Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 5, 31 January 1880 — Page 1

Page PDF (1.56 MB)

This text was transcribed by:  Susan Fuller
This work is dedicated to:  Ko'u Kumu Peter

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPE

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUIIA.

NA OLELO HOOLAHA:- O na Olelo Hoolaha he 10 @aina kakau lima, he Hookahi Dala no ka puka mua ana; elua puka ana, he $1.50; no hookahi mahina, he $2.00.

NA KANIKAU A MENA MELE:-He 10 Keneta ka uku no ka lalani hookahi, ua like me $1.00 no 10 lalani.

HOOLAHA MAU:- E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia aku a kekahi pule ae. E hoomanao e na lehulehu, aole e hoopukai kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mele ke ole e hookaa mua is mai ke uku.

 

MOOLELO O NA LA

O KA

HAKU Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI.

 

KE KAUA ANA ONA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c.

No ka hiki ana mai o na lono kaumaha ia Nalekona mai ke kulanakauhale mai o Napela, no na waapa powa Farani e lawe nei i na lako ai a me na ukana o na moku holoholo pili aina ma kona mau kahakai, he mea hiki ole iaia ke noho lo@hi ma na kahakai o Legahone, no ka pono a me ka ma@uhia o ke Kaikuono o Mapela. Nolaila, ma ka la 20 o Novemaba, us waiho aku la o Nelekona i kekahi hapa o kona mau aumoku, malalo o ke alakai ana a ka Ma kuisa de Niza, me ka hoomau ana aku i ke paniku i na kahakai o Legahone, a haalele aku ia oia i na aumoku ma kona alahel e no ke Kaikuono o Napels.

Ua huli hoi mai la o Nolekona me na aumoku kaua elima, a kuu iho la ko lakou mau heleuma ma ke Kaikuono o Napela Ua @ona mai ia ia Nelekon na leta hoomaikai a hoalohaloha mai ka ohana alii mai a me na kanaka koikoi o ka aina. Mai loko mai o keia mau mea, ua wanana ae ia kekahi kanaka kaulana o Faranasisekona no Irelani, no kekahi moeuhanekamahao, e hike ana i na ouli o ka manawa iloko o ke aouli panopano, a me na kualau ua e punohu ana i ka moana, me na wai puilani e halulu ana ma na lae kahakai o Napela, ua wanana ae ia keia kilokilo a ke akamai o  na au i hala, me keia:”Ua hiki mai ke manawa i ka Hoola o Italia (Nelekona) ke lawe mai i keia mau inoa ma ka mana o kona mau aumoku kaua, e like me keia-O ke kulanakauhale o Roma, o Napela, na mokupuni Sisilia, Sadinia Malata, na kakela ma na kiekiena o Palemo Kapuu, Minota, a me na mokupuni liilii iho, aole i komo ko lakou kaumaha ma ke ana kaupaona kaulike o na aupuni o Europa.”

O keia iho la ka wanana a keia kanaka i ko Nelekona mau ia ma Napela, a e hai ana hoi ioia ma na wahi lehulehu i keia mau olele,-he hiki ia Nelekona ke law mai i ke kulanakauhale nui o Roma, ma ka mana a me ka ikaika o kona mau aumoku kaua. Aka, he mea hiki ole ia kakou ke hoapono aku i ka wanana a keia kilokilo, a hiki i ko kakou ike maka ana i ka Nelekona mau hana ma ka moana a ma ka aina, iloko o keia mau helo pokole iho.

O ka Moi Fadineda o Napela, ala oia me kona mau puali kaua he 25,000, e hoomoana ana maloko o na okana aina o Roma, aka, ua lawe ae la ke Kenerala Farani Naselie i ke Kakela o St. Auegelo, a ua hoonoho aku hoi oia he 13,000 koa ina na wahi kiekie o Kasitilana, (Castellana.) Ua mak@ aku la o Kenerala Maka ma ka akau i ukali ia hoi e ka Moi Fadineda, a o Ke@erala Pilipi ua alakai aku la oia i kona mau mahele koa imua o ke Kakela o St. Anegelo.

