Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 10, 6 March 1880 — Page 4

Page PDF (1.73 MB)

This text was transcribed by:  Arnold Hori
This work is dedicated to:  Hawaiian Historical Society

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUIIA.

No ka Makahiki, $2.     Eono Mahina, $1.

Dala Kuike ka Rula.

 

POANO, MARAKI 6, 1880

 

Na Misiona.

HELU 32.

 

  Moderosa.  Ma Inia hema, Asia.  Ma ka makahiki i hala iho la 5,000 pegana ka i haalele i ka hoomanakii, a ae e lilo i poe hooman@ ia Iesu.  Ma kekahi Sabati ua bapetizo ia 307 o ka poe i huli mai.  A ma ke Sabati mahope iho, 227 ka i bapetizo ia A ke m@ no ka huli ana mai.

  @erika.  He aina nui ia.  Ua like kona nui me ka huina o Amerika Akau me Europa.  Ka nui o na kanaka ane 200,000,000 paha.  O ko lakou ili he eleele, he hapa eleele, he keokeo a hapa keokeo.  He poe pegana ka hapa nui.  He poe Mahomeda nae kekahi hapa.  He poe negero i hookaowa@a kekahi e na 'lii, a hopu ia a kuai ia'ku i na haole, a lawe paa ia i ka aioa haole.  Oia me ka rama na mea e ino loa ai o Aferika. 

  Aole i nanaupo like Aferika a pau.  He mau misiona no ma na aoao a pau, ma ka akau, ma ka hikina, ma ka hema, a ma ke komohana.  Nui na kristiano ma ka akau, a ma ka hema, a ma ke komohana hoi.

  Aferika Waena, oia ka hapa naaupo.  Oia ka hapa i ike ole ia mamua aku.  He mau mauna kiekie loa, elua wale no haneri mile mai ke kahakai aku, aole nae i ike ia a hiki i ka makahiki 1848.  I ka hoi ana o kekahi mau misionari 25 makahiki mamua aku, he mau loko nui ma Aferika Waena, he mea akaaka a henehene ia i ka nui o na kanaka.  Ua like ka nui o Aferika Waena me Amerika Hui ma ka hikina aku o na mauna Pohaku, a oi aku paha.  A oi aku ka nui o na kanaka i ko Amerika Hui a pau.  Pela kona mau loko, ua oi aku i na loko ma ka akau o Amerika Hui.  Ma ka pii ana i uka mai ke kahakai aku a hiki i ka 2,500 kapuai mai ka ili aku o ka moana, loaa ka aina palahalaha, me na mauna kiekie loa.  Loaa hoi na aina wai a pohopoho, me na loko, na poo o ka muliwai o Nile e kahe ana i ka akau.  Aole nae he aina wela a piha i na wahi pohopoho wale no, e like me ke kuhikuhi ana mamua, aka, he aina uliuli a hua nui o Aferika Waena.  He ili negero no ko na kanaka, aole nae he eleele loa, he ano uliuli no.  A he ano huluhipa ka lauoho.  A mawaena konu oia aina, he poupou aliilu no na kino.  Na hewa nui elua o laila, ka mae lehulehu me ke kuai i na negero.  Nui na wahine a ke kane hookahi.  A he hapalua miliona negero i kuai ia i ke dala, a i keia makahiki a lawe ia i na aina e. 

  Na hana misiona i hana ia, a e hana ia ana o Aferika Waena.

  1  Ka Ahahui Mmisiona o Enelani, 35 makahiki mamua aku, hoomaka ia he misiona ma Momebasa e pili ana i ka Moana Iniana.  Ma ka makahiki 1876, ua hoouna ia i Ahahui i mau Misionari mai Momebasa aku a 700,800 paha i uka liko i Niketosia Nianeza.  He wahi nui keia elike me ka m@kuaina o Nu Ioka.  Nui wale kanaka, o Metesa ke 'lii, a, wahi a Stanley, 300 waa kaua ona, a 150,000 koa.

