Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 24, 14 June 1879 — Page 2

Page PDF (1.79 MB)

This text was transcribed by:  Kelly Murray
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ma ke Kauoha.

            UA oluolu i ke Alo ka Moi @ mana.

            Wm. F. @

            UA hookohuia o John Thomas Waterhouse opio lawelawe ma ke ano he @ malalo o na kanawai ma ka Oihana Wai o Honolulu, ma kahi o Hon. Chas. R. Bishop i waiho mai.

SAM'L G. WILDER, Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina 814 3t

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUIIA.

No ka Makahiki.  $2.  Eono Mahina, $1.

Dala Kuike ka Rula.

IUNE 14, 1879

KA LA O KAMEHAMEHA !

He nani a maikai na hiona o ka la, ua kalae ka lani a ahuwale na kualono. ua hohola wikiwiki ae na kukuna olino o ka la maluna o ka papalina o ka honua e hoomalamalama ana i na wahi pouli.  Ua lehulehu ka poe e  naue ana i kahi i hoolaha ia no na lealea kulaia ma Kapiolani Paka, ma na lio kekahi poe, ma na kaa kekahi poe, ma na moku a me na waapa kekahi poe, a koele wawae no hoi kekahi poe, ua hele no hoi a kauluwela na alanui i ka ua mea o ka lehulehu o ka poe e hele ana.

            Mamua iki ae o ka hora 10 am. ua hiki kino ae ke Alii ka Moi a me ka Hooilina Moi ma kahi i hoomakaukau ia no laua ma ke kahua heihei, a ua hookipa ia aku laua iloko o ke kani kupinai o na leo o ka ohe a na keiki puhi ohe o ke aupuni ma ka hookani ia ana mai o ke "Mele Lahui;" a ua haiamu pu ae hoi he heluna nui o kekahi poe maka hanohano e ae malaila.

            Ma ka hora 10 ponoi o ke kakahiaka, ka hoomaka ana o na hana.

            Kani mai la ka o le no ka hoomakaukau ana a lai malie iho la, mahope olaila, poha mai la ka leo o na ohe keleawe, a hoonaue ae la i ka lewa luna.  Ma ka papa hoike pokole ma kahi e ae e ike ai ko makou poe heluhelu i na lealea kulaia o ka la hanau o ka Na-i Aupuni Kaulana o ka Pakipika.

            Aka, aole nae i poina ia makou ka hai ana'ku imua o ka lehulehu, no ka mea, mawaena o na lealea i malama ia no ia la, aia no he mau poino kekahi, e like me ka haule ana o kekahi keiki haole mai luna iho o kekahi lio heihei, a ua lohe mai makou, ua hai kekahi lima, pela no hoi aia he eha mau kaa e waiho la ma ke alanui o Waikiki, ua hakihaki, a ua poino loa kekahi, a malia paha he may poino e ae no kekahi, aka, o ka makou keia i ike maka ai.  He mea pono no ke lealea kupono a oi ole aku mamua o ka palena, no ka mea, he palena ko na hana a pau.

 

General Armstrong.

KANA LETA I NA MAKAMAKA HAWAII.

            Aole paha i poina i ko makou poe heluhelu ke keiki a Limaikaika nana i hoponopono ka nupepa Hae Hawaii iloko o ka makahiki 1860; ke ole makou e kuhihewa.

            Ua kamaaina oia i ka lahui Hawaii ma ka inoa o Samuela Limaikaika.

            A ua lohe pu ia no hoi na lono no kona kula kaulana ana e ao nei ma Hampton, kahi e hoonaauao ia nei na poe Negero a me kekahi poe Hikini.

            Ke paholu aku nei makou imua o na makamaka heluhelu i ka leta a Limaikaika malalo iho, he kanaenae aloha i kona poe makamaka Hawaii.

            HAMPTON, VA. MEI 2, 1879.

            I o'u poe makamaka Hawaii.  Aloha oukou a pau.

            Ua piha ae nei he umikumamawalu makahiki me ko'u ike ole ia oukou.  Ia'u i haalele ai i ko'u makuahine, ua hai aku au iloko o na makahiki elima au e hoi hou ai.  Aole au i manao e nalo ana ko'u aina hanau no ka wa loihi elike me keia.  Aka, aole i poina ia'u ka aina kulaiwi a me kona lahui.  Ua mau ko'u makemake e hoi au a e makaikai ia mau moku, ano hoi ke manao nei au ua kokoke ka manawa.

            O ka poe e kamalii ana i ko'u wa i haalele ai, ua kanaka makua lakou i keia wa; a o ka poe i kanaka makua i ko'u wa i haalele ai, ua elemakule ae nei lakou, a ua make kekahi poe.  Aka o na kuabiwi a me na wai, he oia mau no lakou, aole i ano e ae.  E loaa ana noia'u ka elemakule o Leahi e ku mau ana a e wehe ana au i kuu papale a haawi aku ke aloha nona.  E ike mua ana au ia Koko, alaila, o Palolo, Manoa, Punahou, Makiki, Puowaina, Pauoa, Nuuanu, a me Kalihi:  oia na awawa a me na puu kahi a'u i paani ai i ko'u wa kamalii, kahi a'u i ohi ai i na ohia, a i alualu ai hoi i na puaa a me na lio me na pipi ma na kula.  He ake nui ko'u e ee maluna o ka lio a holo i ka pali o Nuuanu a ike aku ia Kaneohe a me na pali hauliuli o Kualoa, kahi a'u i holoholo pinepine ai me kuu makamaka me Paleka.

