Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 42, 18 October 1879 — KA MOOLELO O BERIANA KA WIWO OLE A ME MAHONE KE KOA: [ARTICLE]

KA MOOLELO O BERIANA KA WIWO OLE A ME MAHONE KE KOA:

MOKUNA XI. W KA Uakou kon i lele ai iloko o ka w*i o A ka muiiwai mai luna aku o ke alah <ka, ■ ole oia i manao, ua kokoke mai kona mau hoa'loha Naita i ona la. laia i luu ai a hiki i ka papaku o Ja)o, me ka mannolana no ka loaa o ka lei gula. ko> mo mai la iloko ona kekahi noonoo: Inn «u e hoea ana iluna rne ka lei gula. e paa ana au i ka hopu ia e na enemi, a e make • na au. Nolaila, ina e loaa ana īa'u ka lei gula. e pono au e pae aku i keia aoao me ka ike ole ia. He akamai o Mahone i ka nu. a ua hopo- , hopo ole oia i ke kaumaha o kona aahu kaua ana e komo ana, aole no hoi i wiwo no kona | muke. iuia i lele ai mai ke alahaka aku. ua hoomoopopo lea o>a i k«hi o ka lei gula i haule | ai mai ka lima aku o ke alii Powa, a iaia i hiki ai i ka pipaku o ialo o ku muliwai, ike aku la oia i ka oaonka nnu o na onohi mon-i | a me ke d*imani o ua lei la īloko o ka opu o ka hohonu. j Auwe, ua laiia īa'u k-» pom»»ikai o ka loaa ! mii he nmkainnk'» » he mnu hon'loha ; ka* j naenae ae la in iioko iho ona, u»ia i lalnu aku ai i ua waiwai m»ki»inae lfl. ka men hoi j a ka hohonu o n» wai e milik.»a ana iloko o j ko lakou mau liun», no ka laknu malihim kamuhao iluko oia mau minute ; punna ae ia in, e holo pu anu o Sir. Mahone o ka Hapa, me na'lii u me n* poe kaulnna o lrelam a pau no Clontarf. Lal.iu aku la oih i ka lei gula me hookah» lima, a ho» ae U a hoea i ka ih»w*i, a na ke amio ikaika o k<i wni o ka muliwai i la-ve • ku iaia a hoopae ma knpa o ka aoao akau o kn inuliwai. kahi hoi e hal«o-» ana na opu nahele, a ioaa iho ia iaia he maiumaiu e nalo ai oia. Ua paupauaho loa ia ka kakou koa, i ka wa oua i pue ai i kula, a loaa mia kn malu koha'i o na opu nahele nana i huna īku laia; nolaiia, h»ule aku ia oia a waiho oni ole. Lohe aku ia oia i ka ieo o Oonaia e kaln heie ana, a ine na ieo hooho o na koa o k<> Moi Beriana m>»iuna o kealahaka, a ike aku (a no hoi oia i kona <tii»u enemi maluna o k* waapa e holo ana, aka, aole ou i makahehi nui loa no inkou. Nani ka hauoli palena ole, wahi ana iaia iho, iaia e miii kilohi ana i ka iei guia a e alawa ana hoi i ka waapa o na powa. Alaila. hoao iho ia o Mahone e pinana aku iiuna o ke kipapaii kapa imiliw.i, a kahea aku me ka ieo nui, i wahi e iohe <nai ai o Donaia. aka, ua paa kona ieo a ua hiki ole ke kahea, ua ha«iuiu kona m*u iaia a pau, a poniuniu mai ia kona poo, noiaiia, hihee aku la oia mm ke kipapaii aku a hauie iuio me ka waiho «naule, me ka ha.ilele oie nae o kooa hma i ka pulik» ana i ka iei guia. 0 Donala hoi e hoio ke ana oi« iiuna o ke aiahaka, me he kanaka U i ulupun» ia e ke kuakoko o ka inaina wela, e k »hea ana ho» me ka leo ehaeha a mokumokuahua. me ke kena ana i na koa e huli a ioaa ona waap*. a e ukali aku me ka awiwi i kn enemi. 1 keia wa i hoe.t mai ai ka Aloi Beriana • me kana Weik» o Mukaeh, miiuna o n* lio m» ke aUhaka. Oa pakele aku anei Ukou ? wahi a ka nia Benan«. « U« aukua. w.hi a keUhi o na kiai. A o. |*p.hi pu lakou , k, hoihannu o kuu puuw.i, wahi . Oon.U. Nolaila. m . , 0 ke Aku< - >" >»e. m.lun, „ o kakoo e h.h.i no .u m.hope o l.kou « hiki i ko Uko» p.k.o. ,w..n. o o. liu.hiwi—. , hikilo. .ku oo hoi .u i ke kulao.lt.uh.le o Ouhelin. e hook.u .ku no .u i k , uku

