Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 35, 30 August 1879 — Page 1

Page PDF (1.52 MB)

This text was transcribed by:  L. A. Marchildon
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE IXIII. HELU 35.}      POANO, AUGATE 30, 1879.           {NA HELU A PAU 926.

 

KA NUPEPA

 

Kuokoa me ke Au Okoa

 

I HUHA.

 

NA OLELO HOOLAHA:--O na Olelo Hoolaha he 10 laina kakau lima, he Hookahi Dala no ka puka mua ana; elua paka ana, he $1.50; no hookahi mahina, he $2.00.

 

NA KANIKAU A ME NA MELE:--He 10 Keneta ka uku no ka lalani hookahi, ua like me $1.—no 10 lalani.

 

HOOLAHA MAU:--E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai la aku a kekahi pule ae.

 

            E hoomanao e na lehulehu, aole e hoopukaia kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mele, ke ole e hookaa mua ia mai ka uku.

 

KA MOOLELO O

 

BERIANA KA WIWO OLE

 

--A ME—

 

MAHONE KE KOA:

 

MOKUNA VIII.

 

UA ano hoopihoihoi makau ia au e ka makua, aka, ua hoike ia mai ia'u, e halawai ana au me na popilikia; aka, aole au i kanalua no ka imi ana e hookoia kou makemake.

            Pololei ka pane ana, e ke koa opie. Ma ka inoa hea i kamaaina ai oe ma Glen Mama?

            O Mahone o ka Hapa, e ka makua.

            Maikai, e Mahone ka hopo ole—ke pa-e nei ia inoa me ka nanahe i ko'u pepeiao, a pela mau aku—e ukali mai anei oe ia'u ano i keia ana au i hoike mai nei?

            E ukali aku no au ma na wahi a pau a kuu haku maikai e alakai ai, wahi a ke koa Mahone me ke kuoo.

            Kilakila kau pane ana, e Mahone. O oe pu anei kekahi e Donala.

            Ia Beriana i ninau ai, haliu ae la oia ia Donala, oiai hoi oia e naka ana me ka haalulu no ka makau, e kaukau ana hoi me na hua pule i kokua nona mai na uhane lapu mai o ke awawa eleele.

            E ka Moi kiekie, wahi a Donala, E—e—e haliu kue aku no au ina he iwakalua Denemaka i aahu ia me na kapa kila ma kau kauoha, a make hoi me ka oiaio no ke kokua ana ia oe mai kou mau eneini mai, a—a—aka—

            Aka, ua hopohopo oe ke paio aku i ke Kupua Eleele o ke awawa, wahi a ka Moi me ka mino aka. Mao Sana Paterika la, he mea kupono ole ka ahewa ana aku ia oe, oiai, i ka wa a ko'u mau koa kiai i auhee ai, ua like kakou me na manu koraka ka puhee wale, i ka lohe ana i ka leo o ke kupua eleele; aka, o oe he mau ami ikaika kou a he hopo ole imua o na mea kino ole.

            Aole au e wiwo i na mea kino ole e ka Moi, wahi a Donala, a e like me ko'u ano a me ko'u kulana, pela auanei imua o na Denemaka a me na kanaka powa, no ka mea he mau enemi kino maoli lakou, aka, ke kanalua nei au no na lapu o kela ao.

            Ua pono e Donala, wahi a ka Moi. E noho oe ma keia wahi me ke kiai ana i keia ala no ka hoi hou ana mai o na enemi ma keia wahi, e imi i malumalu no lakou ilalo o keia wahi. E lawe i keia, a i halawai oe me na enemi he nui loa, e pupuhi i ekolu puhi ana, a e loaa ia oe he kokua. E ukali mai ia'u e ke koa opio.

            E haalele ia ana anei owau wale no ma keia wahi?, wahi a Donala ia Mahone. Ina i ike mua au i keia, ina la ua oki mua au i ko'u alelo, i hiki ole ai ia'u ke pane aku i kekahi olelo i ke kupua o keia awawa.