            He nui na wahi maikai ma Kauai, Maui, Molokai  a me Hawaii a'u e ake nui nei e ike.  Aohe moana nani elike me ka moana e hoopuni ana i kela mau pae moku.

            Aohe mau kuahiwi ihiihi a hanohano maoli elike me na mauna o Hawaii kahi a ouku e noho nei.

            He mea oluolu no'u ka ike hou ana ia Hanalei a me Koloa.  E ake ana no hoi au e ai i ke ko ono o Kaiku, a me na ohelo o Makawao.  He pono no'u ke ike hou i ka hale kakhi a'u i hanau ai ma Wailuku.  Kahi a Alekanedero e noho nei, a e lulu lima aloha me na mea a pau i aloha a i hoomanao hoi i ko'u makuakane.  Aole anei o kekahi poe o oukou e hoomanao nei ia Limaikaika?

            Ke manao nei au e holo a puni o Hawaii, e ike i na mea kupanaha a me na makamaka o ia mokupuni.  E moe oluolu ana au maluna o ko oukou mau moena a malalo hoi o na kapa Hawaii.  O ka luau olaila, ua oi aku ka maikai mamua o na ahaaina momona o keia aina.  O ka wai o ka niu, ua oi aku kona ono i kona mea inu o keia wahi.

            O ka aina a oukou e noho la, he aina nani, kahi a ke Akua i haawi piha ai i na mea maikai a pau.  Ua nui ka pomaikai i hiki aku i o oukou la.  Ma kahi hea la o ka honua nei e loaa oluolu ai ke dala elike me ka mea i ike ia ma Hawaii?  Mamuli paha pau keia Kuikahi me Amerika, ka mea nana e hoopomaikai nui nei ia oukou, alaila, e ano e ana oukou.  Ua noonoo pinepine au no ia mea.  Ua noonoo anei oukou?  Aohe maopopo ia kakou na mea e hiki mai ana, he mea oluolu loa ka hoonee ana mai ka noho ana pilikia a i ka noho ana lako; aka, he mea kaumaha ka hoi ana i hope mai ke kulana o ka noho ana makaukau a i ka pilikia.

            He manao lana ko'u e hiki mai ana ka manawa e lako ai kela a me keia o na kanaka Hawaii me kona aina ponoi a me ka hale kahi e noho ai.

            He nui na makahiki o ko oukou noho kuokoa ana.  Ma kahi a'u e noho nei, o ka poe nika e noho kauwa kuapaa ana iloko o na makahiki he umikumamaono i hala aku mamua, ua holo mua lakou i keia wa a ua lako i na mea e pono ai, he mau home maikai ko kekahi poe o lakou a me na aina e mahi ai nei lakou; ua lako me na kaa, na lio, ke hanai nei i ka moa, pelehu, kaka, puaa, a ke mahi nei i ko aina, a ke hoouna nei i na keiki iloko o na kula.  Eia nae ka hewa, o ka nui o na ilio, aohe auhau ilio maanei, ua auhau oukou i na ilio, i na pela maanei he pono loa ia, aole anei i oi ka pomaika o ko Hawaii?

            I kekahi wa ua olioli loa au i ka loaa ana mai ia'u he leta mai ko oukou Moi Kalakaua; no ka mea, ua hele pu maua i ke kula.  Iaia i holomai ai ia nei ua halawai no maua.  He mea maikai ka ike ana aku i kona helehelena.

            He nui ke aloha mawaena o ko Hawaii poe a pau.

            Elua makahiki i hala ae nei ua holo aku kuu kaikuaana o William Nevins me kana wahine io  oukou la.

Ua loaa ia ia ke aloha nui ia iwaena o oukou, a ua oluolu loa ia i ka ike ana i kona aina hanau.  Aia oia me kana aikane kahiko o Col. Charles H. Judd i keia wa ma Nu Ioka kahi e hooluana nei me ka hauoli maikai.

            He manaolana no hoi ko'u  e ike ia Col. Judd mamua o kona hoi ana.  Ke kuai nei ia i kekahi mau lio maikai loa no ka hoihoi ana aku i kona home; he hana maikai keia.

            He manaolana ko'u e holo i Hawaii @ o keia makahiki ae, a e ike maka ia oukou ka poe heluhelu i keia leta.  Ua ao kahiko ko'u makuakane ia oukou i ka hana pono, pela nome kekahi poe e ae.  Ua minamina au no ka hele hewa ana o kekahi hapa o na kanaka.  I na e hele ole lakou ma ka pono he oiaio e make ana ka lahui.  Ke ao nei no paha ko'u makamaka o Paleka ia oukou; he pono e hoolohe oukou i kana a me ka poe e ao ana ia oukou i na hana pono a e hoikaika nei no ko oukou pomaikai.  Mai kaumaha oukou no ua olelo ao.  O ka iho ana ilalo, he hikiwawe; o ka pii ana iluna, he hakalia.

            Iloko o keia kula a'u e ao nei he 67 Hikini.  He poe kaua na Hikini, a i kekahi wa ua lanakila lakou maluna o ko makou poe koa.  Aole hiki ia makou ke hoopio ia lakou.

