Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 27, 5 July 1879 — Page 2

Page PDF (1.75 MB)

This text was transcribed by:  Laszlo Boros
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ma ke Kauoha.

HOIKE KULA AUPUNI.

            E HOIKE ana na Kula Aupuni o ka Apana o Honolulu, Mokupuni o Oahu, @ o keia malama o Iulai e hele nei, e like me keia hoomaopopo ana malalo iho.

            Poakahi, la 21 o Iulai, ma ka Luakini o Kam@ o Wailupe, Palolo, Ka@, Waikikikai, a me Manoa.

            Poalua, la 22 o Iulai, ma ka Luakini o Kawaiahao; na Kula o Moanalua 1, Moanalua 2, Kalihiuka, Kalihikai, Mawemae a me Pauoa.

            Poakolu, la 22 o Iulai, ma Kawaiahao no; na Kula o Kawaiahao, Kamakela, Roma k, Roma w. a me Kaumakapili.

            E hoomaka ana ka hoike i ka hora 9 o kakahiaka o kela a me keia la i hai ia maluna ; a ke @ lʻaku nei ka lehulehu e hele ae.

            E hoomaha ana na Kula, mai ka pau ana o na hoike, a hiki i ka Poakahi la 15 o Sepatemaba 1879, a ma ia la e hoomaka hou ai ke Kula ana.

            W. JAS. KAMIKA

            Luna Kula o Hoo@

Aliiiolani Hale, Iulai 1, 1879

 

Ua hookohuia o Mr. J Lima i keia la i Luna Alanui no ka mokupuni o Molokai, ma kahi o J Kaluapihaole i waiho mai.

            SAM'L G WILDER, Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Iune 24 1879

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa.

I HUIIA.

No ka Makahiki, $2.   Eono Mahina, $1.

Dala Kuike ka Rula.

                                 IULAI 5, 1879

   Ma ke kakahiaka Poaha iho nei o keia pule i huli hoi mai ai na Alii ka Moikane a me ka Moiwahine maluna o ka mokuahi “Lehua” mai ka laua huakai makaikai aku nei i na mokupuni i ka mole o ka aina. He oluolu a maikai na ola.

 

    MALALO iho nei e ike ai ko makou poe heluhelu i na kuhikuhi ana a ka Papa Ola e pili ana no ka mai Puupuu Ulalii. He pono ke heluhelu akahele ia keia hoolaha a hoolohe pono i na no ana. Ma ka nana ana e laha aku ana kela mai iwaena o ka lahui. Ke kau leo mua aku nei makou i ka lehulehu mai o a o, mai puiwa a pihoihoi no keia ulia mai e kau mai nei maluna o kakou. Mai hahai mamuli o na kuhikuhi ano ole a ka poe naaupo. I ka wa e puka ai ka mai maluna o kekahi kane, wahine a keiki paha, e kii koke i kekahi kauka haole, a i nele ke kauka e kii i kekahi haole ike e hele e nana; e hahai pololei mamuli o na loina e hoolaha ia aku nei malalo iho, a ke manao nei makou aole e nui ka poino.

 

Hoolaha Na Ka Papa Ola.

 

    He mai i kapa ia Measles, oia ka Puupuu Ulalii, ka i lawe ia mai iloko o keia Kulanakauhale iloko iho nei o keia mau la, a ma ka nana ana me he la e laha aku ana a puni keia Paeaina. O ka mai hookahi no keia a kekahi poe he nui o oukou e hoomanao nei nana i hoopoino i ko oukou lahi iloko o ka makahiki 1848.

    Ua luku nui keia mai ia wa aole no ke ano hoopilikia maoli o ka mai, aka, mamuli o na lawelawe hemahema o ka poe mai i lilo ai ia i mai luku.

    Ano hoi ke ake nei ka Papa Ola e no aku ia oukou, i ike pono oukou i keia mai i kona wa e hoea ne ni, a i ike hoi oukou i na mea e pono ai a e hewa ai na mai. I na e laha aku ana keia mai iwaena o oukou, a e malama pono nae oukoui na rola, alaila aole e nui ana ka poino. Aka, i na e kue oukou i na rula elike me ke kue ana o kekahi poe he lehulehu i ke kaui hiki mua mai ai keia mai, alaila e oki hou ia no ko oukou lahui uuku a haule loa ilalo.

    Nolaila e hoolohe pono i keia mau olelo ao. I na ike oukou i kekahi mea ua loaa i ke anu ma ke poo a kahe ka wai o ka ihu, e mama pono, a i na he ano kaumaha ke kino, a i na he kunu aole he male, a he nalulu, a he kahe ka wai o na maka me ka wela mai o ka ili, oia na hoailona mua o keia mai. Aka, ua loaa no keia mau hiona kekahi poe aole nae he Puupuu Ulalii; nolaila e akahele loa oukou ma ka nana ana i na helehelena o ka mai. I na o ka mai Puupuu Ulalii io ia, alaila e pii ae ana ka fiva a iloko o na la eha elima paha e puka ana he puupuu ulaula ano hauliuli, e hele ana keia mau puupuu a pili, a ma ka nanapono ana he ano poepoe me he kapuai lio la; ma ka maka a me ka ai kahi e puka mua ai ka puupuu a mahope e puni ana ke kino a me na lala a pau o ke kino.

