Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 28, 12 July 1879 — Page 1

Page PDF (1.55 MB)

This text was transcribed by:  Lynn Mangel
This work is dedicated to:  MacKenzie and Kendall Mangel

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XVIII.            HELU 28.}                 POAONO, IULAI 12, 1879.

 

HE MOOLELO

 

NO

 

EVALEKA DE MOLENA!

 

KE

 

KOA KAVALIA OPIO WIWO OLE!

 

KEKAHI KEIKI OPIO KUAAINA O

 

SEPANIA, I LILO I KOA KAVALIA

 

PUUWAI HOPO OLE

 

HE NANAEA ILIHIA EHAEHA

 

NO KA OLALI HIENA O NA MAUNA

 

PIRENEMEKEEAIWAENAHONUA

 

ME KANA IPO ALOHA KA I'I

 

NOHEA OLU WAIPAHE,

 

ROSA AMELIA

 

"E ka Manawa!

Nani kou hookahua ana,

a hookupulau mai i na hihio,

I piha i ke pahaohao o eehia,

E like me ka'u e ike nei;

I nei mau ouli ano kupanaha,

I oi aku mamua o ka mea io."

 

                        DONA SANKO,

 

MOKUNA I----HELU 5.

 

E NA hoa kaunu o keia moolelo, ua hiki mai la kakou i ka hope loa o na mea weli eehia a ka Madame Marie Fide i hai aku ai i kana kaikamahine, ka mea hoi a kakou e puana ae ai, o ka buite hau nani o Eseteramadura.

 

            O keia hoi na hiona i hoolapa ae me he uila la i ka loloku pouli o ka po, a anapu ae la na okaikai weli eehia iloko o ko ka ui Amelia kino, aaki ia ae la hoi na kaula aalolo o kona kino holookoa, a lilo ae la ia i mea hoonaueue ia, me he olai huli honua la e hoonaue ana i ka honua.

 

            No ka mea hoi, iaia i hele mai ai a kiei hou aku me na koii koni manao o ka ike hou aku i ka ui leo hoeha puuwai, ana i ike ai a i lohe pono oai hoi i kona leo, aia ka ua hala.  A no keia hala a nalo hikiwawe ana hoi o ka nani o na nani ana i ike ai, ua kupu koki mai la na muo, o ae la na liko a omaka ae la na lau eehia o na anoano weliweli a kona luaui mama i kanu ai iloko ona, he aneane he 7 makahiki i aui ae mahope a hiki mai i keia wa ana e lilo mua loa nei i pio na ka makau.

 

            Nolaila e na hoa kaunu lealea, e haliu hope ae kakou a nana hou aku ia Rosa Amelia, ka nohea a ka olu, e ku la ma ka puka aniani o ka ike ilihia ana i ike mua'i.

 

            Iaia e ku ana ma keia wahi, me na lia hoomanao weliweli ana i na mea huna ilihia hoomaka'uka'u a kona mama i hahai mai ai iaia, i ka 10 o kona mau makahiki, ua haalulu ae la kona mau lala a pau a naka ae la, me he kanaka la ua loohia i ke anu nui, kakahe makawalu mai la na omaka wai hou ma kona mau papalina, puliki ino aku la hoi ia i ke kihi o kahi kuahu uuku e ku ana ma kona aoao, haule iho la oia ilalo a kukuli aku la imua o ua wahi kuahu la, a haawi aku la oia i ka hoomaikai i ka makua lani.  A pau kana pule ana, ku ae la ia iluna me na hiona molaelae o ke kaumaha ole, lalau iho la i ka papahi lei rose ana i lawe mai ai, a kiola aku la.  Hoi aku la hoi ia a hiki ma kona moe.