            Mai hoonaaupo ia oe iho e Donala, wahi a Mahone, iaia i ukuli aku ai mahope o ka Moi. E hoomanao, maluna o kou makaala na paulele ana he nui no keia po, e kiai i ke ala me ka makaala.

            Unuhi ae la ke koa opio i kana pahikaua, a holo aku la ma kona lio me ka Moi Beriana.

            E kiai i ke ala! wahi a Donala iaia iho. E ka virigina Hemoieie, e kiai mai ia'u mai waena ae o na uhane i kiola ia ilalo nei.

            Iloko o ka meha a me ka aaki o ka pouli i holo aku ai ka Moi a me ke koa opio iloko o ke awawa ilalo o ka ululaau, me ko laua haka ana hoi, me he la, ua ike a lohe laua i kekahi mea no ke Kupua Eleele.

            Ua maopopo anei ia oe ka ipuka o ke ana e ka opio, wahi a ka Moi i ninau aku ai, ia laua i hiki ai i kahi o ka pohaku i haule ai, ilalo o ke awawa.

            Ua pulou ia au a paa, i ka wa o'u i alako ia ai iloko olaila e ka makua; aka, me he mea ala, eia paha ma keia wahi ka ipuka o keia ana.

            I ke koa opio e kamailio ana, ua hoohele loa aku la oia i kona lio iwaena o kekahi mau laau opiopio e ulu ana ma kapa o ke ala, me ka palepale ana ae i na lala laau me kana pahikaua.

            E ka makua, ua loaa ia'u ka ipuka, wahi ana i kahea mai ai. Maanei mai, a e komo aku no kaua ano.

            Emoole, ku ana ka Moi Beriana ma kona aoao. A imua ponoi o laua, ka ipuka e komo ai iloko o ke ana, i huna ia ae e ka malu o kekahi kipalipali pohaku.

            E ka makua, ke a mai la no ke kukui iloko, wahi a Mahone. E ae mai ia'u, owau mua ke komo iloko o ke ana, wahi a ka Moi.

            Lele iho la oia mai kona lio iho, huki ae la i kena pahikaua a pane aku la ia Mahone e ukali aku mahope ona.

            Ia laua i komo aku ai iloko o ke ana, he mau leo uwa ahiu kai lohe ia aka mai ke poo mai o ka ululaau, i panai pu ia mai me ka nakeke o na pahikaua.

            Ua halawai o Donala me na enemi, wahi a Beriana.

            E ka makua, he mea e ke kupanaha! wahi a ka kakou koa i pane aku ai, iaia i kuhikuhi aku ai i kekahi mea kino ana i ike aku ai ma kekahi aoao o ke ana, o ke Alii Powa keia.

            Ae, he mea kupanaha maoli, wahi a ka Moi, iaia i ku iki iho ai ma ka waha o ke ana, a nana aku la me na maka weli i ka mea kino imua ona. Ua lawe aku ko'u mau koa iaia i ka pa kaua ma Kinikora.

            E Beriana o Tekomona, wahi a ke Alii Powa, ua hoike aku au ia oe mamua, aole he mau paia pohaku paa, o na pa kaua o Kinikora e paa ai au.

            Nolaila, ma o na lani la, na kuu makakila hopo ole nei e hoopaa ia oe, wahi a ka Moi Beriana, iaia i lele aku ai imua o kona enemi me ke kaulua ole.

            Pela pu no hoi ka kakou koa i lele aku ai mahope o kona Moi aloha, aka, mamua ae o ko laua halawai kino pu ana aku me ia, ua puka aku la ke Alii Powa a nalowale koke.

            Iloko oia manawa, ua lohe koke aku la laua i na leo ikuwa ma ka ipuka o ke ana, a haliu hope mai la ka Moi me ke koa opio a halawai pu me ka enemi.

            O na Denemaka! wahi a Mahone. A me na kanaka powa pu! wahi a Beriana.

            E Beriana o Tekomona, eia oe malalo o ko'u mana i keia wa, wahi a ke alii Powa i pane mai ai; aole e hiki i kou poe kanaka Delakasiana ke hoopakele aku ia oe.