He kaua lakou i na wa a pau, a he hopo ole, aole lakou makau i ka make.  He kaua hoomainoino loa ka lakou.  He poe akamai i ka holo lio, a maluna o na lio e kaua ai.  Aole hiki ia makou ke hoolanakila maluna o lakou ma ke kaua ana; nolaila ke hooikaka nei makou e hoolanakila ma ke aloha.  Aole anei oi ka pono oia?  Iloko o keia kula na keiki o kekahi poe Ilikini i kaulana ma ke kaua.  Mamuli o ko makou ao ana ia lakou e koho ana lakou i ka maluhia a e haalele ana i ke kaua; e koho ana i ka Baibala a e haalele ana i ka hookahe koko.  Ke olelo nei kekahi poe aole e hiki keia mea a makou e manao nei, aka, e hoao ana no makou.  Iloko o na pule ekolu e hoike ana keia kula, a e hele mai ana ka Peresidena o Amerika Hui a me na kanaka koikoi o ke aupuni e ike maka i ka hana a me ka holo mua o keia poe keiki o na Ilikini.  He oluolu loa au i ka'u hana; na ko'u makuakane au i ao i ke ano o ka lawelawe ana.  he mea mahalo mau no'u ko'u hanau ia ma ka pae aina o Hawaii.  Aohe aina e like me ia.  E ola o Hawaii i ke Akua.

            Ua luahine ko'u makuahine, a aia no ia me oukou.  He poe makamaka nokona iwaena o oukou.  I na he aloha ko oukou no'u e aloha ia ia.  He ake nui ko'u e holo aku a e ike na maka i kona helehelena mamua o kona make ana.  O ka iini nui ia o ko'u puuwai.  Na ke Akua ia e hooko mai.

            Me oukou a pau, a me ka poe a pau i heluhelu i ka Hae Hawaii, i ko'u wa e hooponopono ana, ke aloha pumehana o ko oukou makamaka oiaio.

S. C. ARMSTRONG.

PAA KAKOU I KE KAULA.  -Ua loaa mai ia makou na lono no ke kukulu ia ana ma Nu Ioka o kekahi Ahahui nana e hoomoe i kaula uwea olelo mai Kaleponi mai a i Hawaii nei, a mai ia nei aku a i Iapana.  Penei ka mea i hoolaha ia ma kekahi nupepa o Kapalakiko:  "Nu Ioka, Mei 20.  Ua wehe ia i ka Poaono he kakau inoa ana no kekahi hui hoomoe olelo mai ua kapakai o ka Pakipika a i Hawaii me Iapana.  Hookahi mea waiwai i haawi he $100,000.  Ua manao ia no hoi e haawi ana ke aupunui Hawaii he $1,000,000."

Papa Heihei o ka La 11 0 Iune.

EKE A KAMEHAMEHA, $200

            Heihei kaa lio holo kiau, aohe hoa heihei o Susie, ua makau kekahi poe, no ka mea, he like ia lio me he ahi ala.

EKE A KA MOIWAHINE. $100

            Heihei holo no na lio a pau, eo ia Mark Twain, no F. Wundenberg, manawa holo 1m.54 1/2 Sek.

HEIHEI KUKINI, $35

Eo ia J. Spencer, manawa holo 51 Sek.

EKE A KA POE MEKANIKA, $100

            Heihei kaa lio holo kiau no na lio i hanau ia ma Hawaii nei, eo ia Admiral no J. I. Dowsett, no elua puka ana iloko o na holo ana ekolu.

KIAHA O HONOLULU, $250

            Heihei holo no na lio a pau, eo ia Waterford no F. Wundenberg, manawa holo 3 m.59Sek.

EKE A KA MOI, $200

            Heihei kaa holo kiau palua, eo ia Susie a me Baby no H.J. Agnew, manawa holo 8 minute.

HEIHEI MIULA, $50

            Eo ia Minnie no Chas. Buchanan, manawa holo 2 minute me 32 Sek.

EKE A KE KAMA ALIIWAHINE, $100.

            Heihei holo no na lio a pau i hanau i Hawaii nei, eo ia Charley no J. Dodd, manawa holo 4 m. 29 Sek.

EKE A KA LAHUI, $100.

            Heihei holo no na lio a pau, eo ia Mark Twain no F. Wundenberg, manawa holo, 1 m. 52 Sek.

EKE A KA LEHULEHU, $50

            Eo ia Boneta no Pikai manawa holo 2 m. 15 Sek.

HEIHEI HOOKUKU.

            Heihei kaa lio holo kiau, eo ia Little Giant no R. Lishman.

            O keia heihei hope ka panina o na hana ma ke kahua heihei, a huli hoi mai la ka lehulehu no ke kaona, a malaila i hooliloia'i ka manawa ma ka holo lio, holo kaa, a pela aku.

 

NU HOU KULOKO.

            UA HALA.  -Ma ka la 31 o ka malama i hala, ma keia kulanakauhale, ua make iho la o Kekumakaha (w), he moopuna oia na ka Rev. D. Puhi o Maui.

            E HOI LOA ANA.  -Ma na lono maopopo i hiki mai ua ike ia e hoi loa ana no General Grant i Kaleponi, maluna o ka mokuahi "City of Tokio"  me ke kipa ole mai i Hawaii nei.

            HAKI KA NAU O KA WILIKO O WAIALUA. - Ua lohe mai makou ua haki ka nau o ka Wiliko o Henry Gordon me Halstead o Waialua, a ua lawe ia mai i Honolulu nei no ka hooponopono hou ia, a ke waiho wale la na ko me ka wili ole ia ia.

            HOONOHO ANA O KA EKALESIA PAKE.  -Ma ka hora 2 p m, o ka la Sabati i hoonoho ia ai ka ekalesia pake ma ka Halepule Lycuem, ma Peleula.  Ke hoahu dala nei na pake i mea kukulu luakini no lakou.  Aia a paa ka luakini, alaila, koho ia i Kahu no lakou.