 

Iaia i hiki aku ai ma kona moe, ua ulu ae la he mau ui ninaninau pahaohao iloko iho ona, a penei oia i luaiele ai iaia iho me ia mau nune ana :  O kekahi io anei keia o na mea weliweli kupaianaha a kuu mama aloha i hai mai ai ia'u?  He oiaio no, he ui keia a'u i ike iho nei, a he leo hoi kona i keleia e ka nani nauahe; aka, he oiaio anei he aka kino wailua anei ia, e like me kana i hai mai ai ia'u? Aole paha ia he aka, aole hoi he kino wailua, no ka mea, he kino paa holookoa no ke kanaka ui opio ka'u i ike paka aku nei, a he leo moakaka maoli hoi no ke kileo kanaka ola ka'u i lohe aku nei.  O! E kela leo melodia kani hoene, nani kou ilihia! He oiaio anei e hoomaewaewa ana au ia'u iho no keia mea?  Aole paha - aka, e kali ana no au a hiki i ko'u la laki o ka ike hou ana aku iaia.  E ka ui nani e, ka mea hoi nona ka leo i eha ai nei puuwai, ahea oe maalo hou mai, a ike hou aku hoi keia mau onohi hiaai i kou oiwi, a lohe hou aku hoi keia mau pepeiao i kou leo lua ole - O, e ka manawa, e onou hou mai oe io'u nei i ka mea a keia puuwai e lia nei.

 

            Me nei mau huaolelo hope, hoailona iho la oia iaia iho i ka hoailona o ke kea, a mele ae la i kekahi himeni, a pau kana mele ana, wehe ae la oia i kona mau paa lole ahiahi a hoaahu iho la iaia me ke kapa moe po, a haule aku la hoi ma kona wahi moe.

 

            Aole i liuliu, kokolo malu mai la ke kupua kiamoe, a haawi iho la i kana laau hoonipo malule maluna o na lihilihi uliuli lipolipo o ka ui, e moe lolii la maluna o kona wahi moe, kahi hoi a ke ala a me ke onaona o na pua kakahiaka i haiamu ai.

 

            Maanei kakou la e na hoa, hookuu aku i ka ui Rosa Amelia, e hookaunu pu me na hiona iliilihia o ka aina moeuhane, me ka puana ae hoi i keia mau wahi lalani mele:

"Nani wale ka ikena aku,

I na ouli nani a ka moe,

I awiliwiliia mai hoi,

Me na lukua hoonipo ilihia."

 

            A manua ae hoi o ko kakou kaawale loa ana mai iaia mai, a haalele aku hoi iaia e hiolani hookahi ana, i hookahi kiei hou ana aku maluna oia oiwi ui kamahao, a hookanaenae ae i keia mau wahi hopunaolelo:

"Maemae na oiwi oia lehua,

I ka miliia mai e ka ua,

Ua hele wale a eloelo nanoula,

Me he ula ai hawane la,

E ao hoi @e i ka wena opua,

Ka omaka ula mai ma Hanakahi,

Akahi hoi au a ike i ka nani,

Ke loku e wale mai nei no ka uka opua,

E puana mai ana i ka eha,

Eia au la ua lohi - ua eha i ka eha lima ole -

Ae - hoi e - Ua eha."

 

MOKUNA II.

 

            Na Hiona mua o ke Kau o ke Kupulau - He wahi Pupupu Hale Kuaaina - Ka Pukuikui e Olala ana ma ke Kapuahi Mehana - Ka Wanana Weliweli lua ole.

 

            O na la hiapo mua loa keia a ke aku nani o ke kupulau i haakokohi mai ai, a o na la no hoi keia e hoomaka mai ai na mea ulu honua e koii, a ala mai hoi mailoko mai o na hiolani haakulipolipo loa ana, oiai na la ua lihau anu o ka hooilo e hooipo ana maluna iho o ka ilihonua.

 

            I ka ike ana aku i na hiohiona mua o nei mau la, ua ku no i ka nani a me ka hauoli, oiai, ke omamaka ae la na liko lau uliuli maluna o na lala laau olohelohe, i na la i aui hope ae - ke opuu ae la hoi na opuu pua popohe maluna o ko lakou mau wahi e luluu mai ai, a no lakou hoi na mapu hann aala au e ka makamaka e hialaai ai - ke hauli mai la na ululaau me na hooluu uliuli omaomao, a o lakou hoi na kikohu e lehau iho ana ia manawa, ma kahi i na aiai kuakea a ke aku hooilo i hoaahu iho ai i na la mamua ae - ke huli aku a kilohi pau aku maluna o na kula papu o ka aina a me na kiekiena puu, ua aahu mai la lakou he mau aahu hou, oiai, ua kupu ae la na heu weuweu omaomao, a oia hoi ka na holoholona ai weuweu e amu iho ana me ka hoihoi - o na manu hoi e pinai mau mai ana no lakou i ka hookani ana i ka lakou mau olehala olioli.                                                                                         Aole i pau.

