Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 46, 15 November 1879 — KA MOOLELO O BERIANA KA WIWO OLE A ME MAHONE KE KOA: [ARTICLE]

KA MOOLELO O BERIANA KA WIWO OLE A ME MAHONE KE KOA:

MOKUNA XIII. 25|A PAHOLA ia ka lono ma Ue awawa o 19 Glen Mama, o keia kanaka aoo, he koa kaulana oia i kona mau la ; ua komo kino oia lloko o na hoouka kaua nui o ireiani i na Dcneinaka a me na kanaka Beritania o Wale, a ua oleio ia ua alakai mau aku oia i na puali kaua i ka lanakiln. Omi ka kakou hiwahiwa e noho pu ana me kona makuahine hookama, malalo hoi o na hooponopono ana a ke alii Powa, ua hoomaalo mau aku oia i ke anao keia monekn, a mulalo o na ao ana a keia kanaka noho mehameha, n me ka hoolohe o ke koa opio, i ike ni ia Beriana he Moi hnahaa a akahai. ia Mahone a me Donala i pakele mai ai mai ka p.ikaua 1 rgi kuahiwi, ua hele mua aku la laua i ke ana o keii* moneka, a nana i paipai īkaika ia laua e holo awiwi no Kinikora, i hooko ole ia ni ka manao i hoolnla ia e na Denemaka a me ke alii Powa, no ka lawe pakaha ana i ka lei gula o Malaki. E awiwi ano e Mahone e hoopio i na enemi o lrelani, t wahi a ka moneka i pane mai ai. Ua wanana mua ia, o ka aoao e lanakila ana ma Clontarf. uana e papahi ana i ka lei gul«. Ina e lilo ana i nn Denemaka, auwe ka poino o ka aina, no kn mea, e lanakila wale ae nei ka mea pakaha wale»alaila, e nmhalo la ka oani o lrelani. Ina i hiki ole ia oe ke keakea i na Denemaks a me ke alii Powa. alaili, e hoi koke inai no oe i keia ana a e hoike mai ia'u. Me keia mau huaolelo eehia o Mahone ī anehe aku ai e haalelo i kona makua moneka, a huli hoi mai na apona pumehana o ke kanaka noho mehameha, oiai hoi, iaia i hiki aku ai, aole oia i hoomakaukau mua i panai, no ka oluolu i pahola ia inai iinua ona e ka moneka, i kona wa 1 lohe ai i ka moolelo e pili ana i ka lei gula. (Ja lawe kolohe ia ka lei gula mai ka hale alii aku o Kinikora, wahi a ua moneka nei, mai na maka aku o na puali kaua 0 Beritania ! I hea ke alii Mukada la wa ? 1 hea hoi ka Moi Beriana, i ae aku ai oia i na powa e pakele aku me ka lanakila ? E kuu makua; ke hina nei kuu inanao, ua hiki ia'u ke imi a loaa ia lei kalaunu maikai, wahi a Mahone i pane aku ai. iaia e ku ana me ka eehia imua o ke alo o ka moneka i hoopiha ia me ka pihoihoi nui. Eia malalo o ko'u malu he iwakalua kanaka i wae ia, no lakou ria puuwai i molia ia no ka wiwo ole, i hiki hoi ke make e hke me ka make ana o ke koa oiaio. Ina aole i hU ki iho nei ke alii Powa oo kona home kuahiwi, e hiki no ia lakou ke ka aku imua OU a he alo a he alo ma kahi ana e hoopunana la, aluiia. e halawai aku no makou me lakou maloko o ka mania o kona pakaua paa a ikaika. O ko ke koa opio m&nao keia i hoike aku ai imua o ka moneka, « <ne ka lan» hauoli o kona manao e hiki 10. . Dabelina, no ka imi ana i kahi e lilo loaa hou m.i «i ka lei gula. He iwakalua kanaka oiaio, wahi a ka mo. neka, oiai oia e holoholo hele ana ileko o ke ana. Aole na kanaka powa o n« kuahiwi i hiki mai ma keia wahi, no ka mea, ke hakilo nei au no lakou. Maloko o ke aw«. wa o Glen Mama nei, i hoopio aku «ī maktu i na Denemaka i na la i hala ae, a hlo aku la ia Malaki ka lanakiU o ka leiana i ka lei gula. Ma keia wahi—<ftaluna o. ka piko o kela kuahiwi e naoa la i ke kahua

