kakauolelo na hookomo ana mamua o ka hora 2 pm o ka la 2 o Iune, 1879, mahope aku o ia manawa, aole e lawe ia na hookomo ana.
909 tf H. J. AGNEW, Kakauolelo.
KAHIKINA NUI!
Helu 62 Alanui Papu.
Ua loaa mai ma keia mokuahi iho nei na waiwai hou he nui. Na Lole Kane a me na Lole Kamalii maikai loa. Na Lole Wahine a me na mea he nui wale. Na Huluhulu Farani maikai loa. Na Iliwai, Na Kihei Uhibela Lilina, Na Keokeo Paina maika loa, Na Silika Eleele, Na Alapia a me na Kalepa Eleele maikai, Na Kakini o na Kane, Wahine a me na Kamalii, Na Hainaka Silika o na ano a pau, Na Kihei Huluhulu Paina o na Kane a me na Wahine, Na Lilina Mauu maikai loa, a me na waiwai e he nui i hiki ole ke helu papa. Na Kalakoa Farani, $1 1-2 o ka Holoku. Na Kalakoa Enelani, $1 no ka Holoku. Na Kalakoa Amerika, $7 1-2 keneta no ka Holoku. Nolaila, e na makamaka ma keia mokukupuni a mai Hawaii a Niihau, e kipa nui mai i o'u nei, a e loaa no ia oukou na mea kuai me ka oluolu loa. O kahi keia e lawa pono ai o kou makemake, aohe e ohumu. E kuai ia aku ana no keia mau waiwai me ka hakalia ole no ko'u kaawale ana aku no Europa i keia Kupulau ae. No ko'u poho ana iho nei i ka heihei, nolaila, ua makemake au e kuai hoemi i hoi mai ko'u poho. He nui ka mea kuai, o ka hoi o kuu lilo i ka heihei o ko'u olu ia.
907 tf S. MAGNIN.
Honolulu, Mei 22, 1879
AHA Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Mokupuni o Oahu, Hawaii Pae Aina ss. Ma ka waiwai o JAMES THOMPSON i make. Olelo kauoha e koho ana i la e hooiaio ai ka palapala kauoha, a no ka hoolaha ana. No ka mea, ma ka la 22 o Mei 1879, ua waihoia mai imua o ka Aha kekahi palapala i oleloia, oia no ke kauoha hope loa o James Thompson i make aku la; a me ka palapala e noi ana e hooiaioia kela palapala kauoha a e hoopuka hoi ka palapala luna hooko ia David Dayton, ua waiho ia mai e David Dayton i oleloia. Nolaila, ua kauohaia o ka Poakolu oia ka la 4 o Iune 1879, ma ka hora 10 am ma ka Rumi hookolokolo oia Aha ma Aliiolani Hale ma Honolulu, oia ka la a me ka hora e hooiaio ia ai ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai a me ka poe a pau i pili e kue ana ia palapala kauoha a me ka hoopuka ana i ka palapala luna hooko. A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule elua iloko o na Nupepa Kuokoa a me ka P. C. Advertiser, he nupepa i paiia a hoolahaia ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Mei 23 1879.
LAW RENCE McCULLY,
Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Jno. E. Barnard, Kakauolelo. 912 2t
AHA Hookolokolo Kaapuni Apana Eha o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai, ma ka waiwai o Kuhaimoana k o Hanamaulu i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Kaapuni ma ke keena. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i lunahooponopono waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Malaia Kualaau w o Makaweli, e hoike mai ana o Kuhaimoana no Hanamaulu, Kauai, ua make kauoha ole ma Hanamaulu, ma ka la 7 o Maraki 1861, a e noi ana e haawi ia ka palapala hookohu lunahooponopono waiwai iaia. Ua kauoha ia o ka Poaono oia ka la 21 o Iune, 1879, i ka hora 10 kakahiaka, oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke keena hookolokolo o keia Aha ma Koloa, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa, he nupepa ma Honolulu.
Kakau ia ma Koloa, ko Hawaii Pae Aina, Mei 12 1879.
JACOB HARDY,
912 3t Lunakanawai Kaapuni Apana Eha
HOOLAHA PAPA.
E IKE auanei na kanaka a pau loa. Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ma keia ke hookapu aku nei au, a ke papa nei i na kanaka a pau aole e komo hewa aole hoi e lawe aku i na puaa bipi a me na lio i kuni ia a i kuni ole ia paha ; na manu o na ano a pau, aole hoi e oki i na laau o na aina i hoike ia malalo iho, a e waiho la ma Hamakua, mokupuni o Hawaii, oia hoi keia. Opihilala, Kaalaea, Hauola, Paauilo, Koholalele, Kainehe, Kaawikiwiki, Kaao, Kekualele, Kukaiau, a me Manowaikohao. O ka poe kue i keia olelo papa, e hoopii ia lakou ma ke kanawai.