    I ka wa e ikea ai ka puupuu, e malama akahele loa i ka mai ia wa; e pipi me ka wai mehana me ka huahuakai, kawele a uhi koke me ke kihei a e pale aku i ka makani, aole pono ke pa ka makini maluna o ke kino o ka mai, aka i oluolu pono ke ea o ka rumi kahi o ka mai e waiho ai. O na puka a me ma puka-aniani ma ka aoao lulu o ka hale, he pono ke hoohamama ia ia mau puka i komo ke ea, aole nae ke anu. Mai auau ka mai i ka wai huihui, oia ke kumu i luka aui ai keia mai ia oukou i ka hihi mua ana mai.

    E hookaawale mai ka mai mai waena aku o ka poe ole, a e kii koke i Kauka. I na aole Kauka ma ka apana kahi a oukou e noho ana alaila, e hanai i ka mai i ka paakai hoonaha, e inu na wai oluolu. I na pii nui ke kunu, i laau kunu. Malia paha aole e ono ka ai, aka e ake nui ana ka mai no na mea inu, ina pela e hanai i ka mai ka poi i hoohehee ia me ka waiu. E noho malie ka mai ma kahi moe a hiki i ka wa e nalowale ai na puupuu, a e noho malie ma kona rumi no kekahi mau la o loaa aunei ia ke anu mahope o ke ola ana o ka puupuu, a he kumu ia no mai e ae i oi ae ke ino mamua o ka mai Puupuu Ulalii. Mai ae aku I na hoalauna e hookokoke mai i ka hale no na la he umi mahope iho o ka pau ana o ka mai.

    O na kanaka maoli a pau i loohia i ka mai Puupuu Ulalii, ina e hele ae lakou i na kauka nona na inoa malalo iho, e lapaau ia no me ka uku ole:

    Dr Thompson, Kohala, Hawaii; Dr Simpson, Kau, Hawaii; Dr Enders, Wailuku, Maui; Dr. Marrin, Lahaina, Maui; Dr. Smith, Koloa, Kauai; Dr. McKibbia a me Hutchinson, Honolulu.

                                                                                               SAM’L G. WILDER

                                                                                            Presidena o ka Papa Ola.

 

   UA hoike iho nei ke Kula Kaikamahine o Waialua ma ka Poaha, la 26 o June. He nui na makamaka makaikai i hiki ae a ua piha pono ka luakini kahi i malama ia ai na hana e plii ana i ka hoike. O ka nui o na haumana he kanalima a oi ae; he poe keiki uuku ka hapa nui o lakou.

    Maikai no hoi na hana a pau o ka la hoike, a na hoike mai na lawelawe ana o ke kumu hou, me he mea la ua maa ia ma kana hana a ua holopono kana lawelawe ana.

    Ma ka po iho o ka ia hoike, mahope o ka pau ana o na hoikeije a me na himeni ana oia po, ua hoolo ia ka berita mare mawaena o kekahi o na kumu kokua oia Kula, oia o Ana Nalimu a me T Nataniela, ke keiki a Hon Natanaela Kaiaikawaha. O ka wahine, he kaikamahine na Nalimu kekahi o na kumu e lawelawe nei ma Maikonisia.

    O keia Kula ma Waialua kekahi o na Kula e hoopomaikai nei i keia lahui kanaka, a he mea pono ke kokua nui ia; pela no me ko kakou mau Kula Kaikamahine a pau. E hoomaha ana ke Kula no akahi mahina; a iloko o keia wa hoomaha e hoomaemae hou ia ana ka hale kula a me ka hale noho o na keiki.

    He nui no na hamahama e pili ana i ke Kula ma o na hale a me na rumi moe; aka, e pau ana kekahi I ka hooponopono ia iloko o keia wa, a mahope aku e hana hou ia no, a pela paha e hoopau hiki ia  ai keia mau hemahema.

 

HE LEO MAI KOHALA MAI.

 

                                   HALAWA IUNE 27, 1879.

 

    I ka Luna Hooponopono o ka NUPEPA KUOKOA. Aloha oe:

 

           Ua heluhelu au i kou kalai manao o ka la 21 o kela mahina, e pili ana i kekahi leta i kakau ia e kekahi mea mai keia apana aku, nona ka inoa o “A,” a ua kahaha a kaumaha no hoi. Ua mahalo nui ia kou manao wehewehe ma kela manao, a me he la, ua ike ia kahi ano naaupo no ka ili ulaula i lawe hoopunipuni ia  a hoolaha ia ma ke nupepa haole. Aole loa makou e ike a lohe i keia mea i na aole i hoike ia e ke KUOKOA.

    Owai la keia “A,” i lawe hele i keia hoopunipuni?

    He malihini wale no ma keia apana, a ua loaa iaia ke kuonoono mamuli o ke kokua ia e – aole na haole wale no, aka, o na kanaka Hawaii kekahi! Aole loa e hiki ia ia ke ku mai imua o ke akea a olelo mai he oiaio kana mau olelo hakuepa. Ihea a mahea la keia ulia? I na oia i hele mai e hakuepa, alaila, e hoi na oia i kona wahi i hele mai ai.

    Ua lawa makou me na makua misionari oiaio, a ua sila paa ia ke aloha mawaena o makou me lakpu. Ua aloha lakou ia makou, ua haawi mai i ka maikai, a aole o ke ino. Ke na nei au i ka olelo ne ua lanakila ka huaolelo o ka lakou hana, a ke welo nei ka hae nani o ka pono. O ka hele ana mai e hakuepa pela, aole ia he mea e haule ai ka pono me ka malamalama; aole loa. Eia no me makou ko makou makua o ka pono, a ua kahiko oia a kamaaina ia makou. Oia ko makou hoike a oia ko makou pale ma keia mea. E ninau ia ia e ka malihini, a e hai ia mai no. Pela ma na wahi a pau, o na makua misionari na hoike a me na pale mai na hana ino iu mai.