  Nui no na mea keakea,na pilikia a lilo no ke ola o kekahi mau misionari, aka, ma ka lohe hope ana, e holo iki ana no ka hana misiona.

  Ewalu no Aha Misionari no Enelani Sekot@lani, Parisa, ka i hoouna i na misionari i Aferika Waena iloko o keia mau makahiki he 10 paha.  Aole nae i holo pono na hana.  Nui na mea keakea.  Nui ke ola i lilo, me ke dala pu.  Aka, mau no ka hooikaika ana me ke ahonui, me ka hoomanawanui, me ka pule, me ka manaolana e lanakila auanei.

  O ke kuai negero kekahi mea keakea nui @ka hana misiona.  Imi ikaika no na misionari e hoopau ia hana ino loa.  Kekahi kumu ia o ka huhu o na i'lii i na misionari.

  I mea kokua i na misionari, ua hoala ia kekahi Ahahui o ka poe haipule a misionari ole, i kapaia, He aha kinai i ke kuai negero aoa ma Aferika Waena, me ka wehe ana i ka puka e komo ai na hana naauao, me ka malamalama malaila.  He aha kokua keia i na hana misionari a pau.  Ua hoomakaia ka hana, ka hele ana o na elele e makaikai, e a@a i na wahi no na alanui, &c.

  Koe no ka aha misionari ma Bosetona, ka A. B. C. F. M.  Aole ona misiona ma Aferika Waena.  No ke dala ole mamua.  Aole dala e lawa pono ai ko lakou mau misionari e ae.  Pehea la e hiki ai ke hoomaka i misiona hou.  oia hoi ma Aferika Waena? Nui no ka pule i loaa mai ke dala. Ua hoolohe ke Akua i ka pule.  Ua loaa ke dala e hoomaka ai.  Ka hoomaka no koe.  e imi ia ana na missionari.  Ua loaa elua paha, ke kane me ka wahine, o ka hele ana'ku koe.  Pehea na ekalesia Hawaii?  Aole anei e hiki ke ala a kou pu?

  Kaferaria, Aferika Hema.  Nu hou maikai.  He kula nui malaila i hookumuia e ka ekalesia kuokoa o Sekotia.  He kula ia i ao ia ai na haumana no kela ohana, no keia

 ohana ma na mea e pili ana i ka Oihana Krisetiano, ka oihana naauao; a hele mai @aila aku i kela Sabati keia Sabati, he 60 haumana e hai aku i ka euanelio i na wahi e kokoke mai ana.  Ekolu hoi nupepa i pai ia malaila.  Na kula me keia, na mea e pau ai na kaua me Aferika Hema, wahi a ka poe noonoo. 

  35,000 ka nui o na hoahanau ma Aferika Hema, 180,000 ka nui o ka poe ma ka aoao Karisetiano.  aole nae i komo iloko o ka ekalesia.

  Mau ka hoomaau ana o ke aupuni Maho meda ma Tureke ma Europa.  He kahuna Mahomeda ka i kokua i ka misionari ma ka unuhi ana i ka buke Karisetiano ma ka olelo Tureke.  Ua ala na luna aupuni a hopu i ua kahuna nei.  a hoolei iaia iloko o ka halepaahao ino  Mahope ua hookolokoloia oia, a loio nona iho, e olelo ana, aole oia i haihai i ke kanawai Mahomeda ma ia kokua ana.  Aka. ua hooholo ia e ka Moi e make oia.  A mai make no, ina aole i uao ke Kanikela Beretania nona.  Ahea pau ka hoomaau ino o ke aupuni Mahomeda?

