Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 36, 6 September 1879 — Page 2
| This text was transcribed by: | Ruth Iwata |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ma ke Kauoha.
Kuai o ka Aina Aupuni.
Ma ka Poalua Sept. 16, 1870. ma ia hora 12 e ke awakea e kuai ia ana ma ke kodela akea ma ga gio a Aiulani Hala. kekahi Apana Aina Aupuni e waiho ia ma @aciao au, Puna, Hawaii oina na Kea: 63 103. O ha oiu ke @10 ma ka eka a malona aku. Itala icike. SAMUEL G. WILDER
@25 21 Kuhioa Kakaiaica
Kuai o ka Aina Aupuni.
MA ka Poalua Sept. 16, 1979, ma ka hora 72 o ke awakea e kuai ia ana ma ke kolala akea ma ke ale e Ailiolani Hale, kekahi Apana Aina Aupuni e waiho ka ma Kaniahiku, Puna, Hawaii, nona na Eka 56 73-108. O ka oku, hookahi dela ma ka eka a makuna aku. Daia koike.
SAM'L. G. WILDER.
925 81 Kahioa @ alalaica.
KA NUPEPA
Kuokoa me ke Au Okoa
I HUIIA.
No ka Makahiki, $2. Eono Mahina, $1.
Dala Kuike ka Rula.
POAONO, SEPATEMABA, 6, 1879.
UA LOAA mai ia makou he mau lono piaio e pili ana no ke kanaka, o Ainui kona inoa nana i hoopoino i ke ola o ka Pake ma ke alanui Nuuanu iloko o keia mau pule iho nei, ma ka holo nui ana o kona ho me ke kaa. Ma ka pule i hala ae nei ua hoike aku makou o Ainui kekahi i eha ma ia houkui ana o kona kaa, a ua make iho nei oia ma ka Halemai o ka Moiwahine. Ua lohe makou e olelo ana kekahi mea, ina ka ua waiho ia o Ainui ma ka lima o ke Kahuna, ina ka ua pakele kona ola; a ua make ka oia no kona lawe ia ana i ka Halemai! Eia ka oiaio. I ka wa i eha ai ka Pake, ua eha pu no me Ainui, ka mea e hookele ana i ua kaa la; ua hai kona wawae a ua palaheka iwi. Ua lawe koke ia aku la oia iuka i kona wahi, a ua hana ia kona wawae eha e ka mea ike ole, me ka heinahema. Eha la o ke waiho ana o Ainui malalo o na hooponopono ana a ka poe ike ole. A mahope o ia wa ua lawe ia oia i ka Halemai; i kona wa i hiki ae ni ilaila. ua pehu loa ka uha, hoomaka iho la mahope iho ka pilau o ka io. Ua ike ke kauka i ke ino loa o keia eha, a he mea maopapo ole kona ola. Aka nae, ina ua lawe koke ia ua Ainui nei i ka Halemai i ka wa i loaa ni ka eha, ua manao ia, he mea oluolu wale no ka hoola ana i kona eha. Aka, ua lanakila ka poeleele ma keia hana ana maluna o ka malamalama, a ua poino ke ola o kela kanaka maikai. He hoike hou keia no ka hemahema maoli o kekahi poe o kakou ma ko lakou hahai maka p ana mahope o na kahuna; a he hoike oiaio no hoi no ka pololei o ka makou kamailio ana i ka Poaono i hala ae nei no na kahuna lapaau a kekahi poe naauao o kakou e hahai nei me ka noonoo ole.
HEAHA la ke kumu i malama pono ole ai kakou i ko kakou mau wahi loaa? Ua hiki anei i ko makou poe heluhelu ke haawi mai i ka haina pololei o ke ia ninau? Ke hele mai nei ka haole a me ka pake iwaena o kakou, a mahope iho o kona lawelawe ana i ka hana no kekahi mau mahina. o ka ike koke ia aku la no ia o kona ano kuonoono, a waiwai maoli no hoi kekahi poe; ua loaa ka waihona iloko o ka Banako, a i ole ma na wahi e ae paha e ulu pu ana ma ka uku panee kupono. No keaha i loaa ole ai keia pono i ke keiki hanau ponoi o ka aina? No ka nele anei i na wahi lona? Aole loa; no ka mea, ua oi ka loaa o ka poe makemake hana i keia wa mamua o ko na kau i hala.
O ke kanaka e malama pono ana i kana loaa, a loaa he wahi waihona kuonoono nona iho, he mea ia e hoohoihoi ai ia ia iho no ka hoomau ana 'ku i na lawelawe maikai ana e ulu hou ne ai kona waihona a mahuahua aku. A ma ia ano, o ka imi loaa me ka malama pono ana i na loaa, he mea ia e kokua ana i ko ke kanaka noho maluhia me ka lawelawe ana i na hana maikai; no ka mea, ua ike i ka pomaikai o kona luhi ana. Aka, o ka mea malama ole i na wahi loaa, e pauaho ana oia i ka haua, a e palaualelo ana; no ka mea, aole oia i ike i ka hua o kona luhi. O ka luhi a me ka eha o ka hana kana i ike, aole nae i ike i ka hua; no ka mea e like me ka loaa mai pela i uhauha ia 'ku, a mau no kona ilihune. Nolaila olelo iho oia, o, ua like pu no ka ka poe palauolelo me ka poe hana. O ka ike maka ana o ka mea hana i ka pii akahele ana o kona mau wahi loaa, a me ka ulu mau o kahi waihona, oia ka ume ikaika loa e koi ana ia ia e hoomanawaui aku ma ka lawelawe i ka hana.
