Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 4, 24 January 1880 — MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI. KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c. [ARTICLE]

MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI.

KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c.

NO keia mau olelo kukonukonu a NeJekona imua o ko ka Moi Fadineda mau Alihikaua, he mea hoi ia na lakou e noonoo nui ni, no na huaolelo kuoo 1 puka aku ai mai ka Adimarala Beritania aku, no ke kapa ia ana aku o ko lukou mau enemi he hupo a me ka hookiekie. Ma ka hora 5 o ke ahiahi, ua hookuu ia aku ia ke anaina nui, me na leo huro hauoli he nui wale. Ua kau aku la o Nelekona rhe kona mau alii moku maiuna o nn kaa t i ukali ia hoi e ka £mabasedoa Beritania, a huli hoi'nku ia no ko lakou mau home. 0 na olelo kauknu a ka Moi m Neli-kona no kona noho alii, oiai oia iloko o ke kulana pihkia mal kona mau enemi mai, he mea hoi ia no Nelekona e hoopua lou ia ai ke aloha iloko o kuna puuwui, oiai na oielo tvaipahe i puka mai ai mai ka puuwai ulii inai, a ua iike hoi ia inea me kekahi mul»wai nui iipolipo e kaheana ma ko Nelekona inau aa koko. Noiaila, ua hooholo ne la oia. e noho oia e kokun i ka Moi Fadined» a me ka ohana alii o Naj>elu, i pakele ai lakou mai na punli kaua |»nkaha wuie mai o Faram. Noiaiia, ma kein w<ihi aku, e ike ai ka mea e heiuhelu nei i kekahi o ka mau hana koa a me ke akamai, ma ka moana a ma ke kahua knua o Farema. O ke auhee ana o ko Kenerala Bonebate mau aumoku kaua ma ke Knikuono o Abokia,oia waie no ka men nana i pani aku iaia e noho ma na waoakua o Aferika. 0 na aupuni kaua hui o Europa, ua hilinai iakou i ko lakou ikaika ma ka oioi o na elau a me ka waha o na pukuniahi, ua honmakaukau ae ia lakou i na puaii koa no ke kahua kaua hookahe koko, mawaho o ko lakou mau paiena aina no ko iakou mau kuokoa. O Rusia, Auseturia, a i keia manawa hoi o Napela. ua hoohui aku la ka Moi Fadineda i kona mau puali koa he 30,000 me na aupuni kaua hui, me kona • iakai ponoi ana ia iakou ma ke k«hua enaena o ke ahi. Aoie i manao o Neiekona, he mea ia nona e pupuahuiu ai no kona mau enemi, aka, ua hoohoio mua oia 1 kona m«nao ine ke aloha oiaio i ke aiii. e iilo ka mana o kona inau aumoku kaua, i hoopakeie no ka ohana nlii o Napeia, a e kue ana hoi i na puaii kaua Farani he 60,000, malilo o ke aiakai ana a Kencraia Naseli f a oia hoi kekahi o na Kenerala Farani hiena malaio o Napoliona, oiai, ua heie ianakila mai ia oia mai na kahakai mai o Far*ni. a lawe ae la oia i koua [ kulana paa ma na kiekiena mawaho o ke ī kulaoakauhale o Koma. i O kahi mua • Nelekona t manao ai e j hooko uia ka mana o kona mau auinoku, o k» noho lanakiia ana o nu koa Farani ma ka mokupuni o Mai*ta, tne ke kue ana i na kanawai a me ka pono o ka Moi Fadineda o Napela a me na mokupuni Sisilia. O ka mokopum o Gozo, he hapa no la no ko ka Moi Fadioeda mau inokapuni. Ma ke kauoha a Nelekona i paiapala aku ai i kona Haku, ua hoouna i» mai U o Kapena Ball me na moku kaua eha, no ke paniku ana i na iwa o keia mau mokupuni. ; O kti nuhou mua ioa i lohe ia mai ui i ke j kulanakauhale o Napela, o ka lawe ana ae | ia o ke Kenerala Farani Naseli i na Kakela i • me aa papu paa, ma na wahi kieki# o ke I