  Inia ma Asia, 240 miliona kanaka o laila.  B@emina, oia hoi ka hoomana pegana, ka lakou hoomana.  333 miliona ka nui o na akua hoomana.  Aia no na kii akua iloko o kela me keia hale.  A ina aole na kii kulou lakou a hoomana i na keko, i na nahesa, me na pohaku.  Kanesa ka inoa o kekahi akua nui.  He mea ino a makau loa kona kii.  Kona poo, ke poo me ka nuku o ka elepani.  Nui ka hoomana i keia akuame kona kii.  Kei ka naaupo o na kanaka o Inia!  Ilaila one oa misionari.  E pule i lanakila ka ke Akua olelo, i pau na akua kii i ka hoohioloia.                         HAWAII.

 

Hua Aloha,  (Loving Words.)

                Book of Praise, p 48.

1

            Me ke alaula i lulu lea

              I ka lama no kakou,

            Pela no na hua aloha

              Lulu i na oli no.

Cho.--  Waiwai gula! waiwai nani!

              Nona mai na oli lani.

            Hua aloha, e pa mau

              Ma na wahi no a pau.

2

            Me ka hau la o ke alaula,

              Me ka bama pua ao,

            Me ia no na hua aloha,

              Hua hoohauoli mau.

Cho.--  Waiwai gula, &c.

3

            Pa mai me he mele lea

              O na hua aloha nei,

            Me he leo manu i eko

              Mai na puu uuli mai.

Cho.--  Waiwai gula! waiwai nani!

                                                   HAWAII.

 

Haawina Gula Sabati.

HELU 12, SABATI, MAR. 21, 1880.

KUMUHANA.

Ka hoi hope ana.  Pauku Baibala.  Mat.

Mokuna 2, 3, 4, 5, 6, 7.

 

  Pauku Gula.  Isa. 9; -7.  Mele.  Ka Lei Alii, aoao 3.

  Pule e lilo na haumana Kula Sabati i poe haumana na Iesu, i poe mahalo, hoomaikai, malama pono ia ia.

  Na na Kahu e hoopuka i na ninau.

  Ke kula a pau.  Heaha ke kumuhana o keia haawina, pauku baibala, ka pauku gula?  Hai like mai i ka pauku gula.

  Na Kane.  Hai mai i na kumuhana o na Haawina mai ka mua a i ka 11.

  Na Wahine.  Hai mai i na pauku baibala o kela o keia Haawina.

  Na Ui me na Keiki.  Hai mai i na pauku gula o kela a o keia haawina.  Hai paanaau mai ka poe i hoopaanaau.

  Na Kane.  Ka hanau ana o Iesu, Hai mai i na wanana mua, wanana waena, wanana hope loa no ko Iesu hanau ana.  Mai ka wanana mua a hiki i ka hooko ana, ehia makahiki?  No ke aha ka hoopanee ana a loiha loa?  Owai ke aupuni nui i ka wa i hanau ai Iesu?  Pehea kona nui?  Owai ka Moi ia wa?  Mahea Iesu i hanau ai?  E like me ka wanana maheu?  Owai ke alii o ludea ia wa?  Heaha kona ano?  No ka lahui hea?

  Na Wahine.  Owai ka i lohe mua i ka hanau ana o Iesu, a hele mua e ilke?  Nawai i hai i na kahuhipa i ka hanau ana o Iesu?  Ma o wai la i lohe ai Herode ma, ua hanau ia Iesu ke 'Lii o na ludaio?  He poe aha na Magoi?  Nohea mai?  Ua hele mai lakou e aha?  Me ka @a ka hele ana mai?  Lohe lakou ia wai ua hanau ia ke 'Lii o na Iudaio?  Heaha ko lakou alakai?  A ike lakou i ke keiki alii, heaha ka lakou hana?

  Na Kumu.  Heaha ke ano o ka honua i ka wa i hanau ai Iesu?  Maluhia anei?  Kaua anei?  Owai ka olelo i olelo nui ia ia wa?  E kali ana anei kanaka i ka puka ana mai o kekahi mea nui?  Mahea ko lakou lohe, e puka mai ana kekahi mea nui?  Heaha ke ano o Hawaii i ka wa i puka mai ai na Misionari?  Maluhia anei?  Kaua anei?  Ua lohe e anei ma ka waha o ke kaula Hawaii, e puka mai ana he poe haole nana e hai i ke Akua oiaio ?  Heaha ka olelo?  Heaha ka hoomana la wa?  Heaha ka olelo?  Heaha ka hoomana i keia wa?

