Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 9, 28 February 1880 — Page 4

Page PDF (1.69 MB)

This text was transcribed by:  Shavonn Matsuda
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUIIA.

No ka Makahiki, $2.  Eono Mahina, $1.

Dala Kuike ka Rula.

POAONO, FEBRUARI 28, 1880.

 

Sing His Glory.

Songs of Glory, p. 4.

1

Mele, mele a hoonani

I ka Haku ia Iesu.

Iho oia mai ka lani,

Iho me ke aloha pu.

Cho.—Mele, mele, mele, mele

Mele, mele, mele, mele,

Mele i ka Hoa mau.

Mele, mele, mele, mele,

Mele, mele

A hoonani ia Iesu.

2

No ke aha keia mele

I ka Haku ia Iesu?

No ke aloha lua ole,

No ke aloha kamahao.

Cho.—Mele, mele, &c.

3

Waiho ia i kona nani,

Kona noho Moi no,

Kona Home ma ka lani,

No ke aloha ia kakou.

Cho.—Mele, mele, &c.

4

Noho ia a ilihune

A hoino ia no

Ma kea o nei.  No ke aha?

No ke aloha ia kakou.

Cho.—Mele, mele, &c.

5

Noho oia a kuu ia

Kona ola no kakou,

Mele, mele a mau loa

I ka Haku ia Iesu.

Cho.—Mele, mele, &c.

 

Haawina Kula Sabati.

HELU 11, SABATI MAR. 14, 1880.

KUMUHANA.

Ka Hoopunipuni me ka oiaio.  Pauku Baibala.  Mat. 7; 15-29.

 

15 @      E MALAMA hoi ia oukou no ka poe kaula hoopunipuni ke hele mai io oukou nei me ka aahu hipa; aka, maloko, he poe ilio hihiu hae lakou.

                16 Ma ko lakou hua oe e ike aku ai oukou ia lakou.  E ohi ia anei ka hua waina no luna mai o ke kakalaioa, a o na fiku hoi no luna mai o ka puakala?

                17 Oia hoi, o na laau maikai a pau, ua hua mai no lakou i na hua maikai; aka, o ka laau ino, ua hua mai no hoi ia i na hua ino.

                18 Aole e hiki i ka laau maikai ke hua mai i ka hua ino; aole hoi e hiki i ka laau ino ke hua mai i ka hua maikai.

                19 O kela laau a o keia laau ke hua ole mai ia i ka hua maikai, ua kua ia oia ilalo, a ua kiola ia’ku hoi ia iloko o ke ahi.

                20 Nolaila hoi, ma ko lakou hua, e ike aku ai oukou ia lakou.

                21 @ O ka poe e olelo mai ia’u, e ka Haku, e ka Haku, aole e pau lakou i ke komo mai iloko o ke aupuni o ka lani; aka, o ka mea e malama i ka makemake o ko’u Makua iloko o ka lani.

                22 He nui ka poe e olelo mai ana ia’u ia la, e ka Haku, e ka Haku, aole anei makou i no aku ma kou inoa? i mahiki aku hoi i na uhane ino ma kou inoa? a i hana aku i na hana mana he nui ma kou inoa?

                23 Alaila, e hai aku au ia lakou, aole au i ike ia oukou; e haele oukou pela mai o’u aku nei, e ka poe hana ino.

                24 Nolaila hoi, o ka mea lohe i keia mau olelo a’u, a malama hoi ia, e hoohalike au ia ia me ke kanaka nauauao, nana i kukulu kona hale maluna o ka pohaku.

                25 A haule mai la ka ua, kahe mai la ka wai, nou mai la ka makani, a pa ma ua hale la, aole nae ia i hiolo; no ka mea, ua hookumu ia oia maluna o ka pohaku.

                26 A o ka mea lohe ia mau olelo a’u, a malama ole hoi ia, e hoohalike ia hoi ia me ke kanaka naaupo, nana i kukulu kona hale maluna o ke one.

                27 A haule mai la ka ua, kahe mai la ka wai, nou mai la ka makani, a pa ma ua hale nei, a hiolo iho la ia; nani wale hoi kona hiolo ana.

                28 A hooki ae la Iesu ia mau olelo, kahaha iho la na kanaka i kana ao ana.

                29 No ka mea, ao aku la oia ia lakou me he mea mana la, aole e like me ka poe kakauolelo.

                Puku Gula, @ak. 1; 22 hoopaanaau.

                Mele Na oli, Lei Alii, p 56.

                Pule i hoolohe ia, a malama ia, ka nuhou maikai.