    Ke noi nei au i na nupepa haole e mahele i keia pane a e pai ma ka lakou mau nupepa i ike mai ai na malihini a me keia malihini ou oia o A.

    Ua makemake ia e pane mai, aka, ua ike ia no he hoopunipuni keia mau huaolelo, nolaila, ua lawa.                                                                              J. S. KAMANAWA.

 

Aha Hookolokolo Kiekia.

KAU O IULAI, A. D. 1879.

 

Noho ma ka Poakahi, Iulai 7, 1879.

KIURE HAWAII - NA HIHIA.

 

    Ka Mea Hanehana E Preston, Loio Kuhina, ma ka aoao o ke’lii.

    Ke’lii kue ia Kehihanaiwi Davis w, no ka pepehi kanaka. Mai Wailuku, Maui mai.

    Ke’lii kua Kaahanui k, no ke kuai waiona i ke kanaka Hawaaii. He hoohalahala i ka olelo hooholo a ka Lunakanawai A Judd ma ke keena, ma Honolulu.

    Ke’lii kue ia Kamahalaau, law kolohe i ka pahu aila mahu; he hoopii mai ka Aha Hoomalu mai o Honolulu, A S Hartwell no ka noao hoopii ia.

NA HIUIA LIVILA.

    Malailua kue ia J W Keliikipi, luanooponopono o ka waiwai o Makalena i make; he hoohalahala i ka olelo hooholo a ka Lunakawakai Kiekie Harris ma ke keena ma Honolulu. H U Mahi no ka mea hoopii, Kakela a me Haki no ka mea i hoopii ia.

    S Kiwaha k, kue ia Makue k, he hoohalahala i ka olelo hooholo a ka Lunakanawai Mc Cully ma ke keena ma Honolulu. Kaanaana no ka mea hoopii, J M Davidson no ka mea I hoopii ia.

    Kawai w kue ia Kaaiwahakena, he hoopii kipau; W C Jones no ka mea hoopii.

    J W Keaunui a me Kaneaea k, kue ia H. Poka a me kekahi, he hoopii kipaku, Kakela a me Haki no na mea hoopii. E Preston no na mea i hoopii ia.

    John A Cummins kue ia Kaiwimalokea, he hoopii koi poho; he hoohalahal i ka olelo hooholo a ka Lunakanawai Judd ma ke keena, ma Honolulu. J M Davidson a me Asa Kaulia no ka mea hoopii. A S Hartwell no ka mea hoopii ia.

    J M Herring kue ia Puu k, he hoopii koi poho; he hoohalahala i ke olelo hooholo a ka Lunakanawai Judd ma ke keena, ma Honolulu. R F Bickerton no ka mea i hoopii ia.

KIUEE HUI.

    J H Coney kue ia Manele k, he hoopii kipku. J M Davidson no ka mea hoopii. J M Davidson no ka mea I hoopii ia.

    J M Kapena, E Prston a me C Judd, Komisina o na Aina Lei Alii, kue is E Lindermann, he hoopii kipaku. A S Hartwell no ka mea i hoopii ia.

    C R Bishop, kue ia S W Mahelona, he hoopii kohi poho; he hoohalahala mai ka Aha Hoomalu mai o Honolulu.

KIURE HAOLE NA HIHIA.

    Ke alii kue ia John Brown, no ka pepehi kanaka; he hoopii mai ka Aha Hoomalu mai o Honolulu.

    Ke alii kue ia John Kavanagh, Thoma McGiffin a me William Chapman, no ka lawe kohole; he hoopii mai ka Aha Hoomalu mai o Honolulu.

NA HIHIA KIVILA.

    H A Widemann kue ia James Makee, he hoopi koi poho; E Preston no ka mea hoopii, J M Davidson a me A S Hartwell no ka mea i hoopii ia.

    Alex J Cartwright kue ia Chas W Grey, he hoopii poho, E Preston a me Brown no ka mea hoopii, A S Hartwell no ka mea i hoopii ia.

    Akanaliilii, pake, kue ia Lorrin Andrews, he hoopii poho, A S Hartwell, no ka mea hoopii, W O Smith, Kakela a me Haki no ka mea i hoopii ia.

    E B Thomas kue ia J T Chayter he hoopii koi poho; A S Hartwell no ka mea hoopii.

    Lorrin Andrews, kue ia Akanaliilii pake, he hoopii poho, W O Smith, Kakela a me Haki no ka mea hoopii, A S Hartwell no ka mea i hoopii ia.

    Robert Lishman kue Henry Giles, he hoopii poho; Kakela a me Haki no ka mea hoopii, J M Davidson no ka mea i hoopii, J M Davidson no ka mea i hoopii ia.

NA HIHIA KIURE I WAIHO IA.

    Ruka Keelikolani kue ia Kapela, he hoopii kipaku, E Preston no ka mea hoopii, J M Davidson no ka mea i hoopii ia.

NA HIHIA MA KA BAMCO.

    J H Coney kue ia ka mea Hanohano ke Kuhina Kalaiaina, he hoopii mai na Komisina Alanui a me na pono Wai; i wahio ia mai ke kau mai o Ianuari a me Aperila; J M Davidson no ka mea hoopii, E Preston no ka mea i hoopii ia.

    Ikalia k, kahu malama o Kanakaokai Aikalua, kue ia Kopaea w, a me Aarona kana kane, he hoopii kipaku.

    He bila i kue ia, J M Davidson a me Holokahiki no ka mea hoopii, A S Hartwell no ka mea i hoopii ia.