Aole anei he mea hiki i ke aupuni ke hoohoihoi i na makaainana no ka lawelawe ana i na hana kupono, me ka hoopii ana i ko lakou waiwai, ma kona ae ana e lawe i na heluna dala nuku, e like me ka elima dala a maluna aku, me ka haawi ana i uku panee e like me koua uku ana i keia wa no na heluna mahuahua ae i waiho ia ma kona waihona? Ina e lilo ke aupuni i waihona dala aole nona iho wale no, aka, no na makaainana o kona aina; alaila, he mea ia e ume mai aha i ka manao o ka lehulehu e hilinai maluna ona, a e kokua pu i kona maluhia a me kona kupaa ana. Aole anei pela? Ke ole makou e kuhihewa, pela io no, No ka mea, ina e maa ana ka lehulehu o na makaainana i ka hookomo aku i na wahi loaa a lakouo iloko o ka waihona o ke aupuni e hooulu ai, alaila o ka waiwai a me ka pomaikai o ke aupuni, o ko lakou waiwai no ia a me ko lakou pomaikai; a o ka maluhia o ke aupuni, oia no ka maluhia o ko lakou waiwai.
Ina e loaa ana kekahi kulana ano like me keia mawaena o ke aupuni a me na makaainana, i mea e hoihoi ai na inakaainana ma ka imi loaa me ka malama ana i na loaa, a i mea hoi e laulaha like ai ka manao iloko u ka lehulehu, ua kuleana lakou iloko oke aupuni, oiai he waihona waiwai ia no lakou; alaila, ke manao nei makou, ua loaa hou kekahi keehina wawae maopopo a hele aku ai i ke ola lAhui.
Ka Punana Awahia.
E H. H. PALEKA, Aloha oe.
Ua heluhelu ia me ke akahele a me ke kaupaona ana i kau mau huaolelo i paiia ma kau “Kilohana” o ka pule i hala e pili ana i ka Waiona, a ua ku i ka mahalo. He onaio, o kekahi kena – ina aole o ka oi – o na kumu luku a hoohaahaa i ka huina o na makaainana a me ka inoa a me ke kulana. He mea makehewa paha ia’u ke kamailio ae no na ino, oiai, oa hoike e oe, a ke ike mau ia nei no hoi i kela a me keia la.
O ko’u makemake e kamailio iki, oia no keia. Ua Akaka he au keia o ka hooulu lahui – he au keia i komo nui na hiona kulana hanohano mawaena o “kahi noe” – a he au keia i manao ia e “kahi poe,” aia a hanohano a waiwai, alaila, o lakou ka poe maikai. Pela io anei? Aole! E hoopili aku i kau haiolelo ia lakou, a e ike ia no ka pili pono. Aia mawaena o ka poe i kappa ia lakou iho he poe no ka “poai hanohano.” “kulana kiekie a waiwai,” – aia ileila kahi inu nui ia o ka waiona. Aia mahope o na uhi hoopalaimaka, aia mahope o na hoomaikai hoohanohano, aia mahope o na hookainani – aia malaila na punana hua awahia i hana ia e ke kinana alakohola! Makehewa ka hoonalonalo, ua ike ia. Heaha la ka hana kupono no lakou? Na ka poe kulana haahaa e hakilo. Owau no o, Lili.
Nalowale a Loaa Hou.
Iloko o ka 1873, ua lawe malu ia aku ke keiki hanau kahi a Allen Steward Miss Ida Burton o Nu Iereke e Ionane Nubaraita. Ua mare o Allen Steward me Miss Ida Burton i ka makahiki 1871. He wahine oia i aloha nui ia, a ua nui ka poe i noi aku ia ia i wahine, a o ua Nubaraita nei no hoi kekahi. I ka wa i mare ai laua, ua opu ino i ho la ua Nubaraita nei, a hoao iho la e lawe i ke ola o Allen Steward.
No ia hewa, ua hopu ia’oia, a ua hoopaa ia ma ka Halepaahao no hookahi makahiki.
Mahope iho o kona (Nubaraita) hoi ana mai, ua kii aku la oia i ka laua keiki kainakahi a lawe malu aku la.
Ua hoolimalima iho la kona makuakane i kekahi e huli ia ua keiki la, aole nae i loaa. Iloko o ka M.H. 1874, ua holo aku la o Steward i Europa no kona lohe ana mai aia o Nubaraita i Parisa, aka, aohe wahi meheu o ka loaa ia ia.
Holo aku la oia i Kina, a malaila oia i noho ai me Dr. Robert Caldwell no kekahi manawa a hiki wale i ka loaa ana ia ia he leta mai Kaleponi mai iloko iho nei o Mei e hai mai ana, aia o Nubaraita a me ke keiki ma na puu mawaena o ke awawa o Lina a me Kanevile ma ka apana aina o Kerana.
Ua hoi koke mai nei oia, a ua loaa ua keiki la ma ia wahi iloko iho nei o na la mua o Augate, aole nae i loaa aku o Nubraita. Ua piha pono na makahiki eono o kona nalowale ana mai na makua aku me ka malama pono ole ia.
No ke Aloha Aina.
HAIOLELOIA E T. K. ROBERT MA WAINEE, LAHAINA.
O ke aloha aina, ua pahola aku no ia ma na aina a pau kahi i kulaiwi a i noho ia hoi e na kamaaina oia wahi.
Aia a kaawale aku kekahi mai kona aina aku, aole e hooneleia na manao aloha iloko o kona puuwai no kona aina.
E like me ka hoike ana mai o kekahi apana pepa i ke kii la o kekahi mea, pela no auanei ke aloha e hoike mai ai i na hiona o kona aina aloha, na hoomanao ana i kona mau kualono, na kuahiwi, na kahawai, na ululaau, kona mau kula uliuli a me na kahakai.
E like me ka oluolu, ka maluhia, a me ka noho'na ulakolako o kekahi aina, pela no auanei ka nui o kona aloha ia.