hoopai o ka make maiuna o ka enemi, a e haawi no &u la'u iho i mohai imui o lakou no ka make ana o ka opio hooieaiea, ka manaoian* hoi o Erina. Auwe au, aoie au ma kou aoao i kou wa i haule ai iloko o ko lakou mau poho lima. E ka Makua, wahi a ke Keiki Alii Mukada, e oiuolu anei oe e hookuu mai ia'u, i : hele aku ai au me kekahi mahele o na koa ; no keU awawa maniao ma o lilo o kakou ? E halawai aku no makou me ka enemi malaila, in« o ke alahele o Kilimala ko makou ala e puka aku ai. Ua pono. a e hele koke »ku, e kuu keiki, wahi a kona luaui makua i pane mai ai. E I wae i kou mau koa hopo ole no kau huakai, a e ukali aku i na nieheu o ko kakou mau j ; enemi a hiki ina kunhiwi o Wikolu—a ha- | ,la loa aku hoi i na pa pohaku o Dubelina. ; j »na he mea hiki—aku. mai palaka i k« hoi- J | hoi ana mai ika lei gula o Malaki. Nou e } papahi ia lei ma ke kahua mokomoko o i Ciontarf, i ole ai e kanikau o Erina no la i i mea ma ia la. | Leie iho la ke Keiki Alii Mukada mai j ; luna iho o ka lio ona i kau mai m, a ee aku ila maluna o Fiona kona lio ponoi, a holo i aku la e um i ka enemi, i ukaliia e Donala j a me ka lehulehu o na Delakasiana. | Koe iho la ka Moi Beriana ame kona mnu uknli wale no maluna o ke alahaka, a i ka hah nna ae o kekahi mau minute. haiiu ae ia iakou a huli hoi aku la no Kmikora. He elua hora i hala ae, nia no ka kakou koa, a o ka opio hoolealea hoi, e waiho oni ole ana ma knpa oka muliwai. Ua pauhia ia oia e ka hiamoe kuiipoiipo, oiai oia nia na hora mamua iho iioko ona aumeume ikaika ana no ka hanohano okn lei gula. E kauniupe ia nn« hoi oia iloko o na hihio moeuhnne pnhaohao o kn nina o Kanehunamoku, e hookaau pu ana hoi me na akaku ki»mnhao a ano e. lloko o kana mau moeuhane, ua manno oin ua hoouka ia ke kaua o Clontirf a ua lanakila konn aono—a ua manawnlea ia mai in oia e kn Moi Berinnn me kekahi kea hooj hanohnno, no konn koa ame ka hopo ole, |a e ku nnn ma kona noao ka nohea Finavola me ka mino aka. | MOKUNA XII. Ia Mahone e hiamoe ana, iohe nku la ia i ka leo o kona hoa'lohn o Donnla, noiaila, I f hoao iho U oia e kaheu, akn. un paa koke | iho ln oia ina kannkn pow.i eku poai ana j mia, pnpani aku ln lakou i ko lukou mau lima ma konn waha me ka hoopna ana i | kona mnu lehelehe. la lakou e al«ko ana iaia no ka waapn, hnwannwunn iho la ke alii Pow;« i kona mau pepeiao īka i ana iho : E Mahone. e make koke oe ke !t le kaua in mai mnkou «ne ka hahana. A mnmua ae o ko'u lnwe nna i kou ol», e hoike aku no au ia oe no kou ohana ame ka iakou mau hana. Un alohn aku au la oe e Mahone, akn, ano, ua hoow hawuha ioo aku au ia oe e like me I ko'u hoowahawahn nnn i kou nnkuakane— a e iike hoi me ke kuhohonu o ko'u aloha i kou innkuahine—e ki opio