Ka Wehewehe me ka Ninau ana.

                Ka hapa hope o keia haawina o ka Iesu haiolelo ma ka mauna; he haiolelo lua ole no mai ke kumu a i ka hope.

                P. 15 Ma na pauku 13, 14; na hoike mai Iesu i na ala elua, ke ala ololi, ke ala palahalaha, me ka paipai ana, e hele ma ke ala ololi, ke ala ia o ke ola.  Aole nae i nui ka poe e hele ana ilaila.  No ke aha?  No ka nui paha o na kaula, na kumu hoopunipuni, ao hewa, alakai hewa, lalau ka poe i ao ia, a hele ma ke ala palahalaha, ke ala o ka make, me ka loaa ole o ke ala o ke ola.  Eia no ia poe iwaena o kakou.  He aahu hulu hipa ko lakou.  Ke hele mai nei me kea no o ka poe oiaio, me ka baibala paha, me ka buke ao i ko lakou hoomana, a hui ia ma loko o kekahu mau pauku baibala, a olelo eia ka hoomana oiaio, ma ka makou ao ana ke ola, ma kea o ana a ka poe e ae ka make  Me ia na kahuna Pope, na kahuna Moremona, me kekahu poe e ae.  E aha ia lakou?  E ao o puni oukou ia lakou, a alakai ia ma ke ala palahalaha o ka make.  Me he poe hipa la lakou ma ka waha.  Aka, maloko he poe ilio hihiu hae lakou.

                P. 16-20.  Ma ke aha e ike ia’i na kaula hoopunipuni, me na kaula oiaio?  Oia hoi, ma ke aha e ike ia’i na laau ino, me na laau maikai?  Heaha ka ninau no na huawaina, na hua fiku?  Owai na kakalaioa me na puakala?  Na kumuao hewa, alakai hewa.  He poe hipa ma ka inoa.  He poe ekalesia, he poe haiolelo paha, he poe luna ekalesia paha.  He poe kuai rama nae.  Aia na pahu rama, pahu gini, pahu waina, pahu barani, iloko o ko lakou mau hale kuai, kuai ia malaila, a lawe ia mai laila aku a heoili ia maluna o na moku, a lawe ia a kuai ia ma kela wahi keia wahi a puni Hawaii nei.  A heaha na hua, na hope?  Ka ona, ka haunaele, ka hakaka, ka pono a pela’ku.  He mau laau maikai anei ia?  He mau laau ino paha.  A e aha ia’na a e hoolei ia’na iloko o ke aha?  Owai?  Na kumu alakai hewa wale no anei?  Lakou ke hoolei ia iloko o ke ahi i hoenaena p@hiku ia.  A o ka poe i alakai hewa ia, e aho iki paha lakou.  Heaha ka pono?  E makaala, e malama, e nana pono i na laau, i na kumu, i ka poe alakai, heaha na hua, na hana a lakou?  I na he mau hua ino, mai hoolohe, mai hahai.

                P. 21-23.  Owai keia poe he nui?  Na kaula hoopunipuni, na kumuao hewa, ka poe pule nae pule mau, e ka Haku, e ko makou Makua ma ka lani, pule ohana, pule halawai.  Pau anei lakou i ke komo iloko o ka lani?  No ke aha ke komo ole?  Owai nae ke ae ia’na e komo?  A ma ka la hookolokolo e ku na kanaka a pau imua o ka Lunakanawai, owai ka poe nui?  E olelo ana pehea?  Nui wale paha ia poe, na tausani kumu Moremona, na milliona kumu Katolika, kumuao a paipai ma ka ke Akua olelo, e ku ana iwaho o ka puka, e kali ana, e weheia ka puka, aole nae i wehe ia.  Pehea makou?  Aole ka e wehe ia ana ka puka no makou?  Aole anei he poe pule makou, he poe ao ma kou inoa, he poe haiolelo ma na alanui, ma na halepule, a hana hoi i na hana kupanaha, a ai ma ka papa ahaaina o ka Haku?  A pane mai ka Lunakanawai pehea?  Aole au i ike he poe kauwa oukou na’u.  He mau inoa maikai no ko oukou, aka, he poe hana ino no.  E haele oukou mai o’u aku nei, a i hea?  Mat. 25; 30, Luka 13; 25-27.

                P. 24-27.  Heaha na ano elua o ka poe e lohe ana i ka Iesu haiolelo? Ka poe hea ke kukulu ana i ko lakou hale maluna o ka pohaku?  Pehea hoi ko lakou hale ke kahe mai ka wai, a nou mai ka makou, a pa ma ua hale la?  Ka poe hea ke kukulu ana i ko lakou hale maluna o ke one?  A pehea ua hale la ke kahe mai ka wai a nou mai ka makani, a pa maluna iho?  No ka poe hea oukou?