O na aina a pau iloko o ke kaei oluolu, he oluolu kona mau kau; nolaila, ua noho nui kekahi hapa o na kanaka ma ia mau aina.
Aka, ma ko'u noonoo ana, ua pono ke helu u ia o Hawaii nei ma ia heluna; ua heolele mai na kukuna wela o ka La maluna o ka aina, a na na makani mai o ka moana e lawe aku i kekahi hapa o ka wela, a ua oluolu maikai. Nolaila, ua kuni paa ia ke aloha iloko o ka puuwai o kuu mau makamaka no ka oluolu o ka aina.
O ka maluhia o ka aina, oia ke kumu e holomua'i ka poe kalepa ma ka imi waiwai; ka poe Hai Euanelio ma ka hoohuliana a me ka poe Hoonaauao ma ke ao ana. O ka hoolaha ana i na kula ua holo pono me ke kue ole ia mai.
Ke kaena ae nei au i ka loaa ana ia Hawaii o keia haawina maikai. Ua ikeia, ke holomua nei na oihana kalepa, na oihana hana lima a me na oihana mahiai. Ua maluhia ka hoomana ana o na kanaka i ke Akua, aole e like me na aina kahi i noho alii ia e ka hoomana Pope i ka wa kahiko, kahi hoi i kukulu ia ai ka Inikuisitio, he wahi e luku ia ai ka poe kue aku i ka Hoomana Pope me ka weliweli a me na hana hoomainoinohe lehulehu wale.
Nolaila, e like me ka holopono o keia mau mea, pela no auanei e hoomahuahua ia ai ke aloha maluna o ke aupuni Hawaii kahi i kamaaina ia'u a me kuu mau hoa hoi e noho mai nei, kahi hoi a na kupuna o kakou i noho ai me ka naaupo, me ka ike ole i ka malamalama o ke au e naue nei a hala wale aku la no ma kela aoao o ka muliwai eleele o ka niake. Aole i loaa ia lakou ka noho'na kuokoa; ua noho kela a me keia alii e like me ka ikaika i loaa iaia, a ua noho mai kona mau iopa malalo ona, me ka hooko i kona mau makemake a pau. Aka, o ke au e noho nei oe e Hawaii, ua loaa i kela a me keia he kuokoa, a ua loaa hoi i ka lahui holookoa he aupuni kuakoa i hela pu ia me na upuni nui o ka honua nei. Nolaila, a i makemake oe e Hawaii e hoomaa aku i kou kuokoa ana e hoomanao ae i keia, o ke aloha i ka aina.
E malama kela a me keia i ka aina i loaa iaia, kahi e hiki ai iaia ke kukulu i Home nona a me kona ohana. Aka, o ka makia o ke aupuni o ko kakou Moi, oia no "ka hooulu lahui," a heaha la ko waiwai hooulu lahui ke ole kakou e aloha i ko kakou mau aina a kuai aku no na wahi dala mailaila pau koke. O na manaolana o ka poe huliwaiwai ke haka pono nei maluna o ka aioa, e paa i ko oukou mau kuleana aina, a e lilo ka poe hoomakaolii aina i poe enemi no oukou. E ku iluna, a e hoohalike aku me ka poe Helene, ka poe nuku wale no i kue aku i ka lehulehu o ko Peresia me ka maka o ka ihe a me ka oi o ka pahikaua no ke aloha i ko lakou aina, ka lakou mau wahine a me ka lakou mau keiki. A ina pela oe e Hawaii nuku e kue aku ai i ka lehulehu o na mea e lilo ai o ko oukou mau aina me ka pahikaua o ka hoomakaulii a me ka ihe o ka hana mau, me ke kanalua ole, e mau no auanei ko oukou aina a me ka noho'na kuokea ana.
No ka mea, o ka paa mau o ka lima i ka hana, oia ke kumu e lako ai ke kanaka i ke dala, a me na mea e pono ai ka noho ana; a hiki mai na pilikia o kela a me keia ano, alaila, ua hiki no ia oe ke hoopau aku ia lakou me ke dala i loaa mai ma ka hana, aole me ke dala i loaa mai mai na wahi kuleana i kuai ia aku, a pela no auanei e paa ai ko oukou mau kuleana aina i haawi aloha ia mai e ko kakou Moi aloha Kamehameha III. Ke kau nei na manaolana o ko kakou Moi maluna o ka lahui mai ke kaheawai ana iloko o ka make. Ke manao nei au ua like a like keia mau mea elua. - E like me ka emi nui ana o ka lahui, pela no ka lilo nui ana aku o na aina.
A ina e ulu hou ana keia lahui, a mahea la lakou e noho iho ai, ke ole e paa ia mai na aina; he mea maopopo e lilo ana kakou a pau i poe manu, e lele wale ana ma ka lewa; a i na pela, o ka lilo ana no ia o ka noho'na kuokoa o ka lahui, a he mea makehewa wale no ka olelo ana he kuokoa kou e Hawaii.
Nolaila, o ka mea nui, e aloha kela a me keia i kona aina iho, a o ka hui ana o na kanaka a pau e aloha i ko lakou mau aina, oia no ka mau ana o ke kuokoa ou e Hawaii.
KA MOOLELO O J. P. COOKE. - No ka uhi pu ia ana o na kolamu o ka pepa o keia la, nolaila, ua hookaulua ia ka Moolelo o ka make ana o J. P. Cooke a keia pule ae.
HALA AKU LA. - Ma ka la 30 o keia mahina ma Honokaupu, make aku la o Maria Kekaulahao, mahope o kona kaa ana i ka mai no ka makahiki hookahi a oi ae. Me kana kaikamahine, ke kaikunane, a me na hoaaloha a pau ko makou pauniako aloha.
