Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 2, 10 January 1880 — Hoike Iubile o na Kula Sabati o Oahu. [ARTICLE]

Hoike Iubile o na Kula Sabati o Oahu.

E Jike me na mea i hoolaha enua ia no na niea e pili ana i ka Hoike luhile o ua Kula Sabati o Oahu, ua hooko ia i,i mou oea ma k» Poaha lan. 1. \l. H. 18S0. Ua akoakoa na Kula Sabati a pau nia ka iaakim o Kawainhao niamua ae o ka honi 10, a n<a ka hiki pono ana aku ikn hora 10 a. m. oa hoomaka mai la ke kai ana o na Kula Sabati i hoonohonoho ia tna ka haakai ioihi, » i alakai ia e ke kani kapaialn ana a ka pahu a me ke kani paiakuli a na ohe a na ui o Hauula. lJa huomaka mai in ka hele o ka huakai ma ke alanui Moi, a hoii m» ke alanui Nuuanu, a huli hou ma ke «iaoui Beritariia a hoolulu mawaho iho o lea laakinio Kaumakapiii, ke kahua o na haoaoka !■. Mahope iho o ke kali ana no kekahi inau oainaie, ua pau pono aku la ka huakai iloko O ka h*ie. a o ka panina o ka huakai oia no oa puhi ohe " kanika vvi '' a me na hookani pahu kapalulu, na hua a Kaapu o 44 ka ua Maakua." Ika pnu pono ana aku ona Kulu Sabati īioko, ua hele mai la ka halepule a lehau i na makaikai, ua piha pono o loko a kiei vvale mai mawaho. Aia o ka Awai o ka luakini, ua hoomahuahua ia kona nui a palahalaha, o*aiuna olail« na makua o ka pono a me keLahi poe e ae, oia keia nialaio iho : Kauka Hai, Binamu, S. E. Bihop, Henry Waterbouse, Paikuii, Waiwaioie. Kaapu, P. Kaooa, Rev. L. Kamikana, Kev. Daimana, Paaiahi, a me Kev. Kekahuna. Oa hoomaka na hana ma ka hora 10:30. C« wehe ia na hana oka la me ka himeni ena ka aoao 64 o ka Lei Alii, a pau ia, pule roai o Kauka Hai.

Hora 11 ponoi, na hoike ia ke Kula Sabati Hoi o Kalihi me Moanalua. o Joe ke kumu, ua niaikai no na ninau a naoahe na bimeni. Hora 11:5, ur kahea mai ke Kuhu Kula Sabati Nui i be Kuia Sabati o Ewa, ua neo, aole i hiki mai. la manawa no, ua kahea ia ke Kula S.ibati o Waianae. CJa himeni mai la la kuia " N»ni ke Alii Kiekie " ma ke alakai ann a Aarona maikai. Ninau ia na wahine e ke kumu wahine; a na Kaawaloa i ninau na kane uwila n» ninau nie na haina. Hora 11:15. Kahea ia ke Kula Sabati o Waialua ue neo, aole i hiki mai. J« \va no. M ku mai Ia ke «n.nna holookoa a himeni i ka himeni ma ka aoao S6 o ka Lei Aln. Hora 11:20 he haiolelo na S. B. Dole ua pili i ka Hape Nuia ; e niahalo ana i na Hawaii ma ko iakou mau monao ponoi iho, ua puehu aku na akua kii; a o ka mea mio nui ana i hoike mai ai. O ka malama i na home, alaila pau ke kanaluA nna no ka pilikia no ke komo nui ana mai o na lahui e ma Hawaii nei. Hora 11:25, he haiolelo na Kiwini, (hope Kahu Kuia Sabati 6 Kawaiahao) e pili ana t oa Home Hawaii, ke ano o ka noho ana o oa kanaka, manao nno nui, " e aloha Akua, aioha Ohana a me ke aloha lahui na kumu e oni paa'i na Home Hawaii." | Ua maikai kona mau manao i haku ai, ano kaoakamakua, uwila ma-ka hai ana i ka olelo a eleu na lima ma ka lawelawe ana. Hoi* 11:35. Oa hoike ia ke Kula Sabati o Kawaiahao, ua ku mai la na opio a himeni me kekahi himeni haole, ko ke ano