            E HOOLOHE MAI.  -Ua makemakeia na Kahu Kula Sabati o Maui Komohana me na hope, na kumu Kula Sabati a me ko lakou mau hope e hui pu mai me a'u a me Rev. A. Pali ma ka luakini o Kahana, ma Kaanapali, Maui, ke hiki aku i ka Poaono elua o Iulai 1879 e hiki mai ana.  O ke kumu o keia hui ana, oia no ka noonoo pu ana i na mea e holopono ai ko kakou mau Kula Sabati.                  S.L. KALAOLA.

Kahukula Sabati Nui o Maui Komohana.

            HOOULU LAHUI.  -Ma kekahi leta i hiki mai i Honolulu nei mai Madeira mai, ua hoike ia mai ma ka la 22 o Aperila i haalele ai kekahi moku ia wahi me na eemoku Pukiki he 419 no Honolulu nei.  He 132 o lakou elua me umikumamalua makahiki, a he 44 keiki malalo o elua makahiki.  Iloko paha o na la mua o Iulai e ku mai ai keia poe.

            HE FEA MA WAIALUA.  -Ma keia Poaono ae e hiki mai ana June 21, maloko o ka hale kula Enelani ma Waialua, e malama ana he ahaaina, i kapa ia he Fea.  E waiho ia mai ana he pakaukau i piha i na mea kuai o kela me keia ano.  O ka poe e makemake ana e hoouna aku i kekahi mau mea no ia hana, he pono ke hoouna ia Bihopa.  Wili mamua ae oia la.  Ua lohe mai no hoi makou, e hele kino ana ka Moiwahine Emma malaila, a nana e wehe na hana oia la.  A o na pomaikai e loaa mai ana e hoolilo ia'na no ka hooponopono ana i ua hale la.

            KA HOLO ANA O "HOKUAO."  -Ma ka auina la Poalua iho nei o keia pule, i malama ia'i ka halawai pule maluna o ka moku misionari "Hokuao."  Penei na hana, na Rev. H. Binamu i heluhelu mai i ka himeni 495, na Rev. E. Bond i haiolelo mai ma ka olelo Hawaii, a na E.T. Doane ma ka olelo haole, na Rev. O. Nawahine i pule ma ka olelo Hawaii a na Rev. S.E. Bihopa ma ka olelo haole, na Rev. H. Binamu i heluhelu mai i elua pauku o ka himeni 468, a na Rev T. Coan i haawi mai i ka pule hookuu a o ka pau no ia.  A ma ka Poakolu ae oia i haalele mai ai i ke awa o Honolulu nei no kana huakai no Maikonesia.

            NA KULA SABATI O OAHU NEI.  -ma ka Poaono i hala June 7, maloko o ka luakini o Kawaiahao, ua hoike hui na Kula Sabati o ka mokupuni o Oahu nei.  Ma ko makou hoomaopopo ana me he la, ua oi aku mamua o ekolu haneri na haumana Kula Sabati i hoike ma ia la, a e like no hoi paha me ia huina ka poe makaikai, a ua maikai na ha na oia la.  Mawaena nae e na olelo paipai mai ka awai aku, aole e poina la makou na olelo ao maikai a ka Moi ma kana haiolelo ana, a me kona hoike ana mai i kana pauku i hoopaanaau ai oiai oia e hele ana i ke Kula Sabati, oia keia, "Mai haawi i ke kauwahi lihi no ke Diablo."  Mahope o ka pau ana o na hana, ua kai aku ka huakai a ma ka pa o ke Kula Kahunapule, malaila i paina ai, a o ka pau no ia.

            HAUNAELE NA PAKE.  -He leta kai loaa mai ia mokou mai a Jno. Ai mai o Henopueo, Kohaia Akau, Hawaii, e hai mai ana i ke ala ana'e o kekahi haunaele mawaena o na pake me ko lakou luna hana.  O ke kumu o keia haumele no ka hookuu e ana o ka Luna Hana i kekahi poe mamua a hoohana hoi i kekahi poe.  Aole nae he ola i poino.

            HE KOE LOIHI.  -Ma ke ahiahi Sabati i hala mauka ae nei o Maemae, ua hemo mai la kekahi koe loihi nona, na iniha he 12 mailoko mai o Miss. Kawai.  Ua hemo mai keia koe iwaho mamuli o ka ikaika a me ka onou ana a ka laau lapaau a ka makua Rev. L. Kamika i keia kupuea hoomailo kino.  Pela mai o D.L.R. Lawemeahou ia makou.

            NALOWALE LOA.  -Ma ka la 17 iho nei o ka mahina i hala, ma Kawaihae-uka, Hawaii, ua hele kekahi poe i ke alualu puaa, hookahi kanaka makua a ekolu keiki, i ka hiki ana i ke kahua o ka hana, ua holo aku kekahi keiki o Hooluhi ka inoa a nalowale loe, aole oia i lohe ia a ike ia hoi mai ia la mai a hiki i ka la 30 o Mei oia mahina no.  Pela mai nei ka leta a J.S.K. Lukela oia wahi no ia makou.

            NA LIO O KA MOI.  -Ua hiki mai nei he eiwa mau lio no ka Moi mai Kapalakiko mai, maluna o ka moku"W.H. Almy," he eono o lakou he mau lio wahine, a o ke koena he mau lio kaue.  He mau nanaina nani ko lakou ke ike aku, a noloko mai hoi o na welo lio heihei o Kenetute.