                        No ka ike ana mai o ke Kenerala Farani Naseli, i ka hookokoke loa ana aku o na puali kaua o kona mau enemi, ua maki koke mai la oia imua o ke kahua kaua me oa koa he 35,000, a us hoouka ia keia kaua e na aoao elua, me ka hora 10 o ke kakahiaka o ka la 5 o Dekemaba, 1798.

            No ka hiki ole i na puali kaua o ke alii ke nee hou aku imua, oiai ka enemi ma ke kulana paa, na ia mea i hoohauhee aku ia lakou ihope, e holo ana iloko o na ululaau a me na nahekehele, a aole hoi i emi iho na koa o ke alii i make malalo o ke tausani, a ua lawe pio ia aku na pukuniahi he 30, na hale lole a me na kaa bipi, a paniku ia mai la ke ala e na enemi, a auhee aku la lakou a hoomoana hou iho la ma ko lakou mau kulana mau, maloko o na okana aina o Roma.

            Ua hoi pololei aku la ka Moi Fadineda i ke kulanakauhale o Napela, a komo aku la oia iloko o kona hale alii, me ku kuukuu kaumaha no ke koko hala ole o kona mau alii a me na loa, i kona ike maka ana ia lakou me ke kahua kaua o kona mau enemi.

            No keia auhee ana mai la o ko ke alii mau puali kaua, he mea e ke kupilikii o na mea a pau maloko o ke kulanakauhale o Napela, no ka mea, aole e hiki i ke alii ke wae hou mai i mau koa hou no ke kahua hookahe koko, aole hoi mai kekahi mai o kona mau mokupuni, oiai, ua kapae ia ae oia mai kona noho alii mai, ma ka mana o kona mau mokupuni, oiai, ua kapae ia ae oia mai kona noho alii mai, ma ka mana o na puali kaua o Napoliona, a i oa aole e hiki iaia ke alai aku i ka haluku ana mai o na koa Farani mai Roma mai, alaila, e lilo paha a uanei ka noho alii ana o Napela i puu ahi, ke haawi pio ole aku oia ma ka poho lima o na enemi mamua ae o ka manawa, a e lilo mai paha auanei oia a me kona ohana alii, i mea hele kuewa waie ai, me kahi ole hoi e ku ai o kona mau wawae, no kone hanohano a me ke kuokoa.

            Ua huli hoi hou aku la ka Moi Fadineda no ke kulanakauhale o Roma, me ka hoomakaukau hou ana i kona mau puali kaua imua o kona maau enemi, a waiho aku la oia i ke alakai ana na kona mau Kenerala. Aia iloko o kela a me keia hora e hiki mau mai ana na lono mai ke kahua kaua mai, no ke auhee ana o na puali koa o ke alii, malalo o ke alakai ana a Kenerala Pilipi, imua o ke Kakela o St. Anegelo, a aole hoi i emi iho na koa o ke alii i make malalo o ka 700, a ua lawe pio ia aku e ka enemi na pukuniahi he 15, na hele lole, na ka@ kaua, a ua lilo pu aku ka hae o na mahele regimana, a ua auhee hou aku la lakou no ka manawa elua, e holo hele ana i o a ianei, a hiki loa aku la lakou imua o ka Moi Fadineda, oiai oia e kali ana no ka manawa ma kahi hoomoana, pehea la kona mau koa imua a ke Kenerala Farani Naseli. Aole i pau.

 

KA MOOLELO O BERIANA KA WIWO OLE –A ME- MAHONE KE KOA: MOKUNA XVI.

            Auwe, e kuu hoahanau, wahi a Donala, iaia i komo mai ai iloko o ke aua. He mea e ka hauoli a me kuu olioli i ka ike ana i kou pakele a me ke ola mahope iho o kau huakai ahai lono ole. Ua ike mai nei au i kou kokua ahonui ua palekana pu. E pii ae kaua i ka pakaua a komo pu aku iloko o ka hooili kaua o ka lanakila kilakila. Ua aneane ke alii Mukada a me Malaki me na Delakasiana malalo o laua e lele kaua ae i na Denemaka a me ke alii Powa maloko o ka pakaua. He mau hane@i hou aku o na ka@aka o ke alii ke pii ae la i ka pakaua e komo pu iloko o ka hooili kaua. He hooili kaua kilakila keia, a he mea pono e komo pu kaua e auamo like i na maewaewa a ke kaua. E hele kaua e kuu hoahauau wiwo ole.