 

KA MOOLELO O

 

BERIANA KA WIWO OLE

 

A ME

 

MAHONE KE KOA:

 

MOKUNA VI.

 

            E NA makamaka ukali pu o ke koa opio, e haalele kakou iaia a me kona hoahele iloko o na pulama makaala loa ia ana e na ilio puni koko o na ululaau, maloko o ko lakou lua pa-u a lakou i hoohala ai i ke koena o ka po, a e uli ae kakou i ko kakou mau ikoi manao maluna o ka poe e huli nei i ka ululaau no na meheu o na powa i pee ai, a me ke ano koa o na koa o ke Keiki Alii Mukada, ka hiapo makahehi loa hoi a ka Moi Beriana.

 

            I ke Keiki Alli Mukada a me kona mau ukali hooholo lio i komo aku ai iloko o ka ululaau, no ka ukali ana i na meheu o ke alii Powa a me na Denemaka, aole lakou i kali ma ke poo o ka ululaau a Mahone ma i nalo aku ai, oiai aole i komohia ia lakou ka noonoo ana he mau lua huna ko na enemi ma ia wahi anoano.

 

            Aka hoi, aole he koa i ike ia kona hopo ole, e like me ke alii opio Mukada, ma kona hookele wiwo ole ana i kona lio kaua iloko o keia waoakua ululaau a na powa i nalo emoole ai.

 

            He nui na kahua kaua i lalakila ai oia me ka haaheo nui, a ua hoopio ponoi oia me kona mau lima i ke koa o na koa o na Denemaka, a aole he keiki alii o Irelani e loaa aku kona lua ma ka lehia a me ka makaukau i na mea kaua.

 

            Aka, eia oia ke imi nei i na ilio Denemaka iloko o kela waonahele polikua, oiai na eheu o ka po e hohola ana i kona mau eheu hoanoano maluna o ke awawa o Kinikora.

 

            O keia wahi a na powa i nalowale koke ai, ua kaulana a puni o Irelani, o ke Awawa o ke Kupua Eleele, a ua hooiaio ia hoi, he wahi o na uhane lapu o ka po a me ka hoopahaohao.  Ma keia wahi i nalo emoole ai ka enemi mai na maka aku o ka poe e imi ana, a ike ole ia hoi na moali o ko lakou mau kapuai.

 

            He hapalua hora mahope iho o ka haawi ia ana aku o ka olelo kauoha e ka Moi, he elima tausani ka nui o na kanaka i hoouna ia e huli iloko o keia ululaau pahaohao a me kona mau awawa, no ka imi ana i na meheu o na powa, aka, aole he mau moali no lakou.

 

            Nolaila, i ka wa a ke kupua o ke awawa e hohola ana i kona koloka eleele maluna o ia wahi, ia wa i huli hoi aku ai ke Keiki Alii Mukada i ka halealli o Kinikora, e hoike aku i ka lono i ka Moi no ka nalohia ana o na powa a me na Denemaka me ka emoole ma ke Awawa o ke Kupua Eleele, me ka nalowale pu ana o ke koa Mahone a me kona ukali; ua make paha laua a i ole, ua lawe pio ia paha e na powa.

 

           

            I ka lohe ana o ka Moi Beriana i keia lono mai kana keiki mai, he mea e kona hikilele, a pane mai la :  Mao kuu pahikaua nei, he mea ano e a kupaianaha ke pakele aku na enemi ino mai ka lima aku o ko'u mau puali koa kiai mau, mai na alahele a me na oioina ae a lakou e kiai ana me ka makaala.  Ihea i nalowale ai lakou mai ia oe aku, e Mukada.

