Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 23, 7 June 1879 — KA NUPEPA Kuokoa me ke Au Okoa I HUIIA. HE MOOLELO NO EVALEKA DE MOLENA! KE KOA KWALIA OPIO WIWO OLE! KEKAHI KEIKI OPIO KUAAINA O SEPANIA, I LILO I KOA KAVALIA PUUWAI HOPO OLE. HE NANEA ILIHIA EHAEHA NO KA OLALI HIENA O NA MAUNA PIRENE ME KE KAIWAENAHONUA ME KANA IPO ALOHA KA UI NOHEA OLU WAIPAHE. ROSA AMELIA. [ARTICLE]

KA NUPEPA Kuokoa me ke Au Okoa I HUIIA.

HE MOOLELO NO EVALEKA DE MOLENA! KE KOA KWALIA OPIO WIWO OLE! KEKAHI KEIKI OPIO KUAAINA O SEPANIA, I LILO I KOA KAVALIA PUUWAI HOPO OLE. HE NANEA ILIHIA EHAEHA NO KA OLALI HIENA O NA MAUNA PIRENE ME KE KAIWAENAHONUA ME KANA IPO ALOHA KA UI NOHEA OLU WAIPAHE. ROSA AMELIA.

" K La M«n*wa ! Nai.i keu hookahua ani, i \ m*l I na hihl'», ! ( pih* ( ke pahiohao a eehia, ' P. liīie ae k»'u e ike nei ; : I «fl mau ooli »do kupmaha, i l «i aku m»roua o ka ra«a in. " ; usko. j MOKI?JVA I—-lIELII I. | MOOLONO aku U ia n hiki i ka lanakila j loa ana mai o ka ilihin maluna ona, a I hiki o!e hoi iaia ke hoomanawanui, ku ae ; la \\ iiuna, lianu kaumalm iho la oia, a ine j na kupuai mama, heie aku !a oia a ina ka j ipuka aniani o kona rumi e haiiu pono aua i ke alunui, kiei aku !a hoi, aele nae oia i aku i ka mea nona kn !eo ana e lohe nei, noiailn, huli hope ne !a in, a hele mai U ii ma ka puka aniani e kiei aku anu i na wai maiino lui o ka Lj Po!ata, aia hoi, me he hihio la na "ka moe, ike aku la oia i ka men nona ka leo ana e lohe nei, a i j ailiue ioa ia ai hoi kona puuwai. j Me keiki ui opiopio oia, e lana ana maluna o kau wahi waapa kahiko, a aia hoi j "ma kona 010 e hiipoi ann la he gita, ka mea | hoi nona na kaula molioiio, e kikoni maiau | ia ihō ana e na manamannlima o ua opio la.; i ke kiio ana i kona oiwi, me he inea la, I ■ohe mea a keia maka p:ni e pinna ae ai i no ka nema nku i kona kina, aka, he mnhalo I wale no ka mea hiki ia'u ko puana ae, no ' ka mea, aia oia Imua o na m&ka o ka nani! o na uani kahi i ku mai ai, a ke loloku la i hoi ka puana kaulana au e Hawaii, "Pali | ke kua mahina ke alo, aohe puu aohe kee, i 0 ke ku no a kanaka maikai." j I kn haku wahine o ka po e kiola pau ana j 1 kona nani piha a pau, ua ahu wale ae )a na ko-a o ka papahele o ka luaui honua, ke hele ia hoi a waiho pono ko pnpa konane n ka malie, nohe pohaku nalo. I keia \va i huli hoi mni ai o Amelia mai kana hoolono nna i ka leo, n me ka hoohialaai ana hoi a kona inau maka i ka nini o kela ui an& e | ike nei. Hele mai la oia me na kapuai inaina a | me ka manao i hoano e m, a hiki mai !a oia ma ka aoso o kona moe, laiau iho la oia ; i ka papahi lei rose ana i kui liina palupalu • ai ia auina la, puili ae la īa a me ka leo | nawe malie, puana ae la ia, i4 E ka luhi j n'u i luhi ai, ano, ke lawe nei au ia oa a i hooliio i eiele no ka iia n'u e koni nei, a i j mea no'u e hoike aku ai ī na hiona o ka ili-! hia, no keia mea kam&hao a'u e ike nei a e : lohe nei hoi/' laia hoi e hookaukau loa ana, aia hoi pau 1 ae )a kona lohe ana i ka ieo pahaohao ana i lohe ai i na sekoua mamua ae. nohiila, iele i ae la kona hauli a hele mai U oia a hiki mai la ma kahi una i ku ai a hoolohe i ka ; leo kamahao, nia hoi ua hohola ae la he f i pohu anonno maluna o na wai. Ku iho h ia me ka manao kuko ano e, e lohe hou aku i ka ieo kupanaha ana i lohe { mua ai, aka, aole nae he wahi mea a lohe hou aku. Hoolono aku la ia, aohe no he | leo, aka, o kana mea wafe no e lohe mahui ; eehia ana ia mnnawa, o ka nu aheahe hilii wale no a ka Uuae makani kehau, mawaena o na Uu laau. j \ I keia wa i uiu mai ai ua lia hoomanao ana ae i na moolelo kaao a kona inakuahme ■ i hai mai ai momua, a o keia paha ka wa e hooko ia ai ia mau olelo. £ na makamaka heluhelu, he mea mai-' kni ia kakou ke ku iho ma keia w«hi, • hu- ; li ae kakou a nana ia Dona Mari* Fide. e ; hihai ana i na moole'o weliweli, i kana ha* i puu Hoaa Amelia, na mea hoi nona na weh } eehia a ua oi la e ilihia ano e nei i keia ho- ? ra t kaua e ike nei ma kona ipuka aniani.

