Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 36, 6 September 1879 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUHA

No ka Makahiki, $2. Eono Mahina, $1.

Dala Kuike ka Rula.

 

POAONO, SEPATEMABA 6, 1879.

 

KA AHAHUI EUANELIO, A ME KA

AHAHUI KULA SABATI

O KAUAI.

           

            E halawai ana keia mau Ahahui elua ma Lihue Kauai, ke hiki aku i ka la 8 o Oct. hora 10 A. M. oia ka Poakolu.

            Nolaila, ke kahea nui ia aku nei na Kahu Ekalesia me ko lakou mau Elele, na Kahu Kula Sabati hoi me na Elele o lakou e akoakoa mai a pau loa iloko o ka manawa, a me kahi i hoike ia ae la maluna.

            J. B. HANAIKE, Lunahoomalu.        Lihue Augate 29, 1879.

 

Na Misiona.

HELU 27.

 

            Na Mahomeda ma Aigupita. He la nui ma Aigupita ka la hanau o Mahometa. Ua malamaia ia la malaila me ka ahaaina no na la ehiku. Ua huiia nae ka ahaaina me ko lakou hoomana.

            Ka hana nui a kaulana ma ia manawa, oia ka hehi ana. He hana naaupo loa, he hana hoeha loa i na kino o ka poe ola.

            Nui wale ka poe i akoakoa e nana ia hana ino naaupo. He mau eka aina he 30 paha kai paapu i na halelewa, a hoopihaia i na mea ono, a hoomalamalamaia i na kukui he nui wale ma ka po. He wahi hana, o Zika ka inoa kai hana ia, he hana hoomana i ke Akua ia. He hana ano Hawaii i ka wa kahiko, a ano Fatuhiva i keia wa. He ano hula a oli hula. Luliluli na poo, kunokunou ana, a pili ka lauoho i ka lepo. Luliluli ikaika i kekahi manawa me ka pualu like ana i ka inoa o Ala, oia hoi o ke Akua. He mau mea hookani kekahi me na pahu hula Hawaii paha. Ka hora @ ahiahi, oia ka hora hehi. Ma ke awakea ka akoakoa ana o na Mahomeda ma ka Moseka, (luakini nui), e pule ai. Kali no ke Seka, oia hoi ke kahuna Mahomeda, a pau ka pule ma ka Moseka, a puka na kanaka ma kahi o ka hehi ana. He wahi alanui ia. A liuliu iki, hoea ana ka poe e hehi ia ana, me ka luliluli ana o na kino io ianei, me he la, he poe manao nui lakou i ke Akua, he poe hemolele. He mau makamaka pu e kokua ana ia lakou. He mau haneri ekolu, eha paha keia poe e hehiia ana. Ua hoomoeia lakou mawaenakonu o ke alanui, malalo na maka e hilinai ana ma na lima.

            O ka lio o ua kahuna nei, he lio ia i malamaia no ia hana wale no. Ua kapu loa, aole hiki i ka mea e ke ee ae maluna, o ke kahuna wale no. He elemakule ua kahuna nei. Paa iaia ke kaulawaha, aka, ua koo ia oia ma ka lio e kakhi poe e ae. Luliluli kona poo, me he la, aia kona manao ma ka lani. Hiki ka lio i kahi e moe ana ka poe e hehi ia ana, ane hoole ka lio e hehi maluna oia poe. Ka huki maoli no ia o kekahi poe i ka lio me ke kahuna maluna, a mawaena oia poe e hehi ia ana. A hala ka lio i kela aoao, ka lawe koke ia no ia o ka poe i hehi ia a iloko o ka hale. Ina ikaika ka manaoio oia poe, aole eha, wahi a ia hoomana. Aka, nui ka uwe ana o kekahi o lakou nei, me he la, ua eha loa. Oiaio no, ua eha loa no, ua hai paha na iwi o kekahi, 25,000 kai hele e nana ia hana naaupo.

            A nohea ia hana naaupo? Eia ke kumu, wahi a ko lakou moolelo. Ia Mahometa e mahuka ana mai Meka a Mediana, ua alualu ikaika ia oia e na enemi, a mai loaa. Pakele nae ma ka moe ana o na makamaka ona ilalo, a holo Mahometa maluna o ko lakou mau kino. A pela oia i pakele ai i ka make.

            He moolelo wahahee paha ia. He kaula wahahee, Mahometa. He baibala wahahee kana o Kokana ka inoa. Ma kana olelo, na ke Akua mai ia buke. He mau mea maikai no maloko, aka, nui na mea kue loa i ka baibala oiaio a ke Akua. He baibala wahahee ia e like me ka baibala Moremona, he baibala ia mailoko mai o ka waha o ke kaula wahahee. Aka, ua loaa ka baibala oiaio i kekahi poe Mahomeda. Ua heluhelu ia. Ua huli mai kekahi poe, ua lilo i poe haumana na Iesu. A e nui loa ana ma keia hope aku, ke ikaika na haipule i ka pule ana no lakou.