KA WAI OLA A REUTERA. - Mamuli o ka wehe hou ia ana ae nei o ka Halekuai o Likikini e ku nei ma ka huina o na alanui Papu a me Kalepa, nolaila, ua loaa i ka lehulehu ake laau lapaau kahi e loaa ai ka "Wai ola a Reutera" a makou i hoolaha mua aku ai, a e puka mau aku nei no hei ma ka kakou pepa, nolaila, he mea pono i ka lehulehu pepa, nolaila, he mea pono i ka lehulehu ke hele e ike no lakou iho.
KA HAPAHA HOPE O 1879. - Ia makou e hoea aku nei i keia la, o ko kakou kakele mua ana keia iluna o ka hapaha hope o keia makahiki, a i ke 36 hoi o na kiei ana aku o makou ma ko oukou mau ipuka hale; nolaila, o ka makou ole'o hoolana ia oukou e ko makou mau hoaai, e hoomanao kaniuhu ole no kou kuleana alodio ma ko makou kee na hoona, i loaa ai kou pono kuokoa ia oe me ke keakea ole ia; nolaila. "e alu ka pule i Hakalau," a e kui ka mama i loaa o 1880.
HAULE I KA HOPE MOKU.- Oiai ka "Likelike" e kue ana i kona epaepa no kana huakai aumoana i ka Poalua iho nei, ua lohe mai la makou no ka haule ana o kekahi ohua oneki i ka hope moku; ia makou i hoomaopopo pono ai i ke ano o ka ohua i haule, eia ka he ilio. Ua kuhi makou he ohua maoli no la, i ka nui o ka leo o kekahi wahine i ke kahea i na makamaka e ku aku ana i ka uwapo, e kau koke aku ua ohua la maluna o ka waapa a holo aku; i ka hiki ana mai o ka waapa, aole ua ohua la, eia ka ua holo no kela me ka huina ilio no o lakou, a i alualu maoli ia i loaa ai a kau aku la maluna o ke Kaupu aukai. O ka makamua keia o na ohua a makou i ike ai ua haule i ka hope moku.
NO KOHALA, HAWAII. - Iloko o keia mau la, ke waiho nei ko makou Lunakanawai Apana iloko o ka mai nawaliwali, a ua waiho wale na hihia no ka manawa loihi. Ua lohe wale ia ke noonoo ia nene imi i hope kupono no ka manawa e kokua ni i keia oihana. Nolaila, he mea pono i ka poe ia lakou ka mana e noonoo a wae i mea kupono, oiai o keia kekahi o na apana nui a lehulehu o na makaainana, aole o na Hawaii wale, aka, o na kanaka o na aina e kahi. Ua lohe wale ia o D. S. Hookano ka mea i manaoia, ina pela, alaila, ua maikai, oiai, he kanaka i kamaaina ia a i ikeia no ka hana pono e ko Kohala nei.
- He maikai no ke ea, a he mau no ka haule ana mai o na pika ua, e hoohoihoi ana i ka manao o ke kanaka mahiai.
- Ke lohe mau ia aku nei ka leo mele hoohoihoi manao o na hamare a ke keiki amara o Halawa. O keia kekahi o na hale amara i makaukau me na lako palau a me na mea e ae o kela a me keia ano, a he paa loa me ke emi o ka auhau. E mahalo ia ka hooikaika ana a ke keiki oiwi ponoi o ka aina.
- Ua holomua loa na hana o ka Wiliko o Niulii. O keia ka wili i komo nui na kanaka Hawaii i ke kanu ko ana.
- Ke ulu nui nei ke kukulo ana o na halelaau ma Kohala nei; o ka oi loa aku o na hale nani ma Halalwa, oia ko Henry Hook. a me ko Henry C. Sheldon, he hoike no ka holomua o na hana malaila. K.K.
LULU LUAKINI - E iulu dala hou ana ka Ekalesia o Kaumakapili, no ko lakou Luakini hou, ke hiki aku i ka la 7 o Sept. ae nei. o a no ke Sabati mua oia malama no ka mea, ke hoomakaukau nei ke Komite hooko no ke kukulu ana i ka Luakini nou; nolaila, e heihei ana ke Komite hooko me ka ekalesia, a nawai la aua nei ke eo! Nolaila ke kahea hou ia'ku nei na apana edalesia o Kaumakapili. na mea a pau i hoohiki mua, na Ahahui kumau. ka Apana Alii, na keonimana. na lede. na malihini, e ala a e kokua no keia hana maikai e malu ai ka aina. E ike hoi i ka makou mau Komite e hele aku nei iwaena oukou i keia mau pule, e haawi mai i ko oukou lokomaikai piha no ka Heiau hou o ko kakou Akua. Ka Puohonua, ka lai. ka pohu, ka lulu, ka malu o ka Aina. E naue kino mai no hoi me na hipua a ke aloha. Eia hoi, ua oluolu i ke Alii ka Hooilina Moi Liliuonamoku, ke Alii ka Lani Likelike ka naue ana mai e ike a e hoohoihoi i ka naau o ko iakou mau makaainana e hapai ana i keia hana nui makaenaena, no ka pono ka nani a me ka malu o ko lakou aupuni. Anoai o ka laua lei nani, ka liko, ka muo. ka pua alii Kaiulani pu kekahi, a o na Lani makua Moi paha ke ole e pilikia. Eta ke oki! E na haipule. "E alu ka pule ia Hakalau." E na kukini, e kui ka mama i eo ke Komite!
M. KUALA. Kahu Ekalesia.
OLELO HOOLAHA.