    Makea kue ia Nalua a me kekahi aku, he bila i kue ia, Kakela a me Haki no ka mea hoopii, Holokahiki no ka mea i hoopii ia.

    Kekahuna kue ia J Nakaleka, he hoohalahala i ka oleio hooholo a ka Lunakanawai Judd ma ke keena ma ke ano he kokua Lunahooponopono; A S Hartwell no ka mea hoopii, Nakaleka nona iho.     Kalauao k, kue ia Hikaalani Hobron, no ka lawe mana ole i ka palapala hooilina o Kalaeone i make, a me Coit Hobron, he kipaku.

    He bila i kue ia, Kakela a me Haki no ka mea hoopii, Ceeil Brown no ka mea i hoopii ia.

    Manumanu k, a me Mahuka w kue ia W H Rickard, he kue i ke noi i wahio ia mai i ke kau o Mei, mai ka Aha Hookolokolo Kaapuni Ekolu mai; R F Bickerton no ka mea i hoopii ia.

    Ma w, a me Manuhii kue ia Leiau w, lunahhooponopono waiwai o Kalua i make, he hoohalahala i ka olelo hooholo a ka Lunakanawai Judd ma ke keena ma Honolulu; Kakela a me Haki no ka mea hoopii ia.

    Ma ka hihia o ka waiwai no ka hooponopono ana i ka palena o ke Ahupuaa o Pulehunui, he hoopii mai na Komisina Palena Aina o Maai mai, A S Hartwell, Kakela a me Haki no ka aono hoopii, E Preston no ka aoao pale.

    A he iwakalua kumamalima mau hihia oki mare.

 

    NA MANAO. – He nui na manao, na palapala a me na mea hou o ko na aina e, i wahio ia no ka hoolaha aku, no ka piha loa o ka pepa o keia pule, i hiki ole ke kapae ae no keia pule ae; nolaila, he aie ko makou i na makamaka heluhelu.

    PAU I KE AKI. – Ma ke awakea Poalua iho nei o keia pule lulai i, ua pau i ke ahi na hale waiho laina elua o ka mahiko o Pahuli ma Hamakuapoko, Maui, he ahi lele, ma ka puka uwahi ke kumu i pau ai. Pela mai ke leta a Moo oia wahi no ia makou.

 

    HOIKE KULA. – Ua nonoi ia mai makou e hoolaha aku, e hoike ana ke kula haole a Miss. Agness Aylett, ma na la 25 a me 26 o keia mahina makolo o ka Halekula a Kiritina ma Roma, a ua makemake ia na makamaka a me na makua mea keiki e hele ae ilaila, a ua hai ia mai no hoi ia makou, aia he 100 haumana malalo o kana hookele ana.

 

    HE LONO HOOHAUOLI. – Ma ke ku ana mai a ka moku kuna “Liholiho” mai Kau, Hawaii mai, a mamuli hoi o ka lokomaikai o ko makou makamaka oiaio e noho ia i ka hale kuai “Hale Keokeo,” ua loaa ia makou ka lono hauoli i kupono ke pahola ia’ku, oia hoi ua lilo mai nei nei me ke kuai ke ko a S. Hookano e noho la i Waiohinu Kau, Hawaii, no na $4,500. A o ka Pipi hoi no na $4,700, o ka hua keia o ka hooikaika hana me ka hoomanawanui i ka luhi, a mahope o ia luhi ana ua hoihoi hou ia mai he poo dala mahuahua. He kumu alaki maikai keia no na opio Hawaii.

 

OLELO HOOLAHA.

AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o R. K@ ALINA @ Wahiawa, Ewa, Oahu i make @ ole, imua o ka Lunakanawai C C Harris. Olelo kauoha e hoolaha aku i ke @ ana mai e koho i hanahooponopono waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Pa@ a me Keaw@pala k o HOnolulu, Oahu, e hoike mai ana o R Kaupena no Waiawa, Ewa, ua make kauoha ole ma Waiawa ma ka la 12 o Aperila, 1879

 

AHA Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Mokupuni o Oahu. Hawaii Pae Aina ss. Maka waiwai o LEIKA KALAPINE, i make. Olelo kauoha e kohoana i la e hooiaio ai ka palapalakauoha, a no ka hoolaha ana.No ka mea, ma ka la 21 o Iune M H 1879. ua waihaia mai imua o ka Aha, kekahi palapala, i olelo ia, ola no ke kauoha hope loa o Luika Kalapine i make aku ia; a me ka palapala hoopii e noi ana e hooiaiola kela palapala kauoah a e hoopuka hoi ka palapa Luna Hooko ia Keawe k, me Popolo w, ua waihoia mai e Keswe k a me Popolo w. Nolaila, ua kauoha ia o ka Poalua oia ka la 15 Iulai, 1879, ma ka hora 10 am ma ka Rumi Hookolokolo o ia Aha, ma Aliiolani Hale ma Honolulu oia ka la me ka hora, e hooiaio ia’i ia palapala kauoha, a e hoolohe hai no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala Luna Hooko. A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekola iloko o ka “Nupepa Kuokoa” he nupepa i pai ia a i hoolaha ia ma Honululu.

   Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Iune 21 1879.

                                                                         A FRANCIS JUDD.