            Uza. Kahi noho o Aberahama. Uzepa ka inoa i keia wa. Aia no ia ma Mesopotamia ma Tureke Hikina. He poe hoomanakii kanaka i ka manawa o Aberahama. Lawe ke Akua ia ia a hoolilo ia ia i makua no ka poe manaoio a i kupuna hoi no ka Mesia. Aole akaka ka manawa i pau ai ka hoomanakii ana ma Uza. Eia ka mea i maopopo, ua komo ilaila ka Iesu olelo, ua huli mai he mau tausani mamuli o Iesu. Ua kukuluia he ekalesia malaila, he ekalesia Aremenia, he ekalesia maikai a maemae mamua. Aka, ua hele lalau ko mahope iho, a hoi hou i ka pouli.

            Mamua aku, mak. 1856 paha, ua hele na misionari Amerika ilaila, a hoomaha i ke ao ana, i ka hoihoi ana ia ekalesia i ka oiaio. Hoomaau no nae na kahuna Aremenia, a keakea i ka hana a na misionari. Malaila i maopopo ai, he ekalesia oiaio ole ia, no ka mea, aole hoomaau ka ekalesia oiaio. Hoomaau nui nae na misionari. Kokua mai ka Uhane Hemolele. Ua haalele kekahi poe i ka ekalesia Aremenia. Ua kukuluia he ekalesia oiaio. He kanaka Aremania i huli mai ke Kahu. No na hoahanau oia i hanai. He mau kula Karisetiano hoi malaila, 242 haumana i keia wa. He mau keiki Mahomeda kekahi iloko o ia mau kula. Mau no ko ke Akua hoomanao ana ia Aberahama me kona wahi hanau.

            Ka misiona N@gera. Nu hou maikai. Aia ka misiona ma Afrika waena e p@ ana i ka muliwai o Nigesa. He misiona Negero, he negero ka misionari. O kekahi alii, he alii hoomaau loa ia i ka poe karisetiano. Loohia oia i ka mai. Ia ia e make ana, kauoha oia e hoopau ia kana mau ku akua, a paipai i kona poe kanaka e haalele loa i ka hoomanakii.

            Ia @a ae, hoomaka na kanaka e hoopau i na kii. Kii lakou i na akua kane me na akua wahine, kau maluna o na waa, a piha na waa elua. Laweia a hoolei ia iloko o ka muliwai o Nigera. Lana nae kekahi maluna o ke ili wai. Kii ia a wawahi liilii ia, a lana wale, a ili wale na apana io ia nei. Ka hoino no ia o na kanaka i ko lakou mau akua kii. Aole ka o lakou mana e hoola’i ia lakou iho. Pau ka hoomaau ana. A ke huli ma la kanaka ma ka pono io.

            N. Y. O. I.

 

The Call for Volunteers.

 

Songs of Gratitude. p 68.

1

Bana lai a ha@amu!

Bana nani o Iesu!

Ke wewelo maluna ‘e!

Nana, naue, a hahai.

Duo    Hamau e! he leo e,

Leo paipai, e ala ‘e.

Ala, kaua no Iesu;

Ala, naue, paio pu.

Cho    Eu na koa, ano no,

Koa kaua no Iesu.

Mai makou; Iesu ke ‘Lii;

Ala, kaua na pokii.

 

2

Ala, ala, ku, ku, ku,

Naue, kaua no Iesu.

Paapu no na enemi.

Kaua aku, pale e.

Duo   Cakou nona koa e,

Koa no Eisu ke ‘Lii,

Na opio, na pokii,

Pale i na enemi.

Cho    Eu na koa, ano no, &c

 

3

Paio e i ka huhu,

Paio ia Satana pu,

Paio i ka wahahee,

Paio a hoopololei.

Duo   Naue me ka awela e,

E na koa o ke ‘Lii.

Lanakila ia Iesu.

Pii me ia, a alii pu.

Cho    Eu na koa, ano no, &c

          Hawaii.

 

Haawina Kula Sabati.

Helu 12, Sabati Sept. 21, 1879.

 

KUMUHANA.

Ka hana a ka mea manaoio. Pauku Baibala. Tito 3; 1-9.

 

            1 PAIPAI aku ia lakou e hoolohe i na moi a me na’lii, a e malama hoi i na luna, a e noho makaukau i na hana maikai a pau.

            2 Aole e olelo ino hoi ia hai, e hakaka ole, e akakuu, hoike ana i ke akahai i na kanaka a pau.

            3 No ka mea, o kakou kekahi i naapo i kekahi manawa, i hookuli hoi, i auwana hoi e hookauwa ana mamuli o kela kuko a o keia kuko, o kela lealea a o keia lealea, e noho ana me ka huhu, a me ka huwa i hoowahawaha ia, a e hoowahawaha ana kekahi i kekahi.