1o ka leo ona opio liilii. Ua haawi ia na ninau e D K. Pa, aua puana like mai la :na opio i na hama me ka maikai, a pau na j mnau, he himeni Hawaii ka panina. Ua J eleu ke kumu iih ka ninau ana. | • Hor* ll:40, ua ku mai la ke Kula Sabati j Hui o Hiiula me Kahana, oia na hua ohaha maikn a Ka.ipu i paeli ai ma kona kihapni. Ua alakai ii keia Kula Sabati eG. P. Koekoe ; mamua o kona haawi aoa aku i na ninau, un pahola ae la oia he mau kipona olelo hoaKaka imua o ka lehulehu no na mea e pili ana la kula a me ka lakou mau huna a me ke kuhikuhi ana ae iko lakou hae ī knkau la penei; " Kula Sabati oka Hoku Hikina." Ua mahalo ka mea kakau i ka pahee o ko lakou alakai me he aila la, ua iiui kela papa eleu na haawina aua nani na himeni. Ua huneni mai la lakou i kekahi himeni e pili ana no ku Moi. Hora ll:55, ua kahea ia ke Kula Sabati o Waikane, hookahi no wahi haumana i hiki mai m* ke al;»kai ana a Aikue, Paa pono na haina o ria ninau mahalo. Hora 12 punoi, he himeni hui na ke anaina holookoa. Lei Alii, aoao 71. Hora 12:5 ua komo mai la ka Hooilina Moi me kom mau ukali. Ia manawa no, ua ku mai o Rev. Damon a haiolelo mai la ma ka olelo Beritania i unuhi ia e Rev. S. E. Bihopa ;ua hoike mai ma na mea pili i ku pohaku kihi i hanaia ma ka Haie Alii Hou ma ka la mua iho, aua hoohalike mai oia i ka Baib<tla ka pohaku kihi maiuai a na Misionari ī lawe mai ai a hookahu» mu Hawaii nei. Hora 12:12. He haiolelo na His Ex. J. M. Kapena. Ua hoike mai oia ina mea pili Kula Sabati, a u«i hoike mai oia i kekahi mau olelo ano nui, he olelo kaulana na Kaahumanu '• Na luakini ka pa kaua," eia hoi kana, " Na Kula Sabati na pou ha-na ona luaiiini." Aohe aupuni ke ole na kula Sabati; " Aia iloko u na kula Sabati e mau ai he wahi maria kuokoa o Hawaii nei. " He nui aku na huaolelo moinona ana ī luai mai ai u na ka poe i hiki aku malaila i omo aku me kn ono. O ka huaolelo hope lo< ana i pahola mai ai imua o ka lehulehu oia keia, " Hape Nuiu oukou a pau loa " — Aua piha heiuoli ae la ke anaina,— Uwila kana olelo. Hora 12:21 hoike ke kula Sabati o Kaumakapili ame kona mau panalaau, ua maikai no. Hora 12:30 oia ka manawa no ke kula Sabati o Kaneohe—nahenahe na leo mele, paanaau na haawina. Hora 12:35 ua komo mai la ka mea Hanohano Keelikolani, a ia manawa no, ua himeni mai la ke anaina i ka himeni hui " Hawaii Ponoi. " Hora 12:40 ua kahea ia ke kula Sabati o Waimanalo a ua ku mai ekolu mau haumana aoo a na Rev. Waiwaiole i ninau na haawina, ua ku i ka eleu na haina, piha hauoli ke anaina. Hora 12:45 he haiolelo na Rev. Kamikana no Amenku mai i unuhi ia ma ka olelo Hawaii e Kev. S. E. Bihopa. Ua hoike mai oia i ke kulana like ole o ka noho ana o keia laliui ana e ike maka nei, me ka mea ana i ike ai ma ka moolelo o Kapena.Kuke a ine Opukahaia. Ua hoopuKa mai oia he mau ninau imua o ka iehulehu, a ua makemake nui oia e loaa aku na hnina mai ka lehulehu aku; a eia kekahi mau ninau nn ke ano nui. 0 ka hapa aha o kein lahui i ike i ka heluhelu me ke kakaulima ma ka awalika ana? Ua pane ia aku ka haina e J. M. Kapena; " Ua pau loa i ka ike i ke kakau me ka heluhelu. " 1 ka wa hea i loaa ai i na misionari ka mahalo ia? haina. Mai mua loa mai no. | Oka pomaikai i loaa i keia lahui mai na misionari mai anei ia? Ae. Uu hoopuka hou mai la kela i kekahi ninau ano pili i ka lilo nui ana o na Amerika no ka hoouna ana mai i na m:sionari ma Hawaii nei, oia hoi, ua like me na lilo no ka hana ana i ke ala hao he 50 mi!e ka loa. Ua panai la aku ka olelo nia ia ninau; He mea pono ole ka ohikihiki ana mai i na manao pela ke ano; oiai ua loaa i ke kama-

hele mai na wahi mai a pau o ka honua he uluna e hoomaha ai kona poo ma na ipuka hale o na 'lii o Hawaii nei, oia ka loaa ana o ka' maluhia i na maiihini kamahele ma keia mau inokupuni. O kana olelo hope loa ,l B hoi ana oia a hai aku i kona lahui i na haina oin mau ninau a me na hiona ana i ike ai no keia lahui. " Ahe mahalo piha kona no hana o ka ia. Hora 1:5 he olelo puipai na fiev. Paikuli " O ka pono o na mea a pau oia ka mea e kuikahi ai na Inhui a pau. " Hora 1:7 kokua mai o Kaapu i na mea mua.—manao paipai, " E kukulu i na home <na ke aupuni Hawan." . Hobu 1:8 kokua mai o Rev. Waiwaiole i ka J. l\l. Kapena no na mea pili kula Sabati. Hora 1:12 ua noi mai o J. lwa i ka Peresidena o kn la, " E oluolu ia e himeni hou mni ke. kula Sabati hui o Hauula me Kahana i ka himeni e pili ana i ka Moi me ka Hooiiina Moi.'' Ua himeni hou ia mai la ku i ka eehia. Hora 1:15 he olelo paipai na Kauka Hai. Hora 1:20 na Henry Waterhouse 11 E komo iloko o ka halelana " a inahope iho oia, he himeni hui me ka pule hookuu. Ma ka hora 1:25, ua hoomaka na kula S»bati a pau e kai aku ma ka lanai paina kahi e hoopiha ia ai ko lakou mau houpo lewalewi —Ua luluu na papa aina me na mea ai ono. O ka pau nna ia o na hana o ka Hoike luhile o na Kula Sabati a pau o ka mokupuni d Oahu. Mea Kakau.