Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 22, 31 May 1879 — Page 4
KA NUPEPA
Kuokoa me ke Au Okoa
I HUIIA.
No ka Makahiki, $2. Eono Mahina, $1.
Dala Kuike ka Rula.
MEI 31, 1879.
Na Misiona.
HELU 19.
Ke koena o Kina. Elua helu i pau ma ka wewehe ana i na mea e pili ana ia Kina. E nana hou ma ia mau helu i paa pono, i lana ko'u manao ma ka wehewehe ana i na mea i koe. Ua hoike ia'ku kekahi mau mea keakea i ka holo pono ana o ka hana Misiona malaila.
Ka paakiki ma ka hoomanakii kekahi mea keakea nui. He hoomana na aupuni ia. Nui na dala aupuni i lilo ma na heiau hoomanakii. Kinikini wale na heiau. Nui kiekie, a nani wale kekahi. Aohe luakini ma Hawaii nei i like ke kiekie, ka nani me kekahi mau heiau ma Kina. Ua imi ia ka nui o na dala aupuni i lilo i kela, a i keia makahiki i na heiau, me na mea hoomanakii e ae. A eia ka nui, 180,000,000, dala.
Ikaika ea, ke aupuni o Kina i ke kokua ana i ka oihana hoomanakii. Aka, ke emi nei kona kokua ana. Ua waiho wale ia kekahi mau heiau me ka hoomaemae ole ia, me ka hana hou ole ia.
Aole nae o ka hoomanakii ka mea wale no e keakea ana i na hana Misiona.
Nui na hana pono ole, hana apiki, hoopunipuni hookamani, hooko ole i na hoohiki.
Nui ka ona, ka pepa piliwaiwai, ka moekolohe, na hana ino loa me ka manao ole i kela ao, ane like lakou me na holoholona, na mea manao ole i ka uhane.
Nui ka hana ino ana i na wahine. He mea ole ka wahine. I na hanau ia he kaikamahine e pepehi ia'na paha, e hoolei ia'na iloko o na muliwai me ke kai, a pau i ka ai ia e na ia. Kanu ola ia kekahi. Hookauwaia na kaikamahine, hoohana ia me ka hana oolea. Aole i ao ia i ka heluhelu me ke kakaulima. Kuai ia i na kane, me ka ike ole mamua i ke kane, a hiki i ka la mare. Akahi ka a ike ka wahine i ke kane mare. A mare ia, aole ai pu me ke kane. He kauwa wale no oia na kana kane. Hiki ke kane ke hoonele ia ia i ka ai, a hahau ino ia ia, a kuai aku ia ia na ke kane e, a hoohui paha me ia he wahine manuahi. No ia hana ino ia'na, i mea e pau ai, pepehi na wahine ia lakou iho i kekahi manawa. Olelo kekahi luna aupuni mamua aku. He poe uhane ole, na wahine o Kina. Pane aku ka haole Fa rani, he uhane no ko na wahine, me ka hai ana i na mea e maopopo ai. Akaaka wale ka luna, a olelo, aia a hoi aku au i ko'u hale, a hai aku au i ka'u wahine. Ea, he he uhane no kou: E haohao nui paha oia.
Ke puhi opiuma kekahi mea keakea nui i ke komo ana o ka ke Akua olelo iloko o ka naau o na Pake. He mea hoopalaka loa ia i ka manao, a hoohiamoe i ka noonoo ana. Aka, no na haole Beretania kekahi kokua nui ana mamuli oia mea keakea. Ua pili ia mea keakea i na Pake, me kanaka Hawaii ma keia Pae Aina.
Nui ka naaupo, nui ka hewa, nui na mea keakea i ka pono Karistiano ma Kina.
Aka, no ke Akua no ia aina nui. Ua haawiia ia Iesu i aina hoili nona. Nana ma Halelu elua pauku 8. Nana hoi i ke kauoha a Iesu ma Ma t. 28; 19- 20. me Hoikena 11; 15.
Aole akaka ka manawa i puka mua'i na Misionari i Kina. Eia ka mea maopopo. Ma ka makahiki A. D. 630, a mahope iki iho, ua puka kekahi poe Misionari Nesetoria i Kina. Tatsuneka ka Moi ia wa. Oluolu oia i na Misionari. Ae i ko lakou noho ana ma kona aupuni. Noho no lakou, a ao aku i na kanaka i ka Iesu olelo, a kukulu i na luakini karistiano Nui ka poe huli mai. He Kuhina nui kekahi haumana. No Peresia keia mau Misionari. Holo pono ka euanalio ma Kina malalo ae o lakou no kekahi mau makahiki. Mahope iho nae, ua ala kekahi alii o Genisa Kana a kinai i ka lakou hana.