                P. 28-29.  Akahi no a oki ia ka haiolelo a Iesu ma ka mauna.  Pehea ka poe lohe?  Kahaha no ke aha?  No ka mea, he mau mea hou, a ano nui a ku ole i na kanaka, i ko lakou poe kakauolelo ke ao mai.  Aole o lakou naauao e like me keia.  He naauao kanaka ko lakou.  He naauao Akua ko Iesu, mai ke Akua mai no ia, a no ia me ka Mana o ke Akua.

Ninau no na Kahu.

Na Kane.  Pehea ka loihi o keia haiolelo a Iesu?  Mahea i hai ia mai ai?  Owai ka poe i lohe?  Ma ka mauna hea i haawi mai ai Iehova i ke kanawai?  Ma o wai la ka haawi ana?  A haawi Mose i ke kanawai ia wai?

                Na Wahine.  Owai ka i hele mai e wehewehe a e hooko i ke kanawai?  Ma ke aha ka like ole o ko ke kanaka wehewehe ana me ko Iesu wehewehe ana?  I ko Iesu wehewehe ana, a ao ana mahalo anei na kanaka?  Haohao hoi lakou no ke aha?

                Na ui me na keiki.  Ke no ia nei oukou ma keia haiolelo a Iesu ma ka mauna,  E hai mai i kekahi mau pauku o ia haiolelo, p. 5; 3 8 29 30 34@@44 48.  6; 6 19 20.  7; 1 7 12 13 15 24-27.

                Ke kula a pau.  Owai ka pohaku?  Owai ka poe e kukulu ana maluua iho?  Heaha ke one?  Owai ka poe e kukulu ana maluna iho?  Heaha na ua, na wai, na makani?  Heaha kea no o ka hiolo ole o ka hale?  Heaha ka pono?  Ma ke kahua hea kakou e kukulu ai i ko kakou hale, i ka kakou mau hana?

                Mele, Nou au a mau, Lei Alii, p 49.

                Pule i ha@a no Iesu, a hahai mamuli o kana ao ana mai.

Haawina no Maraki 21.  Ka hoi i hope.

 

Auwe!  Auwe!!  Auwe!!!

NUI WELIWELI NA MANO!

                Auhea?  Nohea?  Ihea e holo nei?  Aia ma ka moana; Aia ma ka aina.  He mau mano ano e keia.  Aole o loko o ke kai maoli i hoea mai lakou.  He kai okoa kahi i puka mai ai.  He kai palahalaha, Opupele, he kai awaawa, kai make, he kai piha mau nae.

                Aole he kai hookahi wale no, he nui na kai, he mau kai nui, he mau kai liilii.  Ma na aina haole na kai.  Ma Hawaii nei na kai liilii.  Mai loko mai o ua kai nei ua loaa na omole, na kiaha, a lilo lakou i mau mano, a hooili ia maluna o na moku, a hoopihaia’i na pipe, na poo, na barela na pahu, i na wahi ku moku, a hoolei ia i uka, a mai uka i hali ia ai ma na kaa, ma na lio, ma na hoki, a ia iloko o na hale.  Hoao na kanaka i ke ano o ua mau mano nei.  Akaka lea no, he mano io no.  Ua nahu ia e na niho awa, ua eha.  Hoomaaia na wahe, a hooikaika na manao e ale okoa i na kanaka.  A nalo aku kanaka i kekahi manawa, me he la, ua ale ia.  Ka opu nae o ua mano nei, o ka halepaahao ia.

                Ua olelo ia maluna.  Nui weliweli na mano!  Eia nae ka mea lokoino.  Ua ike na ona o ua mano nei ma Honolulu i ke ano nahu ino e na mano, kau nae ia lakou maluna o na moku mahu.  Ike hoi na ona o na moku mahu me na Kapena i ke ano ino o ua mano nei; ua ae nae e lawe ia maluna o ko lakou mau moku.  A hoolei ia ma uka, he mau hale hookipa paha malaila, kahi e hookipa ia’i a k@i ia e na Pake paha, e ka poe e ae paha, a lawe ia i Kohala paha, i Waimea paha, a io aku i Hamakua, a pela aku no ma na wahi e ku ai na moku i piha ua mau mano nei.