  Na Ui me na Keiki.  Owai na makua o Iesu ma ke kino?  Owai kona makua ma kona ano Akua?  Ihea oia mamua?  Hai mai Io. 1;1-14.  Owai ka i imi e pepehi i ke keiki Iesu?  Heaha ka Herode hana ino loa i make Iesu?  No ke aha kona makemake e pepehi i keia keiki?  Ua pepehi ia anei?  Heaha ka mea i pakele ai ?  Nawai i kena e laweia ke keiki i Aigupita?  Mahea o Aigupita?  Noho oia me na makua ilaila a make owai?  Alaila hoi lakou a noho i hea?  Mahea Nazareta, Galilaia, Iudea, Ierusalema, Betelehema?  Kapiai Iesu he Nazarene, heaha ke ano?  Hoowahawaha anei oukou ia Iesu?  No ke aha kona hele ana mai i keia ao?

  Mele.  Hele io Iesu la.  Lei Alii, aoao 5.

  Na Kane.  Owai ka elele i hele e a kala aku e mihi, e hoomakaukau i alanui no Iehova, oi hoi no Iesu, a olelo, eia no ka mea i oi noi aku ia ia?  Heaha hoi ka Ioane kauoha ma Io, 1;29?  Heaha ka hana nui a Ioane?  Me ke aha, a no ke aha kona bapetizo ana?  A pu na kanaka he nui wale i ka bapetizo ia ma Ioredane, owai kekahi mea nui i hele io Ioane Ia e bapetizo ia?  Nohea i hele mai ai?  Ehia o Iesu mau makahiki ia wa?  Owai ka moi o Roma ia wa? Owai ke Ki@aina o ludea? Luka, 3. Heaha ka hana a Iesu mai kona wa kamalii a loaa na makahiki he 30? Heaha kekahi hana kupanaha i kakauia nona ma Luk. 2;42-47? No ke aha kona kali ana a loaa na makahiki he 30, alaila hoomaka i kana hana oui? No ke aha oia i noi ai a ae ai e bapetizoia e Ioane? Heaha kekahi mea hoonani ia Iesu i ka wa i bapetizoia'i oia? Mat. 3;16-19.

  Na Wahine. Mahope iho o ka bapetizo ia'na o Iesu, ua ala kai ua Uhane ia ia ihea? No ke aha? Ehia la i noho ai oia i ka waonahele iwaena e na holoholona hihiu @ loaa ka pololi? Ia ia e pololi ana, Owai ka i hoeu e hoowalewale ia ia? Ehia hoouna ana o ka diabolo e hoowalewale ia Iesu?  Heaha ka mua? ka lua? ke kolu? Owai kai lanakila? Ma ke aha Iesu i lanakila'i? Ma  ke ahi kakou e lanakila'i ke hoowalewale ia?

  Na'Kumu. Owai kekahi mau mea i noho ai ole a 40 la? Pehea e hiki ai ke ola loihi loa me ka ai ole? Mahea keia waonahele? Owai ka inoa o keia mauna?  Heaha maluna iho? Pehea ke kiekie o kahi oi o ka luakini? Ma na ano ehia e hoowalewale ai Satana?

  No Ui me ai Keiki.  Owai na haumana mua a Iesu i koho ai? Heaha ka lakou oihana mua? Heaha ka oihana mahope iho? Heaha-na hana mana, hana aloha a Iesu ma Mat. 4;23,24?  Nui anei ka poe i hahai ia ia? No ke aha? No ka nui o ka poe hahai, pii aku Iesu ihea? Ma ko Iesu hoomaka ana e haiolelo, heaha ke kauoha mua? E mini oukou no ke aha? 9 poe nona na pomaikai, Owai lakou? Heaha na pomaikai? No ia poe anei oukou?