AHA Kikie o ko Hawaii Pae Alua, ma ka hooponopono waiwai. Mokupuni o Hawaii Pae Alua, ma ka hooponopono waiwai. Mokupanio Oahu, Hawaii Pae Aina ae, ma ka hana o ka pilapala hoohina o WILLIAM J. RAWLINS i make Olelo kanoha e koho ana i la e hooiaio ai ka palapila kaueha a no ka hoolaha ana. No ka mei, ma ka la ena o Sepatemaba 1879, ua waiheia mai imua o ka Aha, kekahi palapala i oleloia ola no ke kanoha hope lea o William J. Rawlins i ma ke aku la: a me ka palapala hoopii e noi ana e hoolai @ kela palapala kaoaha a e hoopula hoi ka palapala luna hooko ia Alex. Mackintosh a me W. B. Ha nea ua wiho ia make laui. Nolaila, na kauoha la o ka Poakolu eia ka la 24 Sepatemaba 1879, ma ka hora 10 am ma ka Kumi hora lukolo ora Aka ma Ahiolani Hale ma Honolulu, oia ka la me ka hora e hoohaio ia ai la palapala kanoia, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai a me ka poe a pau i pili e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala luna hoo@o. A ua kauona hou ia e hoolaha no la mea no na pule ekolu, ma ni olelo Hawaii a me Beritania iloko o ka Pacific Commercial Advertiser a me ke Kuokoa, he mau nupepa i paila a i hoolahe ia ma Honolulu. A ua kauoha hou ia, e hoopukaia na palapala kona no na ho@ie no ia palapala kauoha, a me na hooilani o ka mea make, e hele mai a e kue i kela palapala kauoha i ka wai oleloia.
Kakaula ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Sepatemaba 4, 1879. No LAWRENCE McCULLY.
Lunakanawai o ka Alia Kiekie.
Na A. FRANCIS JUDD, Lunakanawai o ka Aha Kiekie
Ikea: A. Rosa, Hope Kakauielo. @6927 3:
AHA Kiekie o ka Hawaii Pae Aina, ma ka hoopoe p@waiwai. mokepuni o Oahu, ko Hawaii Pae Aina@. Maka waiwai o KEHELE ko Honolulu t make. Olelo kauohiue@ ho ana i la e hooiaio ai ka palapila kanoha a nu ka hoola@ ana. No ka mea, ma ka la 15 0 June 1879, ua waihua ma imua o ka Aha kekahi palapala i olelo a, oia, no ke kaua @ hope loa o Kuhele ki make aku la; a me ka palapala @@ e noi ana e hoolaioia kela palapala kauoha ke hoopukoh i ka palapala luna hooko ia Rev. S. Paaluhi, ua waiho a mu e Paaluhi i oleloia. Nolaila, ua kauohaia o ka Poaiua o a ka la 23 o Sepatemaba 1879, ma ka hora 10 am ma ka Rumi @ kolokolo oia A ha ma Honolulu, ma ka mokupani o Oahu, ora ka la me ka hora e hooiaio ia ai ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala iuni hooko. A ua kauoha hou ia, e hoolaha no he mea no na pule ekolu iloko o ka Nupepa Kuokoa he nupepa i palia a i hoolaha ia ma Honolulu. A ua kauoha hou ia, e ho pukala na palapala kena nu na hoike no na palapala kauoha a me ni hooilina o ka mea make ma ko Hawaii Pae Aina, e hele mai a e koe i kela palapala kau ha i ka wa i olaiola.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Ai a. Augate 30, 1879. A. FRANCIS JUDD.
Ikea: Lunakaniwai o ka Aha Kiekie.
A. Rosa, Hope Kakauolelo. sc69273t
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai o ROSALIE COFFIN GILLILAND a Honolulu i make, ma ke keena imua o ka mea hanohano Albert F. Judd, Lunakanawai kokua mua. Kauoha e hoolaha i ke noi e apono i na papa ho ke, hookuu ana, a e mahele i ka waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa ho ke o Emanuel S. Cunha, lunahooponopono o ka waiwai o Rosalie Collin Gilliland no Honolulu i make, e noi ana e apono la na hoolilo he $231.45 a e hoike ana o na mea i loaa mai iaia he $2@04.51, a e noi ana e nana a apono ia kela mau mea, a e kauoha ia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano lunahooponopono. Ua kauoha'a o ka Poalua, ka la 7 o Okatoba 1879, ma ka hora 10 o kakahi ika imua o ua Luaakanawai la, ma ke keena ma ka hole hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na papa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malalia e hele mai a e hoike i ke kumu ina he kumu io ke lakou, e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mau ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo la. A o kela kauoha ma ka olelo Bertania a me Hawaii, e paila maloko o ka Pacific Commercial Advertiser a ne ke Kuokoa, he mau nupepa i pai a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu paie mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.
Kakaula ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina i keia la ekolu o Sepatemaba 1879. A FRANCIS JUDD.
Ikea: Lunakauawai o ka Aha Kiekie.
se6 927 3t A. Rosa, Ilope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
OLELO HOOLAHA,
No ka mea, ua hoonohoia ka mea nona ka inoa malalo iho nei, e ka mea hanohano Abe Fernander ka Lunakanawai Kaapuni o Ma i ko Hawaii Pae Aina. i lunahooponopono waiwai no Kawela ko Lahaina, Maui i make aku nei. Nolaila, o ka poe a pau a ka mea make i aie a@u ai, a me ka poe i aie mai iaia, e hoike koke mai la'u i ua hilo ale iloko o na malama eono, o hoole mau loa ia, a e hookaa koke mai hoi ka poe i ale iaia. KAHALEVAI L. TILTON.
Lunahooponopono Waiwai o Kawelu k
Lahaina, Maui, Sept. 1, 1879 927 4t
OLELO HOOLAHA.