                Lokoino, ea, ka poe i hookuu mai i ua mau mano ino nei mai ko lakou mau hale hookipa mai.  Lokoino hoi na ona moku, Kapena moku@i ae e lawe ia lakou maluna o ko lakou mau moku.  Kainoa, he mea akaka, he mea makau loa na mano, he mea mana ka mea hookahi.  Kahuli ka waa i ka mea hookahi, a ale okoa ia ka ona.  A pehea na moku i piha i na mano ola?  E n@@kau, ea, o hookahuliia, a ale ola ia na o@ua.

                E Hawaii, e lilo anei oe i kai awaawa, kahi e holo ai ua mau mano ino nei, a e pau anei kou poe kanaka i ka ale ia a nalowale?

                E ka Moi, me na Kuhina, minamina anei oukou i ko oukou aupuni me na kanaka e paa ai ke aupuni?  Ina pela, e hoopaa i ua mau mano ino nei ma ke kulanakauhale alii kahi i nui ai ka giant paula e make ai lakou.  Mai hookuu ia, e lawe ia i na wahi kuaaina kahi i nele i ka mana e make ai lakou.  He mau mea no e make ai, he mau lunakanawai, a makai nui, a hope makai nui, a makai liilii, aka, ma ka nana’ku, aohe o lakou mana; ke oni nei, ke holo nei, ke nahu nei na mano.  Kei mi nei e ale in a kanaka, a ua ale hapaia no, a o ke ale okoa ia koe ke loaa ole ka mana e pakele ai.

                O wau no.

X. Y. Z.

 

LETA NA HAINA.

TARAWA, AUGATE 2, 1879.

Ia G. C. Luhiau, ko’u makamaka oiaio iloko o Iesu Kristo.

                Aloha nui oe a me kou ohana, a ke kakau aku nei au he wahi kalana hookah nau, ke hele aku nei au ma ka moana Pakipika.  a loaa’ku kuu hoa pili o ka ua kani Lehua o Hilo.

                Eia no makou ke ola oluolu aku nei no, aole nawaliwali e noho nei iloko o keia mau la, aole no he nu hoi ma Tarawa nei, o ka hoouka kaua wale no, a ke makaukau nei laua e hui iloko o keia mau la pokole.

                Auhea oe e ka makamaka, o ka hana a ko kakou Haku ke nee malie nei no; Aka, o ka diabaro ke mokuahana nei no ia.  No ka mea, aole e hiolo ana ka oiaio o ke Akua i ka nui o ko lakou hoomaloka.

                Eia kekahi, ua lohe mai a’u, ua lawe ia aku na kanaka o Tarawa i Kohala i kumakahiki, a he mau hoahana kekahi o lakou.  Eia ko lakou mau inoa malalo iho nei.

                Lauton a me kana wahine, Tekamaere me kana (w,) Tebaititea me kana (w,) Tebunaua me kana (w,) Tawaia, Teatamatan, Tauamwina, Temoamoa, Nei Taboi.

                Auhea oe, he nui ka poe e makemake ana e holo aku ilaila, no ka makau i ke kaua, elua moku ohi kanaka o ke aupuni a ke lawe aku ne ii na kanaka o Giripati.  Ua makemake au i keia hana a ke aupuni, i kumu e ulu mai ai ka lahui Hawaii, ke malama ke aupuni ia lakou.

                Auhea oe, mai hoopoina mai oe i wahi leta na’u i lohe au i na mea hou mai laila mai, a i lohe hoi au i kuu poe haumana i ko lakou ano, a nau no hoi e hai mai.  Auhea oe ke kakau au nei au i wahi leta na lakou.

                Na’u na kou hoa kauwa iloko o Iesu Kristo, a ke haawi aku nei ka’u wahine i kona aloha nui ia oukou a pau, a me oukou a pau ko makou aloha nui.                             G. HAIN@.

 

Lia pau ole i ke Kaa Ahi.

E KA NUPEPA KUOKOA.  Aloha oe:—

                E oluolu kou kapena e ku hookele iki aku au ma ka hapa o kou wahi kaawale o kou mau kolamu i kela mau hua e kau ai la maluna.

                Aia i Kaleponi kahi i holo ia ai, @ ka lohe ka i hiki mai ia nei@ holo ke kaa ahi, maikai, nani, e mea mile i ka hora, lia e au ia nei, no na la loiki, a i hiki kino mai nei hoi ka hana i Waianae nei, ike kumaka, kau koke no i ka holo mua ana ma kona alahao kikeekee i hana noiau ia.

                I nana iho ka hana lilo io no i ka wai, ka ua mea o ka holo, poniuniu na maka ke nana pono aku i na wahi a pau loa, a ke haiamu mau ia nei e na kanaka in a ahahi Poaono a pau, i ka hora eha e holo ai.