kaua—e hakoko bou at kakoa me na Denemaka e ke koa opio wiwo o!','. E av?iwi koke aku no ke kuahu pohaku. a »asve mai i kou kanaka ianei. O na k;ai o ka pakaua. aole lakou i oi aku miniaa o ka iwakaiua. E iawe pio kakou ia waht, aiaila, i ka wa e hoi mai ai ke alakai o na powa, alaiia, e ; haawi aku kakou i na hookipa pumehana ' ( īa«a ; noiaila. e awiwi aku ano £ ukali pu aku no au nie oukou no ke kuahiwi, oiai, aole he manawa no kakou e hoo- : hakaha ai. | Ua hookahaha ia o Mahone no keia mau ; ' oielo o ka moneka noo, aka, awiwi koke aku | U oia e halawai pu me Donaia a me na ka- j • naka Deiakasiana. l/a hoopahaohao hou ia hoi ka kakou I . koa, iaia i huli hoi mai ai tne kona mau ka- ! naka no ke ana o ka moneka, i ka īke ana j ? aku iaia ua aahu ia me ke ano aahu o ke i i aiii Powa, a e paa ana i ka iaau ihe a me j . ka pahikaua, a e ku ana ma ka aoao o keka- j ' hi iio kaua īkaika. Alakai aku U ua moneka nei ia Mahone | a me Donaia Uoko o ke ana, a kuhikuhi aku la i kekahi mau aahu kaua eiua e waiho | ana maiuna o ka noho. { , E komo i keia aahu knua. Owau o ka- j i kou ke lawe i ke kuiana o ke alii Powa ia | | kakou e pii aku ai i ka pakaua, a o olua hoi < | na alii Denemaka me kena mau aahu. Ua liio aku ia iakou ka lei guia me ka maalea 'a ine ka hoopunipuni; a peia hoi kakou e ■ imi pu aku ai e hoano e i ko kakou ano, i mea e loaa ai ka lei gula. He mea kupono oie ke papahi ia keia lei maioko o na paiena | 0 keia awawa e kekahi Denemaka. Oiai o Mahone ma e haaiele ana » ke ahua pohaku kuahu no ke ana o ka moni.-ka, hoike aku ia o Donaia ia Mahone, iaia i hiki aku ai i kona home kulaiwi, aia hoi ua hooneoneo ia a iiio i mea oie. 0 kou mamo hookama e ke koa, aole ia maiaiia, wnhi a Donaia, na ka wahine kiui hoioholona j hoike inai ia'u, ua naiowaie honua oia i ka la a kakou i hanleleai inanei no K»nikora. Ke mnnao nei au, aole oia i hoi no ka pakau«, no ka enea. aole i komohia iloko ona. ke aloha no ke alii Powa, aole no hoi i hialaai e halawai pu me ia, oiai ua pili aku oia inia rna o kekahi mau hana alapahi. Ua mannolana au nona, nana e hoike mai ia'u ī na mea huna o ko'u hanau ia ana, oiai keia kanaka puuwai eleeie ko'u enemi ino ioa. Aka, e awiwi koke aku kakou ano i pii aku 1 ka pakaua e Donaia, a owai kai ike i na mea i hoomakaukau ia no'u ? 1 ke ano liula o ke ahiahi e hoomaka iho aaa e halii iho i kona mau eheu maluna o ka ili honua. oia ka mnnawa a ka moneka a me ka kakou hiwahiwa i puka aku ai ma ke aia o ke kuahiwi no ka pakaua o na powa. Na ka moneka aoo me kona koloka loihi ī alak«t i ke ala, a o Mahone a me Donala mahope iho ona me na aahu piha, i ukali ia inai nmhope e na Delakasianu me ko iakou aahu ano e. Oiai iakou e hoopii ana i ke kiekiena, ha ule mai ia ka ike o na kiai o ka pakaua ma- j luna o iakou, a ua makaukau koke iho la , iakou no ka hookipa pumehana ana mai i ko lakou mau hoahanau e huii hoi mai ana mai na maewaewa a ke kaua, me ka manao kanaiua oie iloko o iakou ina o ko lakou mau hoahanau ponoi. 