            HE LEO PAIPAI.  -Ke paipai ia'ku nei na Luna o ka "Nupepa Kuoka,"  a me ka poe e lawe ana, i na he mau koena i koe na ka poho o ko oukou mau lima no ke ola o ka kakou pepa, alaila, ano ka wa kupono e hookaa mai ai ia makou Ma Honolulu nei, i eo ia oukou keia makahiki ma ka hookaa mua me ke koena ole, oiai, he mau la pokole koe a pau keia hapa makahiki.  A oiai no hoi mamuli o ko makou hilinai maluna o ko makou poe heluhelu, aole no makou i kiei a halo aku ma ko oukou mau ipuka hale, no ka mea, ua ike a ua hilinai makou no ko oukou hookaa pono mai me ko makou hele kino ole aku.  A ke lana nei ko makou manao e haawi ana ko makou poe heluhelu he Iubile no lakou i keia makahiki ma ka hookaa pau loa mai.

            KA LUPE O KE EHUKAI.  -Ua loaa mai ia makou ma ke Telephone ka lohe, ua ike ia na lupe e lele ana ma ke Ehukai, maluna o na kuauna loi a me na wahi akea; ua manaoia keia mau paani hoolele lupe na kekahi poe kamalii kula, eia ka aole; he poe kamalii nunui ua hina na auwae a ikaika na lala, ka poe nana keia mau lupe e lele ana, oiai, na loi kalo e hamama ae ana malalo o ko lakou mau kapuai me ka waiho palaualelo a lawelawe ole ia, aka, aia i ka hana hope ole a ke kamalii, ka mea i hoike ia mai e Paulo me ka moakaka lea i ka makia o ko ke kanaka noho ana, oia hoi.  "I kuu wa kamalii hana au i ka hana a ke kamalii, &c.  "  E ka poe kamalii nunui, no oukou kekahi apana hana o ke kanawai e waiho nei; mai hoomau ma ia hana, o kala leo nui hou aku makou-Auhea la na lima o ke kanawai ma ia lai?  E ke kiai, heaha na hana o ka po?

            AHA Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai.  Mokupuni o Oahu, Hawaii Pae Aina Ss.  Ma ka waiwai o M K KOLIAU w o Honolulu i make.  Olelo kauoha e koho ana i la e hooiaio ai ka palapala kauoha, a no ka hoolaha ana.  No ka mea, ma ka la 10 o Iune 1879, ua waihoia mai imua o ka Aha kekahi palapala i oleloia, oia no ke kauoha hope loa o M K Koliau w i make aku la; a me ka palapala e noi ana e hooiaioia kela palapala kauoha a e hoopuka hoi ka palapala luna hooko ia Keonikai k ua waiho ia mai e Keonikai k i oleloia.  Nolaila, ua kauohaia o ka Poalua oia ka la 1 o Iulai 1879, ma ka hora 10 am ma ka Runi hookolokolo o a aha ma Aliioiani Hale ma Honolulu, oia ka la a me ka hora e hooiaio ia ai ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai a me ka poe a pau i pili e kue ana ia palapala kauoha a me ka hoopuka ana i ka palapala luna hooko.  A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ka Nupepa Kuokoa he nupepa i paiia a hoolaha ia ma Honolulu.  A ua kauoha hou ia, e hoopuka ia na palapala kena no na hoike no ia palapala kauoha a me na hooilina o ka mea make ma keia aupuni, e hele ma i a e kue i kela palapala kauoha i ka wa i oleloia.

Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina.  Iune 10, 1879. A FRANCIS JUDD, Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

Ikea:  Jno. E. Barnard, Kakanolelo.                            915 3t

            A HA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka waiwai o L. Keliipio k o Honolulu  i make kauoha ole.  Imua o ka Lunakanawai A F Judd.  Olelo kauoha  e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i lunahooponopono waiwai.  Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala nei a Pakeke ka wahine mare a L Keliipio o Honolulu, e hoike mai ana o L Keliipio k no Honolulu ua make kauoha ole ma Honolulu, Oahu, ma ka la 25 o Maraki 1879, a e noi ana e haawi ia ka palapala hookohu lunahooponopono waiwai ia Jno Lota Kaulukou.  Ua kauoha ia o ka Poaono ka la 5 o Iulai 1879, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi ia imua o ua Lunakanawai ia, ma ke keena hookolokolo o keia Aha ma Honolulu, a ma i a manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi ia.  A o keia ole lo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii a me Beritania i ekolu pule ma ke Kuokoa a me ka P C Advertiser he mau nupepa ma Honolulu.

            Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina.  Iune 9 1879. A FRANCIS JUDD, Lunakanawai o ka Aha Kiekie

Ikea: Jno E Barnard, Kakauolelo.                   915 3t

 

Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.

            UA hookkohuia ka mea nona ka inoa malalo iho nei e ka Hon. F S Lyman, Lunakanawai Kaapuni o ka apana hookolokolo ekolu o ko Hawaii Pae Aina, i lunahooponopono no ka waiwai o Apiipii k no Honomu, Hilo, Hawaii i make.  Ke hoike ia aku nei i na poe a pau he koina ko lakou i na waiwai la, e hoike koke mai iloko o na malama eha mai keia la aku, a i ole, e hoole mau loa ia aku no.  A o ka poe a pau i aie iaia e hoike koke mai. JOSEPH NAWAHI.

Lunahooponopono Waiwai o Apiipii i make

Hilo, Hawaii, Iune 5, 1879.                915 4t.

 

E HOOLOHE PONO.