                O ke kino puipui o keia wahi kaa ahi he kino maikai; eha ona mau huila haahaa, me kona puka uwahi pokole, me kona wahi oeoe no, no 1 mile me hapa ka lohe ia ke lauwili ka makani.  Kona ikaika hui ia, ua koho iho au, ua oi i na paa b@pi kauo he 10.  Ina ewalu kaa lawe ukana mahope ana lele liilii holo a ka launa ole, owe ka lae o ka niu o Poka-i ke lohe aku.  A no ka maa mau o ka poe e holo ana maluna i ke “kapekahi Manuia o Keokoi ka moku,” a ma ka la ehiku iho nei, kahuli kekahi mau kaa ukana elua i piha i kanaka, aole nae ola kino i poino.  O ko’u kau hookah ana iho la no ia, pau ka manao ana e lia hou aku ana no ke kaa ahi, ua ike maka hoi, pau kuhihewa i ke kaa holo honua.

W. S. LOKAI.

                Waianae, Feb. 9, 1880.

 

KE KOA KAULANA O NA AU I HALA.

                Ua hoomanao paha kekahi o oukou i ka moolelo kaulana o Iuria Kaisara, kekahi o na koa kaulana i ike ia maloko o na moolelo kahiko, a he koa kaulana oia ma ke kaua no ke aupuni nui o Roma, ka mea i kapa ia ia iho, “he hapa akua a hapa kanaka.”  Ua manao ia e pahola aku keia moolelo imua o ka lehulehu, aole ma kea no ua nele loa oukou i ka ike ana ia moolelo, aka, i mea e hoopomaikai ia ai ka poe i nele loa ka ike ana ia moolelo, aole hoi o ka noho wale no me ka powehiwehi me ka ike ole in a moolelo kaulana o ka wa kahiko.

                Iloko o ke au i kaulana ai o Iuria Kaisara, oia no ka makahiki 50 a oi aku mamua o Iesu.

                He elua keia mau koa kaulana ia manawa; o Pomepe a me Iuria Kaisara; ua kaulana o Pomepe ma kona hoopio ana i na aupuni he 15 a me na kulanakauhale he 800.  O Iuria Kaisara hoi, ua kaulana oia ma ka ikaika ma ke kaua a me kona ano koa.  He maloeloe maikai kona kino, a oia no paha ka helu akahi o ka nani iloko o ke aupuni o Roma ia manawa.  Ua hoopio aku oia i ka hapa nui o na aupuni o Europa, oia na aupuni e moe ana mai Italia aku a hiki i Geremania a huli ma ke komohana.

                Ua luku aku oia me kona mau koa he 1,000,000 kanaka; a ua hoopio aku he 2,000,000 kanaka, a ua hahi ku aku kona mana maluna oia mau aupuni.  Ua kaulana kona inoa iwaena o na aupuni o ka honua a ua hoomana ia oia e kona mau koa me he akua la.  Ma keia mea e hoomanao ae kakou, owai la ke koa hookah i keia manawa nana e hoopio aku i keia heluna nui o na kanaka?  Aole.

                I kekahi manawa, hoouka kaua iho la oia me Pomepe.  Houluulu ae la o Pomepe i kona mau koa nani o ka aina a maki aku la imua o ke kahu kaua; a o Kaisara hoi, lawe mai la oia in a koa kino paakiki helehelena ano inoino, a oia kona mau koa e ku ai imua o ke kahua kaua.  I ka hoomaka ana e kaua, lele aku la na koa o Kaisara a hana ino aku la i na helehelena nani o na koa o Pomepe, a no ko lakou manao, o inoino ko lakou nani, nolaila, auhee aku la lakou mai ke kahua kaua aku a lilo ka lanakila i ko Kaisara mau koa.  Holo malu aku la o Pomepe i Aigupita, a malaila oia i pepehi ia ai a make, a lawe ia mai kona poo imua o Kaisara kona enemi.  I ko Kaisara ike ana aku i ke poo o kona enemi ua haukae i ke koko, huli ae la kona mau maka ma kahi e, a uwe iho la, a puana ae la me na huaolelo kaukau : “O kou kaulana ana imua o kea o nei ma ke koa a me na lanakila hiwahiwa, ua haawiia mai no ia me na hiona kaumaha i keia minute.”

                I ka wa i lohe ai ka Ahaolelo Senate o Roma no ka lanakila ana o Iuria Kaisara ua kukala ae la lakou e malamaia i la hoomaikai in a akua o lakou.  Ma ia la, ua haawi ia ka mana nui maluna o Kaisara me me ka hoailona o ka “mana nui.”