kulanakauhale o Roma, a no keia kumu o ka hoohahana (oa ana mai la o ua puali kaua o na enemi, ua holo aku la ka weiiweii nui raa na kuianakauhaie liilii a hiki i f loa ike aloaln o Napela. No keia kumu, \ ua makaukau koke ae la ka Moi Fadineda i me Wona mau ukali inaluna o na lio kaua, a j i alakai aku la ka Alihikaua Kiekie Kenera(a I ! Maka i oa koa o ke aiii he 25,000 imua o ! ike kahua kaua, a komo aku na puali kaua | [aiii iioko o na uiulaau a nie na kula | oneanea, a hoomoana iho ia lakou iloko o I :na okana aina mawaho oke koianakauhaie ! : o Romn, (Koman States). i j Ma ka la 5 o Novemaba, ua ku hou mai | la na moku kaua Beritania elima, mai ka Alihikaua Kiekie mai Lord St. Vincent, e kalewa ana ma na kahakai o Sepania, no ka hoopuipui ana mai i ko Nelekona mau aumoku ma na kahakai o ltalia. Ua hui mai la iloko o keia mau aumoku 6eritania, na aumoku kaua Pukiki ehiku, malalo o ke alakai ana a ka Makuisa de Niza, mai ke kulanakauhale mai o Lisebona, Potugala. Ma ka la 15 o Novemaba, ua haalele iho la o Nelekona i ke kulanakauhaie o Napela, a kau aku la maluna o ka Vanguard, mfe na numoku kaua hui (Beritania me Pukiki) he 14, a hoopii aku la lakou i ka akau, a pamku aku la na aumoku i na kihakai kapu o Legahone. O ke Keiki Alii ke Duke o Tusekana, (Grand Duke of Tuscany) mamuli o na hana auhau kiekie mai ke aupuni Farani mai, ua kue aku la oia i na puaii kaua Farani, me ka hoohui ana iaia malalo o ka ! mana ona aumoku Beritania. Aka, oke ; Kenerala Farani Naseli, ua pa!e mai la oia I i ka hanohano o ke Duke o Tusekana, ma ka mana o kona mau puali kaua ikaika, a kauoha ae la oia, e hoomau ia aku na moku kalepa e lawe i na palaoa a me na hua kulina na na koa, ma na' Kakela a me na kiekiena o Koma; me ka olelo ana o na inana aupuni Farani, aole i komo na puali koua o ka Emepera i ka hookahe koko me ka Moi Fndineda o Nape'a» t No ke kalewa ana ae o na aumoku Beritania iwaho o Legahone, ua paa aku la na moku lawe ai a na koa iloko o ke awa; no keia mea, he mea ku i ka hoonaukiuki na numoku o Nelekona imua o ke Kenerala Naseli. No keia kumu oka paa ana ona moku lawe ni, ua ulu mai la na nowa ana mui n» moku liilii Farani mui ma na kaha- | kai o Italia a hiki loa i Napela, me ka lawe wale ana i na ukana o na moku kalepa malulo o ka hae Beritania, Puhiki, a me na inokupuni o Sisilia a me Sadinia, a aole hoi i emi iho na waapa powa Farani malalo o ke kanuhiku mni ke awa mai o Lugaria, h na la mea i hoohaahna iho i ke aupuni o Geuoa, ma ke ano—he aupuni repubalika. Ua hoohulo ia kekahi kuikahi ma ka mana o na puali kaua o Napoliona, mawa> ena o ke aupuni o Genoo a me Farani, a e holo mau anu na moku lawe ai mai na kahakai mai o Genoa, a he kokua nui hoi ia no na koa Farani ma na kuhakai o Italia. O Neiekono, aia maluna ona keia mau mea a pau, a aole hoi oia i waiho īho hookahi wahi awa no keia mou moku e puka ai. Nolaila ua kakau iho la oia i keia leta, me k« hai ana aku i ke Duke o Tusekana i ke kulana o kona mau enemi, a hoonna aku la oia i kona Lutanela iuka o Leguhona, a e Heluhelu ia keia leta penei: 44 Ua hauoli ko'u naau i ka lohe ana inai, e pololi auanei ko kakou mau enemi, a aole hoi e loaa ke dala. No ka mea, oke ao nei, ua ike au, ua manno nui i ke dala ame ke gula. £ like me ka loihi ona la oka enemi iloko o ka pilikia, pel\ auanei e loaa ai in kakou he pono e h.ki ai ke lawe ole ia, no.ka mea, ownu kekahi ona Adimarala Berit«nia umauma wela e hiki ai ke hoomnalili ole ia, no na hana lapuwale a na i puali kaua pakaha wale." {Aole ipau.)