Mahope iho, ua hele na Misionari o Roma na kahuna Pope, a hoomaka i ke ao ana i na kanaka o Kina ma na mea e pili ana i ka ekalesia Pope. Nui wale ka poe i huli ma ia aoao. Mahope iho nae, ua hoomaau ia lakou, a pepehi ia, a kipaku ia mai Kina aku. Noho malu no nae lakou, a hana malu no kekahi. Aka, o na haumana Ka tolika, ua ano like no lakou me ka poe hoomana kahiko. Aole i loaa ka pono io, ke Karistiano io ma o lakou la. He wahi pono nui nae ko lakou ma ko lakou kokua ikaika ana e wehe ia ka puka ma Kina i komo a noho na hoomana Karistiano a pau me ka hoomaau ole ia.
Ka Misionari Euanalio mua i hele i Kina, oia o Rev. Robeta Morisona, no Beritatania. Ma ka makahiki 1809 kona hele ana malalo ae o ka Aha Misionari o Ladana. Puka mua oia i Kanetona. No ke kapu o ke komo ana o na haole ma Kina, hune oia i kona ano haole, komo i ka lole Pake, waiho i na maiao lima i ulu a loihi, ulana ia kona lauoho ma ke ano loihi e like me ko na Pake, a ai no ma ke ano Pake. Hooikaika ma ke ao, ma ka po, i loaa ka olelo Pake. Hana oia ehiku makahiki. Unuhi i ke Kauoha Hou ma ka olelo Pake, a haawi aku i na kanaka. Hookahi no haumana i loaa, a ua bapetizo ia ia ma ka pau ana oia mau makahiki. Hui mai he Misionari hou, o Milene. Hana pu laua, a hala na makahiki ekolu, ua pau ka ka baibala i ka unuhi ia ma ka olelo Pake, me ke pai ia.
Ma ka makahiki 1829, ua hele na Mi sionari Amerika i Kina malalo ae o ka Aha Misionari ma Bosetona. Mahope iho, hele na Misionari malalo ae o na Aha Misionari e ae.
Mamua ae o ka makahiki 1842, hookahi wale no awa i ae ia e komo ai na haole. Oia hoi o Kane tona. Hiki ia lakou ke noho ma kahakai, a kukulu hale malaila, a kuai, a ao i ko lakou hoomana. Aole nae i hiki ke hele i uka. He kaua nui ma ka makahiki 1842 iwaena o Kina me na kanaka Beritania.
Ua kapa ia he kaua opiuma. Ua kapu loa ka opiuma ma Kina. Kapu ka lawe ana ia mea, mai na wahi e ae mai. Kapu ke kuai ana, ke puhi ana, ka hana ana. Nui ka hoopai ke haihai ia keia kapu. Aia ma Inedia ka opiuma a nui loa. Malaila hoi kekahi hapa o ke aupuni o Beritania. He mea waiwai nui ka opiuma i na Beritania. He mea i makemake nui ia ka opiuma e na kanaka o Kina. Makemake na Beritania e lawe i ka opiuma mai Inedia a Kina a kuai aku i na kanaka. Hoao no kekahi moku e lawe i ka opiuma i Kina me ka ike no, he he mea kapu ia malaila. Ua hao ia ka opiuma, a hoolei ia iloko o na lua, a hoolilo ia i mea ole. Ka nui o ke dala e loaa ana ke kuai ia ia opiuma he 12 miliona dala. Ka hoomaka no ia o ke kaua opiuma.
Aole i pau.
Gla dly Will we Sing for Jesus.
Goodly Pearls p. 26.
1 Mele oli no Iesu la,
Mele oli ae.
Mililani ia Iesu la,
E na pokii nei.
E hookani a hosana,
Ma na aina a pau.
Iesu no ka Haku Mana,
Oia ke Lii mau.
Cho. Oia no ko kakou Kahu,
A nana mau kakou ;
Nona no ko kakou mele,
A mau loa aku no.
2 Hana oli no Iesu la,
Hana no a mau.
Nona ko kakou mau kino;
Nona na naau,
Mai ko kakou wa opio,
A i keia wa ;
Mai nei ae ka noho nona,
A pau ae na la.
Cho. Oia no ko kakou Kahu, &c.
3 Make oli no Iesu la,
Ole e makau.