 

            Oiai makou e hahai ana mahope o ke koa Mahone a me kona ukali, me ka mama i hiki i ko makou mau lio ke lawe ia makou, a ia makou i hoea ai ma ke Awawa o ke Kupua Eleele, ua nalowale koke iho la lakou me ka ike ole ia.

 

            Ua imi aku anei oe mahope o lakou iloko oia awawa? wahi a Beriana, me kona mau maka kuoo imua o kana keiki.

 

            Ua hamau iho la nae kana keiki me ka pane leo ole.

 

            Haeha keia e Mukada, i pane ole m ai ai oe i ka'u ninau? wahi a kona makua alii.   Ua imi aku anei oe i na pio ma ke Awawa o ke Kupua Eleele?

 

            E ka Makua, wahi a kana keiki, aole au i manao he mea hiki i na pio ke pee ma keia wahi.  A ua ike no hoi oe, aole he mea kino i hehi kona mau kapuai maloko o kela--

 

            He mea ano e keia, wahi a kona makua, iaia i alawa ae ai me na maka hulili o ka huhu i ka poe e noho ana a puni ia,  E lawe mai i kuu-pahikaua a me ka palekaua, a me kuu lio a me na kanaka he haneri o ko kakou mau kanaka koa i wae ia.  I kanalima mau kanaka na lakou e hali na ku@kui lamalama, a e hele aku kakou ano no keia awawa hoanoano.  Ke hoole nei au, aole o ke kupua eleele wale no ko laila, aka, e loaa aku ia kakou he mea e.  E kau koke ae oukou ma na lio a e holo aku ano, aole hoi e ukali mai kekahi mea hohe wale ia'u.

 

            Ia wa i oili aku ai o Beriana mailoko 'ku o ke keena ahaaina, i ukal@ia e ke Keiki Alii Mukada a me na alii, na kaukaualii a me ka poe a pau i lohe @ ka olelo kuahaua alii.

 

            I ke Awawa o ke Kupua Eleele, oia ka leo kala i hohola ae maloko o na paia o ka halealii, oiai ka Moi Beriana ma ke poo o ka huakai o kona mau kanaka wae.

 

            Iloko o ka ululaau e waiho meha ana, lakou i komo aku ai me na kukui lama e owela ana ia loko op ke ana o ke kupua, a iho aku la lakou ilalo o ka ulunahele kuhoho, kahi o ke koa opio a me kona ukali i komohia ai iloko o ka poino.

 

            E haawi mai ia'u i kekahi kukui, wahi a ka Moi hopo ole, iaia e k@moe ana i kona ala iloko o ka pouli aaki o ke awawa anoano o ke kupua.

 

            E kuu makua, wahi a Mukada, ke nonoi haahaa aku nei au ia oe, e ae mai ia'u owau pu me @e.

 

            E malama i kou kuluna, e hiki anei i ka mea kino wailua ke alai a keakea i ke ala? wahi a Beriana i pane mai ai.  E alakai'ku no au ia kakou ilalo o keia awawa.

 

            Ke ike nei au i ka uiuiki o ka malamalama o ke kukui ilalo o keia wahi e kuu makua, wahi a Mukada.

 

            E hookolo aku malaila, wahi a Beriana.  A nolaila, hou ae @a oia i na kui i ka opi aoao o kona lio a iho aku ia.

 

            I ka wa a ka Moi Beriana a me kona mau ukali e iho ana ilalo o ke awawa, e owaka mai ana ka malamalama o ke ahi ilalo o ke awawa, aka, ia lakou i hiki ai ilalo ma kapa o kekahi kahawai akea, aia hoi, he pouli pu wale no me ke anoano, aole he mau ula ahi i ike ia, koe wale no ka malamalama mai ka lakou mau kukui a me ka nakeke a ka lakou mau mea kaua.

 

            Ku iho la ka Moi a me ka huakai ma kae o keia kahawai, a ninau aku la, He hohonu anei ka wai o ke kahawai?  Ke manao nei au, aia lakou ma kela aoao kahi i pee ai, no ka mea, ua ike au i ka @ o ke ahi ia kakou i iho mai nei.  Aole he opu malumalu no lakou e pee iho ai ma keia kapa o ke kahawai.                                                  Aole i pau.