            4 Aka, i ka ikea ana mai o ka lokomaikai a me ke aloha mai o ko kakou Ola, o ke Akua, i kanaka,

            5 Aole no na hana pono a kakou i hana’i, aka, ma kona aloha wale, ua hoola oia ia kakou, ma ka holoi hoohanau hou ana, a ma ka hana hou ia e ka Uhane Hemolele,

            6 Ana i ninini nui mai ai maluna iho o kakou, ma o Iesu Kristo la o ka kakou Ola;

            7 I lilo kakou, i ko kakou hoaponoia ana ma kona aloha wale mai, i mau hooilina ma ka manaolana o ke ola mau loa.

            8 He olelo oiaio ia, a o keia mau mea ka’u e makemake nei ia oe e hooiaio mau aku, i malama ka poe i manaoio i ke Akua e hoomau lakou ma na hana maikai. He maikai, he pono hoi keia mau mea no na kanaka.

            9 E ku mamao aku oe i na ninau lapuwale, a me na kuauhau, a me na hoopaapaa, a me ka hakaka ana no ke kanawai; no ka mea, he mau mea lapuwale ia e pono ole ai.

            Pauku Gula. Mat. 22; 21. Hoopaanaau.

            Pauku heluhelu la.

            Poakahi. Ke kanaka pono, Tito 3; 1-9. Poalua. Ke alii pono 2 Oih Lii 17; 1-13. Poakolu. Ka mea humuhumu hale lole pono, Oih. 18; 1-11. Poaha. Ke kahuhipa pono, 1 Sam. 17; 10-28. Poalima. Ka puuku pono. 1 Na Lii 18; 1-16. Poaono. Ka luna haneri pono, Oih. 10; 1-8. Sabati. Ke kanaka pio pono Dan. 1; 8-21.

            Mele “Mele no Iesu.” Lei Alii aoao 24

            Pule i lilo na haumana i poe hana pono.

            Ka Wehewehe a Ninau ana.

            Tito. Owai ia? Nana Tito 1; 4, 5. Gal. 2; 1-3. 2 Kor. 2; 13. 7; 6. 8; 6, 16-19, 23. 2 Tim. 4; 10.

            Ma keia mau pauku, ua akaka he Helene Tito, he keiki na Paulo ma ka manaoio, oia hoi, na Paulo i hoohanau ia ia ma ka hai ana i ka Iesu olelo, a huli, a manaoio oia. He kanaka ikaika ma ka hana pono; ua lawe o Paulo ia ia i hoahele nona. A i kekahi manawa, ua hoonoho o Paulo iaia i kahu no ka ekalesia ma Kerete, a nana e kukulu i na luna kahiko no na ekalesia e ae malaila. Ia ia me Kerete kakau o Paulo i keia epistole, a hoouna aku ia ia ma ka lima o Aretema, o Kakiko paha. 3; 12.

            Kelete he mokupuni ia ma ke kaiwaenahonua, e pili ana i Kai Moku Liilii. Kanedia ka inoa i keia wa.

            He poe ano ano Iudaio kekahi hapa o na kanaka. Ua hele kekahi o lakou i Iurusalema ma ka la Penetekoka. Oih. 2; 11. Lohe lakou no Iesu ma ka waha o Petero ma Huli mai, manaoio ia Iesu. Hoi aku i Kerete, hai aku la i ke ola ma o Iesu la a kukulu i ekalesia Karistiano malaila. He mokupuni nui ia. 270 mile ka loa, 50 mile ka laula. 100 kulanakauhale. Nui na ekalesia ma ia mokupuni. Ku ilaila o Paulo i kona holo ana i Roma. Oih. 27; 12. 21. A mahope iho o ko Paulo hookuu ia’na mai ka noho paahao ana ma Roma, hele hou oia i kelete, a hanai i ka ekalesia, a hooponopono i kekahi mau hemahema. Aole nae i pau na hemahema i ka hooponopono ia. Haalele e oia ia wahi no kekahi pilikia nui paha, a waiho oia ia Tito malaila e hoopau i na hemahema i koe. Mak. 65—7 A.D. paha ia. Eia na hana na Tito e hana.

            1 E imi a hoonoho i mau kahu no na ekalesia. Ke ano o na kahu, Mok. 1; 5-9.

            2 E ao aku i na Kelete me ka ikaika me ka papa’ku i na mea lapuwale 1; 10-16.

            3 E ao aku i na elemakule, na luawahine, na wahine hou, i na kanaka hou, i na kauwa. E ao hoi ia ia iho. Mok. 2; 1-15.

            Mok. 3; P. 1. E paipai i na Kelete e aha i na Moi, na lii na luna? E noho makaukau i ke aha? Pehea Iesu i ao ai no ka Kaisara? Mat. 22; 21. 17; 27. Pehea ka Paulo ao ana? Rom. 13; 1, 2, 7. Ina kue ka Kaisara i ka ke Akua heaha ka pono? Oih. 5; 29. Mat. 10; 25. Gal. 1; 10.