                                                        Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

    Ikea:

        A. Rosa. Hope Kakauolelo.                                                Ju 28 91. 3ts

    AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hoopomopomo waiwai. Ma ka waiwai o Kimo o Honolulu i make kauoha ole, imua o ka Lunakanawai A F Judd. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i lunahooponopono waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Hikaalani w o Kailua, Oahu, e hoike mai ana o Kimo no Honolulu ua make kauoha ole ma Honolulu, ma ka M H 1876, a e noi ana e haawi ia ka palapa hookohu lunahooponopono waiwai ia Nakea k. Ua kauohaia o ka Poalua ka la 15 o Iulai 1879, ola ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la imua o na Lunakanawai la ma ke Keena hookolokolo o keia Aha ma Honolulu, a ma ia manawa a ma la wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa he nupepa ma Honolulu.

    Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Iune 23 1879.

                                                                                 A FRANCIS JUDD.

                                                                    Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

     Ikea:

                 A. Rosa, Hope Kakauolelo.                                           Ju28 917 3t

 

MA ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana 2 o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Pueaina w he keiki oo ole a Kalaki w no Lahaina i make. Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi o S Kamoahakau, ke kahu o ke kino a me ka waiwai o Pueaina w he keiki oo ole a Kalaki w no Lahaina, Maui i make, e noi ana e ae aku ka Aha i kona kuai ana i kekahi waiwai paa o ua keiki oo ole la. Nolaila, ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poalua oia ka la 15 o Iulai 1879, ma ka hora 10 am ma ka hale hooko;oko;o ma Lahaina, oia ka la a me kahi i kohola no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoike ia.

                                                                                  ABR FORNANDER,

                                                                       Lunakanawai Kaapuni Apana 2 H P A.

    Lahaina, Iune 21 1879.                                                                               917 3t

 

Hoolaha a ka Lunahooponopono

Waiwai.

UA hookohuia ka mea nona ka inoa malalo iho nei e ka Hon F S Lyman, Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Ekolu o ko Hawaii Pae Aina, i lunahooponopono kuikawa no ka waiwai o Kokoi k no Wainaku. Hilo i make. Ke hoike ia aku nei i na poe a pau he koina ko lakou i ua waiwai la, e hoike koke mai iloko o na malama ekolu mai keia ia aku, a i ole, e hoole mau loa ia aku no. A o ka poe a pau i aie mai iaia, e hoike koke mai.           

                                                                                   JOSEPH NAWAHI,

                                        Lunahooponopono Waiwai Kuikawa no Kokoi i make.

    Hilo, Hawaii, Iune 19, 1879.                                                           917 4t

 

$10 Makana

 

E HAAWI ia ka makana maluna ae i ka mea, a mau mea nana e hoike mai e alaki ana i ka ahewa ia maluna o ka poe nana i iki, hopu a pepehi nei i na manu Nunu maloko nei o Honolulu a mawaho aku o kona mau palena a me ke aluni Nuuapu.

917 3t                                                                                    D DAYTON, Hope Ilamuku.

          

AINA KUAI!  AINA KUAI!

EIKE auanei na kanaka a pau o kela a me keia a no, ke nana mai i keia olelo hoolaha a maua o na mea u ona na inoa malalo nei, o ka poe a pau i makemake e kuai mai i ko maua apana aina ma Kawaiiki, lele o Kuhimana ma Kapalama, Oahu. Hookahi apana aina i eka a oi aku, i halelaau e kuai pu ia ana i ka manawa hookahi.

                                                                                        KUNELIAIAU k

                                                                                        KAMAPUNA w

Kalaupapa, Molokai, Iune 19, 1879.                                                             917 4t*

 

Hoolaha a ka Lunahooponopono

Waiwai.

 

UA hookohuia ka mea nona ka iona malalo iho nei e ka Hon F S Lyman, Lunakanawai Kaapuni o ka apana hookolokolo ekolu o ko Hawaii Pae Aina, i lunahooponopono no ka waiwai o Apiipii k no Honomum, Hilo Hawaii i make. Ke hoike ia aku nei i na poe a pau he koina ko lakou i ua waiwai la, e hoike koke ma i iloko o na malama eha mai keia la aku, a i ole, e hoole mau loa ia aku no. A o ka poe a pau i aie iaia e hoike koke mai.

                                                                                       JOSEPH NAWAAHI.

                                                             Lunahooponopono Waiwai o Apiipii i make

Hilo, Hawaii, Iune 5, 1879.                                                                             915 4t

 

E Hoolohe Pono.

 

KE papa ia aku nei ka poe e noho hoolimalima nei i ke KULEANA o maua e wahio ana ma Kapalama, oia hoi makai iho o ke kuleana o Alapai e noho nei, oia hoolialima aua a oukou me R. Keelikolani, aole i mana, no ka mea, eia no ia maua ka Palapala Sila Nui. Nolaila, ke papa ia aku nei mai hana hou aku maluna o ka aina i haiia maluna. E lawe koke i na mea kupono, koe ka mea kupono ole. Mai keia la e kahea ia aku nei, a hala na la he kanakolu, a ina e hoolohe ole oukou alaila, e hookoia ka mana o ke kanawai maluna o ka mea hookuli. O maua no.

                                                                                          FENI HALULU

                                                                                          KALAI HALULU.

Honoipu, N Kehala, H. June 12, 1879.                                                           915 4t*

 

A VALUABLE

Medical Discovery

Reuter’s Life Syrup

((NURSE BERTRAND.)

LAAU LAPAAU WAIWAI LOA!

Oia

KA WAI OLA A REUTERA.