 

            Na Kanawai o ke Ola Kino.

 

Hoomakaukau ia Hawaii o ke Kauoha a ka Ahaolelo o 1878, ma o ko lakou Komiie la ka Hou. W.M. Gibson, Hon. W. R. Castle, a me His Ex. J. @. Kapena.

 

HELU 11.

 

NA KAHUA O KA OIHANA LAPAAU.

 

            O na ano mai a pau o ke kanaka, ua ulu ae mailoko o ke kumu nui hookahi, o ka holo like ole o ke koko maloko o ke kino holookoa, a i kau wahi paha o ke kino, ua makalii kekahi manawa, e laa me ke poo o ke pine:  O ka hui o ka niho, a o ke poo paha, no ke ano e o ke aa e pili ana, a o ke kumu o ke ola maikai, oia no ka hooholo like o ke koko ma kela a me keia wahi o ke kino.

 

            O ka hoohalike i ka hooholo ana o ke keko, oia ka mea nui ma ka oihana lapaau, i mea e hoopau ai i na mai a e hoola ai ke kino ; ina ua wikiwiki kupono ole ka hooholo ana, e laa me ka pehu, e hoemiia ; a ina ua lohi, e laa me ke anu a me ka haukeke, e hoomahuahua ia ka hooholo ana. Penei:  Ina ua wela ke kauwahi o ke kino i ka fiva, o ke kumu oia mea no ka nui kupono ole o ke koko e holo mau ana me ka wikiwiki ma ia wahi ; nolaila, e hoopau ia hooholo nui ana o ke koko ma ka hoauau malie ana me ka wai huihui, nana e hoololohi ae i ke koko, a ola iho la ke kanaka, no ka mea, ua pau ka fiva.

 

            Ina he anu na wawae, eia ke kumu, no ka holo ole o ke koko malaila, a e emi ana kona mehana kupono, a nolaila, e hookomo na wawae iloko o ka wai mehana, ka mea nana e hoomahanahana i ke koko, malaila e kokua ai ka hooholo ikaika ana o ke koko, a maikai iho la.

 

            Ina oe e hoomahanahana i kahi anu, e hoomaalili i kahi o ke kino i wela i ka fiva, alaila, e hoola oe i na mai a pau i ulu mai no ka huihui loa a no ka wela loa paha.

 

            Eia kekahi ano mai, ina i mahuahua ke koko o ke aa nui, i holo a ma kahi haiki o ke kino, e laa me ka maka, a o ka lolo paha.  Ua kap@ia keia mai, he lolo wela, a he make koke ka hopena ke ole e loaa ka oluolu ; a i ole e oluolu ka maka, he makapo ka hopena.  O ka mea e loaa koke ai i ka oluolu no ia ano mai, e hoopoho i ke kanaka mai maluna o ka noho a o ka noho a o ka hela moe paha, e hou i kekahi aa koko ma ka lima, a e hookahe ia ke koko a kokoke e maule, alaila, ua pau ka pilikia no ia hora, @ ina e malama pono ia ma ia hope ae, o ke ola no ia o ke kanaka, no ka mea, ua hoemiia ke koko maloko o ke kino e like me ka nui i hookaheia, a no ia hoemi ana ma kahi o ka mai i hoopiha pono ole ia hoi me ke koko, nolaila ua hooholo pono ia ke koko maloko o ke kino.  A ina i maule loa ke kanaka mamuli oia hookahe ia ana o ke koko, alaila ua pau loa ka holo ana o ke koko ma kahi o ka mai, a ua hoomaha ia wahi no ia manawa.  Aka, ina i mai kekahi wahi o ke kino no ka nui kupono ole o ke koko iloko o na aa koko liilii, aole o na aa nui ; alaila, aole he ulaula e like me na aa nui, no ka mea, o ke koko o na aa liilii, he uliuli, e like me ka mea i kui ia, a i ole ia, ua nele i ke koko ole, e like me ka haikea o ke anu, aia hoi aole o ka hui oioi o ke koko o na aa nui e hooholo ana, aka, o ke kaumaha a me ka eha mau o ke koko o na aa liilii, e hele lohi ana, a e oki loa ana paha o ka holo.