Apo oia a aloha,
A hoomalu mau,
Hui oli me Iesu la,
Me lakou ma o ;
Hui pu a mele nani,
Lanakila no.
Cho. Oia no ko kakou Kahu, &c.
HAWAII.
Haawina Kula Sabati.
HELU 11. SABATI IUNE 15, 1879.
KUMUHANA.
Ka mana o ko ke Akua Uhane ka mea e pono ai. Pauku Baibala. Zek. 4; 1 — 14.
HOI hou mai la ka anela i kamailio me au, a hoala mai la ia'u, e like me ka hoala ana i ke kanaka hiamoe.
2 Ninau mai la ia ia'u, Heaha kau mea e ike nei ? I aku la au, Ua nana aku au, aia hoi, he ipukukui gula okoa, a maluna o kona welau he ipu aila, a maluna iho olaila na kukui ehiku a me na ohe ehiku no ua mau kukui ehiku e kau ana maluna o kona welau.
3 He elua mau laau oliva hoi e kokoke ana ilaila, o kekahi ma ka akau, a o kekahi hoi ma ka hema o ua ipu aila la.
4 Ninau aku la hoi au i ka anela i kamailio me au, i aku la, Heaha ke ano o keia mau mea, e kuu haku ?
5 I mai la ka anela i kamailio me au, Aole anei oe i ike i ke ano o keia mau mea? I aku la au, Aole, e kuu haku.
6 Alaila olelo mai la kela, i mai la ia'u, penei, O keia ka olelo a Iehova ia Zerubabela, i ka i ana, Aole ma ka mana, aole ma ka ikaika, aka, ma kuu Uhane, wahi a Ieho va o na kaua.
7 Heaha oe, e ka mauna nui ? imua o Zerubabela, he papu : a e lawe mai auanei oia i ka pohaku kumu, me ka hookani olioli ana, He aloha! he aloha ia ia !
8 A hiki hou mai la ka olelo a Iehova io'u nei, i ka i ana.
9 Ua hookumu iho la na lima o Zerubabela i keia hale, a na kona mau lima hoi e hoopaa ; a e ike auanei oe, na Iehova o na kaua wau i hoouna mai io oukou la.
10 Nawai la i hoowahawaha i ka la o na mea liilii? E olioli auanei lakou, a e ike hoi i ka pohaku kepau ma ka lima o Zerubabela, o lakou a ehiku. O lakou na maka o Iehova e hele ae ana mai o a ianei ma ka honua a pau.
11 Alaila, ninau aku la au, i aku la ia ia, Heaha ke ano o kela mau oliva elua ma ka lima akau o ka ipukukui, a ma ka lima hema ona ?
12 Ninau hou aku la au, i aku la ia ia, Heaha kela mau lala oli va elua e pili ana me na ohe gula, e hookahe ana i ka aila gula mailoko mai o laua ?
13 Ninau mai la kela ia'u, i mai la. Aole oe i ike i keia mau mea ? I aku la au, Aole, e ka haku.
14 Alaila i mai la kela, O keia no na kanaka elua i poniia i ka aila e ku kokoke ana ma ka Haku o ka honua a pau.
Pauku Gula. p. 6, hoopaa naau. Pauku heluhelu la. Poakahi, Zek. 4; 1 — 14. Poalua. Io, 16; 1—16.
Poakolu. 2 Kor. 2 ; 1—16. Poaha. Gal. 5; 16—26. Poalima. 1 Kor. 12; 1—13.
Poaono. Oih. 8; 9-24. Saba ti. Oih. 19; 1—12.
Manao nui. Ma ka mana o ka Uhane e lanakila ai.
Mele. ''Ala'e na koa." Lei Alii, aoao 7.
Pule i hiki mai ka Uhane me ka mana. Ka Wehewehe ana.
Zekaria ka inoa o keia buke, oia ka mea nana ia i kakau. He kaula ia, a he kahuna hoi. He pio Iudaio ia. Ua hoihoi ia nae oia me Zerubabela ma mai Babulona a Ierusalema, mak. B. C. 536. E like me ke kauoha a Kuro, ua hoomaka Zerubabela ke kiaaina, me Iesua ke kahuna nui e kukulu i ka luakini ma ke kahua kahiko. Na pio i hoihoi pu ia, lakou na paahana. Ia lakou e hana ana, ala mai na enemi, a kue i ka hana, a hoopii i ke lii o Peresia, ka hope o Kuro, e hooki i ka hana ma ka luakini. Ke oki no ia o ka hana a loihi. Hoala hou nae Zerubabela ma i ka hana ma ka luakini ma ka paipai ia'na e na kaula, Zekaria me Hagai. Nui nae ke keakea ana, a ane paupauaho Zerubabela ma, a haalele loa i ka hana ma ka luakini.