                Ua kau pu ia uku la kona kii iwaena o na akua hoomana, a me na kii o na kanaka kaulana o ka wa kahiko ma ke keena Ahaolelo.

                Ua kukulu pu ia kona kii me ko Jupita kekahi akua kii o lakou, a ua kau ia na hua Palapala.  “KE KII O KAISARA, KA HAPA AKUA A HAPA KANAKA.”

                Ua hoike mai keia mau hana, ua lilo na kanaka Roma i poe kauwa kua-paa ke hoomana aku lakou i na mea kino pau wale.

                Ua makemake hou no ua Kaisara nei e kau mai maluna ona ka inoa Moi, nolaila, imi iho la oia i kekahi mea e kauo aku ai i ka naau o na koa a me na makaainana a i mea e hooko ia ai kona mau manao haakei; nolaila, hoolilo aku la oia i kekahi puu dala nui ma ka hoomakaukau ana i kekahi ahaaina nui i lawa’i no na kanaka a pau o Roma.

                Penei oia i hana’i:  Ua kukulu aku la oia i 22,000 papa aina ma na alanui; hoomakaukau aku la oia i na mea ai ono o kela a em keia ano a me na mea inu o kela a me keia ano a ku ke ahua.  Ua ae ia na mea a pau e hele ma ua mau papa aina la a ai elike me ka hiki ia lakou.

                Ma keia hana a Kaisara, ua komo mai la iloko o ka hapa nui o na kanaka Roma na manao aloha no Kaisara, a hoowahawaha i ko lakou mau kupuna.  Ua makemake lako u na kekahi mea nana i hanai ia lakou in a mea ai ono, a me na hana e hoohauoli a ii ko lakou manao nana e hoomalu mai ka lahui kanaka, e like me Kaisara i hana’i.

                Ma keia mea, ua aloha nui lakou ia Kaisara ke nana aku iaia, oiai oia e noho ana me kona hanohano nui ma kona noho alii me ka lei kalauni gula ma kona poo; a i na oia e noi mai ana i na kanaka e hoomana aku iaia, alaila, o ko lakou kukuli koke iho no ia a hoomana aku iaia.

Aole i pau.

 

KUMU LAAU NUI MA KE AO NEI.

                Aia ma Kapalakiko e ku nei kekahi hale lole e hoopuni ana i kekahi kumu laau nui loa o kea o nei; he elima kapuai ka oi o kona ana waena i ke kumu laau ma Calaverasa.  Ua ike mua ia keia kumu laau nui i ka makahiki 1874 ma ke kae o ka muliwai o Tule, ma ka apana aina o Tulare, he 75 mile mai Visalia aku.  Ma kahi loihi aku ua ike ia ua hai kona welau i ka wa i loaa ai, ua ike ia o kona kiekie he 240 kapuai.

                O ke anapuni o kona kumu he 111 kapuai, a o kona anawaena 25 kapuai me 4 ioiha.  O ka hapa o na mea i hoikeike ia mai, e waiho ana he kapuai o kona ili a me na iniha he lehulehu o kona @o.  O ka io maloko o ka laau he 100 kapuai kona ana puni a he 30 kapuai ke ana waena, a ua hiki ke noho elua haneri kanaka maloko, ma kahi he 12 kapuai mai ka ili honua ae, ua oki ia e na kanaka eha a moku ua laau nei i na la eiwa.  Ma waena kon@ o ua kumu laau nei ua ike ia ua popo o loko no elua kapuai, a ua hoopiha ia keia wahi popo me na lau i haule iho mailuna mai o ka laau, a maloko o keia popo, ua ike ia kekahi wahi kumu laau uuku e ulu ana me ka maikai.  I ka wa i hina ai ua kumu laau nei a nahaha, ua ike ia @a ulu keia wahi kumu laau kupanaha no ka haneri kapuai maloko o keia kumu laau nui.  Ma ka nana ana a me ka hoomaopopo ana i ke kahiko o keia kumu laau kupanaha, ua ulu oia no na makahiki loihi he 4840.  Kupanāha na hana a ka Mea Manaloa.

MEA UNUHI.

 

No ka Wai.

 

HELU 3.

NO KA HOOPONOPONO I NA MEA AI.

                Ua hoike ia iloko o na Kanawai o ke Ola Kino.  Aia a kupono ka ai, aia a maikai maoli ka ai, he mea ia e kokua nui a ii ke ola o ke kanaka.  No ka mea ua hoike ia.  “O ke koko ke ola o ke kanaka.”