He laau keia i imi ia a loaa e kekahi kahu mai kaulana, o Bertrand kona i noa, ua lawelawe keia kahu mai ma ka malama ana i ka poe mai no na makahiki he kanalima a oi ae, a o keia laau hou he mea i hanaia noloko ae o na LAU NAHALEHELU a me na aa o na laau ulu o ka nahele i huiia, he ono ma ka ai ana, he alama ka houi ana, a he pumehana kona ano. He laau hoonoha ikaika keia, me ka hoeha ole ana i ka opu a me ka hoopailua ole. Aohe nawaliwali ka mai mahope o ka ai ana i keia laau, e like me ka naha ino ana o kekahi mau laau a ae, he kupono no ke ai ba keiki liilii a me ka poe nawaliwali loa me ka hopo ole. He laau hoola maopopo keia i ka opu paa, a me ka inoino o ka opu waiho ai, a me na mai a pau e pili ana i ka opu. He laau hooikaika no hoi keia i ke AKEPAA, a he mea e no hoi ka hikiwawe o kona hoomaemae ana i ke koko, a me na mai a pau o ke kine. Na ka mea, mao keia laau ia i hookoke ia aku ai na haumia a pau Hoko o ke koko. He like ole me keia na laau e ae, oiai e ai ana ka mai me na huiale me ia mau laau, aole hoi peneia.

 

Ka Wai Ola a Rentera,

Aka, ua lawa Hoko aea na hoonaha ana a me na hoomaemae ana i ke koko a paa.

 

A ME

KO BARRY LAAU HOOLA EHA.

HE LAAU HAMO A HE LAAU AI.

He laau hoola keia Euko o ka minute hookahi, E HOAO!

 

A.     A.        W. RICHARDSON,

Oia o LIKIKINI Opia, ka Agena no keia-mau laau no ke aupuni Hawaii.

                                                                                                       916 3m 937

OLELO PAPA.

@

 

UA HOONEE IA.

Ke hoike aku nei ka mea nona ka inoa malalo iho imua o ka lehulehu, na

Hoonee aku au i kp’u mau waiwai, mauka iho o ka

 

Halehuai Kukaa o Theo. H. Davies, Alanui Kaahumanu,

Malaila hoi au e hpahu ai i ma

 

Waiwai Gula Nani Loa he nui, na mea hoonani i Kinohinoi ia,

Na mea Dala io maoli, &c.

Na Daimana, na Wati Gula a me Dala, na Wati kau Hale, na Pine Omau Kukui,

A me na  Komo, na Maka Aniani, &c., &c.

Na Lako Daimana He Nui Wale.

 

Na Wati Hou a me na Wati Kau Hale, Hele no 2 Makahiki.

   Ua hanu no hoi nu he olelo ho paa me Mr. E. Weller, mea huna wati, ka mea i hanu pu ma n’u iloko o ka hale hana hookahi, a ua ae mai ola, o na wati pakeke a pau, na wati kau hale a me na carometa i waiho ia aku e huna, e hooko ia me ka hakalia ole.

    Ua noho lohi au ma keia mau i’no Aina no kekahi mau makahiki, a ua paulele nui au, e hoolawa aku i ka iini o ka mea anoi.

`    O na Kauoha mai na Kuaaina, e Hookoia me ka Hikiwawe.

     Nui ka mahalo no na lokomaikai i loaa ia’u i ka wai hala, a ke manaolana nei au, ma ka hooko pono ana ma ka’u hana, he mea ia e hilinai mai ai oukou maluna o’u ma keia mua aku.

                                                                                          MAX ECKART, Mea Hana Gula.

    Kahua mua o D. N. Flitner, Aluni Kaahumanu, Honolulu.

    P. S. E hoomanao, o na Daimana maikai a anapa wale no ka’u i malama, oiai, o na kumukuai o kekahi mau Daimana e ne ke emi nei, a o na pohaku makamae, aole ma ko lakou mau kumukuai mau, aka, ke nee mua nei ma na kumukuai hou.

 

KA HUNT’S LAAU OLA!

(HUNT’S REMEDY)

HE LAAU LAPAAU HOU, MAI AMERIKA MAI!

 

He Laau Maikai keia no

 

Na MAI PEHU o ku OPU,

             Na MAI o ka PUUPAA a me ka OPU MIMI,

                     MIMI PAA, MIMI – EHA, MIMI – HELELEI,

                              Ka LEPO GRAVEL iloko o ka OPU MIMI.

              Ka MANA OLE, KAPALILI, HUI, ONO OLE ka AI.

NA MAI WAHINE,

              NAWALIWALI o ke KINO,

                                          LEPO ULA iloko o ka WAI MIMI,

    Manoanoa paha ka Wai e like me ke Keokeo o ka Huamoa, like paha me na Kaula Silika Keokeo, Eleele, Lenalena paha; a i ole ua like paha me ka Lepo i Anaina i na iwi keokeo, a i ka Mimi ana, ua wela ooi ka mai, me ka eha nui o ke Kikala a me ka Puhaka.

    HE NUI NA HOIKE e ola nei, ka poe i loohia i keia mau mai i haiia maluna ae, ua pau lakou i ke ola maikai, no ka inu ana i ka

 

HUNT LAAU OLA,  “HUNT’S REMEDY’

      Kumukuai, HE                                                             $1.50 NO KA Omole.

                                                            DILLINGHAM & CO.,

                                                     Na Agena no ka Pae Aina Hawaii

Hale Pohaku Hou, Alanui Papu, Helu 31.                                       914 3m 925

 

OLELO HOOLAHA.