Ua make ke lii o Peresia nana i hooki i ka hana. He alii hou, oia hoi o Dariu, he alii oluolu oia i na pio Iudaio, e like me Kuro. Ma ka hoopii ana ia ia, ua loaa ke kauoha, e hana hou na Iudaio ma ka luakini a e hoopai ikaika ia ka poe keakea.
I mea e hoolana ai i ka manao o Zeruba bela ma ma ka hana ana i ka luakini, ua loaa ia Zekaria he mau hihio ma ka la 24 o ka malama he 11, o Sebata ka inoa ma ka makahiki elua o ko Dariu alii ana, oia hoi 519 mak. B. C. O ka hihio ma ka mok. 4, oia keia haawina. Ma keia hiohio, ua hoike ia imua o Zekaria he ipukukui gula okoa. Heluhelu p. 1—3. Pohihihi ke ano ia Zekaria, a noi aku oia i ka anela e hai mai i ke ano. p. 4—5. Heluhelu. Ua hai aku no ka anela i ke ano nui. p. 6—7. Heluhelu. He mau olelo hou na Iehova i hiki i o Zekaria la, Heluhelu p. 8—10. Ninau hou Zekaria i ka anela i ke ano o ka ipukukui gula me na mea e pili ana. A hai aku no ka anela i ke ano. Heluhelu p. 11—14.
Na Ninau.
Owai, a heaha Zekaria ? Hoi pu oia me wai i Ierusalema ? I ka mak. ehia B. C. ? Heaha ka Zerubabela ma i hoomaka ai e hana ? Ma ke kauoha awai ? Aia mehea ia kauoha, me ka hoomaka ana ia hana, me ke keakea ana a me ke oki ana ma Ezera. Ua oki loa anei ka hana ? Ma keaha i hoala hou ia'i ? Owai ke lii i kokua ? Owai na kaula i paipai e ala, a hoomau i ka hana?
Heaha ka i loaa ia Zekaria i mea hoolana i ka manao o Zerubabela ma e hoomau i ka hana ma ka luakini ? I ka manawa hea i loaa ai keia hihio ia Zekaria ? Mok. 1 ; 7.
Mok. 4 ; P. 1—3. Ia Zekaria e hiamoe ana, nawai ia i hoala? Heaha ka i hoike ia imua o ke kaula ? Ehia ia mau mea ? Ma keaha ka like, me ka like ole o keia ipukukui &c me kela ma ka halelewa ? Puk. 25; 31-38.
P. 4—7. Heaha ke ano nui o keia mau mea ? He mea hoolana i ka manao o Zerubabela ma. E pau kou makau, kou kanalua. Mai makau i ka manao na o enemi. Mai paulele ma kou mana iho, a ma ka mana o na lii. Ma ka mana owai e lanakila'i ? Heaha ka mauna nui, na keakea a pau o na lii, o na kanaka ? E lilo ana ia i aha imua o Zerubabela ? Pehea oia i ka pohaka kumu, a hookani pehea ? E paa ana ka luakini ia ia, mai ka pohaku kihi a i ka pohaku ma ka piko luna loa.
P. 8—10. Ua aha na lima o Zerubabela? E aha hoi kona mau lima A e ike auanei oia i keaha ? Ua hooko ia anei ia mau olelo? Nana Ezera 6; 15. Heaha ka ninau no na mea liilii ? Ka la o na mea liilii, oia ka la i hoomaka'i e hana i ka luakini, a i kekahi mea nui. Ma ka hana liilii e paa ai ka hale nui &c. Liilii ke aupuni o Iesu mamua. Mahuahua loa mahope. Liilii kekahi hale. Nani nae. Mai hoowahawaha i na mea liilii. Mai hoowahawaha i na keiki liilii, i na aupuni liilii, i na lahui naaupo.
E ike ia keaha ma ka lima o Zerubabela ? Pohaku kepau, he laina me ke kepau, he mea ana, a hoopololei no na mea hana hale. Lakou a ehiku, na maka ia owai ? Ke ano, ko ke Akua ike ana, nana ana mao, mao, e kokua, e hooponopono, e pale i na ino. Nana. Sol. 15; 3.