            @a wa i oili aki ai ua kanada olona kakauha la mailoko aku o ke ana, i ukali ia mai e ke koa Mahone me Finavola.

            Ua oluolu ia oe ano e hele e Finavola, wahi a Mahone.

            Ae, e Mahone, i pane mai ai ke kaikamahine, iaia i ukali aku ai i ke koa a hiki i kahi o ka lio ana i kukulu ai maloko oka ululaau.

            E ku! wahi a kekahi leo i pane mai ai.

            E ka makua hemolele! i hooho ae ai o Donala, iaia i emi mai ai ihope. Eia ke alii ka Moi imua o kakou.

            E ku ana oia ma ka aoao o kona lio kaua eleele, a i poai ia hoi e kona mau kanaka koa Delakasiana.

            Hooho ae la o Mahone me ka hauoli, a haliu hope mai la a holo hou aku la iloko o ke ana. Lalau iho la ia i ka lei gula, a kaalo iho la ma ka aoao o kona makuahine hookama, a pane iho la: E ia ae ke alii! ke alii!

            Paa kehakeha ae la ua opio nei i ka lei gula iluna, a holo aku la imua o ka Moi Beriana, haule iho la ma kona mau kuli imua ona, a pane ake @a:

            E ka Moi kilakila, ke waiho haahaa hou aku nei au i ka lei gula aloko o kou poho lima no ka malama hou ana.

            Ma o Sana Paterika la, wahi a Beriana, iaia e kilohi ana i ka lei a me ka opio e kukuli ana, aka, he heawina kamahao keia i makana ia mai ia’u maloko o ke awawa o Glen Mama, kahi a ke koa Malaki i law haaheo ai me ka lanakila i na la i panee hope aku la. Pehea i loaa ai ia oe ka lei gula e ke koa opio? E ka opio hopo ole, e ala ae a e ku iluna. Ala, e kali iki i kou ala ana ae. Aole anei oe i kapa ia ma keia awawa o ka opio Mahone o ka Vaolaume?

            Ae, e ka makua, wahi a ke koa opio.

            Alaila, e kapa ia oe ma keia hope aku o Sir Mahone o ka Violaume, a pela hoi au e hoike aku nei imua ou, o oe kekahi o na papa naita o Erina. Nolaila, e ala ae ano a e hoike mai i kou moolelo.

            I ka Moi aoo i pane ai. unuhi ae la ioa i kana pahikaua a hoopa akahele aku la i ke poo o ka kakou koa, he hoailona ua ae ia oia e kamailio imua o kona kiekie.

            E ola o Sir Mahone o ka Violaume, i hooho mai ai o Donala me ka hauoli, oiai oia e haa ana a puni lakou. A pela i komo pu mai a@ na Delakasiana iloko o ka hauoli ana, a hiki i ka hoopiha ia ana o ka uiuiaau me na leo kupinai mai o a o.

            E ka alii ka Moi, mea e ka hanohano a me ka hauoli i loaa ia’u i keia wa, wahi a Mahone, oiai na omaka waimaka o ka pihoihoi e hookokohi mai ana i kona mau maka.

            E ola oe, i papahi ai oe i ka hanohano i loaa ia oe, e ka opio wiwo ole, wahi a ke alii, a e hakoko pu me na poe kaulana no ko kakou aina kulaiwi aloha. Ua hele mai au maanei e halawai pu me kekahi o na kanaka oikela o Erina, oia ke koa Malaki. Ua kamaaina anei oia ia oe e Sir Mahone?

            E ka makua, ua haalele aku au iaia i ka pakaua o ke alii Powa, e paio ana i kou mau enemi, wahi a Mahone.

            Oa haalele aku au iaia e ke alii e nee mua ana no ka pakaua me kau keiki punahele ke alii Mukada me kona mau puali koa, wahi a Donala.

