Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 6, 7 February 1880 — MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelesona. KE DUKE O BERONETI. KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,—A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c. [ARTICLE]

MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelesona. KE DUKE O BERONETI.

KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,—A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c.

NO ka hiki ole i na koa o ke alii ke nee hou aku imua o ke Kakela o St. Anegeio, oiai na pukuniahi o ke Kakeln e kani mau n<Si, na ia mea i hooauhee aku ia lakou iloko o na ululaau a me na naheleheie me ka poino nui, a hoohiki loa aku la ko lakou auhee ana imua o ka Moi Fatlineda, a he mea kaumaha loa hoi ia i ko ke ahi manao, i ka ike maka ana mai i kona mau koa, ua lilo loa lakou i mea ole imua o na puali kaua Farani. Ua huii hoi mai ia na Kenerala o ke alii me ke auhee ana, a luwe hou ae [a hikou i mau kulana hou, mawnho o na oknna aina 0 Koma, a hoouluulu hou ae la o Kenerala Maka i na koa o ke aiii, a aohe hoi i emi iho na koa i make no nn hooukn kaua elua ana, maialo o ka 6,000, a ua lawe pio la aku hoi na lako kaua e ka enemi, aole i emi mai malalo o ke tausani. Iloko o keia mau hoouka knun ana a ka Moi Fadineda, aole \ loaa he wahi lanakila 1 na koa o ke alii, a na ia inea i hookokoke loa mai i na puali kaua o Kencr.ila Nnseii, a lawe ae lt\ oia I ke kulunakauhale nui o Koma, ma ka inoa o na puali kaua o ka Emepera Farani. No ka lilo ana o ke kulanakauhale o Koma i na enemi. ua hoomakaukau ae la ka Moi Fadineda e huh hoi no Napela, no kn pono o ka a me kona ohana alii. Ua waiho aku lu oia i na kauoha i kona Aiihikaua Kiekie, ine ka hai ana aku, e alai aku me ka ikaika i na alahele a pau e moe ana no ke kulanakauhale o Napela, a hoi pololei aku la ka Moi Fadineda i Napela, me ke kaumaha o kona manao, no kona noho alii a me kona mau mokupuni. Oiai na ia pokole o ke alii i huli hoi mai ai mai Rom<i mai. aia ke kulanakauhale holookoa o Napela iloko o ka weliweli nui no na puali kaua Farani, oiai, i na e auhee hou mai ana na koa o ke aiii malaio o Kenerala Maka, alaila. aola he mana hiki i ke kulanakauhale o Napeia, ke aiai aku i ka haluku ana mai ona enemi. Aina e lawe ae ana ke Kenerala Naseli ina kiekiena o Napela, alaila, aole paha e waiho mai ana ke Kenerala Farani i na pok« \ kau ia ma ka w*ha o na pukuemhi o kona mau puali pukaa, i ka hoolei ana mai ia Napela, i na e kue aku ana kekahi mea i kona hanohano. Iloko o kela a tne keia la. e hiki mau mai ana ka elele i ke aln mai a Keneraia Maka mai, no na mea e hana ia ana ma Roiua ! ka hoomoana ana ona koa o Kenerala Na-1 seli, maloko o na okana aina o Koma. he | mea kaumaha loa ia no na mea a pau ma*! loko o ke kulanakauhaie, aole hoi e htki i! ka £mabasedoa Beritania, a i ole hoi o Nelekona, e hele aku e ike i ke alaahi o Nape* la, no keia lono kaumaha. No ka hiki mau mai o na iono kaumaha i ke kulanakauhale o Napela, mat ke kahua kaua mai o na enemi, he mea hoi la no Nelekona e uluhua mau »i, no % ka lohe pinepine ana mai i ke auhee ana o na koa o ke •lii ina na okana aina o Roma, a me ke ku* iana pilikia oka Moi Fadineda a me kona ohana alii. Oiai o Neiekona ī kalewa ae ai i waho o Napeia, ua holo ako ia ka Moi Fadmeda iwaho o ka moana e huipu me Nelekona me