                                                                                                            Aole i pau.

 

Na Kanawai o ke Ola Kino.

 

Hoomakaukau la Mamuli o ke Kauoha a ka Ahaolelo o 1878, ma o ko lakou Komite la ka Hon. W. M. Gibson, Hon. W. R. Castle, a me His Ex. J. M. Kapena.

 

HELU 16.

            O kekahi ano o keia mai, he mea mau ka hoi ana maloko i kahi manawa, e like me ko ke ake, ka puu hanawai, a me na wahi kuloko e ae, a e mau aku ana no kekahi mau mahina okoa, aia ka hopena e like me ka nui o kahi i poino, a me ke ano ikaika o ka mea mai—oia hoi kona ikaika kuloko—a me ke ano o na laau lapaau i hoohana ia.

            O kekahi ano o ka lapaau ana i keia mai, oia ka hoopili ana aku i ka welu i pulu i ka wai a me na laau hoopili huihui e ae ma kahi o ka eha, i mau mau ai a houuku mai i ka wela; ka ai ana ina mea ai kupono me ke akahele aole nui loa, a i na manawa kupono, aole e oi aku mamua o elima hora ke kaawale, aka, he hiki no ke hooi aku me ka uuku ana nae, ina e nui mai ka ano nawaliwali; oia ka hooponapono ana ia loko o ka opu no ka hana mau i kela a me keia manawa.

            No na mai kuwaho o keia ano, e laa ka maihehe, ka puho a me kekahi mau ano e ae, e hoomau mau i huihui ai kahi o ka eha, a e ai mahuahua iki ina mea ai maika a ono, a e malama i ka opu aole e ano e mai

Ke Ake.

            Mahope o ka ai ia ana o ka mea ai, ua hoolilo ia i koko a lawe ia'ku la iloko o ke ake no ke kanana ana a hoomaikai; o ka hana a ke ake oia no ka wae ana i ka mea maikai a kapae ae ina mea ino a waiwai ole a hoolei aku; o ke koko i kanana ia, lawe ia aku la iloko o ke akemama mailoko aku o ka puuwai, ilaila e hoomakaukau hou ia mai ai no ka hoolaha ana aku i ka ikaika, ka pumehana me ke ola i ke kino holookoa; nolaila, ina e hooko ole ke ake i kana hana, alaila ua "moe," "molowa" a "kukule" ke ano, a hoomaka mai ke ano omaimai, ano inoino mai ke koko, kaumaha a hakuhaku, e kaumaha pu me ke kino a puni, nalulu mai ke poo, ano lolo, aohe mikimiki a hoihoi, a nele i ka ono o ka ai. O keia mau mea ino a palahehe i hookaawale ia mai ke koko a hoakoakoa ia ma kekahi wahi eke uuku i kapaia he

Puu Au.

 

            O ka hoike ano nui no ka hooko ole o ke ake i kana hana, oia no ka ono ole mai o ka ai, me ke ano hoopapailua; ke noonoo ae ina mea ai ua aneane e hoomaka e luai. O ka mea mua loa ma keia mea, oia no ka waiho ana na ke oia kino no e hana nona iho, me ka ai ole i kekahi mea a hiki i ka hoi hou ana mai o ka ono i ka ai, me ka hoopumehana mau i na manawa a pau. Ina he makemake loa e ola koke, alaila e hele iwaho e hooikaika ai i ke kino mai kakahiaka a ahiahi; e hooikaika me ka malie, me ka hoomau, a me ka maika kupono.

            O ka maikai o keia hoohana ana i ke ake, oia no ka hikiwawe, ina e hoomaka koke ia ia i ka manawa mua loa e ike ia'i ka hana ole o ke ake, alaila e hala ole ana ke ola, me ka hikiwawe, ka maalahi a me ka maikai ina manawa a pau.