  Mele.  Haina Pololei.  Lei Alii, aoao 9.

  Ke Kula apau.  Pehea ka loihi o ko Iesu haiolelo ana ma ka mauna?  Owai a mahea ia mauna? Ehia mahele o ia haiolelo? I Na haumana oiaio, 5;1-16, 2 Ka poe pono io. 5;17-26, 3. Ke alelo me ka manao, 5;33-48, 4. Ka manawalea me ka pule, 5;1-13, 5. Ka malama ana o ka Makua ma ka lani, 6;24-34, 6. Ko Iesu Rula gula, 7;1-14. Ka hoopunipuni me ka oiaio, 7;15-29, 7 maele.

  Na Kane.  Hai mai i kekahi mau mea no ka mahele I.  Owai ka poe pomaikai? Owai ka  paakai me ka malamalama?  He paakai aha ia ke pau ka liu? He kukui aha ia ke hunaia?  Heaha ka pono no i mau mea elua?

  Na Wahine.  Hai mai i kekahi mau mea no ka mahele II.  Owai ka poe pono io? Heaha ka pono Parisaio?  A i oi ole aku ko oukou pono i ko lakou, ola anei? Heaha ia pono oi?

  Na Ui me na Keiki, Mahele III. Ka olelo.  Ina kapa kau olelo i kekahi, e pupuka, e, lapuwale, pehea oe? Pehea na olelo hoohiki ino? Heaha ka hua olelo maikai? Pehea oe ke noiia e kokua? E hana oe pehea i ka mea hana ino mai? Heaha ke kauoha no ka hemolele.

  Na Kane.  Mahele IV. Hai mai i ke ano o ka manawalea me ka pule a ke Akua e hoapono ano.

  Ke Kula a pau.  Hai paanaau mai i ka pule a ka Haku.

  Na Wahine.  Mahele V. Ina inalama ka Makua ma ka lani i na manu, me na pua, pono anei ia kakou ke makau o malama ole ia kakou e ia Makua, a manao nui, a imi i ko ke kino? Kauoha Iesu e imi e keaha? A aila, e aha ia mai? A pehea ka la apopo?

  Na Keiki me na Ui.  Mahele Vi. Hai paanaau mai i ka Rula gula 7;12. No ia Rula anei ka manao ino aku ia hai me ka olelo ino, a hana ino aku? Heaha ka puka pilikia me ke kauoha no ia puka?

  Ke Kula a pau.  Mahele VII.  Owai ka poe hoopunipuni? Owai ka poe oiaio? Ma keaha e maopopo ai laua elua? Heaha ka hope o ka poe hoopunipuni? Owai ke komo aku iloko o ka lani? Hai like mai, p 24-29.

  Na manao paipai.

  Mele.  Hui anei ma ka lani.  Lei Alii aoao 8.

  Pule i lilo kakou i poe pano io, a oiai i hui pu ka lani.

  Haawina no Maraki 28, Aia  a pai ia alaila akaka.

 

Mrs. Panioikawai French.

  O ka mea nona ka inoa e ku nei ma ke poo o keia kukulumanao ana, oia no kela wahine maikai a kamaaina kahiko iwaena o kakou i ike mau ia e ko Honolulu ma ka inoa o PANIO.  O ka wahine kanemake no hoi ia a kela haole kalepa kahiko o Hawaii nei, oia o MIKA PALANI.  Ua hanau ia o PANIO ma Waikele, Ewa, ma ka la 15 o lulai, 1817.  Ua mare oia me kana kane. oia o MR. WILLIAM FRENCH (Mika Palani) iloko o ka makahiki 1836, ma Kailua, Hawaii. Na ke Kiaaina Kuakini laua i mare; a me ia kane oia i noho aloha ai a hiki i ka wa a ka make i hookaawale ai.  Ua hanau ia na laua  ekolu  keiki--he kaikamahine e ola nei, a he makuahine i mahalo ia me kana kane a me na keiki eha--a he mau keiki kane mahoe, hookahi o laua i make, a aia kekahi i Kina e noho nei.

