Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 35, 30 August 1879 — KA LAWELAWE ANA I NA WAIONA. [Illegible] He Haiolelo na Rev.H.H.Paleka, MA KAWAIAHAO, IULAI 20, 1879. [ARTICLE]

KA LAWELAWE ANA I NA WAIONA. [Illegible] He Haiolelo na Rev.H.H.Paleka, MA KAWAIAHAO, IULAI 20, 1879.

" i<i wai la ka uwe ana ? la wai la ka poino ? ia wa» la ka hakaka i la ioat la ka nuku toale ana ? Ia ieai la na paiopu loaa wale ? Ja wa i ia J*t/ maka ulaula ? 1 ka poe e Aooman ana ma ka tcjina, i ka poe e Me ana e imi i ka waina i kawii ia. Mai »ana oe i ka uniin* i £©«« *laula auu* i kona aleale an t ma ke kiaha. i kona hu an* a maikai. Mahepe iha e na~ hu mai me nahaa hh ° * pa mai me he mooniAoawa la. IVa Solomona, XXIU; 29-32. M»loko o Wei» m«u paaka o k» Oielo a»i kt wtha mti o ke ilii oii'iio, he m»a ni-

nao. he m»u h*mm s me ka olelo »o e pepa ana ; ka ofia. En m einiu, ia wii U 01 aoa, o) poino. ns hilrsk« ana. na mak» elauia, a peia 'aku ? E a k'i h»ini o ki nin*u, o ka poe e loaa 309 t r>a maka u«au!a, me oa ioo o ka hakak» aoa. oa palapa eha mi ka īii roe na ino e ne, ora 00 ka p>oc ooa ; ka poe h<xm>iu ma ka waina ; ka poe scdī ī ka sraioa 1 kewili ia, oia ka «raioa i hui po ia me ru mei e<ee ona a», ua ka< wiii pu ia me kekahi mao mea ikaika e we|a ai, alaila, hikiwawe ka ooa. a ooa !oa no hoi, 0 ka howiau. ma ka waioi, a me ka ioa i ka waioa i kamii ta, oa maopopo be ooa ka hopeoa. O ka olelo ao. oia keia, mai nma oe a mai kako ae i oa mea ooa. oia ke ano o keia oielo a ka Moi oaaaao; me ka hai pu mai i ka hopeoa 0 ka poe ioo a ooa, e eha aoa me he mea ia oa oaha ia e ka moonihoawa. Malana o keia maa olelo a Solomooa ke , kukula oei au i keta haioielo hooie wai ōoa, a 0 ke kumohana, e pili aoa oo Ka laws< laVtb asa I ka Waiona. E kamailio aoa au ma keia maa mahele ekolu. 1. Ka poe lawelawe. 2. Ka hopeoa 0 ka lawelawe ana. 3, Na haoa i kopooo ia kakoa oo ke pale ana me ka hoopau aoa i ka ooa. Ma< laio 0 ka maheie mua, he nui loa oa mahele ln!ii; a ina e oinau ia owai ka poe lawe- : bwe me na wai ona ? e aneane pili ana ka ; haina 0 ia ninau i na ano kanaka a p«u loa iloko 0 ke aupuni. Mai ka wa mai o Lihohho a hiki mai i ka Moi hope iho nei 0 keia au« puni i make aku ia, 0 na alii 0 ka aina ke* kahi poe i lawelawe nui 1 oa wai ona. ma ka inu ana 0 lakou iho, a me ka ana i ko lakou poe makaainana, O kela lalani Moi mahope mai 0 Kamehameha I a hiki ia Lunaiilo, ua hoomaopopo ka poe i ike ia iakou ua hoopokole ia ko lakou mau la ma< muli 0 ka inu ana i na mea ona ; a ua hoo* ilihune la no hoi kekahi poe no ia kumu ī hookahi no. Aole 0 lakou wale no ka lakou i hana ino; aka, ua haawi no i na wai ; ona i ko lakou poe makaainana, me ka ike aku no i ke kānawai e papa mai ana. £ like rae ka iawelawe ana 0 na Moi 0 kakou ; i keia mea, pela no hoi 1 laweiawe pu ai na | 'lii malalo iho, ma ka inu ana a me ka ha- ' awi ana na hai e inu; koe kekahi poe alii ; he kakaikahi, no lakou na inoa ala a mau loa no ko lakou kupaa ana. Malalomaiona 'iii, iwaena 0 na makaainana he nui loa ka poe lawelawe ma na ! mea e ona oi. 0 na haole mai na aina e ; mai, 0 lakou kekahi e lawelawe ana ma ke ; kuai aku i kumu e waiwai ai; he kuai nui I ma na hale kuai kukaa, a he kuai lnlii