P. 11—14. Ke ano o na oliva elua, & c. heaha ia? Oia na mea elua i poni ia. Ke ano mua o Zerubabela ka luna mana aupuni me Iesu ka luna mana kahuna. Elua oihana nui oihana alii oihana kahuna. Oihana hoopai, oihana hoola. Ua komo ia mau oihana elua iloko o Iesu. He alii oia nana e hoopai. He kahuna kalahala nana e hoola. Iesu paha kekahi oliva. Ka Uhane Hemolele kekahi oliva. Ke kauoha kahiko kekahi oliva, ke kauoha Hou kekahi oliva. Ka poe hoike i ka ke Akua olelo kekahi mau laau oliva Hoik. 11 ; 3, 4.
Ka ipukukui gula ka ekale sia Iudaio ia. Na kukui, na hoahanau ia. Na ohe, oia kahi e komo ai ka aila, ka uhane iloko o ka naau, o ke kula Sabati o ke anaina nui mai ka Uhane o ke Akua mai. Ma ka hoopili ana. Na ekalesia na ipukukui. Hoik. 1 ; 20. Ka uhane ka aila ; oia hoi ka mana e lanakila ai. He mana aupuni no he mana kokua no. Aka, ina aole ka mana o ka uhane aole loa e lanakila.
Hai mai i ka pauku gula me na hua na ka Uhane.
Mele. "Hele io Iesu la." Lei Alii aoao 5.
Pule e alakai ka Uhane i na keiki io Iesu la.
Haawina no June 22, Malaki 3; 8—18.
Na Wepa Wanana Ehiku.
HELU 7.
Ka wepa ehiku. Ua akaka ke ano o ka wepa eono. He wa wanana ia. A ua pau na mea i wanana ia i ka hooko ia mawaena o na mak. 365 me 410. Nolaila, o na mea e pili ana i ka wepa ehiku, mai ka mak. 410, a mamua iki ae paha ia, a hiki i hea la? i ka manawa ia Lutera paha, ka manawa i puhi ia 'i ka pu ehiku. No ka mea, he mau mahele ehiku i mahele ia i ka wa e pili ana i ka wepa wanana ehiku.
A o ua mahele la, ua wehewehe e ia e au mamua malalo ae o na pu wanana ehiku, i pai ia ma ke KUOKOA.
Mamua o ka akaa ia ana o ka wepa ehiku, ua ike Ioane ma ka hihio ma na kii paha i kakau ia ma ke koena o ka pepa no ka wepa eono, he mau anela eha, e ku ana ma na kihi eha o ka honua, me he la, e paa ana i na makani eha o ka honua, i pa ole ka makani ma ka aina, ma ka moana, ma na laau. He mau mea hoopai keia mau anela eha. Ua hoouna ia mai i ke aupuni o Roma, e hoopau ia aupuni. E kali ana nae i ka hooko ana i ke kauoha e hoopai.
No ka mea, he anela hou kai hoea mai, mai ka hikina kahi o ka la, kahi o ka malamalama mai. He anela papa keia i na anela eha, alia lakou e hana ino i ka aina, oia hoi ke aupuni o Roma. A ia a pau kana hana, ka hoailona ana i na kauwa a ke Akua, alaila, e hana lakou i ka lakou hana. Oia hoi na hana e pau ai ke aupuni o Roma. Ua nui ka hewa o ia aupuni. Ua nui ke koko o na haipule i hookahe ia.
Ua nui ka hookiekie ana. Ua hoomaka ka emi ana o kona ikaika, o kona nani, kona mahalo ia. E kulanalana ana a ane hiolo. A ia na enemi he lehulehu wale e neenee mai ana, e lelele mai ana, e komo mai ana me ka makaukau e pepehi, e hoohiolo, e hoopau, a lawe ia aupuni no lakou iho.
Ua hoopanee ia nae ka manawa ma ka manao paa o ke Akua.
A lohe aku la au i ka huina helu o ka poe i hoailona ia he 144,000 ka nui no loko mai o na ohana he 12 o ka Iseraela.
