Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 33, 16 August 1879 — Nuhou o ko na Aina e KA PIO NUI ANA O KA POE ZULU! Kulanalana ka Moi Ketewalo! ONIPAA NA MAIUU O KA LIONA. [ARTICLE]

Nuhou o ko na Aina e

KA PIO NUI ANA O KA POE ZULU!

Kulanalana ka Moi Ketewalo!

ONIPAA NA MAIUU O KA LIONA.

Ala ke ku ana tnai o ka moko TF. H. , Almy a me ka mokuahi A"WanakauhaU o ; Aikane mai Kapalakiko mai, ua loaa mai . ia makou na mea hou o rra aina e, a ka ; makou e pahola aku nei no k& pono o ko , makou poe heluhelu. , Na lanakila o ka poe Beritania. Ma ka la 4 o lulai, he 1000 mai Oape Taona mai e oielo ana : Ma ka la 2 o lulai u& hiki aku ke KeneU Wo!ese ma ka Papu o Dunafoda ; a ua haawii pio aku na Zulu he ehiku hanen iaia, a me ehiku haoen pipi. Ua hiki aku kekahi hoike i ke Aupuui mai Natjla mai e olelo ana, ua hiki aku ka | Pualikoa Beritania ma Ulunadi mahope iho 0 kekahi mau kaua iiilis ana, a ua pepehna | kekihi mnu Zulu ma ia mau kaua, A ua | ikeia ua puhiia i ke ahi e na Zuiu na kauI hale o ka Moi Ketewaio a me kekahi mau i kauhale e ae e hoopum mai una. | Kuikahi me ka Moi Zulu. Ua hoike ae ka Nupepa Manawa o Lai dana ; Ma ka Hale o na Haku ua hoike ae | ke aupuni, o ka Haku Kelemefoda, ua hana | ae oia i kuikahi me ka Moi Ketewaio e ae ! like laua e haawi aku o Kelemefoda i ka Moi i hookahi tausani pu Kaifela aole ma ke ano e haawi aku na Zulu i ba lakou mau pu. Ua te!egarapa ia mai kekahi olelo mai a i Kenela Kereloka e olelo ana, he ewalu mau alii o na Zu!u a me ko lakou mau ukah ua hoounaia aku ma ke ano e haawi pio aku. Ua hoike ae na kiu o loane Dana, o na Kauhale i h«opioia e ka Haku Kelemafoda oia ke Kahua o na hana o ka poe Zulu. Ua hoike mua ia ae, e hele aku ana ka Moi Ketewaio ma kekahi wahi nahelehele mamao aku, a he mea maopopo e hoole ana kona puali koa aole e hahai aku mahope ona ke hana oia pela. Ua hooweliweli aku ka ohana Amatonaga i ka poe ZuJ.u*a o na hiohiona o ka Moi Ketewaio ua ulumahiehie. O makou ma kahi hoomoana, ka poe ī haawi pio aku, he 1,200 poe Zulu. O ka mana o ka poe Zulu, ua nahaha liilii a ua lilo i mea ole. A ua hoopio ia aku i kela a me keia hora. Ke Pio Nui o Ka Poe Zulu. Ua olelo ia, he hoike na ke aupuni ua hoopio aku ka Haku Kelemefoda i na Zulu, me ka hoopilikia ana me kekahi poino nui. Ua hoauhee nui īa'ku na Zulu ma ke ki pu~ ikaika ana mai a ka poe Beritaniu ia lakou 1 hiki aku ai ma kahi he kanaono iwilei mai kahi hoomoana mai o ka poe Beritania, E hoike mai ana kekahi lono ano nui, ua lele kaua ino mai na Zulu mahope mai o kahi e ku laina ana na koa Beritania, a ua ike