            Pehea na kanaka Hawaii ke hele na luna helu, na luna ohi? Pono anei ke huna i kekahi waiwai, hai hewa i na holoholona, i na makahiki, hoopanee i ka hookaa auhau, a hoole aku paha?

Ina hana ma ke alanui aupuni, e hooemi anei i na hora hana, na ia hana? Pono anei ke hookuli a haihai i na kanawai aupuni? Ina ua haihai ia, ua aihue, ua moekolohe, ua hana i ka rama, ua kuai kue i ka rama, pono anei ke hoole wahahee, a imi e hoonele i ke aupuni i ke dala hoopai? Pono anei ke kokua i ka poe lawehala io i pakele lakou i ka hoopai ia? Pono anei ke hoike wahahee, a hoohiki wahahee i pakele i ka hoopai? Oia anei ka hoolohe i ka na lii, i ka na luna, a hana maikai ia lakou?

            P. 2. Heaha ka i papa ia, a kauoha ia? Heluhelu a hoopaa, Epeso, 4; 31, 32.

            P. 3. Pehea ko Kelete ko Paulo ma, ko Hawaii nei i kekahi manawa?

            P. 4. Pehea hoi i keia wa? Ua ano hou anei? Pela paha na haipule io. Ma keaha i ano hou ai? Ma ka lokomaikai, ma ke aloha owai?

            p. 5. No na hana pono anei e ola’i? Hiki ke ola ma na hana pono, ke pono wale no na hana. Aka, aole i pono na hana. Ua hewa, nui na hewa. Ma ke aha e ola’i? Heaha ka hana a-ka Uhane Hemolele? Heaha ka Iesu olelo ma @o. 3; 3, 5?

            P. 6. Ma owai la e ninini ia’i la ka Uhane?

            P. 7. Ma ke aha i hoapono ia’i kakou? Ke mihi nae kakou a manaoio ia Iesu. A lilo kakou i mau hooilina no ke aha? a ma ke aha? Pela anei ko oukou manaolana ana, a me ko oukou makemake nui ana, e na keiki, e na ui, e lilo i mau hooilina no na waiwai nui ma ka lani? Oia ka pono. Aka, ma ke ao nei ka manao, ka makemake nui o ka nui. A hele aku oukou mai keia ao aku, heaha ka waiwai ma kela ao? Nele e a.

            P. 8. Heluhelu i keia pauku. Heaha ka Paulo makemake ia Tito, a ia kakou no hoi?

            P. 9. Heaha ka i papa ia? Eia anei maanei na ninau lapuwale, na kuauhau kahiko, kuauhau alii, na kaao Hawaii, na mele ano lapuwale, ano hula, mea hoala i ka hula, ka lealea lapuwale?

E aha ia mau mea? Pehea na ninau hoopaapaa maloko o na Kula Sabati? no na mea ano liilii, no na inoa Baibala, na mea waiwai ole ke huli? E aha aku ia mau mea?

Na Ninau Kamalii

            1 E noho oukou no ke aha? 2 E noho makaukau no ke aha? 3 Pehea e hiki ai ke hana maikai? 4 Pono anei ke olelo ino aku i kekahi? 5 Pono anei ke olelo huhu aku? 6 Pono anei ke manao ino aku? 7 Owai ka i lokomaikai mai ia oukou? 8 Owai ka mea e ola’i? 9 Ola anei oukou ke hoomau i ka hewa? 10 Heaha ka uku o ka hewa? 11 Ua loaa anei ka naau hou? 12 Peaha e loaa’i ka naau hou? 13 A loaa ole o ka naau hou, ola anei? E aha?

            Mele. “Auhea ke Alii.”  Lei Alii aoao 25.

            Pule i hoolohe kakou i ka na lii, i ka ke Akua, a hana maikai mau.

            Hawaii no Sept. 28, Hoi Hope.

 

Na Huewai Gula Wanana Ehiku.

 

Helu 8.

Ke koena o ka Hue elima.

            I ka wa e noho pio ana o Pio VII ma ke kauwahi o Farani, he kaua nui.

            Makau nui na Moi o Europa i ka mana o Bonepate, e holo ana oia mai ka lanakila a i ka lanakila ana, e ahi paha auanei oia maluna o Europa a pau.

            E hui kakou a kaua aku iaia. Hui no ko Beretania, ko Rusia, ko Geremania, ko Auseteria, a hoouka i ke kaua.

            Mai lanakila nae o Bonepate, no ke kumakaia ana o kekahi Generala, lanakila na enemi, a lawe pio ia o Bonepate a hoonoho pio ia ma Helena, he mokupuni liilii ma ke Kaiwaenahonua, mak. 1815, iaia i a@i ai, nui ka paopao ia ana o ke poo o ka pope, nui ka hooemi ana i kona mana alii, a me kona mana hoomaau. Ma ona la i hoopau ia ai ma kauwahi ka Inguisetion, ka aha hoopai ino loa i ka poe hoole pope. Ma ona la i hoopau ia ai na Hale hana he nui loa.