 

E MANAO ana o MR. CLAUS SPRECKLES o Kaleponi, e hana i auwai nui ma ka mokupuni o Mani; no ka hookahekahe wai maluna o na mea kanu. O ka mea a mau mea paha e makemake ana e eli i elima haneri kapuai a oi aku paha o keia auwai ma ka olelo aelike, a e uku ia aku no hoi no ka hana ma ka heluna o na kapuai kubita, a i ole ia ma ka heluna o na kapuai loa o ka auwai i eliia; ke nei ia ‘ku nei lakou e ninau ia H. Schussier ma Haiku, Maui, a i ole ia William G. Irwin & Co., ma Honolulu, a e loaa ia lakou na hoakaka kupono.

      885 tf                                                                   CLAUS SPRECKLES,

                                                                                        H. SCHUSSLER.

 

OWAU o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hookapu loa aku nei au i kuu aina hoolimalima i loaaa mai ia’u mai ka Papa Hoonaauao mai, oia ke Ahupuaa o Makawao, ma ka mokupuni o Maui, aole e hookuu wale i na lio, pipi, hooki, kekake, hipa, kao a me ka puaa, maluna oia Ahupuaa o Makawao, ua kapu loa, aole e hookuu wale i na holoholona i olelo ia maluna. Ina o ka mea hookuu wale i kaua mau holoholona me ke kuleana ole, e hopu ia no a e lawe ia i ka pa aupuni no ke komohewa. A pela no na ano kanaka a pau, aole e kii wale i na mea a pau maluna o ua Ahupuaa ia i oleloia maluna, a o ka mea hoelohe ole i keia mau olelo, e hana ia e like me ke kanawai o ka aina. E hoolehe i keia olelo hoolaha o pilikia auanei.                                                                           T. AKANA LIILII.

    Makawao, Maui, Oct. 1, 1878                                                            881 tf

 

Hoolaha Hoopau Moraki.

 

MA keia ke hoolaha ia aku nei, mamuli o ka mana kuai a i hoopaa ia iloko o kekahi palapala Moraki, i kakauia i Maraki 6, 1876, i hanaia e Kaihulaula, Kealoha a me Jno. Paniani o Honolulu, mokupuni o Oahu, ia Wm. MvCandlesoia wahi no, a i kakau kope ia ma ka Buke 45, ma na aoao 195 a me 196. A no ka uhai ia ana o na olelo aelike iloko o ka pa lapala Moraki i oleloia. E kuai ia aku ana ma ke kudala akea na aina, na hale, a me na pono a pau i hoakakaia iloko o ka palapala Moraki i oleloia, mahope o ka pau ana o ka manawa i hoakakaia ma ke kanawai no ka uhai ia ana o na olelo aelike i hoike mua ia. O ka waiwai i hoakakaia iloko oia palapala Moraki i oleloia, aia ma Manoa, Oahu, a ua hoike ia kona mau palena ma ka Palapala Sila Nui Helu 2, 591, Kuleana Helu 5,579 a me ka Palapala Sila Nui Helu 2,591, Kuleana Helu 1925.                                  W. M. CANDLES,

                                                             Cecil Brown, Loio na ka mea nona ka Moraki

   Kakauia ma Honolulu, Iune 21, 1879.                                                       916 3t

 

HOOPANEEIA KA

AHA MELE NUI!

PO MAHINA PIHA O KULU.

E WEHE IA ANA HE

AHA MELE NUI!

Maloko o ka

LUAKINI O KAWAIAHAO!

Malalo o ke alakai a me na hooponopono aoa a ka

Hooilina Moi Liliuokalani!

MA KA

Po Mahina Piha o Kulu!

Oia ka

Po POAONO, Iulai 5, 1879.

E ku aku aoa o

JULIANA WALANIKA,

E hookani i kona kileo ma na degere a pau o ka mea ana ieo a e hoolele ana oia i kona leo mai ke anuu ilalo a i ka elima lelepuni ma ke Sila, a e loaa kona ana ieo e like me keia:

    Ma ka ea kaumaha iwaho o ka makani, 7 degere ka ikaika, he 4 Sekona ea ka mama o ka nee ana o ka ieo no 100 iwilei.

    Ma ka ai makani ole, na 7 degere ieo, he 2 Sekona ka mama o ka nee an a no 100 iwilei.

    E himeni aku ana oia imua o ke anaina i ke mele kaapuni houaa

PLIGHTED FAITH,

 

Ma ka inoa, MAILE LAULII. A e loaa malaila ke lele ana o kona ieo ma na anuu a pau a i ka elima lelepuni ke kiekie.

    E ku aku ana na kieki hookaau o Manoa me ka lakou mau mele e pau ai na o-le o ka lehulehu I ka helelei; a e mele ia aku ana ka heiu ana i na malama. “Tamarii ite ole i ia heru marama, o Hiro nei tau ta hoata.”

    E kuu aku ana kekahi poe kekahi poe puukani i waeia o Honolulu nei i na ieo mele hoolieuhene e lilo ai ke anaina iloko o na moeuhane ana.

   Auwe! Ka po lea nui o Halalil e! E hele ae i ike pono, he ole ka lohe pepeiao. E weheia ana na puka ma ka hora 7, a hoomaka ma ka hora 7 ½.

    E loaa na Baloca ma ke Keena Kuokoa a me Ko Hawaii Pae Aina a ma ka lima o ma Komite a ma ka puka komo.

    UKU KOMO – Na papa noho mawaena $1.00 Na aoao a me iuna 50 Keneta. Na keiki 25 Keneta.

   E haawila na loaa no na koena hana o ka hemahema o ka iuakiai o Manoa.

                                                                                                                       917 2t

Olelo Papa.