            Mao Sana Paterika ia, ua hoopiha ia au me ka hauoli i ka lohe ana, aia laua ma ka aoao hookahi kahi i paio aku ai i ka enemi, nolaila, e ukali ia kakou me ka lanakila no ka huli ana o ka pahikau a ke koa Maleki ma ko kakou aoao. Mea e ka eehia oia la, ana i luku ai i na alii Denemaka a kaihi mai la i ka lei gula me ka lanakila hiwahiwa! Ano ka wa no kou moolelo e ka naita wiwe ole.

            Hoike aku la ke koa opio i kona moolelo ma ke ano nui a me na huaolelo pokole, a iaia e kamailio ana no kana huakai kukini ilalo o ka mauna ma ke ahonui o Fiona, hanohano a paipai iho la ka Moi Beriana i kona mau @mama kona kua, a pane iho la:

            E ke kauwa ahonui a maikai o ka welo oiaio ke hoike mai nei kou kulana a me kau mau hana, he mamo hookahi no Irelani. Ua loaa ia oe e Sir Naita he kowa pomaikai, mao ke kaawale ana aku o ka’u keiki mai iaia aku. Nolaila, e kau ae maluna ona a e holo aku no ka pakaua me ka mama a pau i loaa ia oe. E hoike aku oe i ke koa Malaki, e kali au iaia maanei, a e hoouna hou aku no au i mau puali koa hou e hookauliilii ai i na powa a me ko lakou mau kokua.

            Kau ne la o Mahone maluna o Fiona, haawi aku la i ka hoomaiki ia Beriana, a holo aku la me ka ukali ia ana e Donala.

            A ia laua i kaa aku ai mawaho o ka ululaau, huli ae la ke koa opio ihope a ninau aku la ia Donala, auhea ka opio palupalu Finavola?

            Ua heo e aku kela mamua, ia kaua e ku ana me Beriana. Nolaila, aole paha oe e hoohakalia ana nona e Sir Mahone?

            Ua hanoli au ua hoololi oia i kona manao hele pu me a’u. Ua hopohopo au o ike oia i ke kino lepo o kona makua maloko o ka pakaua.

MOKUNA XVII.

            Ia Mahone a me Donala e holo ana ma ke ala no ka pakaua, ua ike aku la laua i ka a mai a ke ahi hoomoana o na puali kaua o ka Moi Beriana iloko o ke awawa malalo iho o ka pakaua.

            He mea e ka nani o ka @ a ke ahi e Donala, wahi a Mohone, i ka ike aku i ka puali kaua o ka Moi Beriana e maaloalo mai ana ilalo o keia awawa.

            E oi loa aku ka nani ke ike aku ia lakou e nee ana imua o na Denemaka ma ke kula o Clontarf, wahi a Donala. He mea hauoli i ka ike ana i na alakai o ka pakaua e hoao wale ana i kahi e pakele ai kona mau kanaka a me na hoa’loha o lakou. He mea kaumaha aole kaua i kali no ke alii Mukada.

            Pane aku la o Mahone i kona hoa ukali, aole he hopohopo ana no ka lei gula, no ka mea, aia ma ka lima o ke alii kahi i pa@ ai. Ua oi aku ke akamai a me ka maalea e ke alii Powa, a e pakele mai no ia mai ia lakou mai. Auwe, eia ae ka opio Finavola mahope o kaua.

            E ke kaikamahipe hupo, wahi a Donala. Heaha na pomaikai e loaa ia@a i pakele ai kona makua mai kona mau enemi aku? E hoihoi hoa aku kaua iaia @hope e Sir. Mahone. Aole keia he wahi kupono ne@@.

            E hele aku imua, a mai nana nona. Hamau @ he mau leo hooho hauoli e wawalo nei, o ko kakou mau koa e paluku ana i na paia o ka pakaua, nolaila, e awiwi kaua i koa@@@ iloko o keia hauoli ana.

            Ia@@ e kainapu ana malona o ko laua mau @o kaua no ka pakaua, aia hoi mahope mai o laua ke kaikamahine a ke alii makona ma@una o kona wahi lio keiki.