            I ka pau ana o ko Bonepate alii ana, ua lilo ke aupuni o Farani ia Lui XVIII. Noi koke o Pio VII ia Lui e hoihoi ia ia i Roma, a e hoihoi i kona mana aupuni iaia, ua ae no Lui i kona noi ana.

            Noho alii hou ka pope, e like me na alii o keia ao. He puali koa kona, me na mea kaua a pau loa, kapu loa Roma me na wahi o ka pope e pili ana. He wahi aupuni haiki no. Kapu ke komo ana o ka baibala ilaila, kapu ka heluhelu ana. I na loaa kekahi e heluhelu maia ana i ka baibala, ua hopu koke ia, a hoopau ino ia, kapu loa ke kukulu ana i kekahi ekalesia hoole pope.

            Hoi no o Pio VII i Roma, a hoala hou i ka aha Inguisetion, ka aha hookolokolo ma ka hoopoipoi, hoeha ino loa, i ae i ka hewa, a hoopai ino loa ma kahi pouli malalo o ka honua. Hoolaha Pio VII i kona hooma@ino ana i na aha hoolaha baibala, a hoala i na mea keakea i ka haipule io.

            Piha hou no Roma i ka pouli, ua hookaumaha ia na katolika me na auhau kaumaha. Ukiuki lakou a kuamuamu i ke Akua no ia mea, makemake no kekahi poe he nui, e hemo ka anamo o ka pope, i mahuahua na pono kino, na pono uhane.

            Pela no i noho kaumaha kanikau ai lakou a hiki i ka mak. 1848. He makahiki hookahuli i na aupuni alii ma Europa. Kahuli Farani a lilo i aupuni Repubalika.

            Ke ala kue no ia o na katolika ma Roma, a kipi i ka pope Pio IX me ka manao e kukulu i aupuni Repubalika malaila, ka mahuka no ia o ka pope i kahi e.

            Piha hou ka noho alii o ka holoholona i ka pouli’ nau ka niho, n@hu i ke alelo, kuamuamu i ke Akua, mihi ole nae.

            Noho pio ka pope he mau malama, mahope iho, na Farani i hoihoi ia ia i Roma, pio koke ka Repubalika o Roma, a hoola ia ke aupuni hookaumana o ka Pope. Make Gregory XVI, Pio IX kona pani.

            Ka 253 ia o na pope o Roma. He pope maikai oia mamua. Ua ae no oia i ka heluhelu ana i ka baibala, mahalo nui ia, aka, mahope iho, hoohalike oia me na pope mua.

            Hookaumaha i na katolika, hookapu i ka heluhelu ana i ka baibala, hoomainoino i na aha hoolaha baibala, keakea i ka holo ana o ka naauao, na hana naauao ma kona aupuni, kapu loa ke komo ana o na ekalesia hoole pope, hoopai ino loa i ka poe kue i kona mau manao, a uwe no na katolika malalao ae o ka auamo oolea o keia pope, makemake no e hemo ia auamo.

            E pau ka mana aupuni o ka pope, kulana lana ka pope ma kona noho alii, paa nae oia i na koa Farani.

            Ma ka mak. 1870 he aha pope nui ma Roma, ma ia aha ua hooholo ia, ua hewa ole ka pope. Ua like oia me ke Akua ma na mea ana e hooholo ai, ua hemolele aole hewa iki, aole hiki ke hoololi ia.

            Na bihopa, na kahuna i hoole ia hooholo ia ana, ua hoopau ia lakou, ka piha paha ia o ke kiaha pope i ka hewa. Ala hou ka anela elima, a hoomakaukau e ninini i ke koena o ka inaina maluna o ka noho alii o ka holoholona.

            Lui Napoliana ka Emepera o Farani, ma ia makahiki no, 1870, ua hoala oia i ke kaua, a kaua ia Geremania.

            Viko Emanuela oia ke alii o Italia ia manawa. Ua makemake no na katolika o Roma e noho malalo ae o ka malu o Viko Emanuela. I ke kaua ana aku o Lui Napoliana ia Geremania, ua lanakila o Geremania, a ua lawe pio ia Napoliana. Aohe mana ma Farani e kokua ai i ka pope Pio IX ma Roma, nolaila, ua komo lanakila Viko Emanuela me kona puali koa iloko o Roma,

iwaena o ka hooho oli nui ana o na kanaka, ka lilo no ia o ke aupuni o ka pope ia Viko Emanuela, pau ka mana alii o ka pope, pau ke poo alii ana.

            Koe ke poo ekalesia, he mau malama mahope iho, ua lawe ia ka noho alii o Viko Emanuela a kukulu ia ma Roma kahi o na Kaisara kahiko, ka noho alii ia no na pope he 1,000 makahiki o ia aku, oia hoi mai ia Kale Mane mai.