CHAS. NOTTEY,
900 6m Mar. 1,
KE papa ia aku nei na kanaka a pau aole e komohewa a lawe wale a hoopoino i na mea ulu, a kukulu wale a hookuu wale paha i na holoholona a komohewa paha ma ke ano e a'e maluna o na aina ponoi a me na aina i hoolimalima ia e ka Hui Mahiko o Waihee, Maui. O ka mea hookuli i keia hoopii koke ia no e like me na Kanawai o ka Aina, nolaila o ka hoolohe oa ka pono o pilikia auanei.
JAMES MAKEE & CO.
Waihee, Maui, Sept. 7, 1878. 876 6m
OLELO HOOLAHA.
E MANAO ana o MR. CLAUS SPRECKLES o Kaleponi, e hana i auwai nui ma ka mokupuni o Maui; no ka hookahekahe wai maluna o na mea kanu. O ka mea a mau mea paha e makemake ana e eli i elima haneri kapuai a oi aku paha o keia auwai ma ka olelo aelike, a e uku ia aku no hoi no ka hana ma ka heluna o na kapuai kubita, a i ole ia ma ka heluna o na kapuai loa o ka auwai i eliia; ke noi ia 'ku nei lakou e ninau ia H. Schussler ma Haiku, Maui, a i ole ia William G. Irwin & Co., ma Honolulu, a e loaa ia lakou na hoakaka kupono.
CLAUS SPRECKLES,
885 tf H. SCHUSSLER.
O WAU o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hookapu loa aku nei au i kuu aina hoolimalima i loaa mai ia'u mai ka Papa Hoonaauao mai, oia ke Ahupuaa o Makawao, ma ka mokupuni o Maui, aole e hookuu wale i na lio, pipi, hoki, kekake, hipa, kao a me ka puaa, ma luna oia Ahupuaa o Makawao, ua kapu loa, aole e hookuu wale i na holoholona i olelo ia maluna. Ina o ka mea hookuu wale i kana mau holoholona me ke kuleana ole, e hopu ia no a e lawe ia i ka pa aupuni no ke komohewa. A pela no na ano kanaka a pau, aole e kii wale i na mea a pau maluna o ua Ahupuaa la i oleloia maluna, a o ka mea hoolohe ole i keia mau olelo, e hana ia e like me ke kanawai o ka aina. E hoolohe i keia olelo hoolaha o pilikia auanei.
T. AKANA LIILII.
Makawao, Maui, Oct. 1, 1878. 881 tf
AINA KUAI A HOOLIMALIMA.
HE Kanalima Kumamaono eka aina ma Iwilei. (Makai iho o ka Halepaahao.) He Loko I-a, Aina Kalo, Aina kau Paakai, aina kula a me ke kai. A me kekahi mau eka aina ma Peleula, he aina kalo, aina kula a me ke kai. He oluolu ke kuai ana. E ninau ai J. H. CONEY, (Koni).
Honolulu. 865 tf
Hoolaha a na Hope Hoopono-
pono Waiwai.
O NA mea no laua na inoa malalo iho, ua kohoia i mau Hope Hooponopono Waiwai no ka waiwai o C. Ai o Wailuku, he mea i Banekerupa. Ma keia ke hoolaha ia aku nei i na kanaka a pau i aie ia C. Ai i oleloia, e hookaa koke mai lakou ia M. Green ma ke keena hana o M. Phillips & Co., ma Honolulu, a i ole ia ia T. W. Everett ma Wailuku, Maui.
M. GREEN, T. C. ACHONG,
Na Hope Hooponopono Waiwai o ka waiwai o C. Ai he Banekerupa. 895 tf
HOEMI NUI!
UA HOOEMI IA KE KUMUKUAI O NA
HUILA HUMUHUMU LOLE,
MAI ke Kanalima Dala a hiki i ke Kanakolukumamalima Dala, nolaila, e wiki mai oukou o pau e auanei. E loaa pu no ma ko makou HALEKUAI na mea hao o na ano a pau O-O, KOPALA, KOI, PALAU, KOPE, PAHI, IPUKUKUI, PENA AILA, &c. &c. &c. &c. A me na Lako Kukulu Hale o kela a me keio Ano. E kipa mai ma ko makou Halekuai Hou ma Alanui Papu, Helu 37. DILINAHAMA MA. 911 3m 922
KUAI EMI! KUAI MANUAHI!
UA loaa mai nei ia'u maluna mai o ka mokuahi Kaleponi, na lole nuhou o kela a me keia ano, nolaila, ke kau leo aku nei au i na keonimana a me na lede o ka makani Apaapaa o Kohala, a me ko ka ua Kipuupuu alo hau anu o Waimea, e naue, a e kipa ae ma ko'u halekuai ma Honopueo, Kohala, Hawaii. A malaila e loaa ai ia oukou na lole aulii o kela a me keia ano e wehiwehi ai ke kino. E hoomaka ia ana ke kuai hoemi ma ka Poaono Mei 24, 1879. A e hoomau ia aku ana pela ma na Poaono a me na Poakahi a pau o kela a me keia pule. E hele nui ae i ike pono. GOO KIM. 911 3m 922
C. C. Coleman.
Ama ra a he Mea Hana Mekini, Kapili Kapuai Hao Lio A ME KA Hana ana i na Kaa Lio, &c., Hala Hana ma Alanui Alii, e kokoke la i 894 ke Alanui Papu. 3m