            O ka hooikaika ana o ke kanaka ma kona kino iho, he kumu hoohana no ia i ke ake, no ka mea, ke oni na ami o ke kino, e holo aku ana ia mau hoeu ana a loaa na pono hana o loko o ke kino. I waho keia hana e pono ai; oiai aia ilaila ka ea maemae maikai, e komo maemae ana iloko o ka houpo, aka e hemo hou mai ana me ke ino awahia, a ina e loaa ole ka ea maemae hou e moni aku ai, e maule koke auanei kakou ma ia wahi koke no. Ua kaumaha ka ea e hemo mai ana me na mea ino o ke koko, a ua hoomama aku la i ka ukana a ke ake, ho-owa ae la i na kowa o na mea paahana, a hoomaka aku la e hana e like me ka holoholona i hoouka ia a kaumaha me ka ukana i ka manawa e hoomama ia'e ai, o kona manawa ia e eleu ai. Aka, he hana okoa aku no kekahi i oi aku mamua o keia no ka hoohana i ke ake.

            O keia wahi, ke kumu hana nui hoi o loko o ke kino o ke kanaka, aia no ia ma ka aoao malalo loa o na iwikuamoo o ka aoao akau, e hoomaka ana mai ka papakole akau a hiki i ka piko. Ma kekahi ano, ua like me ka uwi huakai, he wui mai ke opa ia, a me ka poepoe o ka lima opa aku me ka manamana lima nui i kahi o ke ake a hooiho aku ilalo, e hoomaka ana mai ka papakole akau a e iho aku a i ka waenakonu o ke kino maluna ae o ka opu, e opa me ka maumaua; e hana i keia i ewalu a eiwa hana ana i ke kakahiaka a me ke ahiahi; o keia iho la ke kawili ana i ke ake, a he kokua maikai hoi no ka laau. Na ka poe ino mau o ka opu, he lapaau maikai loa ana keia.

 

Hoomaunauna ana i ka Poka Pahu.

 

            Iloko o na makahiki he 14 o Tom Balaka e noho ana oia iloko o kekahi kula ma ka aoao Hema o Enelani. He wahi keiki kolohe ma ka paani, aka, he ano eleu nae ma kona ano, i ka la i piha pono ai kona mau makahiki i ka 14, ua holo malu aku la oia i ke kai.

            I ka hiki ana mai i kona la hanau, ua malama ae la kona makuakane i wahi paina no ia la, ma ke ahiahi o ua la nei, ua hele aku la oia i ka holoholo ma ke awa hoolulu moku kaua o Portsmouth. Ua halawai mai la o Tom me kekeahi alii moku makemake i keiki no luna o ka moku manuwa. Ua olioli loa o Tom no kona lohe pinepine i ka maikai o ke ola kino i ka holo ma ka moana, me kona manao, aole e loaa ka ike holo moku ma kana kula, nolaila, hooholo iho la oia i kona manao, e holo la e ao i ka holo moku a me ke kula koa maluna o ka manuwa.

            Ua komo aku la oia ma ka hale kuai buke, kuai aku la oia i kanana, kakau iho la oia elua leta, na kana kumukula, a me kona makuakane. Maloko o ka leta a ka makuakane, e hai aku ana penei: "Ua olioli loa ko'u manao no ka loaa ana ia'u o ka manawa e holo ai e ao i ka holo moku, a me ka oihana kaua. Malia paha, aole e loaa hou ia'u he manawa kupono no ke ao ana ke noho wau me kuu kumukula. Aole au i kaumaha no ka'u kula mamua o kuu ike ana i ka holo moku, ka oihana kaua, ka nana hoku, a me kekahi mau oihana e ae ma ka moku, a e lilo mai paha auanei au i hookele akamai ma ka moana, alaila, e waiwai pu auanei ko'u ohana ke hiki mai ia mau la." Hookomo aku la oia i ka leta i ka pahu leta, a holo aku la oia iluna o ka moku.

            Ma ka hora 9 o kekahi la ae, ua loaa aku la ka leta a Tom i kona makuakane, ua iho koke aku la oia i Portsmouth e lawe mai i kana keiki mai kela moku mai, aka, aia nae ka moku ke holo ala i ka moana me kana keiki, a noho iho la oia me ke aloha ana no ka hua o kona puhaka.

