Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 25, 21 June 1879 — NA HAINA O NA NINAU KANAWAI. [ARTICLE]

NA HAINA O NA NINAU KANAWAI.

Koloa, Kauai, Apr. 23, 1679. f ka mea Kakau Knnaw r ai o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe :— No kau miu ninau kanawai ma ka NuPEPA Kuokoa, Heiu 16, ke waiho haahna aku nei au i na h?ina i kupono i ko'u manao. No ka Wawahi Hale. 1 He kauwa na kekahi l>aku &c. Pehea ua ku anei ka hewa wawahi haie iaia ? Ae. 2 He pi nui, iwaena he hale hana lole, &c Pehea ua ku anei ka hewa wawahi hale noho ? Aole. Aoie ia he haie noho, he haie hana no io, oiai, ua oielo inaopopo ke kanawai, o ka haie i noho ia e kanaka, he haie noho ia, e nana i ka pauku 7, mokuna 14. 3 Ina ua hoonohoia kekahi kauwa iloko o kekahi ha!e waiho ukana e moe ia iloko e kiai no na poe uihue, pehpa, ku anei ka hewa wawahi haie noho i ka mea nana e wawahi a komo iloko oia hale ? Ao!e. Aole ia he haie noho, he hale waiho ukana no ia, haie papaa. E mna i ku pauku 8 a me 14. Ua hoakak» pono ia ke ano o ka haie noho. 0 ka hale noh.o i kuu manao, oia no ka haie i kukuluin i haie moe, noho, &c., i hoomakaukau ia hoi me kahi moe kupono, inau noho koki, noho mao!i a me na mei a pau e oiuolu inaikai ai ko ko kanaka noho nna. Ma keia nin,-.u, ua maopopo he hale papaa ka hale i noho i;i e k'e kauwa, a ua piii hoi i ka hoakaka ;-.n;\ o i; pauku 16 o ke Knnawai Kaniima, itV'ku.:<. 14. E heiuhelu i kn hapa waena, -A e noho nm kekahi malaila, aole tme \ hui me ka poe wawahi hale, &c., a pono ka noho ana o ke kanaka iloko oia wohi. &c." 4 Ma keia ninaii eha, ui p;li maopopo ka hewa wawahi hale ia A, oiai nana ponoi no 1 wawahi—a ua kii ke keiki uuku ma ke kauoha o A, me ka hoomaopopo ole o kela keiki uuku he hew.i ia hana ana. No ka Powa, 1 lna hahhaii, &c. He powa anei ia ? Hainn, aole ia he pow-a, oiai, aole i hoomaopopoia iua ka ninau, ua lilo ma ke ano makau o ke kuuwa e halihali ana i ke dnia, aole no hoi ī piii pu me kn hooweliweli. 2 Ma ia ninau, ke pane aku nei au, aole 1 ku ka hewa powa ī ke kanaka powa. E nana i ka pauku 3 mokuna 15 penei: lna ma ka ikaika ka iawe ann, nole nae me ka manao aihue, aole ia he powa. A ma keia ninau hoi, aole i laiau ka powa i ke eke dalo, a aoie no hoi i iawe nona iho. 3 E iawe ana o A i kekahi pela moe &c. Md keia ninau, ke manao nei au, aole i ku ka hewa powa ia B. I Aoie i hoomaopopo ia ma ka ninau, ke kuniu kupono e makau ai o A, oiai aoie he mea uuike, eha, ma ka lima o 8 e paa ana ia wa. He olelo hooweliweli waie no, e ki i ka pu a make o A, aole nae i oleio ia m ī keia ninau 3, e paa ana o B nia kona liina i ka pu ia manawa. E wehewehe i ka nianao o ka pauku 6, mokuna 15, no ka powa a me ka pauku 7 oia t uiokuna no, pauku 6 penei : -0 ke kumu . makau kupono ī ka powa, he mea e makau ia ai kanaka sno kupaa, i like pa na j makahiki, iike pu ke seka a me ka ikaika o ke kino, a he kumu no ia e haawi aku ai ke s kanaka i ka waiwai a peb aku " 2 Aole , no hoi i haawi aku o A ia B ia pela, i aka, waiho wale r.a o A i k& peU ilaio a I holo aku. 3 Ao!e i iawe o B i ka peia no- ; na, no ka mea, paa e oi& i ka hopu ia e ka ! makai. E heluhelu aku i ka pauku 7 i \ maop«po na tnea i koe no ka 1 2 a me 3, e ! piii ana i ka iunau Ma ka loaa *nt, oia i ■ ' * { hoi, ma ka paa ani o B i ki makai, he mea { maopopo e hoihoi ia aku roi keia pela ia A ' noiaiia, aoie i li!o !oa keia waiwai mii ia A j aka. £ n*na i ka hipa hope o ka pauku 1 j oia mokuna 15 penei : "A i maiamaia pi- ; ha e ii a iiio ma ka ikaika a me ka hoowe--1 liweliia." j 4 Ma keia nmaa eha, i kuu minao aole i : piii ka hewa powa ia E, oiai, 1 Aole ī o.'eio j ia ma keia ainau, ua hookaa o A ia E no 1 kona makau. 2 Aole no hoi he mta eha