 

            Aka hoi, ina he hui oioi a ina he eha kaumaha paha, hookahi no kumu, o ka nui kupono ole o ke koko malaila ; a ina ma ka lapaau ana ua hoolaweia ke koko mai kahi mai ae a hemo loa, a laa me na moo omo koko, a ma ka hookaawale ana paha mai kahi mai a i kahi mai ole, aka, ma ia mau hana ana ua loaa ka oluolu.  A o ka makeke i kapiliia mawaho o kahi eha maloko, ua hoolawe ia ke koko a i ka ili, a o ka oluolu koke iho la no ia.

 

            Aka, o ka hoopau eha, ka hoopuehu mai, a e hoola ana i ke kino ma ka hoolawe ana i ke koko mai kahi i loaa i ka mai, oiai he hoola koki, he mea hemahema i kekahi manawa ka hana ana e like pela ; nolaila, e nana kakou i @a ano laau e hookomo ia maloko o ke kanaka, i kapaia na laau lapaau e loaa ai ke ola kino ma ke ano okoa ae, aole ma ka hikiwawe e like me ka hooponopono koko ana, aka, e oi aku ana ka paa o ke ola kino, aole e loohia i ka pilikia ma ka lawelawe ana.

 

            Oiai ua makemake e hoemi i ke koko ma kahi eha, nolaila, e hoemi i na ano wai a pau iloko o ke kino holookoa, malaila hoi e hoemi ia ai ke koko no ka mea, o keia mau ano wai a pau o ke kino, noloko mai no ia o ke koko.  Ina-he mai hehe e kokoke ana e poha, he mea eha nui ia ; aia a o ia, a puka ka palahehe, oluolu koki iho la ka eha ; ina o kela a me keia ano eha o ka opu, a hoohainu i kekahi laau naha, e laa 2 a 3 paha puna nui o ka aila koli, a 2 a 3 paha puna nui o ka paakai inu i hooheheeia iloko o ka wai, alaila, iloko o kekahi mau hora e hemo ae he mau paona o na ano wai mai ka opu ae, a i ka nui o na manawa ua loaa koke ka oluolu.  A i kekahi manawa e loaa koke no ka oluolu mamuli o ka hahano ana, no ka mea, mamuli o ka hahano e kemo koke na ano wai o ka opu, he lohi ka paakai a o ka aila paha.

 

OLELO HOOLAHA.

 

E. O. HALL & SON.

(E.O. HOLO MA.)

 

NA MEA KUAI I NA MEA MAHIAI, Na Lole, Na Pena, Na Aila, a me

 

Na ano Lako e ae a pau he lehulehu wale.

            846                  Kiho o Alanai Papu me Moi                                       1y

 

He Nui Anei Kou Makemake i na

Mekini Humuhumu Lole?

 

Ina pela, alaila, e kipa mai no ma ka Halekuai

 

-:o:-

 

KAKELA A ME KUKE.

 

A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ano MEKINI a WHEELER a me WILSON, mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai o ka mea hookahi.

Ka MEKINI a SINGER,

ma ke $50 pakahi, a me ke ano

MEKINI a WILCOX me GIBBS,

ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai.

 

            I mea e pau ai ko oukou kanalua e na Makamaka no ke kupono o keia mau ano Mekini, e naue mai no me ke kuihe ole, a e ike no oukou iho.                                                                                              862 tf

 

Kauka O. S. Cummings, M. D.

HOMEOPATIKA.

Oia ke Kauka i kamaaina mua ia oukou e na kanaka Hawaii ma ka inoa,

"KULU WAI LIILII"

Ua hoi mai nei oia, a e pahola hou mai ana oia i kona akamai lapaau ia kakou.  Aia kona Keena Lapaau a me kona wahi noho i keia wa ma kahi o Mr. Wm. G. Irwin, ma ke kihi o na alanui Papu a me Beretania, ma keia aoao aku o ka luakini o Kaukeano.                                                                                                                            888 tf

 

ANO NO I LOAA MAI NEI!          