ka hanohano nui. lioko o na puie pokole o Neiekona tna Napela, ua haawi aku ka Moi FadiQeda i ka hanohano o kona hale ahi ma ka la 29 o Sepatemaba, (oia hoi ko Neiekona la hanau.) O keia mau hoohiiuhilu ana a ke aloalii o Napeia i ke koa kauiana, he mea ia na Nelekona e poma ole ai iloko o kona oia ana, oiai na oielo aloha i puka : aku ai mai ka puuwāi aiii mai. No ka nui o na hana hoohanohano i pahola ia mai ai īmua o Neiekona mai ka Moi Fadineda mai, ua hooholo mua oia i kona manao, e | lilo ka mana o kona mau aumoku kaua ika- ; ika i hoopakele no ke aloalii o Napelu; aole ; hoi e haawi pio, a hiki i ka haule ana aku o kana pahikaua mai kona !ima hema |aku. ; Ma ka la 11 o Dekemaba, 1799, ua hiki hou mai la kekahi elele i ke alii mai a Ke- j | nerala Mnka mai, me ka hai ana mai o ke j | Kenerala, ī ka puka ana mai o na puali ka-; ; ua Farani mai ke kulanakauhale mai o Ko-1 ma, malalo o ke alakai ana a Kenera{a Na™i, oiai kona mau puali koa e maki ana ma na aiahele no Napela. E hai pu mai ana kekahi leta kaumaha i ke alii m?i kona Kenerala mai penei; " I na e auhee au imua o ka enemi īloko o na la pokole, aole he mana hiki ia'u ke pani aku i na aiahele o Napela, a e oluolu hoi i ka Moi'h me ka ohana alii, ka haalele nnn mai i na kahakai o Italia nei. " No ka haalele ana aku la o na koa Farani ia Koma, a me keia leta ano nui a kona Kenerala i kakau mai ai, he mea kaumaha loa ia i ka manao o ke ahi, no ka mea, aole e hiki iaia ke holo aku ma ka moana iluna o kekahi mokupuni, oiai na waapa powa Fnrani e hao wale nei i na waiwai o na moku kalepa, ma na kahakai o itaiia. Ua kau ae la oia ma kona kaa alii, a holo pololf»i aku la oia i kahi noho o ka Emabasedoa Beritania, a hui pu aku la ke alii me Homtfo Nolwkona, m« L*ona puili nnn nku i kona lima hema, me ka eehia ilihla o na hana a ka Moi Fadineda ia Nelekona, me kona hai ana nku i ka pilikia o kona noho alii a me kona ohana, oiai na puali koa o ke Kenerala Farani Naseli mn kona alahele no ke kulnnakauhale o Napela. I ka lohe ana o Nelekona i keia mau oleio mai ke nlii mai, ua hookahaha ia kona munao, no ka lohe ana i na koa Farani, eia ae lakou ma na alahele no Napela. Ua piha o loko o ka rumi hookipa i na ukali o ke alii a me ko Nelekona mau Kapena moku, nolaiia, ua pane mai la oia i keia mau olelo imua o keia rumi, penei: " He wahi oielo kahiko kena, " wahi a Neiekona, " ina e manao ia e hana i kekahi mea no ke mo lon, aole e hiki; o ka noonoo io ke kanaka, ua manao nui oia i na mea maikai waie no, ka hanohano i loaa mai na waiwai pakaha wale mai, a pela aku; o ko'u • ola kino, ke mahalo aku nei au i ke Akua, me ka waihoana aku i ko'u naau a pau ma-1 lalo o kona mana, a ma ona la au e hilinai | ai; o ka iknika o ko'u manao, aole e hiki ke kaoh'i inai ia'u, no ka hanohano o ka inoa j laahia o keia mau aumoku kaua o ka Moi | Beritania malalo o'u; a i ioaa ia'u keia pee i Furani ma ko'u alahele, e kulai aku no au I ia iakou iiaio, a e akaaka aku hoi, ina e lilo mai ana lakou i mau enemi no'u, a e; hoopakeie hoi au i na poe iioko o na kaumaha a me na popihkia, e iike me ka hiki ia'u ke hana. " 1 ka pau ana o keia mnu oMo a Nelekona, ua hoi aku ia ka Moi Fadineda i kona haiealii, me ka hoomaopopo i na olelo aloha i puka aku ai mai ka puuwai aku o ka Adimarala Beritania; a ma keia wahi hoi kakou e nana aku ai e ka mea heluhelu, heaha la ka Nelekona hana i na puali kaua o ke Kenewla Farani Naseli. No ka hiki ole u Nelekona ke pale aku i na puali kaua Farani inai ke kulanakauhale aku o Napela, no ka mea, aole e hiki iaia ke lawe mai i na koa o kona mau aumoku, oiai, he 2,000 wale no ka mea hiki iaia ke lawe mai, me ka hoonele.ia o kekahi inau moku ona i na koa ole, noiaila, ua kakau iho ta oia i kekahi !eta na ka Alihikaua Nui Lord St. Vincent t a e heluhelu ia keia leta penei: Kaikuono o Napela, ) Dekemaba 12, 1798« ) " E kuu Haku— - Maioko o keia leta ke hai aku nei au ia oe i Ikulana o na aumoku Beritania malilo o'u, ke kuUnakauhaie o Napela, a me oa kihakai o Ita!ia. " Akahi—O ke kulana o ko'u mau aumoku no ka hoopakele ana ī ke aloalii o Nape* la, ua Uwa au; aka aole oae ina ka aioa. u Elua—-Ua paniku aku ao i na kahak&i o Legahone, a no ia kumu, ua uiu mai oa powa mai nn waapa kaua F«raoi mai, a ao!e hoī i emi iho na w«apa powa malaio o ka haoen mai ke awa raai o Lugaria. 14 Ekoiu—-Hoike aoa i ke kulnna o ke kulanakauhale o NapeU« O na puaii kaoa

• Faiani, aia iloko o Homa; Cirita Vechia, ua ' iawe pro ia; ua hoonoho ia aku he 2,000 ; koa Farani maloko o ke Kakela o St. Ane- ; ge!o; aia maloko o kekahi okana aina o Roma, nona ka īnoa o Kasetalana, he 13,000 koa ma na wahi kiekie. O ka Alihikaua | Kenerala Maka o ko ka Moi Fadineda mau | puali koa, aia oia ma ke poo o na koa he • 15,000 imua o oa enemi; a ma ko'u noonoo | ana i na mea e hana ia nei, ua ku no i ka ! eleu a me ke koa na mea t hana īa, a no īa | mea, ua kau mai la ka weliweii nui ma ke , kulanakauhale o Napela. lna e auhee hou ; ana o Kenerala Maka iloko o na la he umi- ! kumamaha, ua lilo keia kuianakauhale i na | eneini, no ka mea, aole i nee ae ka Emepera o Auseturia me kona mau puali koa; a i na aole e maki ae ka Emepera iloko ona la pokole, alaila, aole he mana hiki ia Nape- i la ke alni aku i ke komo hanohano ana mai o na puali kaua o ke Kenerala Farani. 4, .Horatio Nelekona. " Aole i pau.