INA poe no lakou na kolua iloko o ka waiwai o J. D. Watson i make, ke kauoha ia aki nei na mea a pau i kuleana lioko o na koina o ka waiwai o J. D. Watson i make ma Kaneohe, Oahu, e hele koke mai ma ke keena o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ma ke alanui Kaahumanu, Honolulu, a ilaila e hooponopono ia ai: no ka mea. ' hoopau ia ana na hooponopono o keia waiwai. WILLIAM O. SMITH
Lunahooponopono Waiwai o J. D. Watson i make.
Honolulu, Sept. 4, 1879. 927 2t
MA ka Aha Hookolokolo Kiekie o ke Aupuni Hawaii. KLAKAUA, Ma ka loko maikai o ke Akua, o ko HAWAII Pae Aina, ka Mai: la William O. Parke Esquire, Ilamuku o ke Aupuni, a i ole i kona Hope - Aloha:
Ma kela ua kauohoia oe e kii ia LUI KEKUA ko Hilo, ai ole ia o Puna, Hawaii, ka mea i hoopilia, ina e wa ho maioia i kana palapala pane iloko o na la he iwakalua mahope o ka loaa ana i kela e hele mai a e ikea laiua o ka Aha Kiekie ma ke Kau o Aperila e noho ana ma ke Keena Hookeiokolo, o ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, mo@upuai o Oahu, ma ka POAKAHI la 7 o APERILA e hiki mai ana, ma ka hora umi a.m., e hoike i ke kumu e ae ole ia aku ai ke koi ana a Kauwe w@ka mea hoopii mamuli o kana noi i waiho pu ia me keia. A e paa pu ae malaila ia wa me keia palapala, me ka hoike piha no na mea e pili ana.
Ikea, HON. CHARLES C. HARRIS, Lunakanawai Kiekie o ko Makou Aha Hookolokolo Kiekie ma Honolulu, i ke.a la 20 o Iannari A.D. 1879.
[Ka Sila o ka Aha Kiekie.]
O ka palapala kii i hoike ia maloko a me ke noi pu kekahi aole i hookoia, oiai na imi nui ia ma Hilo, Kau a me Puna, aole nae ola i loaa, a ua ike ole ia kona wahi e noho nei.
Kakau inoa la w. c. parke, Ilamaku,
Honolulu, Oahu, @. Ma kela ke hoike nei au, o na olelo mamua ae, he kope pololei me ka olaio ia o ka palapala kii mua, me ka hoike a ka itamura e pili ana, i hoopuka ia ma ka Hoopili Oki Mare o Kauwe w@kueia Lui Kekua k. A ua kauoha ia e ka A ha e hoopaneeia keia hihia a hiki i ke Kau o Okatoba e hiki mai ana, ia wa e pane mai ka mea i hoopiiia
No ka olalo o keia, e nana i ko'u lima i ke a la 28 o Iulai, 1879. JNO. K BARNARD.
an9 923 d: Kakanolelo o ka Aha Kiekie.
AHA Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma @a hooponopono waiwai. Mokupuni o Oahu Hawaii Pae Aina ii. Ma ka waiwai o Kaihumua w, i make. Oleo kanoha e koho ana i la e hooialo ai ka palapala kauoha. a no ka hooleha ana. No ka mea, ma ka li 21 o Augate 1879, na waihola mai imua o ka Aha-kekahi palapala. i olelo ia. ola no ke kau ha hope loi o Kaihumua w, i make aku la: a me ka palapala hoopii e noi ana e hooialoia kela palapala kauoha a e hoopuka hoi ka palapala luna hooko ia Kia Holt ua waihola mai e Kia Holt. Nolaila, ua kanoha ia o ka Puakahi oka ka la,@ o Sepatemaba 1879, ma ka bora umi am, ma ka Hami Hookolokolo o la Aha, ma Ailoolani Hale ma Honolulu oia ka la me ka hora, e hooiaio la'i la palapala kanaha, a e hoolohe hoi no ia moi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kua ana ia palapala kanoha, a me ka hoopuka ana i ka palapapala luna hooko. A ma kaooia hou la, a hoolaha no ia mea no na pule elolu iloko e ka "Nupepa Koukoa" he nupepa i pai ia a i hoilaha la ma Honolulu.
Kakania ma Honolulu ko Hawaii Pue Aina, Augate 21 1879. CHAS. C. HARRIS,
Ikea: Lunakanawai Noi o ka Aha Kiekie.
A. R@a, Hope Kakamolelo. an13 911 3t
MA ke keena o ka Lunakaniwai Kaapaai Apana Kekolu o ka Hawaii Pae Aina, ma ka waiwai o S. Kipi a. Hilo, Hawaii i make. Ua heluhela li a ua waihola ka palapala noi a W. H. Reed me J. W. Keaukea@kaa. na la@no puna ao ka waiwai o S. Kipi, no Hilo, Hawaii i make, e mai ana e haawi aku ia laoaa ka mana e huolike aka kekahi waiwai paa o ka mea i mike, oia hoi ma apani aina e waiho meiina Wainaku, Mokuhoana me Halepioa, Hilo, Hawaii. Nolaila ke kawoo a ia aku nei na kamaka a pau ke piff, o ka Puakola, la 14 o Sepatemaba 1879, ma ka hora 10 o kakahiaka ma ka hole hookoi inoha ama Hilo, aka ka ia a me kahi i kogota no ka hoodeike ana i ua noi la a me ma mea @me ke hocke la
F. S. LYMAN.
Lanakwaiwai Kaapuani Apana Keoka.
Hilo, Hawaii, Aug 21, 1579. 916 3t
EIKE amanei na kanaka a pau mea kela Hoolike, owau a ka @eii boraa ka iona makako nei, ke papa a ke hookepa loa aku @, au i ka poe a pia @ @@ ana me oia @p@na lawaia, nohe laioo e hele a lawana ma na kai e Hoo@kalia@, a mawaho o Puuloa a hiki i Kaalakai a hala lua aku i Waimanalo O ka pae makeokake e hele ma ia ma@ kai, he pu@kela iakoa ka hole @@ anai e @aokalio pa on@ a'a, a o ka p@ @a, wale @ law'a ae @, a loaa aku i ku'a mau loaa, akeila, e h@pio la no lakou e uke ame ke kaaawai. 4KI (Pake.)