naaupo. Heaha na hana a ko'u makunkane n me ko'u makuahine, e hoike mai ia'u ano, wuhi a ke noi a ke koa opio. Aoie kem he manuwa no ua huaoleio. Imua aku ano no k* waapa, no ka inea, ke kokoke mai nei ka enemi. Hoonaukiuki ino keia kanakn ahiu. Aia oia ke iuku >nai ia i ko'u mau kanakn a pau i k* mnke. N» na mana iani e hoomaikai ia oe e Donala wahi a Mnhone iloko iho ona. Ua upu oe no ko'u inake. a noUila, ke hookau ia oe i ka elele nhaiiono oie o ka make no ko'u hauie ana. E anai tna o Donaia me ka inaina wela maluna o na maheie o na kinaka powa e emi hope ana ika muliwai. a uuhope mai ona i hoea mai ai na mahele koa o ka Moi Beriana malunn o na Uo, me n* ieo hooho a me ka oiehala o ka leo o na ohe e wawalo kupmai ana a puni ka ululaau, a oia ka mea n*nn i hmke aku i n-i enemi, ua puni lakou i ka hoopuni ia. He hakaka ana keia o na aoao elua e ake nna e hiki i ka waapi e lana ana i ka muliwai, o<ai ka pawa o ke ao e hohola mai ana i nn eheu o ke kakahiaka inaluna o na enemi. noiaiU. ua hooikaika loa lakou e auhee f «ku mamua o ke ao ioa ana ae, a naio aku |la iwaena o ka malu o na laaiaau a me na I nahelehele. ! Oka lei gula. ua iilo aku ia ina 'lii De- | neinaka opio, a o Uua na hikimua i hikī aku j i ka waapa t a mahope mai o iaua na koa e [ lawe ana la Mahone, me olelo e hoinoino i nna Nia a e hoonaaikola ana hoi, a 6 ma« j I kauk«u ana e lawe i kona oU ke hoao oia e ■, ! pakeie a e kahea. i iohe ia mai ai e ka le- j ! huiehu o na koa o Beriana, | 6 hoe me ka ikaika e na hoewaa, wahi a . ke aiii Powa, a e makaala no ka wai- j wai makamae ame ke pio. E paulele ma- j luna o ka oukou mau hoe, a e manao no ko j

kakou ianakiii. £ pono kakou e aku mai keia wahi aku me ke kauiua ole, no ka mea, ua puni kakou i na enemi. A panee aku ia lakou ika waapa ika hohonu me ka akoakoa o na mea d pau iluna, a o ke alii Powa ka mea hope ioa o iakou i i kau aku. j Ua hoonoho ia iho la ka iakou pio raa ka j hope o ka waapa me na alii Denemaka a ; me ke aiii Powa. | E hoe ano no ko kakou mau oia, wahi a ke alu Powa, oiai oia e kilo ana ia uka. He eha o ko'u mau kanaka koa i haule ma ka lima o na koa o ke kanaka pakaha waie a me kela kanaka ahi». Aka, he mau haawina weliweli ke ike ia ma Clontarf, ke ha- ; ln ia kakou keia la. i Mni hoopihoihoi la oe iho no ia mea, wa- ! hi a ke alii Knle, o Anaderea a me a'u, ua ! Inuhia e auamo a puunaue like i na haawi}na a pau oia hoouka kaua, ina he oiaio na i wanana ana a ko knkou Kaula nui 0 ka i aknu. Auwe ! aiu nui la ! wahi a lakou i | hooho ae af. Ua paa pu ke kapa muliwai j ma na wuhi a pau ia lnkou. Aia na pana pua ke hoolele mai la i na pua, wahi ake alii Powa. E haawi i ko oukou ikaika a pau mnluua o ka oukou mau hoe e na hoewna, a e moe imua no ko eukou mau ola makainae. Ena alii, e paa ika olua mau pale kaua a e makaala no olua iho. Aia ke 'lii Mukad»i mauka, wahi a ke 'lii Kale. Aia oia maluna o kona lio eleeie. Ain ke kanaka ahiu ke iho mai la iloko o ka muiiwni me kona lio, wahi a ke 'lii Anederea. iMao Sana Petero la, e haawi no au he heluna nu> ona «uwaa a ko'u makuaknne i mea e haule pio ai oia ma ka welau 0 ka'u pahiknua. 