EIKE auanei na mea a pau, o makou na mea nona na inoa malalo iho nei, ke papa aku, nei aole e komo wale kela a me keia mea maluna o na kuleana aina, oia o Maluwawae a me Poaka, e waiho la ma Kaliheuke, apana o Honolulu, Oahu. O na holoholona a pau ua hookapu ia aole e komo a o na mea kuleana wale no ke ne ia.:

                                                                                       MANULLA JOSEPH

                                                                                       MANUELA MARCHEL

                                                                                       FRANK SOIZA

                                                                                 918 2T*

 

AINA KUAI A HOOLIMALIMA.

 

HE Kanalima Kumamaono eka aina ma Iwilei. (Makai iho o ka Halepaaliao) He Loko I-a, Aina Kalo, Aina kau Paakai, aina kula a me ke kai. A me kekahi mau eka aina ma Peleula, he aina kalo, aina kula a me ke kai. Honolulu ke kuai ana. E ninau ia,    J. H. CONEY, (Koni).

Honolulu,                                                                                                             865 tf

 

HOEMI NUI!

UA HOOEMI IA KE KUMUKUAI O NA

HUILA HUMUHUMU LOLE.

 

MAI ke Kanalima Dala a hiki i ke Kanakolukumamalima Dala, nolaila, e wiki mai oukou o pau e auanei. E loaa pu no ma ko makou HALEKUAI na mea hao o na ano a pau.

O – O, KOPALA, KOI, PALAU, KOPE, PAHI, IPUKUKUI, PENA Aila, &c. &c. &c. &c.

A me na Lako Kukulu Hale o kela a me keio Ano.

E kipa mai ma ko makou Haiekuai Hou ma Aluni Papu.

Helu 37.                                                                                       DILINAHAMA MA.

                                                                                          911 3m 922

 

HOOLAHA PAPA.

Eike auanei na kanaka a pau loa. Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ma keia ke hookapu aku nei au, a ke papa nei i na kanaka a pau aole e komo hewa aole e komo hewa aole hoi e lawe aku i na puaa bipi a me na lio i kuni ia a i kuni ole ia paha; na manu o na ano a pau, aole hoi e oki i na laau o na aina i hoike ia malalo iho, a e waiho ia ma. Hamakua, moku puni o Hawaii, oia hoi keia. Opihilala, Kaalaea, Hauola, Paauilo, Koholalele, Kaibehe, Kaawikiwiki, Kaao, Kekualele, Kukaiau, a me Manowaikohao. O ka poe kue i keia olelo papa, e hoopiii ia lakou ma ke kanawai.                                                                                     CHAS. NOTTEY,

                                                                                                                900 6M 923

KE papa ia aku nei na kanaka a pau aole e komohewa a lawe wale a hoopoino i na mea ulu, a kukulu wale a hookuu wale paha i na holoholona a komohewa paha ma keano e a’e maluna o na aina ponoi a me na aina i hoolimalima ia e ka Hui Mahiko o Waihee, Maui. O ka mea hookuli i keia hoopii koke ia no e like me na Kanawai o ka Aina, nolaila o ka hoolohe oa ka pono o pilikia auanei.

                                                                                           JAMES MAKEE & CO.

        Waihee, Maui, Sept. 7, 1878.                                            910 6m 933

 

AHA Holokolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o KAUPENA k o Honolulu i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Nui C C Harris. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i lunahooponopono waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala nei a Peter Louza o Honolulu e hoike mai ana o Kaupena no Honolulu, ua make kauoha ole ma Honolulu ma ka ia 2 o Maraki 1879, a e noi ana e haawii ia ka palapala ho okohu lunahooponopono waiwai a palapala hookohu luna Malama Waiwai i ka mea noi. Ua kauohaia ka Poakahi ka la 10 o Iluai, 1879, oia ka manawa i kohola @@ ka hoolohe ana i ua noi la imua o ua Lunakanawai ia, @@@ keena hookolokolo o keia Aha ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua  noi la. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ka Nupepa Kuokoa he nupepa ma Honolulu.

    Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aima, Iune 13 1879

                                                                                        CHAS. C. HARRIS,

                                                                        Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.

   Ikea:

              A Rosa, Hope Kakauolelo.                                                916 3t

 

Kuai Aina o ke Kahu Malama

Waiwai.

 

NO ka mea, ua haawiia ia’u e ka Non L McCully, Lunakanawai o ka Aha Kiekie , ka mana hoolilo aku i ka waiwai paa i hoakakaia malalo nei, ka waiwai a kuu hanai @, a no ka mea hoi ua hooko au i na kauoha a pau a ka Aha a me na o elo a ke kauawai e pili ana, nolaila, e kuai ana au ma ke KUDALA AKEA, no ke dala kuike, i ka hora 12 awakea o ka Poakahi, la 7 o Iulai 1879, ma ka puka ma ke alo o @ Hale, a e hoomaka ana ke koho ma ka $50.0 – I kela@

Aina a pau loa i kapaia o ANAPUNI, e waiho la ma ka aoao ma Ewa o ke Kulanui o Punahou, Honolulu, Oahu, aia hoi ka apana 2o ka Palapala Sila Nui Helu 5761, i haawiia ia Hou Ioane Ii i make, a o ka ili he 36 21-100 eka e like me ka ana ana. O keia pa ua puni ia e ka pa, he mau alanui ma na aoao eiua a he maikai loa ka waiho ana. Na ka mea kuai na lilo o kela kuai ana. O na kilo keia aioa ua hiki ke ikea ma kuu keena.

A.     A.        FRANCIS JUDD, (Alapaki.)

Honolulu, Iune18, 1879                        Kahu no Airene H. Ii.                             961 3t