Na Kaa Lio Holo Lealea!

 

Na Kaa Lawe Ohua a me na kaa holo palua, mau mea hoikeike aku, mai ka Hale Hana Kaa mai o ka Hui o Cortland ma Nu Ioka.                                                                DILLINGHAM & CO.,

                        876 tf                          Na Agena kuai ma Hawaii nei.

 

OLELO PAPA.

E IKE na mea a pau mai Hawaii o Keawe a Kauai o Mano, mai hoaie mai oukou i kuu wahine mare ia Marie Pueueu, ina o ka mea a mau mea paha nana e hoaie mai iaia, maluna no o oukou ia poho, no ka mea, aole loa au e hookaa ana ia mau aie, nolaila, he mea pono ke hoolohe i keia o pilikia auanei.                                                   K PUEUEU.

            Peleula, Honolulu Iune 25, 1879.                                                                                                                               917 @

 

KE papa ia aku nei na kanaka a pau aole e komohewa a lawe wale a hoopoino i na mea ulu, a kukulu wale a hookuu wale paha i na holoholona a komohewa paha ma ke ano e a'e maluna o na aina ponoi a me @a aina i hoolimalima ia e ka Hui Mahiko o Waihee, Maui.  O ka mea hookuli i keia hoopii koke ia no e like me na Kanawai o ka Aina, nolaila o ka hoolohe oa ka pono o pilikia auanei.                                                                                                                   JAMES MAKEE & CO.

            Waihee, Maui, Sept 7, 1878.                                                                                                                                       910 6m 933

 

AINA KUAI A HOOLIMALIMA.

HE Kanalima Kumamaono eka aina ma Iwilei.  (Makai iho o ka Halepaahao.)  He Loko I-a, Aina Kalo, Aina kau Paakai, aina kula a me ke kai.  A me kekahi mau eka aina ma Peleula, he aina kalo, aina kula a me ke kai.  He oluolu ke kuai ana.  E ninau ia                                                                                  J. H. CONEY, (Koni).

            Honolulu,                                                                                                                                                                                865 tf

 

HOOLAHA NO HALAWA.

KE papa aku nei au i na kanaka a pau, aole e alualu a pepehi i na Pipi ahiu hao ole e hele ana ma ke kuia a me ke kuahiwi o Halawa, o hoopiiia lakou ma ke kanawai, oiai, owau wale no ka mea nana keia mau bipi.

                                                                                                                                                J I DOWSETT, Kimo Pelekane.

            Honolulu, Iulai 2, 1879.                                                                                                                                                          913 3m

 

KO BIHOPA MA

BANAKO MALAMA DALA!

E MALAMA NO MAUA I KE DALA O na kanaka maloko o ka Banako, penei:

            Ina hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala $@00 a emi mai paha, alaila, e uku mana i eono hapahaaeri ukupanee makahiki, mai ka la o ka lawe ana mai a hiki i ka ia o kona ohi ana, ke waihoia ke dala hoomoe i ekolu malama a keu paha.  Aole ukupanee e helu ia no ka hakina o ke dala hookahi, aole no hoi no ka hapa malama.

            Ina ohi koke oia i kana dala, aole i hala na malama ekola aole ukupaneea.

            Ina i manao ke kanaka e ohi i kana dala, e pono ke hoike e mai oia ma ka Banako i kona manao ohi i kanakolu ia mamua o kona ohi ana, a o kana B@@e kekahi ke laweia mai.

            Ma ke kikoo wale no a ka mea dala e haawi ai i kana, a o ka Buke kekahi ke laweia mai.

            Ma ka ia mua o Sep@emeba i keia makahiki a i keia, @ houluulu ai i ke dala, a e huipoia ka ukupanee me ke kumupaa o na dala i hoomoeia no na malama ekolu a keu, a mahuahua, ke kumupaa e loaa i ka ukupanee.

            Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300, alaila, hooholo pu ka olelo.

            K weheia ka Hale Banako i na ia hana a pau.