0 ke 'ln Muknd-i kekuhi e au ue ia, wahi a ke alii Powa; ke au ae la lakou e aiai i ko kakou ala e holo aku ai. Nolaila, e liuliu ī ka oukou mau mea kaua e na kanaka o ke kuahiwi, a e hoe me ka ikuikn i hookui aku kukou me na hoohololio e alai mai ana ia kakou, in* he men hiki, 1 kein wa, e kiai anu ka knkou koa me ka hakilo ī kn nee mua ana o koiu mau hou'loha e hookokoke mii i ko lakou enemi. Ua ike mai la o Donal:i i koua hoa make pu iiuna o ka wuapa o na powa; aole oia i kuii a hoohukalia, aka, hou*u mai ia oia i kona lio iloko oka muliwai me ka manao e halaw.ii pu ine ka enemi a e hoopukele hoi 1 konu hoa'ioha wiwo ole. Nana hoi i au, ukaii mai ia ke 'lii Mukada a me kona mau koa mahope ona. E kuu hoahanau ! i hooho leo nui mai ai o Donala, iaiu i hookele poloiei mai ai i konu lio no ka wuupa o na powa ; E hoopakele no au m oe e Mahone mai ka iima mai 0 na powa, a i oie, e muke pu no «u me oe. E ola ka Aloi Berianu, a e make kona muu enemi ! E ola ! Eoli ! i iku wa mai ai na (eo o na koa muuka, i oi uku mamua o ko ka poe e au ana lioko o ka muiiwai. A i hoao oe e kahea, a imi i wahi lihi iki e pakele ai e Alahone, e lumai no au ī ka maka o keia pahikuua iloko o kou umauma. I ua aiii Powa nei i hoopuka ai i keia mau olelo, ku ae in oia īluna o ka wnapa, me ka pahikuua ina kona lima, me ka makaukau no ke pnle una aku i ka mea e kue mai ana, A pela pu no hui na 'lii Deneuiaka ī makaukau ai. Pakika aku ia ka Wnapa o na powa inaWuena nku o i.a koa e ulai inai ana ia lakou; e haalele hope ana i kekahi poe, a e haiawai 1 ana hoi me kekahi poe aku. Ke p§inee awiwi nei ke au o ka manawa, wahi a ke koa opio iaia iho, iaia i ike ai i ka aui hope ana o na wa kupono no kona pakeie. Wahi ana laia iho, inu i lanakiia ko'u lima, e lele no au lioko oka muliwai me ka hoohakalia ole, a na na Lani au e kokua mai, aka, e hooko no au ano uie ke kuihe ole. Ia wa koke no i heino ai ka opio Mahone inai kona mau kiai mai. a lele aku ia la a j k>u ma ka aoao oka waapa, a pane hoino I mai U. a leie aku ia iloko oka wai, me ke j kahea ana »ku : j E Donala e Donala, ke paulele nei au ! maluna ou ! j Ia Mahone i haule ai iloko o ka wai. ua j pioloke koke ae la ke t*ln Powa ame na'iii j Dene<nak«, a hooho ae U me na leo kunahi-; hi o ka hoino. me ka hahau aku i ka lakou | mau pihi maluna o ke koa opio. ; Aka.ua apo koke m«i la na wai i ka ia-1 kou mihm>li. a huna aku ia laia iloko o ka | hohonu. oiai na nukakila a ut poe powa nei \ e mahae ana i ka wai rae ka nele i ka iakoa [ inea i manao aī. \ 1 keia wa, i pih mai «i ke'iīi Muk«da ma- , luna o kona Im, aia ka aoao uka wa»pa o ; n* powa, a pa&e mai U me k» weiiweli f 1 nui: | bna iiio h»he inakau waie, eku mai ae , ; haiawaī ma ke ano he na>ta oiaio me a'u. ; , ma ka inaka o n« U»u ihe me k« pahikaua. | ln wa i hooho mai ai na ieo pahenehene o na Oenemaka mai o a o, oiai ka waapa e i j pakika ana me ka holo. uie ka hanleie ia o - | Muk*da iwaena oka muliwa» me kona lio. . > Me i pau.