            Inaina loa Pio IX ia Emanuela me kona aupuni a hooki aku mai ka ekalesia katolika aku me ka hoomainoino loa aku a ilalo i ke ahi pio ole, makau ole nae lakou ia hoomainoino ia ana.

            Hoopio Pio IX ia ia iho, ma ke Vatihana kona hale alii mamua, a noho me he pio ilihune la, wahi ana, he hoopunipuni no nae ia.

            Make oia ma Feb. 1878. Lio XIII kona pani, ke ano o Lio o Liona. 12 Liona uhae, hae-hae i kanaka, wahi a ka moolelo pope.

            O keia Liona nae, ua hemo ka niho haehae, ua lawe ia aku ka mana aupuni e hoomaau a hana ino ai. Ua hoohalike oia me pio IX ka noho ano pio la, wahi ana, me ka nau i ka niho, me ka nahu i ke alelo, me ke noi, e kali ana e hoihoi ia mai kona aupuni, kona mana aupuni ia ia, ma kona manao, ua piha kona noho alii o Roma i ka pouli, i ke kuamuamu i ke Akua, me ka mihi ole, he manao lalau ia. Ke piha la o Roma i ka malamalama i keia wa, i na baibala, i na ekalesia eu@, i na kula Sabati, me na kula hoonaauao maikai, ua pau ka mana aupuni o ka pope, koe kona mana ekalesia. Ke pau liilii nei no nae ia.

            Ua pau ka wehewehe ana i ke ano o ka Hue wanana elima.

            (Aole i pau.)

           

            KE KULA HAOLE MA KOBALA:--Ma keia mau la i hala ae, ua hoike keia kula ma ka luakini o keia apana, a ua ike ia ka pii ana o ke ike o na keiki. He mea nui keia, a he pomaikai hoi i loaa i na ma@ mea keiki o keia wahi, malalo o ka hooikaika ana a ka makua Rev. E Bond.

He mea pono i na makua ka hooikaika pu ana no ka lanakila o keia kahua o ka ike, ma ka hoouna ana mai i na keiki.             O ka olelo Beritania ka olelo makua ma keia hope aku, a oia ka olelo e pomaikai ai.            KOHALA.

 

OLELO HOOLAHA.

 

KAKELA a me HAKI.

 

            O kakela opio a me F. M. Hatch, ua @ @ ma ka lawelawe ana i ka oihana @. Ua hiki ia @ ke ku imua o na Aha a puu mai ka Aha Hoomake a hele imua. A e lawelawe no hoi ma na hana pili i ka hooponopono waiwai ma ka imi ana i na Palapala Sila H@ Dala ana.

            W. R. CASTLE, Luna Hooiaio Kope.

            Keena Hana, malama ae o ka Halekuai o Dillingham & Co.

Helu 37. @ Papa.        3 6ms

 

ALFRED S. HARTWELL,

(HAKAWELA.)

LOIO a he KOKUA ma ke KANAWAI!

Aia kona keena oihana maluna ae o ka Hale Baneko Hou o Bihopa ma. 867 tf

 

CECIL BROWN.

 

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

            A he agena no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu.

            Helu 8. Alanui Kaahumanu. Honolulu. H. P. A. 2y

 

E. LILILEHUA.

Loio a he Kokua ma ke Kanawai!

            Imua o na Aha Apana a Hoomalu o ka mokupuni o Oahu. E hanaia me ka eleu loa. E loaa no au ma Wehekealaula, ma alanui Maunakea, a i ole ia, ma ka Hale Hookolokolo o ka Aha Hoomalu ma Honolulu.           898 1y.

 

S. W. MAHELONA

 

HE LOIO! HE KOKUA A HE PALE

ma ke Kanawai.

            Ua makaukau au e lawelawe me ka mikioi a me ka eleu lua ole i na hihia a pau o kela a me keia ano imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia aupuni. Ua hiki no hoi ke kakau i na palapala a pau e pili ana i ka Oihana Loio. E loaa no au ma ko’u hale noho mauka iho o Kawaiahao, a i ole ma ke keena hookolokolo o ka Aha Hoomalu a me ka Aha Kiekie ma Honolulu nei. O ka poe makemake e @ dala, he oluolu ka ukupanee.      876 3m

 

TIMOTHY KALAEONE.

He Loio a he Pale ma ke Kanawai.

            Imua o ka Aha Hookolokolo Apana o Kawaihau, Mokupuni o Kauai. A he Agena hoi no ka hooiaio ana i na Palapala Kepa no ia Apana. E loaa no au ma Anahola, a i ole ma Waiakalua, Koolau, Kauai. E makaala no au i na kauoha me ka eleu loa.           895 1y Jan. 25.

 

PRINCE’S OWN CORPS!

E NANA! E NANA MAI I KEIA!!