ma I ke kiaha, iloko 0 na hale kuai mea ona i ; laikini ia e ke aupuni, a me ke kuai malu 0 kekahi poe iwaena 0 kakou. | O keia mau ano 0 ka lawelawe ana i na i mea ona ma ke kuai aku no ka waiwai ! ia. i kumu e loaa mai ai ke elaia. | Heaha la ka waiwai i haawi ia no ke dala ! i loaa mai ? He mea ona. A no ka ma- ; kee loa ia 0 ke elala, ua kuai ka mea kuai | rama me ke aloha ole i ka poe i ona, a i ike | ia no hoi e ona ana. | Aole i nana ia mai na waimaka helelei 0 ka wahine nana ke kane ona; aole i manao ia na uwe ana n me na ehaeha ana 0 na ehana 0 ka makuakane ona; aole i aloha ia mal ke kino me ka uhane 0 ka mea ona; aka. ma k.i ike ia 0 Ke ano 0 ke kannka, he hiki ole ke kupaa, a ua iike ka puni ona ia ia me he uha ia 0 ka mai, eia nae e haawi ana no ka inea kuaT waiona i kona kiaha no kahi npana (laia i loaa mai, a e haawi ! hou nna no. a haawi hou, a hiki i ka wa e | hina ni ia ilalo ma kn papahele 0 k» hale inu, a ma ke alanui paha. O ka nui 0 ko Hawaii nei i inake mamuli 0 ka inu rAma, aole hiki ke helu ia, no ka ka nui loa. A 0 ka rama 1 make li lakou, ua lawe ia mai mai na aina e mai, a ua kuai ia maanei ma ke ano hoopukapuka i mea imi wniwai, auwe ka poino i hoohiki i* mai maluna o ka nina i kumu e poimiikai ai keknhi poe uuku me na dala kumu kuai 0 na waiona. Eia hou no kekahi poe lawelawe i oa waiona, 0 ka poe kuai malu, ma ke ano kue 1 ke kanawai; a he iehulehu no lakou. Ua oielo inai ka poe i ike, maiuna 0 na moku pili aina 0 kakou e hoio nei, i Hawaii Maui a me Kauai, o kekahi ukana nui 1 lawe la e iakou i keia wa, oia no na pahu waiona 0 keia a ine keia ano. (Ja lawe ia keia mau ukana ma ka inoa 0 kekahi poe haoie, a me na pake, a ua kuai maiu ia me kanaka ma i}a apana kuaaina. Ma Hono« luiu nei no hoi, ua hiki i ke kannka ke kuai i ka rama i nn la a pau. Ma o na pake e loaa ai. a ma o kekahi poe haole ia kekahi. Eia hou no kekahi poe iawelawe me na mea ona, 0 ka poe ha»wi wale la hai e inu no ka ieaiea i ka ike ana aku i ka ona mni 0 ka hoaiauoa. Ua ike maka ia i kekahi wa ka ona aoa 0 kekahi mea oia ke alanui, a 0 kamalii me kanaka makua e kuhi*uhi ana n\e na līma, me oa leo hooheoehene. me oa akaaka ana a me oa uwa ana. A 0 kela mea ona. ua hoowalewale ia keia e tou 00 keia kuma waie no; oo ka lealea e ike ī kaoa mau iaweiawe ana me na kamaiiio ana. Me he mea la o ke kieieie keia 0 ke aoo diabolo iioko 0 be kanaka, 0 ka hoowalewaie i kooa hoalauna e inu a 00* no ka ieolea e ike i kooa hooUpuwale aoa iaia tho. Eia oo hoi keia poe iaweiawe me na waiona, & 0 ka hapa oui' ke a ; oia ka poe īnu. O ka poe haawi, ka pee kuai akea a kuai maiu, a me ka poe hana i na mea awaawa. he miu heiuna no ko lakou ; aki, aia ka hapanui iwaeoa o ka poe tou a ooa. Mai ka poe kiekie « 1 ka poe haahaa; eoai ka haole a i ke keiki haoao o ka »in» ; mai ke kahueapule a 1 na hoahanau ; mai ke kumu ao a i oa haumaoa ; mai ka iaoa aupuoi a i