                        851 tf                                                                                                                                                              BISHOP & Co.

 

A. MoWAYNE,

HALE KU AI LAAU LAPAAU, A ME NA WAIALA o na ano a pau, me na SOPA ALA o na ano he nui wale.  Ma ke kihi o Alanui Papu me Ka@pa.

                                                                                    840 ly

 

DR. RODGERS,

-OIA O-

KAUKA LOKEKE.

UA hoo@ee ae nei i kona keena oihana mai ka hale ae o Ail@ @ a Monikahaae a Hoko o ka Hale Mu, keia @ Alanui Papa.

            Ma keia hope e hoomakukau ana ke Kauka i kona mau Laau ponoi a @@ aku i ka poe kii mai.

            O kona hale noho, ana no ma ka pa o ka Hotele Hawaii, ma kahi i noho mua ai.                              @ tf

 

E. STREHZ,

(AILUENE.)

 

MALAILA E LOAA AI NA ANO LAAU A pau; a me na wai hoomaemae o keia a me keia ano.  E hamama mau ana ka ipuka ma na po Poaono a pau.  Ma ke kihi o alanui Papa a me Hotele, ma Monikahaae.                              (845 1y)

 

OKI MARE.

 

A UHEA oukou e ko'u mau makamaka mai Kehala a Hamakua, mai Kona Akau a Kau.  E hele ana au ma ke Kau J@ @ Waimea Hoko o @ ilolo no oukou, a lua na makemake oukou @ loaa ka palapala Oki Mare, e palapala mai ia @, e @ ia'u i ka eku me @ mea a pau e pi'i pa ana, no ka mea, @ haahaa ka aku i keia manawa.                                                                            D. H. HITCHCOCK.

            @, Iune 1@, 1879                                                                                          @@@

 

MAIKAI KA HOI KA PAPA!

-A ME-

KALAAU O KOU HALE!

NO HEA LA?

KAI NO HOI NO KAHI O

 

WAILA MA!

 

Nana aku no hoi ia la

            Ohi ka Io o ka Laau o Makawao

                        I ka ua mea hoi o ka nani o

 

Na PAPA!  Na PAPA !!

 

-A ME-

 

NA PONO KUKULU HALE

 

O NA ANO NO A PAU.

 

---

 

Aia ma ke kihi o na

 

ALANUI PAPU me MOIWAHINE!

 

HONOLULU

 

MALAILA E LOAA AI

           

            E LIKE me ka MAKEMAKE

 

- NO KE -

 

KUMUKUAI MAKEPONO LOA!

 

------

 

PAPA, PAPA, PAPA,

 

Na Papa Huluhulu,

 

            Na Papa Manoanoa,

                       

                        Na Papa i kahiia,

 

                        Na Papa Kepa,

 

            Papa Hole Keokeo,

 

Papa Hole Ulaula.

 

--------

 

NA LAAU, NA LAAU

 

Na Kua,

            Na Kaola,

                        Na Aaho,

                                    Ma Moli

                                                Na Peapea,

 

Pine Huluhulu,

 

                        Pine i Kahiia.

 

NA Papa a me na Laau Ulaula!

 

            Pili ulaula,

            Pili Keokeo,

            Pani Puka,

 

                        Pani Puka Aniani,

                        Ipuka Aniani,

                        Puka Olepelepe.

 

-------

 

PENA O NA ANO A PAU

 

Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui,

 

            Aila Pena,

                       

                        Aila Hoomaloo,

 

                                    Wanili, Pale.

 

NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO!

 

            Na Ami Puka Hale.

 

                        Na Ami Puka P@.

 

                                                ANIANI!

 

Pepa Hale a me na Lihilihi

 

E LOAA NO MALAILA.

 

PAAKAI HELU I O KAKAAKO me PUULOA

 

            No ke DALA KUIKE, e loaa no na mea a pau i haiia ae la, no ke Kumukuai Emi loa @ O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau e loaa'ku ana ia lakou, e hooko koke ia @ ia me ka lawa pono.

 

E Kipa Nui Ilaila, i ike i  ka Oiaio

                                                                                                @@