 

            Ke kauoha ia aku nei na Hoa a pau o ka Puali Koa Pualu o ka PRINCE’S OWN CORPS o Honolulu; ka poe i kakau ole i ko lakou mau inoa malalo o ke Kumukanawai Hou o ka Puali, e hele nui ae i ka po o ka Poakahi, la 11 a me ka po o ka Poakolu la 13 o keia mahine o Augate, a me na mahina o Sepatemaba a me Okatoba iloko o na po halawai a me na po paikau o ka Puali, e kakau ai i ko lakou mau inoa maloko o ka Buke Kumukanawai a me na Rula, i ohi ole ia ai ko lakou mau auhau e ka Luna Auhau i ka la 1 o Novemaba e hiki mai ana.

            O ka nui o na Hoa a pau o ka puali i keia wa, he Hookahi Haneri me Kanahakumamaha, 144, a he ekolu Komepane.

            Ko Komepane A, he 63 poe Hoa.

                        “          B,    47          “

                        “          C,    34          “

Komepane A i kakau inoa 29, koe he 34.

            “   B      “        38,  “        9.

            “  C     “       15, “ 17.

NA HOA O KE KOMEPANE A I KAKAU INOA.

            1 KALAKAUA, Mekia.

            2 C. P. Iaukeu, Akukana.

            3 Dr. Cummins, Kauka.

            4 Antone Rosa, Kapena

            5 Hoa Ulukou, Lukanela 2

            6 B. W. Kawainui, Sub. Lukanela

            7 J. Iniha, Kakiana 1

            8 Kahalewai, Kakiana 2

            9 Hookane, Kakiana 4           

            10 F. Archer, Kopala 1

            11 J. Wana, Kopala 2

Na Koa—Kauha, Alohikea, Mokuaikona, Kekuhaupio, Koea, Pololeikahu, Hinaaulani, Kahahawai, Keawe Mahaulu, A@amanu, A. Kahai, Mana, Panaewa, Kupa, Kuahau, Kikoo Liwai, Kaneiawaia.

NA HOA O KE KOMEPANE A 1 KAKAU OLE.

J. Hamauku, Lutanela 1; Lutela, Kakiana Paahae; Kealoha, Kakiana puuku; Lonakai Kakiana 3; Punini Kopala 3; Kahiwalani Hookani Pahu, Na Koa, Ahiena, Henry John, Kailiehu, Hoomiha, Kealohapauole, Piikoi, Kua, Kane, Keaweamahi, Haaheo, Kanei Kola, Kalei, Kiliona, Kewikikona, Solomona, Pauoahu, Kanekamoa, Keawe, Keli@hanaiho, Wahanui, Kauhane, Kukahoe, John Wana, Meheula, Ke@iaiweuweu, Hosea, Kahue.

NA HOA O KE KOMEPANE B 1 KAKAU INOA.

Kaaha. Kapena; Kaiaiki, Lukauela 1; Naaimulea, Lukanela 2; Kaulahiwa, Kakiana 1; W. Wana, Kakiana 2; Wahilani, Kakiana 3 Poni, Kopala 1. Na Koa—Kawai, Makani, Kalola, Auwae, Naihe, Kahale, Kaai I, Maukoli, Kopa, Waolani, Lono, Kalakiele, K@ho, Hosea, Kakalia, Kealaau, Opeka, Hilauea, Kuhia, J. Palau, S. Silva, Kaaihoe, Mu, Kanakaoie, Opulauoho, Naeole, Palau II, Haaheo, Hose.

NA HOA O KE KOMEPANE B 1 KAKAU OLE.

Hamaia, Kiwini, Keawenui, Kealoha, Kaloio, Kaai II, Keamopohaku, Kuaiwa, Kahoa, F. Hervey, Kahiona.

NA HOA O KE KOMEPANE C 1 KAKAU INOA.

J. H. Boyd, Kapena; A. Panee, Lutanela 1; 1. Levi, Lutanela 2; Solomon, Kakiana 2; W. Reuter, H. Reuter, Jeseph, J. Kaanaana George Kawai, G. Shaw, Aarona, Kapihe, Solomon Hiram, S. Kuula, Keleinohokaha, Kalehua.

NA HOA O KE KOMEPANE C 1 KAKAU OLE.

Pohani, Kakiana 1; S. Kaaikaula, R. Burn, Kahaiahi, J. Kaiwi, M. Kahulanui, S. Le@, Moses Hiram, Kaina, Kahaka, Kelukoa, Koma. G. Koa, S. Kahikina, D. Kealahou, Kahulia, Kemeka.

            Ke hoakaka ia aku nei i na hoa i kakau ole i ko lakou mau inoa, ina aole lakou e hoopaa i ko lakou mau inoa ma ke Kumukanawai o ka Puali, alaila, aole e manaoia lakou he mau hoa oiaio, a e hookau ia no maluna o lakou na auhau a pau o ke aupuni i ka la 1 o Novemaba e hiki mai ana.