  O ka ai a kanaka e ai ai ua lilo kekahi hapa i koko.  Nolaila, he maikai ka ai, a maikai na mea inu, a maikai no hoi ke ea hoomaemae koko, alaila, ina ua maikai na mea e ae e pili ana, e maikai pu ana ke ola o ke kanaka.

                Me ka waiho iki i na mea e ae e pili ana, e hoomaopopo iki kakou no na mea ano ino a ano kupono ole a kanaka e hookomo nei iloko o na mea ai.

                “No ka Waiu.”  I ka hanai ana i ka waiu i na keiki omo waiu, he pono ke hoomaopopo e mamua i na mea i hanai ia i ka pipiwaiu.  No ka mea o na mea o ka pipi waiu i ai ai ua komo iloko o kona waiu.  Ina maikai kona ai e maikai no ka waiu ke maikai pu na mea e ae e pili ana.  Ma na aina haole, ma New York City ua hookomo nui ia i na makahiki mamua ae nei na mea ino iloko o ka waiu, oia hoi ke poho a me ka wai.  Aole paha i ino ka wai, aka ma ka hookomo ana iloko o ka waiu ua hoemi ia ka waiwai.  Ma ka hanai ana i na keiki liilii ua nui ko lakou nawaliwali, a nui ka make iwaena o lakou.  Nolaila ua hana ia he kanawai e hooponopono i ua hana kolohe la.

                Pela no ma Honolulu nei, ua hoomaka ia i keia mau makahiki iho nei ka hookomo ana i na mea kupono ole ma ka waiu.  Ma kekahi hale a kanaka me na haole e inu nui nei i ke kipe, ua awili pu ia kekahi mea e me ka waiu.  Pela kuu koho ana, a ke manao nei au ina i nana pono ia, e puka mai ka oiaio maoli, ke inu nei kanaka i na mea kupono ole i awili pu ia me ke kipe a lakou e inu nei.

                Pomaikai na keiki ai waiu ke pakele lakou.  He pono ke nana ia ka maikai o kela kaa waiu keia kaa waiu.  A ina paha ua maikai ua kaa la, e nana ia na hale inu kope, inu ti, no ka mea, malaila paha ka pilikia nui.

                Uuku ka waiu, lehulehu na mea inu, a nolaila imi na mea hana kope a ti e hoomahuahua ole i ka lilo.

                Aole o ka waiu wale no ka i awili pu ia me na mea kupono ole, o ke Ki-lau ua hana ino ia i kekahi manawa.  Kakaikahi paha ka loaa ana i ke ki-lau oiaio, i komo ole kekahi mea pono ole.  He nui na hana akamai o na mea kolohe e hoopukapuka ai ma ka oihana kuai hana mea ai.  O ka hana hoopunipuni k@ nui, o ka hana oiaio kai oki loa.  Pela wahi a ka poe akamai i nana ma ia mea.

                Ua awili pu ia ke one me ke ko; ua hookomo ia ke poho me ka palaoa; ua huipu ia kekahi mau mea ino me na mea ono i kuai ia ma na hale mea ono.  A pela aku he lehulehu wale na hana hoopunipuni ma ke ao nei.

                O keia mau-hana apiki a kekahi poe he nui wale i hana ai i mea e hoopukapuka ai, no ka puni kala no ia.  Aole i manao ia ke ola o kanaka ina e loaa ia lakou ka waiwai.

                A pehea la e pau ai keia hana ino, keia hana pepehi kanaka?  Ma ka makaala kekeahi, a ma ka naauao kekahi.  Ina ike ia he hana kolohe kekahi e waiho aku i kana mau mea ai, a e imi i mau mea hana pono, hookomo ole i na mea pono ole ma ka ai.

Aole i pau.

 

NU HOU!  NU HOU!

MAHOPE AKU O KA LA 1 O IANUARI, 1880, E HOOmaka ana makou malalo o na rula

 

DALA KUIKE,

I ka Loaa ana aku o ka Waiwai i ka Mea Kuai.

 

E hookahua ana makou i ka makou oihana malalo o ke DALA KUIKE, e kuai ia aku ana na lako waiwai a pau no ke Kumukuai malalo iho o ka

MEA I IKE IA MAMUA

E LIKE ME KA LILO.

 

He Huina nui ko makou o na Oo, Kopala, Ho, &c., &c., i kuai ia mamua ae o ka hoopii ia ana o ka auhau o ka poe nana i hana.