            Oiai o Tom i kau aku ai iluna o ka moku kaua Hector, aole nae oia i ao ia ma kana hana i manao ai, aka, ua hoounauna ia aku la oia e holoi i ka papahele o ka moku, ka hana poo kaula a me kekahi mau hana e ae, aole nae he ao i ka holomoku, e like me kana i manao kuhihewa ai. Nolaila, kuko ihu la oia, ina e ku ka moku ma kekahi awa o kona holu malu no ia. Noonoo hou iho la oia, aole e hiki ke holo malu, no ka mea, aole ana dala e hiki ai iaia ke noho malihini ma ka aina e nolaila, e aho no kona noho ana ma ka moku a hiki i ka hoi ana i Enelani.

            Iloko o na mahina eono o Tom e noho ana iluna o ka moku, ua hookohuia mai la o Tom he wahi ahi waapa, aka, aole nae oia i ao ia i ka lawelawe ana o na mea kaua. No kona ano eleu, ua makemake na alii moku iaia, me ko lakou olelo, he wahi keiki na lakou.

            I ka piha pono ana o ka makahiki hookahi o kona hookohu ia ana mai, ua kukala ia ae la ke kaua mawaena o Enelani a me Sepania, a ua kauoha pu ia mai la ka moku kaua Hector e holo aku e ki poka i na papu o Sepania. Ua holo aku la ka Hector me kekahi mau moku elua, a kalewa ae la ma na kahakai o Sepania. Ma ka hora 6 o ke kakahiaka nui, ua hoomaka aku la no moku Beritania ekolu e ki poka i ka papu, e hoouna ana na pukuniahi i na poka wela i ka papu, na ululaau, na kauhale a me na awawa, me ka eleu o na koa maluna o ka moku, akahi no a ike o Tom, pela iho la ke ano o ka hele ana i ke kaua wela, aka, aole nae oia i makau iho, oiai na kia, na waapa me na palekai e lele liilii ana i ka lewa, aka, eia no oia ke hio nei imua a ihope ma na kauoha a ke kapena.

            Aia iloko o ka manawa e pouli nei i ka uahi, ua haule pono mai la kekahi poka pahu ma ke kia waena o ka moku me ka ike ole ia. Oiai ke kapena e ku kokoke ana me kana pahikaua ma kona lima, ua puiwa ae la oia i ka hihio ma kona mau wawae. I kona alawa ana iho, ua ike aku la oia i ka poka pahu e niniu ana i o a ianei, me ke pahu ana ae iloko o ka manawa pokole loa. Ua lele aku la oia ihope me ka hooho ana, Auwe! Kaalo ana ua wahi Tom nei, me ke kokoke loa e hehi i ka poka pahu mamua o kona ike ana.

            Aole i loihi ko Tom nana ana, me kona manao e pau ana lakou i ka make; o kona manao elua, ua kokoke no e like me kona manao mua, nolaila, haawi ae la oia hookahi nana kapakahi ana i ka uahi e hihio nei, me ke kokoke loa e pahu ae, ua haule koke iho la kona mau kuli ilalo, a hopu aku la i ka poka wela a paa ae la ma kona mau lima a kiola aku la iloko o ke kai.

            I ka manawa i ike mai ai ke kapena i ko Tom kiola ana i kela poka wela iloko o ke kai, ua holo mai la oia a apo ae la iaia me ka pane ana aku, "e kuu keiki maikai," me ka hoomau i ka hooluliluli ana iaia, "ua ike anei oe i kau mea i hana iho nei?" "Ae," wahi a Tom me ka mino aka ana, "ua hoomaunauna aku nei au i ka poka pahu."