            Lohe aku la oia i na leo hooho hoomaewaewa, a ake nui iho la oia e hiki i ka pakaua mamua ae o ka pau ana o ka uluaia.

            I ke alakai o na kanaka Leinster i kauoha aku ai i kona poe kanaka e komo iloko o ka pakaua no ka hiki ana mai o ke alii Mukada me kona mau koa, ua halawai aku la ioa me ke alii Powa a me na Denemaka, na kona mau koa powa i hookuu iaia mai kona paa ana.

            Kukai olelo pokole iho la ke alii Powa me kona mau kokua, a hooholo iho la e hoi iloko o ka pakaua a e paa me ka haawi io ole.

            Pane aku la ke alii Leinster, o ka mana ikaika a pau o ko Beriana mau puali kaua aia ilalo o keia awawa, no lakou kela mau ula ahi e ike ia aku nei e lakou. Ina aole lakou e lele kaua mai ana maluna o kakou i keia po, alaila, e puka aku no kakou a hiki i Dubelina i ke kakahiaka.

            Aka e lele kaua e mai ana lakou, wahi a ke alii Powa, iaia i nana aku ai mai luna iho o ka pakaua. Ke ike nei au i ko lakou pii ana mai ma keia wahi.

            Pehea la ka opio nana i lawe aku i ka lei gula? wahi a ke alii Kale. Ua ukali aku anei oukou iaia ma kona ala mauna?

            Ua ukali aku makou iaia, wahi a ke alii Leinster, aka, ua hoohoka ia mai makou e ua opio la.

            Alaila, @a lawe haaheo aku la oia i ka lei gula ma hope iho o ko kakou hooikaika nui ana e le@aa, wahi a ke alii Kale. Aole anei he mea hopo ole iwaena o oukou e ukali aku iaia?

            O ke alii Denemaka ka mea i hoohaahaa ia ma ia ala a ka opio i holo ai, aole oia i a@ e ukali aku mahope ona, a na kona mau koa nei e hoike aku ia oe i ka oiaio o keia mea, wahi a ke alii Leinster. A e like auanei makou me ka poe hupo, e molia ana i ko makou ola no ka make no ke ake ana e loaa ka lei gula.

            E komo iloko o ka pakaua, i kahea mai ai ke alii Powa. Ke pi@ mai nei ka enemi ma keia wahi me ka ikaika. E paa kakou i keia ala imua o lakou i na he mea hiki. aka ua hiki ia kakou ke kue aku ia lakou mahope o na paia o ka pakaua.

            Ia wa, pau aku la lakou a pau i ke komo iloko o ka pakaua, me ka hapai pu ana aku i ke alahaka.

            O ka huina ikaika iloko o ka pakaua, he kanalima kanaka powa, pela no ka nui o na Denemaka, a he haneri a oi aku na kanaka Leinster.

            O ka huina ikaika malalo o ke alii Mukada a me Malaki, aole i oi aku i ka haneri kanalima kanaka ke hui pu ia me na Delakasiana nana i hoopahaohao i ka pakaua me ka kakou koa ma ka hapa mua o ka po. (Aole i pau.)

HE MOOLELEO KAAO – NO- VONA KA WIWO OLE – A ME-FINITI KA UI – O-NOREWAI.

            Ua loaa mai nei anei ka lio? wahi a Kahekili i ninau aku ai me ke ano huhu.

            Ma keia wahi, e hoomaopopo iho kaua e ua hoi heluhelu a hoohialaai moolelo nei o Vona, akahi no a lohe ia ka inoa o ke kanaka nui, oia no o “Kahekili” (Thunder Clap) a mai poina oe i kona inoa o kahekili i kapa mau ia ma keia mua aku.

            Ae, e kuu haku, wahi a Vona i pane aku ai me ka eu ole ae ma kahi e.

            I aku la o Vona, he holoholona maikai no keia, a lua ole ma na wahi apau i ike ia ma keia aina, a ua aie nui oe i kona lokomaikai piha.

            He akahai kona ano, a ua ao pono ia, a ua like kona oluolu me ko na hipa keiki, a aia oia maloko o ka hale lio kahi i ai ai.