 

HE MAU LAKO NUI KO MAKOU

O NA

PALAU

A makou e kuai aku ai no ka $7 a hiki ka $7.50 Malalo iho o ke Kumukuai mua no kela a me keia PALAU.

 

Ano ko oukou manawa kupono e loa ai na waiwai makepono loa.

 

E hele mai Hookahi,  E hele mai a pau loa.

DILINGHAMA MA.

942 tf                                     37 Alapai Pap@.

 

PAPA, PAPA

AIA MA KAHI O
LEWERS & DICKSON‘!

(O LUI MA)

 

MA KE KAHUA KAHIKO MA

Alanui Papu a me Moi

E LOAA AI NA

Papa Nouaiki

o kela a me keia ano.

Na Papa Nani a Paa no ke Kukulu ana in a Hale!

 

Na Pani Puka, Na Puka Aniani.

                Na Olepelepe.  Na Pou.  Na O-a.

                                Na Papa Hele.  Na Papa Ku.

                                                A me na Papa Moe nui loa

 

NA PILI O KA HALE

O NA ANO A PAU.

 

Na Pepa Hoonani.  Na Pena o na Wai a pau.

                Na Kui mai ke Nui a ka Makalii.

                                Na Ami Puka.  Na Ami Puka Aniani.

                                                Na Ami o na ano a pau.

                                Na Aila Pena, o kela me keia ano.

                Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale.

Na Aila e ae o na ano a pau.

 

NA WAIVANIKI

A ME NA

WAI HOOHINUHINU NANI !

o na ano a pau loa.

 

NA BALAKI ANO NUI WALE

 

A ke hai ia aku nei ka lono i na makamaka a pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana

NO KA

 

UKU HAAHAA LOA!

 

E like me ka mea e holo ana mawaena o LAUA a me ka MEA KUAI.

E hele mai! E na Makamaka!!

A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu a me ka maikai !

845 tf

 

RICHARD F. BICKERTON,

[PEKETONA.]

LOIO a he KOKUA ma ke KANAWAI !

E HELE ANA OIA IMUA O NA AHAHOOKOLOKOLO a pau o keia Aupuni ma na ano hihia a pau, ina paha ma Oahu nei, a ma na Mokupuni e ae.

                Ua makaukau mau oia i ka hana ana in a Palapala pili kanawai o keia a me keia ano.

Ua hiki no hoi iaia ke hoa@e dala aku ma ka moraki ana ina aina, ma ka ukupanee haahaa loa.

                E hanaia na hana me ka hikiwawe a ma ka uku haahaa.

                Keena hana, Helu 23 Alanui Kalepa, elua puka ma o aku o ka hale kauka o Kauka Minuteole.  840 ly

 

KALE KULIKA,

LUNA HOOIAIO PALAPALA KUAI,

Molaki, a me na Palapala oia ano.

LUNA HOOIAIO PALAPALA

Aelike mawaena o na Haku me na Kauwa.

Luna Haawi Palapala Ae Mare

                Ma ke kihi o ke alanui Moiwahine me Kaahumanu, kulanakauhale o Honolulu, ko Hawaii Pae Aina.                           906 tf

 

C. C. Coleman.

 

Amara a he Mea Hana Mekini,

Kapili Kapuai Hao Lio

A ME KA

Hana ana i na Kaa Lio, & @@

Hale Hana ma Alanui Alii. e kokoke@a i

905         ke Alanui Papu.                 tf

 

CHRISTIAN @ERTZ

Mea Hana Buti

ME

KAMAA MAOLI!

Alanui Papu, makai o ke Keena o Lui & Dickson

KE HAI AKU NEI OIA I NA MEA A PAU,

Ua hoi mai oia mai Kapalakiko mai,

 

Ilaila Oia i@hi kino mai nei i na waiwai nani a paa o kona oihana, a ke waiho ia aku nei no ke ku@i ana no na kumukuai o ka manawa

 

HE MAU WAIWAI PIHA O NA BUTI!

 

Na KAMAA HAAHAA a me na ano kamaa no na Lede.  Na Buti, na Kamaa Haahaa a me na ano kamaa e ae a pau no na Keonimana.

 

NA BUTI & KAMAA HAAHAA!

A ME NA ANO KAMAA E AE A PAU

NO NA KAMALII!

NA KAMAA O NA ANO HE NUI

O NA KAMAIKI OPIOPIO.

 

                O neia mau mea a pau ua hanaia me ke akamai loa a me ka paa o na ano hou loa, a ke hooia ia aku nei ia mau mea e like me ka mea i olelo ia.

                E laweia no na kauoha mai na Mokupuni e me ka ma@@@ a me ka eleu.                              942 3@