            Ua lawe aku la ke kapena ia Tom ilalo me ka hana ana i kona lima i wela i ka poka pahu. Mahope o ka pau ana o ke kaua, ua haawi ae la na poe a pau o ka moku i ka mahalo iaia, no ko lakou pakele ana mai kela pilikia mai. A na keia kapena i ao ia Tom i ka oihana kaua, a me ka holo moana, a i ka piha ana o kona mau makahiki i ka 22, ua hookohu ia aku lo oia i kapena no ka moku kaua Stinger, kapena Tom Balaka, a o ka oi kelakela hoi malalo iho o ka la.

 

Hoeueu Manao Apana.

 

            E na Makaainana o kuu aina hanau a me ke one Kuilima Laula o Ewa—kahi a'u e noho nei no na makahiki he Iwakaluakumamaono. Ke wawalo aku nei ko'u leo maluna o oukou a pau, no ka mea, ke kokoke mai nei ko kakou makahiki koho balota, ma ka la koho a ke Kuhina Kalaiaina i hoolaha ai o ka ai o ka malama o Feberuari o ka M H 1880, e like me ke Kanawai. A no ko'u manao holo balota no kakou iho no ka makahiki e hiki mai ana, nolaila, ke kau leo aku nei au ma oukou la, me ka hilinai aku ma oukou la, e halawai pu ana me ko oukou apono e lilo au i waha olelo no kakou iho, ma ke kau Ahaolelo o ka M H 1880 e hiki mai ana, no ka wae a kaana pu ana me lakou la aku iloko o ka hale hanohano kau kanawai o ke aupuni, no kela a me keia lilo o ke aupuni iloko o na makahiki elua e hiki mai ana, a pela eku ma na mea a pau i manao ia he pono, a he pomaikai hoi no ka lahui, a i ke kupono hoi o na haawina no na lima hana o ke aupuni e apono ia aku ai e ko oukou waha olelo maloko o ua hale la, e like me ka oukou e apono ai ke hiki ae ma ko'u lima iloko o ua hale la, ke noho ma ke kau o ka ahaolelo a i na pomaikai no ka lahui, no na oihana kalepa kuloko a kuwaho, a e pili ana hoi no ke ola o ka lahui, a me na oihana mahiai a kalepa o na malihini o ko na aina e mai, e noho pu ana iwaena o kakou iloko o keia mau makahiki, a ma keia hope aku hoi, a e hoopae ia mai ana hoi iloko o keia aupuni ma keia mua aku, mamuli o ka apono ana o na kanawai ano hooulu lahui, e hoomahuahua ana i ka heluna kanaka o ke aupuni Hawaii, i kela a me keia eono makahiki, e like me ka makahiki i hala iho nei. A ma keia mau ano me na mea i koe, ke paipai aku nei au ia kakou iho, e ala, a e wae, a noonoo me ka ninau iho, owai la auanei ka kakou e koho ai ma ia la? owau anei, oi ala ae paha? he haole anei? he kamaaina anei? he malihini o waho mai paha? a ia no ia ia oukou, no ka mea, he mana ko oukou e koho e like me ke Kumukanawai me na kanawai o ka aina.

                                                                                                            H. U. MAHI.

            Waiawa, Ewa, Aug. 13 1879.

 

OLELO HOOLAHA.

 

E. O. HALL & SON.

(E. O. HOLO MA.)

 

NA MEA KUAI I NA MEA MAHIAI,

            Na Lole, Na Pena, Na Aila, a me

 

Na ano Lako e ae a pau he lehulehu wale.

846 Kihi o Alanui Papa me Moi.        ly

 

He Nui Anei Kou Makemake i na

 

Mekini Humuhumu Lole?

Ina pela, alaila, e kipa mai no ma ka Halekuai

--:o:--

 

KAKELA A ME KUKU.

 

A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ano MEKINI a WHEELER a me WILSON, mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai o ka mea hookahi.

Ka MEKINI a SINGER,

ma ke $50 pakahi, a me ke ano

MEKINI a WILCOX me GIBBS,

ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai.

            I mea e pau ai ko oukou kanalua e na Makamaka no ke kupono o keia mau ano Mekini, e naue mai no me ke kuihe ole, a e ike no oukou iho.                                  862 tf

 

Kauka O. S. Cummings, M. D.