He pohihihi no keia heluna, ua lohe nae Ioane ma ka hihio i keia huina, ka mea kupanaha keia, ua paa 12,000 noloko o kela, o keia ohana. Me he la, e noho paa ana na ohana Iseraela ma ia wa, aole i mokuahana, a hoopuehu ia mao, a maanei, a nalowale ole kekahi ohana. Oiai, ua ike kakou, ua lawe pio ia na ohana he 10 i Suria, a Asuria mamua loa aku. Ua lawe pio ia na ohana elua i koe i Babulona. Elua ohana i maopopo ka i hoihoi ia e Kuro ma, ua hui ia nae paha me laua kekahi mau hapa o na ohana he 10 i lawe pio e ia. Mahope iho nae, i ka wa i puhi ia ai ka luakini me Ierusalema e Tito ma, ua hoopau ia ka noho aupuni ana o na Iudaio. Ua hoopuehu liilii ia ma na wahi a pau a puni ke aupuni o Roma, me na wahi e ae paha.
E ia paha ke ano o keia mea pohihihi, o Aberahama ka makua no na Iudaio maoli, oia hoi ka makua o ka poe manaoio. O ka poe manaoio ia Iesu, lakou na pani no na ohana Iseraela he 12. O ka mea e Iudaio ana maloko, oia ka Iudaio io, wahi a Paulo, Roma, 2:29, oia hoi, o ka mea e aloha io ana i ke Akua, a ia Iesu, oia ka Iu daio, ka Iseraela io.
Nolaila, o keia 144,000, keia pa 12,000 i hoailona ia no ke Akua, noloko o kela, o keia ohana Iseraela he 12, he poe Iseraela uhane ia, he poe manao io ia Iesu, he poe haumana nana.
Aole paha he 144,000 paa, a oia wale iho no; aole he poe pa 12,000 like o ka poe huli a manao io, o kela o keia ohana, aka, he nui no ka poe i huli, a e huli ana, kekahi hapa no kela wahi, kekahi hapa, no keia wahi, a loaa na wahi he 12 a oi aku, o na Iudaio, o ko na aina e, a e nui ana paha na aoao, na ekale sia euanelio o kela a o keia inoa, e like me keia manawa.
I ka wa i makaukau ai e akaa ia ka wepa e hiku, a e hoomaka ia e luku nui i ko Roma aupuni, aole i pau i ka huli mai keia 144,000. Ua huli kekahi a koe kekahi, a pono ke kali a pau ia poe i ka huli, i ka hoao ia, i ke ao ia, i ke kanana ia, i ka hooia ia, i ka hookupaa ia, i ka hookaawale ia, i akaka ka poe oiaio, ka poe oiaio ole.
Ka hooko ana. Ma ka moolelo ekalesia, a ma ka moolelo o Roma, ua ike ia.
I ka wa ia Konesetine ka Emepera o Roma, a mahope iho, ua hoopau ia ka hoomana kahiko o Roma, oia hoi ka hoomana kii, a pani ia ka hoomana Karistiano, ma ke kauoha no a na alii. Huli no na alii, na luna, na kanaka he nui wale. Hoohui ia ka ekalesia me ke aupuni.
Papa ia ka hoomaau ana, a hoopai ia ka poe hoomaau. Na enemi hoi, na lahui no kahi e mai, e like me na gota, ka poe i hele mai e luku i ko Roma poe, huli mai no lakou, a kokua i na Karistiano, holo na hana Karistiano.
Lilo ke aupuni o Roma, ke aupuni hoomana kii i 1,100 makahiki i aupuni Karistiano.
Nui ka poe huli io, nui loa nae ka poe huli oiaio ole, huli hookamani, huli kino, huli kuhihewa. Nui ka hoomanakii malu, Nui ka hanohano o na luakini karistiano, o na kahunapule, o na bihopa, e kapu liilii ana ka ekalesia pope. Nui ka haumia o ka ekalesia. Maemae nae kekahi poe, a kupaa, a hoike pololei i ka ke Akua olelo.
Kali no ke Akua, a pau na kauwa ana i ka hoailona ia ma ka uhane, ma ka hana maikai, kali a oo loa ka manawa e akaa ia'i ka wepa ehiku, a akaa ia no, a hoea mai na anela, ehiku, me na pu puhi ehiku, a puhi ka anela mua i kana pu. Ka hoomaka no ia o na kaua o na lehulehu no ka akau mai, a hikina akau mai ma ka makahiki 410. A ma ka makahiki 496, ua hoopau ia ka hapa Komohana o ke aupuni o Roma. A ma ka makahiki 1,453 ua hoopauia ka hapa hikina oia aupuni, a lilo ia i na Tureke.
Pau ka wehewehe ana i ke ano o na wepa wanana ehiku, me na pu puhi ehiku.
L. LAIANA.
OLELO HOOLAHA.
KAKELA a me HAKI.