Waloa, Ewa, Aug. 21, 1879 @@@
WATI, WATI, WATI, WATI!
HE EMI A ME KA MAKEPONO LOA!
SILVER
WALTHAM WATCHES.
He Waihona Nui o na Nui o na Wati Waltham i hiki mai,
e Kuai ia aku ana no ke Kumukuai Huahaa Loa: Emi iho
malalo o ke Kumukuai o na Hale e ne a puu o keia Kulanakau.
hale a me na Kulanakauhale e ne a pau o keia Aupuni.
Eia no hoi na Wati Gula me na Wati Dala o na Ano a pau,
Na Wati Nui me ua Wati Liilii, no na Lede a me na Keonuna.
na a me na Kamalii. Owau wale no ka Agena nokeia mau Wati
no keia Aupuni. He hiki ia 'a ke Kuai no ka Hapalua o na Kumukuai ma na Halo e ao.
Mai Hele i na Hale e ae,
KAHI E APUHI IA MAI AI OUKOU ME NA OLELO PAHEE.
E Ninau no na Wati Dala
maikai a me na Wati Gula Nani
Loa, i loaa ole ko lakou like ma
keia mau Pae Moku o Hawaii nei.
E nana pono oukou i ka Inoa o ka
Hui nana i Hana. a i kuni ia ma-
oko o keia mau Wati.
E Kuai ia aku no ia oukou e
na Kanaka Hawaii me ke emi
loa i ike ole ia mamua.
E NAUE MAIOUKOU I IKE MAKA.
EIA ME A'U KO OUKOU MAU IINI KAHI I MALAMA AI.
E LOAA NO AU IA OUKOU MA KA HUINA O NA ALANUI PAPU ME KALEPA.
M. McINERNY,
919 3m 930 AGENA NO KELA AUPUNI.
MA ka Aha Hookolekolo Kiekie o ke Aupuni Hawaii. KALAKAUA, Ma ka loke maikai o ke Akua, o ko HAWAII Pae Aina, ka Mei: Ia William C. Parke Esquire, Ilamuku o ke Aupuni, a i o'e i kona Hope - Aloha.
Ma keia ua kauoha ia oe e kii ia A@IA ko Holualoa, Ko na Akiu, mokupuni o Hawaii, ka mea i hoopii ia , ina e waiho mai o a i kana palapala pane iloko o na la he iwakalua mahope o ka loaa ana i keia e hele mai a e ikea imua o ka Aha Kiekie ma ke Kau o Iulai e noho ana ma ke Keena Hookolokolo, o ka Hale Hooko'okolo ma Honolulu, ma ka mokupuni o Oahu, ma ka PUAKAHI la 7 o IULAI e hiki mai ana, ma ka hora umi a m , e hoike i ke kumu e ae ole ia aku ai ke koi ana a Mikala ka mea hoopii mamuli o kana noi i waiho pu ia me keia. A e paa pu ae oe malaila ia wa me keia palapala me ka hoike piha no na mea e pili ana.
Ikea, HON CHARLES C. HARRIS, Lunakaoawai Kiekie oko Makou Aha Hookelokolo Kiekie ma Honolulu, i keia la 21 o Aperila, A. D. 1879.
[Ka Sila o ka Aha Kiekie] Kakau inoa ia. A ROSA.
Hop. Kakauolelo.
O ke o@e o ka palapala kil maloko iho a me ke noi i wa ho pu ia, ua wa@ o ia ma ka hale o Kaohimaunu e ka makai Kamauoha, olai oia kahi nohohope loa i ike ia o Ahia i olei la maloko, a oiai hoi ua manao ia oia he LEPERA ua pee ma na ululaau o Kona, aohe i loua a hiki i ka la i kakau ia ai keia hoike, Iune 21, 1879
Kakau inoa la DAVID DAYTON, Hope Ilamuku
Honolulu, Oahu, ia Ma keia ke hoike neinu, o na olelo mamuu ae, he kope pololei ia me ka oiaio o ka palapala kii mua, a me ka hoike a ki Hope ilamuku e pili ana, i hoopuka ia ma ka lieopili Oki Mare o Mikala w kue ia Ahia k. A ua kauoha ia e ka hoike a ki Hope Ilamuku e pili ana, i hoopuka ia ma ka lieopili Oki Mare o Mikala w kue ia Ahia k. A ua kauoha ia e ka Aha e hoopame ia keia hihia a hiki i ke Kau o Okatoba e hiki mai ana, ia wa e pane mai ka mea i hoopaia
I hoike no ka o alo u keia, e nana i kolu lima i keia la 28 o Iulai, 1879 JNO. E. BARNARD.
au 9 923 6t Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
OLELO HOOLAHA.
I KO'U wa e kaawale aku ai mai keia Aupuni aku, ua hoo kohu aku au ia Mr. J. T. Waterhouse (opio) i Hope Luna Hoolaio Palapala Kepa no'a ma ka apana o Kona, Mokupaoi o Oahu. HENRY WATERHOUSE.
Au. 27 928 4t
PAPA! PAPA!
-NO-
ALLEN & ROBINSON
UA WEHE AE NEI MAUA I
PA KUAI PAPA
-MA-
KA UWAPO O PAKAKA
Na Papa Ulaula o na ano a pau.
Na Papa Paina o na ano a pau.
Na Pili Hale Ulaula.
Na Pili Hale Keokeo.
Na Pepa Hoonanani Hale,
Na Pepa Molina.
Na Pena a me na Aila Pena!