ka iima oE ia manawa. Maiia paha hoeha o E īa A, rae ka hooweiiweii aku pe« nei : lr.a aole ee e heokaa mai i kou aie iu'u, aiaiia, hoopii koke ia oe e a'u ika iunakanawai, no ka mea, pela waie no e hookaa koke mai ai ka pee kolohe, a hookaa ole iko iakou mau aie. l, Ma ka hooweliweii ana e hoopii koke imua o ka lunakanawai." 3 Oke elala a A i hookaa mai ai ia E, no E ponoi ia waiwai, ma ke ano he aie ko A ia E. Aka, ua piii nae ka hewa hoeha ia E. o Ma keia ninau elima, aole iku ika hewa powa; he ninau maopopo no keia. 6 Ma keia ninau eono, i kuu manao aoie ia he powa, e noonoo i ka manao o ka pau;ku 1 mokuna 15 penei ; Eia ke apo oka powa, o ka aihue ana ika waiwai o kekahi kanaka imua o kona a!o e pili ana i kona kino, a i maiamaia paha e ia, a iiio ma ka ikaika ame ka hooweiiweiiia. Ma ka ninau, aoie i hooweliweii ka powa ia A, aka, i hopu wile no me ka llma ikaika a ninau no ] , kana daia. Aule no hoi i oieioia ma ka nij mu, ua makau oA, aole no hoi i oieio ia ; 'ua maiama ia eA a lilo ma ka ikaika o ka ! i powa, e iike me ka oieio o ka pauku 1 mo* i kuna 15 o ke kanawai, aka, kioia waie o A j i ke dala i ka naheleheie. ! 7 Ma keia ninau, penei ka'u haina, ua piii maopopo ka hewa powa iaia, no ka mea, ma ka ninau, ua hoopaa ia ke kahu kaa, me ; ka olelo hoopunipuni ia aku. E noonoo ī ka manao o kn pauku 4 a me ka 2 oia mokuna 15, e pili ana no ka powa. A oiai no hoi e paa ana ke kahu kaa, kii | mai ia n;\ kokua o ka powa a aihue aku la i |ka waiwai. Aole i oleloia ma ka ninau, ! nona ia waiwai (kahu k<in), aka, ua maopoj po no ua iii iiuna o na kahu kaa ka maiama i ana i ka waiwai i hooiliia maiuna o ko laI kou tnau kaa, e iike me na k«pena moku. E j j nana i ka hapa hope o ka pauku l oiu mo-1 ! kuna penei ; A i inaiamau paha eia a lilo |ma ka ikaika ame ka hooweliweiiia. Noiaiia, ma keia ninau ua loaa ekoiu kumu e | piii ui ka hewa powa iai*. ; l K;i haop .\ ia nna me ka ikaika oke ; kahu kaa. 2 Ka oieio hoopunipuni, ke ha-; |na nei oia ika hewa kue ike knnaw.i, no ; Kona lawe nna i keia nno ukana me ka ae | oie o ke aupuni, malia paha he ano naaupo ;no kela kuhu kaa, aole i maopopo ioa iaia j na kanawai o I<a aina, noiiila he kumu mao- j I popo ia e makau ai ke kahu kan. 3 Kn la- j jwe nihue in ana o k.i wniwai oloko oke I ! kaa ena kokua oka powa. Ua maopopo | ( no ka piii ana o keia inau kumu; ina ki 15: i | 2 4 o ke Kanawai Karaima. | No na mea i koe, eia ae ina hoa. | D. K. Kaawa. ! — i Waioihnu, Kau, Hawau, Aper. 1579. { Haina okn ninau 1 Ua ku anei ka hej wa wawahi hale ? Ae. ua ku ka hewa. | Haina oka ninau 2 Ua ku anei ka hei wa wawahi haie noho ? Aole. | Haina oka ninau 3 Ua ku anei ka hej wa wawahi hale noho ? Aole. ( Haina oka ninau 4 Ua ku anei ka he» I wa wawahi hale ia A. Ae. j No ka Powa. { Huna ninau 1 Ua kaiii ia ke eke ka{<i me ka iimi ikaika he powa anei ke ia noie. Haina ninau 2 Oki aku ia ka powa i ka iii poaLa hauie ke eke kaii ilalo aole nae i iaiau he powa anei keia, ne be powa. Hama ninau 3 Hooweliweli 08. it A. eki i ka pu m&k&u, o A. he powa &nei ke ia, ae he powa. Haina oka ninau 4 Hooweliweii o E, ia A. makau o A. hookaa koke i ka &ie ia E. he powa anei ke ia ? Ae he powa. Haina oka ninau 5 Hopu ka powa ike | kuia pepeiao o kekahi wahine aole nae i i lawe mai, he powa anei keia ? Aole he powa. Haina oka mn »u 6 Hopu ka powa ia A. me ka ike i ka ninau ana i ke kaia kio- | K o A. i ke eke kaia Uwe ka powa i ke eke j kaia, he powa anei keia ? Ae he powa. | Haina oka niuau 7 Hoopaa ii ke kahu | kaa ine ka īkaika me kana oieio hoopuni- | puni ua kae i ke kanawai koni Uwe | ana i ka ukana maka'u ke kahu kaa hele pu I me ka powa aihue ia ka waiwai e n« kokaa | o k& powa he snei ia? Ae he powa. | O keia ae !a n« haiaa i ioaa u'a. i D. W. Kikaua Kdmei:a. i — | Mai Mai.—Eia ka hoike aka iela a l S. K iiaiokona o Kaiiua ia makoo. • l-r-Ke haule nui mai nei na paka ua ma o j ®akou ne», a ke hoiiinihi nei na keiki o ua | iai nei i ke kanu i oa mea kanu. 12—He maikai ke oia o ke Alii R. Keeliko- | Uni, ua hele wale al« Maemae ike kai ka [ pui o ka haia." j3 —He nui ka ī-a ma Kek»ha, oia hoi ke | --iku. aole o kana m»i, ku k« paiia han* ka haawe i ka ua mea o ka nui o ke Aka.