1 ka iiio ana o ka hoomaiu maiaioo-ke aiukai ana a ka moneka aoo, hooiaha ae ia oia i kona manao iwaena o iakou. E hookoe i ko lakeu mau oia, ina he mea hiki, wahi ana. E lawe i ka iakou mau mea kaua i ka wa a kakou e komo ai. me j ka maluma ana i na alahaka moemoe, i ole ai e pakele aku kekahi e hoike aku i ka iono i ke alii Powa. Ke manao nei au e ka inakua, wahi a Donala, aole he mea kupono no kakou ka hopu pio ana ia lakou pakahi, ke ole kakou e waiho mua aku i mau apu l&au hoonoha no lakou, no ka me«. he poe iakou i like | me na īlio hae ahiu loa—ua hoomaopopo pono ai\ i ko lakou ano. £ hoopakeie uo kakou i ka mea hiki la 1 kakou, wahi a ka moneka ī pane mai ai, no ka me», he mau pio no lakou mahope iho. U» maopopo ia ia'u, wahi a Donaia, aka, e hoao paha kakou i ike ia ai ko'u ku- | hihewa ole. | Haenau, wahi a ka moneka. E hoike \ aku au ia oe i ka hoailona no ka iele ana I aku maiuna o ka enemi. £ ka wa a*u e | hoopuka ai i ka huaolelo Malaki, o ko ka- ; kou wa no ia e ieie ai a hopu i n* enemi. ! I ke ano o ka pou|i e halii iho ana, oia ko I iakou wa 1 pii »» 00 ka P« kaua 0 ka i enemi. oi.i n» kiai ua akoakoa koke mai ia ! roa ka ponaha waho ioi o ktf pakaoa e hookipa aku i ko Ukou h»ku a me kona mau ukali a me ko lakou mau hoaloha, oui kek.hi o iakou e hooUb ana me ka leo kahea:

fvi ka hiku alii oni km*ka o ke ka- , ahiwi, ke hoi mai nei no kona home heiau. I ki huakai i komo ai iloko o ka pakaua, * !eha ae sa na maka o ka moneka maluna o na kanaka powa. aia hoi aole i oi aku oiamua o ka iwakaiua ko hkou nui, a he ka. : ; kaikahi o iakou e kaei ana i ka pahikaua • ' ma ko iakou aoao. Heaha ka lono hoohauoii a ko makou ha- ! ku mai Kinikora mai ? wahi a kekahi, j I Auhea ka iehaiehu i hele pu aku rae oe e ' ! ke aiii ? 1 keia wa i |mlu ioa aku ai ka huakai ilo- ' |ko o ka ponaha waho ioa o ka pakaua, a e : • makaukau ana lakou e leie mai na iio iho. | E huki mai i ke aiahaka, wahi a ka mo- | | neka, me ka ieo kalakaia, no ka mea, ua j 1 ike ia kakou. j I Auwe, heaha ieeia, wahi a kekahi ona j ; kanaka powa, iaia e nana ana me ka pihoi- j I hoi nui ika moneka. Aoie keia oka leo o ko kakou haku. Owai oe, a pehea Malaki ! i kahea ae ai ka moneka, iaia i kau aku ai i ka oi o kana pahikaua i ka puu j okekahi powa. I kou wa e kaikai ai i kou | iima iluna, e make koke no oe. Ke iawe | | pio nei makou i keia pakaua ma ka inoa o j i kelani a me kona Moi akahai o Beriana. j E make au no ka Moi Beriana, wahi a j > Oonala, iaia i lele aku ai maiuna o kekahi o I na kanaka powa kiai oka pakaua a hahau | aku la iaia a huule iiilo o ka honua. I E hopu kela a me keia Delekasiana i ka- j na pio a paa, wahi a Mahone, iaia i laiau | aku ai i kekahi enemi ma kona pua-i, a paa ; ae ia i kana pahikaua me ka makaukau e j uhau. E hoomake ia iakou ke hoao keka- | |hi o lakou e pakele. Aole e pakeie uku ke- ! kahi o lakou ka pakaua aku. E hoo-1 manao hoi, ke paio nei kakou e hoopikele | mai i ka lei guia o Malaki no ko kakou alii j opio. k i No ka hikiwawe loa o keia kaua ana, ua | - iilo na kanaka powa a piu o ka pakaua ; imua o ka enemi i mea oie ioa. a o ka wini i oi o ka pahikaua kai mua o ka umauma o | me keia powa, me ka hiki ole ia la- | kou ke ku a pale no ka ihiihi o ko lakou j home pakaua. O keia poe kanaka o ke alii Powa, he poe iakou i wae ia no ka ikaika a me ka wiwo ole, a i komo hei īloko o ni hoouka kaua hahana loa, aka, aole iakou he poe hupo ; 1 a hoao e imi i ko lakou pakele ma ka ikaika o ko iakou mau olona, oiai ka māke imua o ko lakou mau maka ia wa. E kiai ia iakou, wahi a ka moneka, me ka makaukau no ka poe e hiki mai ana. Ina iakou e hiki mai ana ianei i keia po, e iki ana na aln Denemtka ma ka pakaua nei a hiki i kakahiaka, a ina aole iakou e hiki mai ana i keia po, alaiia, e ukaii aku no kakou i ko iakou mau meheu ma ka 1 wanaao. (Aole i pau.)