O KAKELA OPIO A ME F. M. HATCH. ua hui laua ma ka lawelawe ana i ka oihana loio Ua hiki ia laua ke ku imua o na Aha a pau, mai ka Aha Hoomalu a hele iluna. A e lawelawe no hoi ma na hana pili i ka hooponopono waiwai, me ka imi ana i na Palapala Sila Aina, ka hana ana i na Palapala Kuai, Hoolimalima, a me ka Hoaie Dala ana.
W. R. CASTLE, Luna Hooiaio Kope.
Keena Hana, maluna ae o ka Halekuai o Dillingham & Co.
Helu 37, Alanui Papu 3 6ma
ALFRED S. HA RTWELL,
[HAKAWELA.]
LOIO a he KOKUA ma ke KANAWAI ! Aia kona Keena Oihana maluna ae o ka Hale Baneko Hou o Bihopa ma. 867 tf
CECIL BROWN.
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
A HE AGENA no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu. Helu 8, Alanui Kaahumanu. Honolulu, H. P. A. 2y
JNO. LOTA KAULUKOU.
LOIO A HE KOKUA.
UA makaukau au e lawelawe i na hihia a pau o kela a me keia ano iloko o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni. Ua hiki no hoi ke hana i na palapala a pau e pili ana i ka Oihana Loio me ka eleu. E loaa no au ma Heeia Koolaupoko, a ma Honolulu no hoi i kekahi manawa. 877 3m
EDWARD KEKOA.
HE Loio no na Aha Kakau ole ma Hawaii. Aia kona Keena Oihana ma alanui Waianuenue, ma o mai o ka hale hookolokolo o Hilo, o Nani Kaauea ka inoa. E loaa no ma ke Keena mawaena o ka hora 8 am a me ka hora 4 pm., ke ole he pilikia e ae. 882 1y oc16
J. KAPOHAKIMOHEWA.
He Loio a he Kokua.
NO na Aha Hoomalu a me Apana o ka mokupuni o Maui. E loaa no au ma Makena, a e hooko ia na kauoha mai na wahi e ae o ka mokupuni me ka eleu a me ka hikiwawe loa 883 6m no2
S. M . P. KALEO.
He Loio, he Kokua, a he Pale ma ke Kanawai.
NO ka Aha Apana a me ka Aha Hoomalu o ka Apana o Wailuku, Maui. E loaa no au ma Waiehu, Waihee, a i ole ma ka Hale Hookolokolo ma Wailuku. 884 ly no9
RICHARD F. BICKERTON,
[PEKE TONA.]
LOIO a he KOKUA ma ke KANAWAI !
E HELE ANA OIA IMUA O NA AHA HOOKOLOKOLO a pau o keia Aupuni ma na ano hihia a pau, ina paha ma Oahu nei, a ma na Mokupuni e ae. Ua makaukau mau oia i ka hana ana i na Palapala pili kanawai o kela a me keia ano. Ua hiki no hoi iaia ke hoaie dala aku ma ka moraki ana ina aina, ma ka ukupanee haahaa loa. E hanaia na hana me ka hikiwawe a ma ka uku haahaa. Keena hana, Helu 23 Alanui Kalepa, elua puka ma o aku o ka hale kauka o Kauka Minuteole. 840 ly
S. W. MAHELONA
HE LOIO ! HE KOKUA A HE PALE
ma ke Kanawai.
UA makaukau au e lawelawe me ka mikioi a me ka eleu lua ole i na hihia a pau o kela a me keia ano imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia aupuni. Ua hiki no hoi ke kakau i na palapala a pau e pili ana i ka Oihana Loio. E loaa no au ma ko'u hale noho mauka iho o Kawaiahao, a i ole ma ke keena hookolokolo o ka Aha Hoomalu a me ka Aha Kiekie ma Honolulu nei. O ka poe makemake e aie dala, he oluolu ka ukupanee. 876 3m
P. NUI.
LOIO ! LOIO!!
O ka Ua Ukiukiu o Makawao, Maui.
UA makaukau oia e kokua i na mea a pau e hele aku ana i ona la, ma na mea pili kanawai imua o ka Aha Apana a me ka Aha Hoomalu, me ka Aha Keena a ka Lunakanawai Kaapuni o Maui. E loaa no au ma ka Hale Hookolokolo o Makawao, a i ole ma Haiku. 885 ly no16
HENRY N. KAHULU
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
UA makaukau no au e lawelawe i na hana a pau ma ka Oihana Loio imua o na Aha a pau o ka mokupuni o Oahu. E loaa no au ma ko makou Keena Oihana ma alanui Papu, Helu 31. E hookoia na kauoha mai na wahi a pau o ka mokupuni me ka eleu a me ka hakalia ole. 885 ly no16
ASA KAULIA.