NA KUI O NA INO A PAU.
NA PANI PUKA a me
NA PANI PUKA ANIANI.
NA PANI PUKA a me
NA OLEPELEPE
NA LAKO KUKULU HALE
O NA ANO A PAU!
KEKUAHA MA KE
KE KUMUKUAI HAAHAA LOA
O keia Makeke.
ALLEN & ROBINSON
Honolulu, Jan. 1 137@ 843 tf
OLELO HOOLAHA.
EIKE auanei na kanaka a pau, owan o Kito o ka la Hamaoleo, ke kahea aku nei au i na kanaka a pau e hele ae ma kulu hale hana Pahu Kupapu ma Waipio, apana o @wa, a e loaa no malalia ka wa hi o na kino lepo e hoi ana i ka aoao mau o ka honua me ke kumukuai haahaa, a na'u no ka lawe ana i kahi o ka mea i pilikia maloko oia apana KITO.
Waipio, Ewa, Oahu, Aug. 19, 1879. 915 @t
LIO KEA! LIO KEA!
PATCHEN VERNON.
EKE ANA KEIA LIO KEA KAULANA no na Lao Wahine, no ka $20 a ke Kia na; $30 no ka hooaio loa ana.
He moolelo kaulana loa ku kena lio iwaena o na ilo holo o ka honua nei. O koai makuakane, ola no o GEORGE M. PATCHEN @po.a' kuna makua o CASSIUS M CLAY: a o kona makua o HENRY CLAY, O ka makuahine o @AT CHEN VERNON, oia no ka lio wahine kaulana no ka holo kiau, o kona inoa o LADY VERNON, a o kona makuakane o GER mai Europa mai. Ua holo oia he hookahi mile iloko o 2 minute me 29 1/2sekona, a holo hou iloko o 2 minute me 30 1/2 sekona, a holo hou no i ke kolu o na holo ana, 2 minute me 23 1/2 sekona, a i ka eha o na holo ana, 2 minute me 32 sekona. O PATCHEN VERNON he hoahanau ia no OAKLAND MAID I lilo i ke kuai ia no ka $20,000; a he hoahanau no hoi la no SAM PURDY i i lo i ke hualia ma ke kudala no ka $31,500.
O PATCHEN VERNON he makuakane ia no na lio maika he nui wale e noho nei ana Kaleponi i kela wa. Ua ku ola noi na ho wahine malaila no ke $50 no ke Kikina, a he $75 no ka ho laio ana, aka ke makemake nei kona ona i keia wa, e hoohaahaa iho i ka uku i loaa ka pomaikai i na mea a pau.
Ma ka nana ana i ka moolelo a me na lawelaae ana o ka ohana okeia lio, he mea hiki ke hilinaila, e ili mai ana maluna @ kana poe keiki ke kaulana a me ka hanohano o kana welo. No na mea i koe, e hinau i kona ona.
@25 3 @ 936 Li J AGNEW ma Kulaokahua.
C. C. COLEMAN.
Amara a he Mea Hana Mekini,
Kapili Kapuai Hao Lio
-A ME KA-
Hana ana i na Kaa Lio, &c.,
Hale Hana ma Alanui Alii, e kokoke la i
905 ke Alanui Papu. tf
OLELO HOOLAHA.
EMANAO ana o ME. CLAUS SPRECKLES o Kalaponi, e hana i auwai nui ma ka mokupuni o Maui; no ka hookahekahe wai maluoa o na mea kaau. O ka mea a mau mea piha e makemake ana e eli i elima haneri kapuai a oi aka paha o @uia nuwai ma ka olelo me@ike, a e aku la aku no hoi no ka hana ma ka helana o na kapaai kabita, a lole la nei lakou e minau la li. Schemler ma Haiku, Maui, a i ole la William G. Irwin & Co., ma Honolulu, a e loaa ia lakou na hoakaka kepeno. CLAUS SPRECKLES,
$88 tf O. SCHUSOLER.
Hoolaha Hoopau Moraki.
MA keia, ka hookaha ia aku nei. Kamu @ o kekahi mana auai i ike la Beko e kekahi palapala Moraki i kakaaia ma ka la 13 o lauu @ 1878, i hanala mawaena o Victoria A. Tell ma William Tell kana kane e ka aoao mua a me Peter Dakoa o ka soeo elua, a i kakau kope la ma ka Buke 13, ma na anao @6, 357 a me 256, ma ke kewaa e ka Luna Kekau Kope ma Honolulu, i mea e hoopaa ai no ka hookaa aoa no na dala eooo haneri me kapalama iloko o na makahiki elua mei ka la i kakaaia ai, me ka ahu hoopanou he umikamanalaa @mata no ke dala no ka makahiki, e hookua ana i kela a me keia hapalua makahiki, ke manao nei o Peter Dalton i oleloia, e hoopaa i ka Moraki i oleiola, a mahope iha o ka manawai hoaii aka e ke kanawai e kulala aku i ka waiwai i Morakila ma ke kuolala akea ma Honolulu, no ka ehaila o na ana no we waiwai la; O keia apana aina a pau me ba kalo e ke ama, ma Honolulu i oleloia, ma ka seso hikina o ke alamai Alii e pili pu ana me ka pa hilo o Kapena Miki maaka iho o ka Halawai, a ma hoakako pono ia kona mau palama maloko e kekahi pilapala hoolilo i kakania i ka la 9 o Aperile, 1875, mai ua W. A. feil la Victoria Banister, a i kakea kope la ma ka Nuke 42 aono I16. Peter Dalton ka mea nona ka Maraki. B. F. DICKERTON,
Laio o ka mea nona ka Moraki,
Kakania i keia la 8 o Aug. 1879 934 4t
L. A. THURSTON.
LOIO!
WAILUKU, MAUI.
889 @a dec 14