HOMEOPATIKA.

 

Oia ke Kauka i kamaaina mua ia oukou e na kanaka Hawaii ma ka inoa,

"KULU WAI LIILII"

Ua hoi mai nei oia, a e pahola hou mai ana oia i kona akamai lapaau ia kakou. Aia kona Keena Lapaau a me kona wahi noho i keia wa ma kahi o Mr. Wm. G. Irwin, ma ke kihi o na alanui Papu a me Beretania, ma keia aoao aku o ka luakini o Kaukeano.                888 tf

 

ANO NO I LOAA MAI NEI!

 

Na Kaa Lio

            Holo Lealea!

 

Na Kaa Lawe Ohua a me na kaa holo palua, mau mea hoikeike aku, mai ka Hale Hana Kaa mai o ka Hui o Cortland ma Nu Ioka.

                                                                                                DILLINGHAM & Co.,

876 tf              Na Agena kuai ma Hawaii nei.

 

KE papa ia aku nei na kanaka a pau aole e kamohewa a lawe wale a hoopoino i na mea ulu, a kukulu wale a hookuu wale paha i na holoholona a komohewa paha ma ke ano e a'e ma luna o na aina ponoi a me na aina i hoolimalima la e ka Hui Mahiko o Waihee, Maui. O ka mea hookuli i keia hoopii koke ia no e like me na Kanawai o ka Aina, nolaila o ka hoolohe loa ka pono o pilikia auanei.

                                                                                                            JAMES MAKKE & CO.

            Waihee, Maui, Sept. 7, 1878                                                               910 6m 933

 

AINA KUAI A HOOLIMALIMA.

 

HE Kanalima Kumamaono eka aina ma Iwilei. (Makai iho o ka Ualepaahao.) He Loko i-a, Aina Kalo, Aina kau Paakai, aina kula a me ke kai. A me kekahi mau eka aina ma Peleula, he aina kalo, aina kula a me ke kai. He oluolu ke kuai ana. E ninau ia                 J. H. CONEY, (Koni).

            Honolulu,                                                                                                        865 tf

 

HOOLAHA NO HALAWA.

 

KE papa aku nei au i na kanaka a pau, aole e aiualu a pepehi i na Pipi ahiu hao ole e heie ana ma ke kula a me ke kuahiwi o Halawa, o hoopilia lakou ma ke kanawai, olai, owau wale no ka mea nana keia mau hipi.

                                                                                                J I DOWSETT, Kimo Pelekane.

            Honolulu, Iulai 2, 1879.                                                                      918 3m 9-29

 

KO BIHOPA MA

 

BANAKO MALAMA DALA!

 

E MALAMA NO MAUA I KE DALA O na kanaka maloko o ka Banako, penei:

            Ina hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala $300 a emi mai paha, alaila, e uku maua i eono hapahaneri ukupanee makahiki, mai ka la o ka lawe ana mai a hiki i ka la o kona ohi ana, ke waihoia ke dala hoomoe i ekolu malama a kea paha. Aole ukupanee e helu ia no ka hakina ke dala hookahi, aole no hoi no ka hapa malama.

            Ina ohi koke oia i kana dala, aole i hala na malama ekola aole ukupanee.

            Ina i manao ke kanaka e ohi i kana dala, e pono ke hoike e mai oia ma ka Banako i kona manao ohi, i kanakolu la mamua o kona ohi ana, a o kana Buke kekahi ke laweia mai.

            Ma ke kikoo wale no a ka mea dala e haawi ai i kana, a o ka Buke kekahi ke laweia mai.

            Ma ka la mua o Sepetemeba i keia makahiki a i keia, e houluuia ai i ke dala, a e huipuia ka ukupanee me ke kumupaa o na dala i hoomoeia no na malama ekolu a kea, a mahuahua, ke kumupaa e loaa i ka ukupanee.

            Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300, alaila, hooholo pu ka olelo.

            E weheia ka Hale Banako i na la hana a pau.

            831 tf                                                                                      BISHOP & CO.