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
UA makaukau au e lawelawe i na hana a pau ma keia Oihana imua o na Aha a pau o ka mokupuni o Oahu. E loaa no au ma ke Keena Oihana ma alanui Papu, Helu 31 ; a e hooko ia na kauoha mai na wahi a pau o ka mokupuni me ka eleu a me ka hikiwawe. 885 ly nol6
L. A. THURSTON.
LOIO!
WAILUKU, MAUI.
889 6m dec 14
TIMOTHY KALAEONE.
He Loio a he Pale ma ke Kanawai.
IMUA o ka Aha Hookolokolo Apana o Kawaihau, Mokupuni o Kauai. A he Agena hoi no ka hooiaio ana i na Palapala Kepa no ia Apana. E loaa no au ma Anahola, a i ole ma Waiakalua, Koolau, Kauai. E makaala no au i na kauoha me ka eleu loa. 895 ly Jan. 25.
J. W. M. POOHEA.
He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
No na kanaka a pau imua o ka Aha Apana a hiki imua o ka Aha Kaapuni ma ke keena no ka Mokupuni o Molokai; a he Agena Hooiaio Palapala Kepa na hoi no ia Apana. E hookoia na koi-i a ka makemake me ka eleu loa. E loaa no au ma ko'u home ponoi oia o " Kalauonaona," ma Wawaia, a i ole ia, ma ka Halehookolokolo ma Pukoo. 895 1y Jan 25
DR. F. LESLIE MINER.
HE Kauka Lapaau a me ke kokua ana i na wahine hanau keiki. Aia kona keena hana ma ka Hale Kuai Laau lapaau o E. Strehz, ma ke kihi o na alanui Papu me Hotele. 881 1y
E Kuai ia Ana.
HE 1,000 Hipa a me 8,000 Kao o ka Hui Hanai Kao o Kaupulehu ma Kona, Hawaii. E ninau ia H. Cooper (Kupa) o Kailua. 858 tf
A. S. CLEGHORN & CO.,
PAPA, PAPA
AIA MA KAHI O
LEWE RS & DICKSON !
(O LUI MA.)
MA KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Moi!
E LOAA AI NA Papa Nouaiki! o kela a me keia ano. Na Papa Nani a Paa no ke Kukulu ana i na Hale! Na Pani Puka, Na Puka Aniani, Na Olepelepe, Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papa Ku, A me na Papa Moe nui loa. NA PILI O KA HALE O NA ANO A PAU. Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai a pau, Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami Puka, Na Ami Puka Aniani, Na Ami o na ano a pau. Na Aila Pena, o kela me keia ano. Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale, Na Aila e ae o na ano a pau. NA WAI VANIKI A ME NA WAI HOOHINUHINU NANI! o na ano a pau loa. NA BALAKI ANO NUI WALE! A ke hai ia aku nei ka lono i na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana NO KA UKU HAAHAA LOA! E like me ka mea e holo ana mawaena o LAUA a me ka MEA KUAI. E hele mai! E na Makamaka ! ! A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu a me ka maikai ! 845 tf
KOPA KUKAEPELE
A
GLENN!
AOLE LUA NO KA HOOMAEMAE I KA ILI !
He mea hoopau i na eha, Na Ili Puupuu, A he hoomaemae i na mea ino, A he hoopau Lumatika, A he kopa auau no ho O keia Kopa ka oi aku o ka mea maikai I waihoia mai imua o kanaka. Aole wale no ka Hoopau ana i ka Huehue Ili Poha, Wela la, Luluaina, a me na mea e ae o ka Ili; A ma ia holoi ana, o ka hoopalupalu pu ke kahi i ka Ili, a keia Laau Hoomaemae lua ole e hana ai. O ka hoemi ana iho i na mai o ka Ili, a o ke pale aku i ka mai mai na lole e na Mai Lele, oia kekahi. O na ohana ame na poe makaikai, ina e hoolako lakou i keia KOPA HOOMAEMAE LUA OLE ! ALAILA, UA LANAKILA LAKOU. He hoopau i ka lehu o ke poo, A he Kopa no hoi e kaohi mai ai I ka lauoho mai ka hina ana. Ua hooia nui mai na Kauka no ka maikai keia Kopa ! E loaa no ma kahi o M. MclNERNY,
Kihi o na Alanui Papu me Kalepa.