* kona poe ma>a!o īho ; m»i ka haka a ina kaawa, aole he p®p® helu k'inaka i koe t komo oie ā e keii mea hīlahila nai he inu a ooa. Mai kahihewa oakoo e olelo an* aa ua ooa oa mea a paa ; aole pela. Aka. o 1 ka'a e oielo nei aole he kul«oa kaoaka i komo oie ia e ka ona mai ke ka aoa ilaea loa ai ke kalana iialo loa. He oiaio, mawae« oa o kakoa, i keia wa 00. ua ioaa kekahi 1 poe i kopaa me ka ae o?e e haawi ia lakou i iho e ooa. N0 hkou oa mahaio piha ako .ka lani ameko ka honaa poe maikai. loa | he mea hiki ke kalauoa ia ke kinakm me ka ! lei gala f me ka hoohiehie an« iaia me na | hanohano piha oka hoooa nei no ke kupaa i aoa iojoa ona hoowalewaie ino. alaiia, he | mea kapono ke haawi ia ia maa hoohanoI hano an» maluna o ke kaoaka Hawaii i ku- | paa me ka hooianakiU ana maluna ona ī hoowalewale 0 keia kau e hele nei a e pili ' ana 1 ka inu ana i na waiona. 11. Heaha na hopeoa 0 aa lawelawe aoa 1 aa waiooa ? No ka poe e ka«i ana, he raau wahi daia. Aka. he waiwai maikai anei ia, ka waiwai i ioaa mai me ka hoopomaikai ole ia oka poe e kuai mai ana i na mea e ona ai iakou ? Oka waiwai i loaa mai ma ka haawi ana i ka mea make e ino k* hoalauna, he hopena oluoiu anei kona ? Ma ka hopena no hoi oka poe e lawelawe ana e inu i na mea e ona ai a ena, aia maiaiia he poino kuhohonu. E nana ina poe kuonoono a waiwai maoii no hoi iwaena o kakou mamua. a ua iiihune i keia wa mamuii o ka ona. E nana ina 'lii i hooiiihune ia, a i hoopokole ia ko iakou mau ia uiamuii oka ina ana ina waiona. E hoomanao ina haoie hanohano a naauao no hoi i hoolapu* waie i ko iakou hanohano, a ua pepehi maoli no hoi ia iakou iho ma ka ai mau ana 1 na mea ena. A e hooman»o no hoi ina hoa'loha ponoi o oukou i haawi ia lakou iho mamuli oka ona. Auhea iakou ? Auhea kela poe ona rama ? E ninau nia na hale paahao. E ninau mi ua iiina kup.ipau. E ninau ina wahme kane make. E nmau i na keiki makua ole. E ninau ike Akua ; a ke pane mai nei Kana Oieio me ka leo eehia, " Aole e komo ka poe ona iloko 0 ke aupuni oka lani. " Ua pani ia ka puka gula o ke Kulanakauhale Lnni i ka poeona; no ka mea, he poe haumia i»kou. Auwe ka hopena hilahiU a me ka poino 0 ka poe inu waiona. 111. Heaha na hana i kupono ia kakou no ke pale ana a me ka hoopau ana 1 ka ona rama. E 1 mai ana paha kekahi. na na iuna aupuni paha ka hana e pau ai keia ino. He oiaio he hana ko ke aupuni ma keia inea. Aka. aia iloko ona makaainana pakahi, a me ko lakou huina nui, kekahi mana e pau ai ka ona, a e maemae ai ka lahui i keia haumia nui. Mao oukou pnkahi la e hiki ai keia mea. E lawe keia ame keia a e hoolilo iaia iho i mea hoole i na waiona, hoole loa. Mai ae e inu Ina mea e ona ai Aole au i hilmai nui ina Ahahui Hoo* le Waiona. He mau kokua maikai no iakou ; aka, oka mana e lamkiia ai, oia ka mana oke kanaka hou īloko 0 Kristo. E imi ia kulana, a na ka mana 0 ka uhane 0 ke Akua iloko 0 oukou e hoolanakila maluna 0 ka ona a me na kuko ino a pau. Eia hou kekahi. E kokua oukou mamuii 0 na iuna .aupunni ma ka huna ole ana i ka poe lawelawe ina waiena e kue ana 1 ke kanawai. E hoike ae ika poe han* waiona,a me ka poe kuni malu, ma ke akea. 011 kekahi mea e pau ai keia ino. O kona pee ana a nalo, oia ka mea e uiu ai. O ka hoike ana ma ke akea, oia kekehi hana e kokua ana 1 ka hoopau i k* ona. _Nolaiia. mui huna i ka poe ona ; mai huna 1 ka poe kuai malu, a me ka poe puhi waiona. Oka ieo keia 0 kou aina hanaw, e ke Keiki Hawaii. e uwe aku nei ia oe me ka i ana, »« e na keiki o ka aina oiwi, e aioha m;u, a e hoopnkeie ia Hawaii i ka hopena hiiahila 0 ka lahui ona.