            KE papa ia aku nei ka poe e noho hooilimalima nei i ke KUUKANA o maua e waiho ana ma Kapalama, oia hoi makai iho o ke kuleana o Alapai e noho nei, oia hoolimalima ana a oukou me R. Koelikolani, aole i mana, no ka mea, eia no ia maua ka Palapala Sila Nui.  Nolaila, ke papa ia aku nei mai hana hou aku maluna o ka aina i haiia maluna.  K lawe koke i na mea ku pono, koe ka mea kupono ole.  Mai keia la e kahea ia aku nei, a haia na la he kanakolu, a in a e hoolohe ole oukou, alaila, e hookoio ka mana o ke kanawai maluna o ka mea hookuli.  O maua no.

FENI HALULU         KALAI HALULU.    Honoipu, N Kohala, H. June 1879. 915 4t*

            AHA Hookolokolo Kiekie o ke Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o HAO NAONE k o Honolulu i make, ma ke keena, imua o ka Lunakanawai Judd.  Kauoha e hoolaha i ke noi e apono i na papa hoike, hookuu ana, a e mahele i ka waiwai.  Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike a Mary Naone Stevens, lunahooponopono o ka waiwai o Hao Naone k no Honolulu, Oahu i make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $133, a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $140, a e noi ana e nana a e pono ia kela mua mea, a e kauoha ia e mahele i na waiwai waiho ana ma kona lima i ua mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.  Ua kauahaia o ka Poalea ka la 8 o Iulai 1879, ma ka hora  umi o kakahiaka, imua o na Lunakanawai ia me ke keena, ma ka hale hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohe ia no ka hoolohe ana i ua noi ia a me na papa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ka kumu ina he kumu la ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a malaila a hoike mai ai na hoike e na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia.  A e keia kauoha ma ka olelo Hawaii e palia maloko o ka Nupepa Kuokoa he nupepa i pai a hoolaha ia ma Honolulu i ekolu pule mamua ae o ua manawa i oleloia no ka hoolohe ana.

            Kakaula na Honolulu, ka Hawaii Pae Aina i keia la 31 o Mei 1879.                          A. FRANCIS JUDD, Lunakanawai o ka Aha Kiekie

Ikea:  A. Eono, Pape Kakaeolelo o ka Aha Kiekie 914 3t

 

UA HOONEE IA.

            Ke hoike aku nei ka mea nona ka inoa malalo iho imua o ka lehulehu.  Ua hoonee aku au i ko'u mau waiwai, mauka iho o ka

Halekuai Kukaa o Theo. H. Davies, Alanui Kaahumanu,

            Malaila hoi au e hoaha ai i na

            Waiwai Gula Nani Loa he nui, na mea hoonani i Kinohinohi ia, na mea Dala io maoli, &c.

            Na Daimana.  na Wati Gula a me Dala, na Wati kau Hale, na Pine Omau Kukui, a me na Komo, na Maka Aniani, &c., &c.

            Na Wati Hou a me na Wati Kau Hale, Hele no 2 Makahiki.

            I'a hana no hoi @ he olelo hoopaa me Mr. V., Weller, mea hana wati, ka mea i hana pu me a'u iloko o ka hale hana hookahi, a ua au mai olu, o na wati pakeke a pau, na wati kau hale a me na carometa i waiho ia aku e hana, e hooko la me ka hakalia ole.

            Ua noho loihi au ma keia mau I'au Pae Aina no kekahi mau makahiki, a ua paululu nui au, e hoolawa aku i ka iini o ka mea anoi.

O na Kauoha mai na Kuaaina, e hookoia me ka Hikiwawe.

            @ ka mahalo @ @ maikai @ ia'u i ka wai @, a ke manaoia@ @ au ma ka hoo@ @ ma ka'u @ mea ia @ mai @ oukou maluna o'u ma keia @ aku.

MAX ECKART, Mea hana Gula.

Kahua mua o D.H. @, Alanui Kaahunamu, Honolulu.

P.S.  E hoomanao, o na Daimana maikai a @ wale no ka'u i malama, oiai, o na kumukuai o kekahi mau Daimana e ae ke emi nei, a o na pohaku makamae, aole ma ko lakou mau kumukuai mau, aku, ke nea mua nei ma na kumukuai hou.

 

KA HUNT'S LAAU OLA !

(HUNT'S REMEDY)

HE LAAU LAPAAU HOU, MAI AMERIKA MAI!

He Laau Maikai keia no

Na MAI PEHU o ka OPU,

Na MAI o ka PUUPAA a me ka OPU MIMI,

MIMI PAA, MIMI EHA, MIMI-HELELEI.

Ka LEPO GRAVEL iloko o  ka OPU MIMI,

Ka MANA OLE, KAPALILI, HUI, ONO OLE ka AI.

NA MAI WAHINE,

NAWALIWALI o ke KINO,

LEPO ULA iloko o ka WAI MIMI,

            Manoanoa paha ka Wai e like me ke Keokeo o ka Huamoa, like paha me na Kaula Silika Keokeo, Eleele, Lenalena paha; a i ole ua like paha me ka Lepo i Anana i na iwi keokeo, a i ka Mimi ana, ua wela ooi ka mai, me ka eha nui o ke Kikala a me ka Puhaka.

            HE NUI NA HOIKE e ola nei, ka poe i loohia i keia mau mai i haiia maluna ae, ua pau lakou i ke ola maikai, no ka inu ana i ka

HUNT LAAU OLA,  "HUNT'S REMEDY"

KUMUKUAI, he $1.50 no ka Omole.

DILLINGHAM & CO.,

Hale Pohaku Hou, Alanui Papu, Helu 31.      914 3m 925

 

OLELO HOOLAHA.