 

DR. RODGERS,

--OIA O—

KAUKA LOKEKE.

 

UA hoooee ae neii kona keena oihana mai ka hale ae o Ailuene ma Monikahaae a Iloko o ka ilale Ma, helu 54 Alanui Papu.

            Ma keia hope e hoomakaukau ana ke Kauka i kona mau Laau ponoi a puunaue aku i ka poe kii mai.

            O kona hale noho, aia no ma ka pa o ka Hotele Hawaii, ma kahi i noho mua ai.

                                                                                                            881 tf

 

OKI MARE.

 

AUHEA oukou e ko'u mau makamaka mai Kohala a Hamakua, mai Kona Akau a Kau. E hele ana au ma ke Kau Jure o Waimea Iloko o Novemaba i loio no makou, a ina ua makemake oukou e loaa ka palapala Oki Mare, e pelupelu mai ia'u, e ninau ia'u i ka uku me na mea a pau e pili pu ana, no ka mea, ua ka aka i keia manawa.

                                                                                                            D. H. HITCHCOCK.

            Hilo, Iune 12, 1870                                                                             916 4m 931

 

KO

 

G. WEST

 

--MAU—

 

HALE HANA KAA HOLO LEALEA!

 

            Kaa Lawe Ukama,

                        Kap li Kapuai Hao,.

--MEKA—

 

Hana Hou ana i au Kaa Nahaha.

 

ELOAA ae i ka poe makemake ana i na mea i hoikeia maluna ke hele ae ma Polelewa ma ewa iho o ka halekuai o Kakela me Kuke, a makai o Ainahou, mauka mai o ka Hale Dute. E hana ia na hana a pau me ka maikai wale no. E hooko ia no hoi na kauoha me ka eleu, a me ka hikiwawe.

                                                                                                            917 3m 9@

 

MAIKAI KA HOI KA PAPA!

 

--A ME—

 

KALAAU O KOU HALE!

 

NO HEA LA!

 

KAI NO HOI NO KAHI O

 

WAILA MAI

 

Nana aku no hoi ia la

            Ohi ka lo o ka Laau o Makawao

                        I ka ua mea hoi o ka nani o

 

Na PAPA! Na PAPA!!

 

--A ME—

 

NA PONO KUKULU HALE

 

O NA ANO NO A PAU.

 

Ana ma ke kihi o na

 

ALANUI PAPU me MOIWAHINE!

 

HONOLULU

 

MALAILA E LOAA AI

 

            E LIKE me ka MAKEMAKE

 

--NO KE—

 

KUMUKUAI MAKEPONO LOA!

 

PAPA, PAPA, PAPA,

 

            Na Papa Huluhulu,

                        Na Papa Manoanoa,

                                    Na Papa i kahiia,

                                    Na Papa Kepa,

                        Papa Hole Keokeo,

            Papa Hole Ulaula

 

NA LAAU, NA LAAU

 

Na Kua,

            Na Kaola,

                        Na Aaho,

                                    Ne Moli

                                                Na Peapea,

Pine Huluhulu,

                        Pine i kahiia.

 

NA Papa a me na Laau Ulaula!

 

            Pili ulaula,

            Pili Keokeo,

            Pani Puka,

 

                        Pani Puka Aniani,

                        Ipuka Aniani,

                        Puka Olepelepe.

 

PENA O NA ANO A PAU

 

Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui,

            Aila Pena,

                        Aila Hoomaloo,

                                    Waniti, Pate.

 

NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO!

 

            Na Ami Puka Hale,

                                    Na Ami Puka Pa.

                        ANIANI!

 

Pepa Hale a me na Lihilihi

           

E LOAA NO MALAILA.

 

PAAKAI HELU I O KAKAAKO me PUULOA

 

            No ke DALA KUIKE, e loaa no na mea a pau i haiia ae la , no ke Kumukuai Emi loa. O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau, e loaa'ku ana ia lakou, e hooko koke ia no ia me ka lawa pono.

 

E Kipa Nai Ilaila, i ike i ka Oiaio

            906 @