l ka 12 o na makahiki o Rosa Amelia, i kekehi auina !a hoi, mahope iho o ka pau ana o na kamke ana mni o ka t>e!e o ka halepule o Satia KaVerio, no ka pule awakea, o a hoi ka Angūo i ka hora ]2, e noho ana oa Madaine Maria Ja me kana knmalei ro--se!ani Kosa Amelia ma kona rum». la laua c noho ipuniule ana oo kekahi inau minuie, hanu nui ae la ua Mailame Alaria nei, lalau mai la oia i ka lnua ialahi o Kjna kama, honi mai la hoi i ka popahna nonoula o kana Jei, a puana ae la oia i keia mau huaolelo, "Ave Maria M (Aloha oe e Maria) a me na maka hoi i hoohaloiioi ia me ka waimaka, pane mai la ia i kana ha* naukama. "E kuu Hosa aloha—e kuu Amelia e—Ano, e kuu lei, he mea huna pohiluhi ka'u e hai aku nei ia oe, a he mea pono hoi ia oe e kuu kama Amelia ke hooiohe mai, a malama hoi, oiai, e hiki io mai auanei paha ka w.i e ike paka aku ai oe ia mau oiaila, e hoomanao ae oe ua hala ole kou iuaui mama nei, i ka hoike e ana aku ia oe e kuu aloha." Me na huaoieio hope, hele aku ia ua Ma» dame nei, u*u ae U i ka puka aniani o kona rumi iluna, a ia wa i ikea ia aku ai ka halana wai malino o ka muiiwai La Palata, huli mai la oia ihope a haka pono mai la i kana hiapo opio, a pane hou inai la—« ; E kuu Rosa opio, o keia muliwai au e ike nei, ua kapaia o ka muliwai La Palata, a o ke kumu paha i kapaia ai peia, no ke aiai e kona wai e like me ke dala, oia hoi ka palata. Maanei, oki pu īho la ua Madame nei, me he mea la, e naka haalulu ana kona kino hoiookoa mai o a o, a liuliu iki, pane hou mni !a ia, "E Rosa, e hoouui mai i kou noho a kokoke mai ma kahi a'u e ku nei." Na keia leo kauoha a ua Madame nei, hooneenee aku la o Rosa i kona noho a ma knhi a kona luaui mama e ku ana, noho iho ia hoi ia ilalo a nana aku l;i no hoi ia maiuna o ka muliwai. "E Kosa, ke ike nei oe" i pane hou mai ai ka lede Mariu ; "he mea hehee ka wai, aole hoi loaa »aia ka hiki e paa ae i na kapuai olohelohe o kakou nei na knmika, ke ole e kokua ia e ka niana hemolele o ko Makuā Lani. He inea oiaio no hoi, i keia a me keia wa a kakou e hono aku ai, e l;au aku i ko kakou mau kapuai, e ano holoa-ia holookoa aku ana no kakou, me he mau pohaku la c iho ana no ka hoomaha ma ka papaku o lalo; aka, e kuu Rosa, ua lilo loa keia mea hehee a kaua e ike nei i alahele no kekahi mau lio—ae—he nmu lio kupanaha lua ole laua. Hookain o keia mau lio he poni eleele uliuli, a o kekahi, he lio ulaula e like me ke koko. 1 kela a me keia hora 12 o ka po pouli mua o ka mahiea, i keia malama Keia malama, e lohe ia aku no ke pohapoha mai o na kapuai o keia mau lio, me he m€n la, aia laua maluna o ka honua papaakea, a i kekahi manawa no hoi, e ike ia no laua i kekahi po mahina nani loa, aka, he kakaikahi nae. 1 kekahi po koke aku nei no mamua, i lohe ai au i kou papa Pa!emairo, e hahai mai ana ia'u i ka mooīelo o keia mau lio weliweli, a penei no ia : I kekahi wa kahiko loa, ua hooili kaua iho i<t ma keia mu* liwai, me ka weiiweli, he elua mau keiki koa Kavalia opio, no ke ano punalua mawaena o laua, no ki mea, e hookaukolo like ana laua i ko laua mau kuko ino lapuwale, maluna o kekahi kaikamahine ui ma ka inoa o Teresia de Cos3, ka haku wahine hoi o nt Mua (Moors) mai Garanada mai. u O keia mau Kavalia ea, e kuu Amelia, he mau keiki ui opio nani laua, mai Garanada mai, a he m&u hapa Mua hoi, i hoolaa loa i ko laua mau ola no ka holomua o na hana maewaewa a ka lahui Mua, iwaena o na karistiano, ka mea hoi a kealii Don Ferrando i hooikaika oi me kona Kavalia Roderigo de Bivare, e kinai ī kela holomua la« puwale o ua lahui Alua la. I kekahi !a, ua ae like iho b laua e hakaka me ka laua mau pahikaua wehweli, maluna o ko laua mau Uo, maloko o keia muliwai i ka hora 12 oia po, a oia no hoi ka po i pouli mua ai ka mahina. I ka hiki aaa mai i ka honi a iaua i ae like ai, no kela hana maewaewa a kue ino hoi > ke kanawai o ko kakou Mea naua i hana —ua a-aau uiat la iaua a luawiho pono o kem wahi au e ike nei, hoomaka ibo la !aua i ka laua hana mainoino, aole i liuliu, ku aku U ka umauma o ke Kava(ia opio oialuna o ka lio poni eleele, a lohe ia aku la hoi, ka hoho nui ana mai o kekahi mea, a kuho aku la ia iloko o ka wai—a o ka lua hoi o n% KaVi!i«, ua haule «ra{e aku la no ia, me he mea la ua loaa oia i ka mai kauhola a o ke kumu paha, ua paupauaho oia, no keia hakaka ana. Nolai.'a, eia oa huna ki«o o keia m»u keiki oplo iloko o keia muliwai nani au e ike nei. Aohea oe v hookahi •'« »ke maka ana i keia mta «wMiwli^niw*! ua miule au no