ia aku lakou e hookokoke mai ana, 1 ko lakou iele kaua ana mai ma ka aoaa hema o na Beritania, aole i ikaika loa, He nui loa ka poino o ka poe Zulu. O ke kiekie loa 1,500. E waiho mokaki ana na poe make a puni kahi hoomoana o ka poe Beritania. He mau lono ano nui mai Aferika Hema mai, e olelo ana. 1 ka wa i komo aku ai na puaii koa Beritania ma Ulunadi, ua loaa ia lakou na waiwai nui i lawe ia'ku i kekahi kauhale hou i kukulu ia e ka Moi Kelawaio i kn wa i pau ai ke kaua mn kahi he 15 mile ma ka akau aku o Ulunadi, a ua hookokoke aku lakou malaila ma kekahi wahi kahawa* ololi. Aia me ka Moi Ketawaio kekahi o kona m»u puali koa nui, ma ke ano, he mau koa kiai. Mh ka Hale o ka poe i kohoia ua hoike ae ke aupuni i ka loaa ana mai o ke telegarama mai Ctpe Taona mai ma ka la 8 o lulai, e ho'ke ana, ua noho no ka Haku Kelemefoda ma kahi hoomoana a hiki i ka auina ia o ka la 3 o lulai, e kali ana ī ka haawi pio ia mai o ka pu kuniahi a me na pu raifela 1000 i lawe pio ia e ka poe Zulu mn Isanadu!a. No kn hiki ole aua mai o keia mau mea kaua, ua nee aku oia imua, a ua lele kaua ia mai e na poe Zulu he 5,000 ma kekahi aina akea, o keia ka poe i auhee malalo o na kipu nui ana a ka poe koa Beritmia. Ua ieie aku la ka Haku Ke!emetoda maluna o na Zulu, a ua poino he 800 o lakou ; a ua hana ino nku oia ia Ulunadi. He umi o ka : poe Beritania i make, a he 53 poe ī hoehaia. ] Ua hoouka ia kekahi kaua ma ka la 4 o lulai. Ua hoomahuahua mau ia ka poe Zulu m*i ka umi tausani a hiki i ka 20,000 me ka hoopuni ana i na puali koa Beritania, ka poe e ku ana ma ke ano huinaha hakahaka. Ua hoopuni ae ka poe Zulu i na aoao a j pau eha o ka huinaha. Mahope iho o ka j nahaha ana o ka poe Zulu ma ke kipu aoa | mai a ka poe Beritania, ua uhai la aku la- j kou me ka luku nui ta. O ka Haku Kale- ī mefoda ua puhi aku i ke ahi. a ua hanaino j aku i na kiuht»le hoahu lako kaua o ka poe j Zuiu, a ua hoi mai oia ma kihi hoomoana ; ma ia ahiahi no. i He Lono mai ka Haku Ka!emefoda m»i. j Ua hoike ae kekahi telegarama mai ka i Haku Ka!emefodi mai aole i haule na ma- 1 oao o ka Moi Kelewaio no ka hoi ana mai : o ka pu kunuhi. a me kekahi mau mea e ; ae wale no, aka. no ka hoopoino i« aoa ke* kahi o n* poe kii wai. Ua hoihoi hou aku nei au i ns pipi ana i hoouoa mat ai, a ua kauoha aku au i ke kto e iawe ia mai ma ka ho o Col. Bute!a. O keia ke kumu a ka puaii koa Zulu i nee ; aku ai imua e hoikeike ia ia īho. Ma ke kakahiaka nui o ka ta 4 o lulai, ma ; ka hora 6 : 15 minute. ua a-e aku ka mahele koa o Kenela Nudegate a me ke kalaonu koa o KeaaU Wahie oo lakou ka hui-