            E MANAO ana o MR. CLAUS SPRECKLES o Kaleponi, e hana i auwai nui ma ka Inokupuni o Maui; no ka hookahekahe wai maluna o na mea kanu.  O ka mea a mau mea paha e makemake ana e eli i elima haneri kapuai a oi aku paha o keia auwai ma ka olelo aelike, a e uku ia aku no noi no ka hana ma ka heluna o na kapuai kubits, a i ole ia ma ka heluna o na kapuni loa o ka auwai i eliia; ke noi ia 'ku nei lakou e ninau ia H. Schussler ma Haiku, Maui, a i ole ia William G. Irwin & Co., ma Honolulu, a e loaa ia lakou na hoakaka kupono.

CLAUS SPRECKLES           H. SCHUSSLER.       888 1t 

            OWAU o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hookapu loa aku nei au i kuu aina hoolimalima i loaa mai ia'u ma ka Papa Hoonaauao mai oia ke Ahupuaa o Makawao, ma ka mokupuni o Maui. aole e hookuu walu i na lio, pipi, hoki, kekake, hipa, kao a me ka puaa, maluna oia Ahupuaa o Makawao, na kapu loa, aole e hookuu @ i na holoholona i olelo ia maluna.  Ina o ka mea @ i kana mau holoholona me ke kuleana ole, e @ e lawe ia i ka pa aupuni no ke komohewa.  A @ no kanaka a pau, aole e kii wale i na mea a pau maluna @ Ahupuaa la i oleloia maluna, a o ka mea hoolohe ole i keia mau olelo, e hana ia e like me ke kaanawai o ka aina.  E hoolohe i keia olelo hoolaha o pilikia auanei.

T. AKANA LIILII.    Makawao, Maui, Oct. 1, 1878.                       881 tf

 

HOOLAHA A KA LUNA HOOKO.

            NO ka mea, ua hookohuia ka mea nona ka inoa malalo i Luna Hooko no ka waiwai o James Thompson, no Honolulu i make aku nei, nolaila, ua kahea ia na mea a pau a James Thompson i aie ai, e hoike koke mai, a o na mea i aie iaia e hookaa koke mai ia'u.

DAVID DAYTON. June 7, 1879. 914 8t

 

OLELO HOOLAHA

            UA lilo ia Airine Haalou Kahalelaukoa Ii ka loko i-a o "Hanaloa" a me ke kula i pili pu, ma Waipio, Ewa, a ke hookapu nei ia mau wahi, a o Sam. Kiwaha ka luna nana e malama.

A.F. JUDD, Kahu no Airine.

Honolulu, Sept. 9, 1878.                     876 6m

 

DR. F. LESLIE MINER.

            HE Kauka Lapaau a me ke kokua ana i na wahine hanau keiki.  Aia kona keena hana ma ka Hale Kauka o E Hoffmann. ma Alanui Kalepa.  O kona wahi noho aia ma ka huina o na alanui Moi e me Kapiolani.

 

KALE KULIKA,

LUNA HOOIAIO PALAPALA KUAI,

Molaki, a me na palapala oia ano.

LUNA HOOIAIO PALAPALA

Aelike mawaena o na Haku me na Kauwa.

Luna Haawi Palapala Ae Mare

            Ma ke kihi o ke alanui Moiwahine me Kaahumanu, kulanakauhale o Honolulu, ko Hawaii Pae Aina.         906 tf

 

HOIKE KULA O HALEIWA, WAIALUA.

            E HOIKE ana ke Kula Hanai Kaikamahine o Waialua, ma ka Poaha, la 26 o Iune o hiki mai ana, ma ka Iuakini ma Waialua; nolaila, ke konoia aku nei ka lehulehu e naue ae.  Mahope o ka hoike ana, e hoomaha ana ke kula no hookahi mahina.

 

KUAI EMI!  KUAI MANUAHI!

            UA loaa mai nei la'u maluna mai o ka mokuahi Kaleponi, na lole nuhou o keia a me keia ano, nolaila, ke kau leo aku nei au i na keoaimana a me na lole o ka makani Apaapaa o Kohala, a me ko ka ua Kipuupuu alo hau anu o Waimea, e naue, a e kipa ae ma ko'u halekuai ma

            Honopueo, Kohala, Hawaii.

            A malaila e loaa ai ia oukou na lole aulii o kela a me keia ano e wehiwehi ai ke kino.  E hoomaka ia ana ke kuai hoemi ma ka Poaono Mei 24, 1879.  A e hoomau ia aku ana pela ma na Poaono a me na Poakahi a pau o kela a me keia pule.  E hele nui ae i ike pono. GOO KIM. 911 3m 923

 

G.C. COLEMAN.

Amara a he Mea Hana Mekini,

Kapili Kapuai Hao Lio

A ME KA

Hana ana i na Kaa Lio, &c.,

Hale Hana ma Alanui Alii, e kokoke la i ke Alanui Kapu.

894      3m

 

Hoolaha Hoopau Moraki.

            MA keia ke hoolaha ia aku nei, mamuli o kekahi mana kuai i hoopaaia iloko o kekahi palapala Moraki i ka kauia ma ka la 1 o Augate 1876, i hanaia mawaena o Kekaawe k me Kamehaiku w ma kekahi aoao a me M.Robinson me S. Allen o kekahi o, a i kakauia iloko o ka Buke 46 ma na aoao 835 a me 366 ma ke keena Kalau kope ma Honolulu, i mea e paa ai ka hookaa ana o na dala $110 (Eha haneri me kanaha) iloko o na makahiki elua mai ka ia i kakau ia ai, me ka ukupane e he hookahi keneta no ke dala no ka mahina a hiki i ka wa e kaa ai.  Ke manao nei o M. Robinson a me S. Allen i oleloia e hoopau i ka Moraki i oleloia, a mahope o ke manawa i hookakaia e ke kahawai, e kudala aku i ka waiwai i Morakiia ma Honolulu, no ka uhai ia ana o na aelike iloko o ka palapala i oleloia.  Penei ua kuhikuhi ana o ua waiwai nei:  Kela apana aina a pau e waiho nei ma Kapalama.  Honolulu, i haawiia ia Pulepuluole, Kuleana helu 1063

RICHARD F. BICKERTON,            Loio no M. Robinson a me S. Allen i oleloia.