            O ka poe e hooko ole ana i keia mau kauoha, maluna no ia o lakou, oiai, ua haawiia ka manawa loihi he ekolu mahina no ko lakou hooko ana i keia mau kauoha. Aole i manaoia ua pili keia i ka poe i hele ma kahi e mawaho ae o keia mokupuni. Ma ke kauoha. Inoa: C. P. Iaukea,

            Akukana Prince’s Own Corps.  Honolulu, Hale Paikau, Aug. 5, 1879.  923 3m 934

 

PAPA, PAPA

AIA MA KAHI O

LEWERS & DICKSON!

(O LUI MA.)

 

MA KE KAHUA KAHIKO MA

Alanui Papu a me Moi!

E LOAA AI NA

Papa Nouaiki!

o kela a me keia ano.

Na Papa Nani a Paa no ke Kukulu

ana i na Hale!

                                                                                             

Na Pani Puka, Na Puka Aniani.

Na Olepelepe, Na Pou, Na O-a,

Na @pe Hele, na Papa Ku,

A me na Papa Moe nui loa

                                                                                               

NA PILI O KA HALE

O NA ANO A PAU.

 

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai a pau,

Na Kui mai ke Nui a ka Makalii,

Na Ami Puka, Na Ami Puka Aniani,

Na Ami o na ano a pau,

Na Aila Pena, o kela me keia ano,

Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale,

Na Aila e ae o na ano a pau.

 

NA WAIVANIKI

A ME NA

WAI HOOHINUHINU NANI!

o na ano a pau loa.

NA BALAKI ANO NUI WALE

A ke hai ia aku nei ka lono i na makamaka a

pau, ua makaukau keia mau makamaka

o oukou e hoolawa aku ma

na mea a pau e pili ana

ma ka laua oihana

NO KA

UKU HAAHAA LOA!

E like me ka mea e holo ana mawaena o

LAUA a me ka MEA KUAI.

E hele mai! E na makamaka!!

A e lawe no hoi ko oukou makemake

me ka oluolu a me ka maikai!

845tf

 

A VALUABLE

MEDICAL DISCOVERY

Reuter’s Life Syrup

(Nurse Bertrand.)

LAAU LAPAAU

WAIWAI LOA!

OIA

KA WAI OLA A REUTERA

He laau keia i imi ia a loaa e kekahi kahu mai kaulana, o Bertrand kona inoa, ua lawelawe keia kahu mai ma ka malama ana i ka poe mai no na makahiki he kanalima a @Pae, a o keia laau ho@ he mea i hanaia noloko ae o na LAU NAHELEHELE a me na @a o na laau ulu o ka pahele i huiia, he ono ma ka ai ana, he ala ma ka hooi ana, a he pumehana kona ano. He laau hooho@no ikaika keia, me ka h@ha ole ana i ka opu a me ka hoopailua ole. Aohe nawaliwali ka mai mahope o ka ai ana i kela laau, e like me ka naha i@o ana o kekahi mau laau e ae, he kupono no ke ai na keiki liilii a me ka poe nawaliwali loa me ka ho@ ole. He laau @ maopopo keia i ka opu paa, a me ka inoino o ka opu waiho ai, a me na mai a pau o pili ana i ka opu.

He laau hooikaika no hoi keia i ke AKEPAA, a he mea e no hoi ka hikiwawe @ kona hoomaemae ana i ke koko, a me na mai a pau o ke kino.

No ka mea, ma keia laau la i hookuke ia aku ai na haumia a pau iloko o ke koko. He like ole me keia na laau e ae, @ e ai ana ka mai me na hu@ hoonaha me ia mau laau, aole hoi peneia.

Ka Wai Ola a Reutera,

Aka, ua lawa iloko @na na hoonaha ana a me na hoomaemae ana i ke koko a pau.

A ME

KO BARRY LAAU HOOLA EHA.

HE LAAU HAMO A HE LAAU AI.

He laau hoola keia iloko o ka minute hookahi, E HOAO!

O

A. W. RICHARDSON,

Oia o LIKIKINI Opio, ka Agena no keia mau laau no ke aupuni Hawaii. 916 3m 927

 

KALE KULIKA,

LUNA HOOIAIO PALAPALA KUAI,

Molaki, a me na palapala oia ano.

LUNA HOOIAIO PALAPALA

Aelike mawaena o na haku me na Kauwa.

Luna Haawi Palapala Ae Mare

            Ma ke kihi o ke alanui Moiwahine a me Kaahumanu, kulanakauhale o Honolulu, ko Hawaii Pae Aina.      906 tf

 

HOOLAHA.

Ua makaukau ka mea nona ka inoa malalo iho, e kokua i ka poe e manao ana e

Kuai, hoolimalima a Moraki Aina

A no ka

Hoaie Dala Ana.

WILLIAM O. SMITH, Loio.

Honolulu, Iune 16, 1879.        916 3m927