            E hele aku ana no au e nana, wahi a Kaheki@ i pane aku ai me ke ano okalakala. Komo aku la ia iloko o ka hale lio me ke ano huhu, a ike aku la, ua pau na mea apau i ka hana ia, a puka mai la me ka huhu.

            Ua ike oe i kuu Finiti, wahi ana; o keia mau mea apau, aole no ia e loaa ana mai kou poo iho, aka mamuli no ia o ka hai ia mai a kekahi mea e.

            Pane aku la o Vona, me ke owaka ana ae o kona waha a moe na maka, i aku la: Heaha ia mea kuu finiti? E oluolu oe e hai mai ia’u e kuu haku, no ka mea ua pohihihi wale ia mea ia’u au e kamailio hou mai nei.

            E paa kou waha e ka naaupo, wahi a Kahekili i pane aku ai: e ike e aku ana oe ia ia mamua o ka hooko ia ana aku o kou mau makemake.

            I ka wanao o ke kolu o ka la, ala ae la ua kanaka nui nei, a houluulu ae la i kana poe hipa a pau e ho-a aku ma ke kula hanai; aka, mamua o kona hele ana aku, i aku la oia ia Vona: I keia la, ua makemake au ia oe e hele aku oe i ka lua pouli a e ohi mai i kekahi eke kala; a mahope aku oia (me ka akaaka ana iho) e hoomaha aku oe a po ka la. –Ike oe la ea, he haku maikai au.

            Nalu wale iho la no o Vona iloko ona, me me ka i ana iho: Pe-la-i-o-pa-ha, a-ole-pa-ha; aka nae hoi, he mama wale no ka hana la.

            A e like no hoi me ko ia nei ano mau o ka ninau ia Finiti i na mea apau, miki hou aku ana no keia iona la a maopopo iho la ia Finiti ka hana a Vona ia la, ninau aku la o Finiti, pehea la oe a hana aku ai ia mea, i loaa mai ai ke kala ia oe.

            Aole i maopopo ia’u, wahi a Vona i pane aku ai me ke ano kaumaha.

            Aole loa au i hele iki i ka “luapouli” mai kinohi mai, aole no hoi au i ike, eia la ihea ka “luapouli”; a i na paha au e ike ana i ke ala kahi e hiki aku ai ilaila, aole no hoi au i ike i ka mea a’u e nanau aku ai.

            E oluolu oe e hai mai e kuu aloha.

            I aku la o Finiti: Ua ike anei oe i kela lae pohaku e ku mai ia i o la? Oia kekahi o na puka o ka Luapouli. E lawe aku oe i keia wahi laau @ i kou hele ana a hiki ilaila, e hili aku oe i ua lae pohaku la i ekolu hili ana, a e puka mai no auanei kekahi mea me he uhane la i hoopuniia kona kino holo okoa me ke okooko ana a ka ula ahi, a nana e ninau mai ia oe i ka nui o kau mea i mekemeke ai. E akahele loa oe i ka pane aku, “aole e oi aku mamua o ka mea hiki ia’u ke lawe.” Ae, ua pono ae la, wahi a Vona; e hoolohe no au elike me kau e hai mai nei. Ia manawa ko ia nei noho iho la no ia maluna o kekahi noho ma ko Finiti aoao, a hoomake iho la e kamakamaikio pu  me iu elike me ka mea maa mau ia laua.

            Iliko o na kamakamailio ana me Finiti, ua poina loa iho la o Vona i ke kauoha a kona haku, aka aole i poina o Finiti, a hoouna aku la ioa ia Vona e hooko i ke kauoha a Kahekili. oia i ua kokoke mai ke ahiahi.

            Ma ko Vona hiki ana aku i kahi i kuhikuhi ia aku ai e Finiti, loaa iho la ia ia kekahi papa pohaku mabala nani. Hahau aku la oia ia mea me ka laau ana e paa ana i ekolu manawa, aia hoi! hemo ae la ua papa pohaku nei, a puka mai kekahi kanaka me he uhane la ka nanaina, i aahuia me ka ula ahi, a kahea mai la. Heaha kou makmake. Pane aku la o Vona me ka leo malie, i hoounaia mai nei au e ke kanaka nui e kii mai i ke kala.