Kakauia ma Honolulu, Mei 31, 1879..            914 4t

 

Hoolaha Hoopau Moraki.

            MA keia ke hoolaha ia aku nei, mamuli o kekahi mana kuai i hoopaaia iloko o kekahi palapala Moraki i kakau ia i ka la 23 o Aperila 1877, i hanaia mawaena o Jeo Kala. puna o kekahi aoao a me Thomas Brown o kekahi aoao, a i kakau kope la ma ka Buke 49, ma na aoao 378, 379 a me 380, maloko o ke Keena Kakau Kope ma Honolulu, i mea e hoopaa ai i ka hookaa ana o $150 (Hookahi haneri kanalima dala) iloko o na makahiki elua mai ka la i kakauia ai, me ka ukupanee he hookahi keneta no ke dala no ka mahina a hiki i ka wa e hookaa ia ai.  Ke manao nei o Thomas Brown i oleloia e hoopau i ka Moraki i oleloia, a mahope o ka pau ana o ka manawa i hoakakaia ma ke kanawai, e kudala i ka waiwai i Morakiia ma Honolulu, no ka uhai ia o na aelike i hoikeia iloko o ka palapala i oleloia.  Penei na kuhikuhi ana o ka aina i oleloia:  Kela apana aina a pau e waiho la ma Honolulu, a i hoakakaia iloko oka Palapala Sila Nui Helu 2693, Kuleana helu 59, i haawiia e ka poe Hoona Kuleana ia Kahinalua he 91-1-- eka.   

RICHARD F. BICKERTON,

Loio o ka aoao nona ka Moraki.

Kakauia i keia la 2 o Iune 1879. 914 4t

 

AINA KUAI A HOOLIMALIMA.

            HE Kanalima Kumamaono eka aina ma Iwilei.  (Makaiho o ka Halepaahao)  He loko I-a, Aina Kalo, Aina. kau Paakai, aina kula a me ke kai.  A me kekahi mau eka aina ma Peleula, he aina kalo, aina kula a me ke kai.  He oluolu ke kuai ana.  E ninau ia.

J.H. CONEY, (Koni).             Honolulu,                    865 tf

 

Hoolaha a ua Hope Hooponopono Waiwai.

            O NA mea no laua na inoa malalo iho, ua kohoia i mau Hope Hooponopono Waiwai no ka waiwai o C. Ai o Wailuku, he mea i Banekerupa.  Ma keia ke hoolaha ia aku nei i na kanaka a pau i ale ia C. Ai I oleloia, e hookaa koke mai lakou ia M. Green ma ke keena hana o M. Phillips & C., ma Honolulu, a i ole ia ia T.W. Everett ma Wailuku, Maui.

M.GREEN,  T.C. ACHONO.

Na Hope Hooponopono Waiwai o ka waiwai o C. Ai he Banekerupa.

885tf

 

HOEMI NUI!

UA HOOEMI IA KE KUMUKUAI O NA HUILA HUMUHUMU LOLE,

            MAI ke Kanalima Dala a hiki i ke Kanakalukumamalima Dala, nolaila, e wiki mai oukou o pau e auanei.  E loaa pu no ma ko makou HALEKUAI na mea hao o na ano a pau.

O-O, KOPALA, KOI, PALAU, KOPE, PAHI, IPUKUKUI, PENA AILA, &c. &c. &c. &c.

A me na Lako Kukulu Hale o kela a me keio Ano.

            E kipa mai ma ka makou Haiekuai Halekuai Hou ma Alanui Papu.

Helu 37.                      DILINAHAMA MA.             911 3m 922

 

HOOLAHA PAPA.

            E IKE auanei na kanaka a pau loa.  Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ma keia ke hookapu aku nei au, a ke papa nei i na kanaka a pau aole e komo hewa aole hoi e lawe aku i na puaa bipi a me na lio i kuni ia a i kuni ole ia paha; na manu o na ano a pau, aole hoi e oke i na laau o na aina i hoike ia malalo iho, a e waiho la ma Hmakua, moku puni o Hawaii, oia hoi keia.  Opihilala, Kaalaea, Hauola, Pauilo, Koholalele, Kainehe, Kaawikiwiki, Kaao, Kekualele, Kukalau, a me Manowaikohao.  O ka poe kue i keia olelo papa, e hoopai ia lakou ma ke kanawai.

CHAS. NOTTEY,                  900 6M            Mar. 1,

            KE papa ia aku nei na kanaka a pau aole e komohewa a lawe wale a hoopoino'i na mea ulu, a kukulu wale a hookuu wale paha i na holoholona a komohewa paha ma ke ano e a'e maluna o na aina ponoi a me na aina i hoolimalima ia o ka Hui Mahiho o Waihee, Maui.  O ka mea hookuli i keia hoopii koke ia no e like me na Kanawai o ka Aina, nolaila o ka hoolohe na ka pono o pilikia ananei.

JAMES MAKEE & CO.        Waihee, Maui, Sept. 7, 1878.              876 6m