kekahi mau hora. a i o'e kou papa Palemai» ro, e hooikaika loa ma ka lomi aua, ioa paha, aole pu koa mama me oe e kuu kama. Ma keia wa i hooi mai ai ua lede nei i ka papalina o kana kama aloha. a hoomau mai la i ka olelo ana : E Kosa, aole o keia wale no ka mea kupaianaha a weliweli au e ike hope loa ai, no keia hiooa weli ilihia, aka, o na lio—ae —0 na lio oua mau Ktvalia la. I ka'u ike an3, ua pii ae la ua mau 110 ia, me he mau kolamu ao olinoiino la, a nalo aku la iloko o ka lewa, a oiai no nae paha, ua holoa-ia like aku la no laua me na kino oko mau haku opio, aka, ona hoike ana keia a ka manawa me he hihio la. lloko nae o keia mau makahiki pokole iho nei, aole ike iki ia 0 keia mea kupaianaha, a 0 ke kumu paha, no ka hoomaikai ia ana 0 ka La Palata nei, ma ke piholo ana oke kino kupapau 0 ka Makua Aukakio, i kekahi mau makohiki aku nei mamua, oiai, e nlo ia ana ua liale lepo la 0 ka makua mai keia aoao a keia aoao, no ke kanuia ana ma ka pa ilina o Sana Kekilia. {Aoie i pau.)