            Pehea ka nui au i makemake ai? Pane aku la o Vona. Aole loa au i makemake e oi mamua o ka mea hiki ia’u ke lawe. 

            I aku la ke kanaka iloko o ka ula ahi, ua o@ aku ka pono ia oe ke lawe a oi aku.  E komo aku oe ma keia keena, a e loaa no ia oe na mea apau au i makemake ai. Komo aku la o Vona iloko, a wehe ae la ia i kona mau maka a akea, aia hoi, ike aku la oia ma kela wahi keia e waiho mokaki mai ana ke gula, ke kala, kaimana, a me na mea nani makamae e ae o kela ano keia ano he nui wale i hiki ole ke helu ia, elike me ke one o kahakai a me na hoku o ka lani. Ia manawa, ku iho @a o Vona me ka nalu wale iho no iloko ona. Auwe! he mea e ka pahaohao o ko’u noonoo i ko’u ike ana i keia wahi; o keia paha ke aupuni o ka lahi, kahi i olelo ia “Kabi i oi o ka nani mamua o na wahi apau loa.” Ia manawa kulou iho la ia ilalo, ahahao iho la i ke eke a piha, hoolei ae la a kau ma @o ia nei kua, huli ae la keia. a hoi aku la. Pau ae la kana hana ia la; hoi aku la keia a ma ka noho mamua o ka puka o ka hale, noho iho la, elike ma ka mea mau ia ia. A i kona ike ana aku i ka hoi ana mai o kona haku, hilinai ae la keia i hope, kau kea ae la na wawae. a hoomaka ae la e himeni i kekahi o na himeni hoalohaloha e kona aina hanau.

            Ninau mai la o Kahekili ua hele aku nei anei oe i ka luapouli e ohi mai i ke kala.

            Ae, e kuu haku, wahi a Vona i pane aku ai me ka neeu ole ae ma kahi e. Ei aku ka eke kala mamua pono o ko mau maka e ua haku nei o’u; e hele aku paha oe e helu iho a ike oe i ka nui. Aole i pau.

                        MAIKAI KA HOI KA PAPA!-A ME- KA LAAU O KOU HALE! NO HEA LA? KAI NO HOI NO KAHI O WAILA MA!

Nana aku no hoi ia la

            Ohi ka lo o ka Laau o Makawao

            I ka ua mea hoi o ka nani o

NA PAPA! NA PAPA! – A ME- NA PONO KUKULU HALE O NA ANO NO A PAU

Aia ma ke kihi o na

ALANUI PAPU ME MOIWAHINE HONOLULU MALAILA E LOAA AI E LIKE ME KA MAKEMAKE NO KE

KUMUKUAI MAKEPONO LOA!

PAPA, PAPA, PAPA,

Na Papa Huluhulu,

            Na Papa Manoanoa,

            Na Papa i kahiia,

            Na Papa Kepa,

            Papa Hole Keokeo,

            Papa Hole Ulaula.

NA LAAU, NA LAAU

Na Kua,

            Na Kaola.

            Na Aaho,

            Ne Moli

            Na Peapea

            Pine Huluhulu,

            Pine i hahiia

NA PAPA A ME NA LAAU ULAULA!

Pili ulaula,

            Pili Keokeo,

            Pani Puka,

 

            Pani Puka Aniani,

            Ipuka Aniani,

            Puka Olepelepe.

PENA O NA ANO A PAU

Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui,

            Aila Pena,

            Aila Hoomaloo,

            Waniti, Pate.

NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO!

Na Ami Puka Hale.

            Na Ami Puka P@.

            ANIANI!

PEPA HALE A ME NA LIHILIHI

E LOAA NO MALAILA.

PAAKAI HELU I O KAKAAKO ME PUULOA

            No ke Dala Kuike, e loaa no na mea a pau i hai ia ae la, no ke Kumukuai Emi loa. O na kauoha mai Hawaii a Niihau, e loaa aku ano ia lakou, e hooko koke ia no ia me ka lawa pono. E kipa nui ilaila, i ike i ka oiaio.                                       905 tf