ii* i hiki »ku i ka 4,000 pnw Barojw & me kekahi poe kupa o k-a atni 1.00?> iT5e na pa kuniahi he 12 a me elua ma-i pi k*ni (ehu* khu (g«tl»og) raa keh o*o c> k« muliwu UmooJi»j. Ua hiki āku kipi» poah koa ma kekahi kwiana maikai ma na o Eradfiwego a me Utuns>di k* hora S: 30 oia kakab;ak« no. i Ua ike ia aku ka p»iafi k»ja Zolu e ie!e iho ana i ko lakou wahi hoomoana īa ; po ma ks hora ehiko me k* hspa o ke k#- ; kahiaka. Ua hoomaka koke iho la ke kaua ans f me kekahi mau kanaka holo lio mahope iho. Ma ka hora 9 pono», le-e nui afcu lt m Zulu maluoa oka poe B-ritani». Ma ka h0m9:30 m;nute. ua <*no kuanhna ka ka enemi (poe Zalu,) a o k* poe Berita>i!3 me iva ihe, i ukali ia e ke koena o ka poe kaua lio, ua lefe aka la malona o lakou me ka hoauhee nui ana. Ua no.ke ae na poe pio. ua ike maki ae no ka Moi Ketewaio » keia hoouka kaua «m ma n» k-iu* hale kokoke mai ma kah* i h>o;ktt ai ke kaua. He tnau Lono hope mai. Ua hoike «e na poe pt<» Zuiu he umiku-' mamalua mnu r?gimana ko?», nona Wa hmni he 20,000 kanaka t hut pu «na ke k^ua. Ua hoike ae ka Haku Kalemefoda tka poino o ka poe Zuiu T aoie e emi iho nulalo oke tausani kanaka. U.\ puhi ia o Ulunadi i ke ahi. Oke kupaa ana oko kakou mau puaii koa, he mea kupamha loa ia i ike la ma ke kaua ikaika ana mai o kela aoao. Oko makou wahi hoomoan* i hoomakiukau ia me na mea pale aku, aia malalo o ka inalama ana a na koa Europa 900 a me 260 poe kupa. Ua hooweliweli ne kekahi o na puali koa Zulu ika lele kaua aku maluna o lakou. . ■ . He nui na poe Zulu i haawi pio aku mahope iho oka hoouka kaua ana. li komo nui mai ana lakou ma ka Uina koa oke Kenela Keriloka. O ka pahikaua a ke Keiki Alii Lui Sa~ polina ī make ai ma ka aina Zulu, ua haawi ia aku e ka elele mai ka Moi Kelewaio inai \ ka luna koa o nt Beritania. l\loku lii | Ua loaa mai kekahi lohe mai Hahfax mai, j e olelo ana n» ka ili ana o kekahi moku ma J ka inokupuni o Sable. Ma ka Poalima oia | ka la 11 o lulai, ua hoomaka aku ka paa ! ana o ka moana me ka ohu a hiki i ka la j pule, Ike ahiahi Po\ono, oii ka hora S, j ua manao ke Kapena. aia oia ma ka hikina | oka mokupuni he 25 la mile k* kaawale, j aka,ia manawa, ua ili aku ia k;v moku ma-1 luna o kekahi kapakahak-ii mokupuni, j oia ka aoao Hikina oUm (nokupuni he 15 j mile ke kaiw.ile m;ti k»hi noho mti o ke | Kiaaina McDonald. * j O kekahi mau waiwai o ka moku e lana i mokaki ana ma ke kai, ua hoipakeleia, om j hoi he waiu p.ia, a me kek.ihi mau pono mea ai e ae, a o kekahi he 70 mau pipi. Ma ka hora 6 o ke kukahiaka nui Poakahi, ua poholo īho la ka inoku i ke one. £iwa [ kapuai ka hohonu o ka wai mahope, eiwa | kapuai ma ke keena Enekini, a he eono roa ka puka, a e ulupa ana ke kai i ka moku holookoa. Hoopai Kupono. Ua hookau la ka hoopai weliweli nialuna o kekahi kanaka ma ka inokuaina o Georegia, no kona hoao ana e pue tne ka hma | ikaika i kekahi knikamahme opiopio, ua hopu ia oia a waiho ia ma ka lima o na makai a i Kekahi la ae ua kii la me ka h«na j īkaika e na makamnka o ua kaikamahine } nei, ua lawe H a un ii ia iluna a make loa. :