  Ma ka la 24 o Feberuari i hala ae nei, ua haalele mai la o PANIO i keia ola kino, ma ka hale o kana kaikamahine ma Kaakopua, mahope o kona kaa ana i ka mai ehaeha no kekahi mau pule.  Iloko o kona mai ana ua hoomaopopo ia mai kona ano hoomanawanui, me kona paulele kanalua ole maluna o ka pono o ka Haku, kona Kalahala a me kona Hooia; malaila oia a hiki i kona hora i lanakila loa ae ai maluna o ke kino.  He pule paha mamua ae o koaa make ana, halawai mai la me ia kekahi poe makamaka, a mahope o na huaolelo aloha. pane mai la kela:  "Ua pomaikai no kakou; e hoonani ia ka inoa o ka Haku."  O kana mau olelo hope loa ia.  Aole oia i pane hou a hiki i kona la i hele ai, alaila puana mai la ia me ka olelo moopopo: Aloha, pakolu ia @pane ana, a o ka pau no ia o ko ke kino kuleana.

  He kamaaina o PANIO a he hoahanau ma ka ekalesia o Kawaiahae.  O kona poe hoaaloha maa mau, oia kela poe wahine maikai i kamaaina like i ko Honolulu nei, a ua hala e ka hapa nui o lakou--Kekai, Hana Pauma, Halaki Adams, Nakapalau, Kaikaina, Malaea Kanamu, Kawao, Kamaile, Nakookoo, Pakohana.  He poe wahine Hawaii maikai, no ke kulana i kapa ia he Hawaii oiaio.  A ua kamaaina pu no hoi o PANIO imua o ke aio o na'lii a me na haole.

  Ua kakau au i keia no kuu aloha nona a me na keiki a me na moopuna.@ Aloha ka inoa o ka makuahine a Kupunawahine haipule naauao.  Ua oi ke ala o kona inoa mamua o na mea ala waiwai o Inia.  A ua kakau au i keia no na hoahanau a pau o Hawaii.  E hoomahui kakou i ka poe pono. aole i ka hewa.  E hahai kakou ma na meheu o ka poe maikai a hiki i ka lanakila ana.

                                           PALEKA.

  Kawaiahao, Maraki 1, 1880.

 

KE KOA KAULANA O NA

AU I HALA.

(KOENA MAI KELA PULE MAI.)

  Aka, aia no kekahi poe ia aloha i ke kuokoa ana o ke aupuni nui o Roma no kona pomaikai iho.  Aia no hoi kekahi poe i hoinoino ia Kaisara no kona hana ino ana ia lakou, a oiai no hoi ua oi aku kona mana i ko lakou; nolaila, ua hui pu ae la keia poe e ohumu e pepehi ia ia.

  O na poo o keia poe ohumu ia Kaisara, o Brutus a me Cassius.  O Brutus, ua oi aku kona aloha i ke kuokoa o ke aupuni, a he hoa oiaio oia no Roma.  Ua aloha pu no hoi oia ia Kaisara a ua aloha ia oia e ia.

  Aka, ua hooholo iho la ke koii ana o kona puuwai e kokua pu aku i na manao awahua a kona mau hoa e pepehi aku ia Kaisara i mea e kuokoa ai ka lahui kanaka e noho ana maiuna o ke aupuni. 

  O Cassius hoi, ua komo pu aku la no ke koni ana a kona puuwai ma ia manao hookahi; a oiai hoi, no ka mea, ua oi aku kona hoino ia Kaisara.  Ua hui lokahi pu ae la kekahi poe senate o ka Ahaolelo me keia mau kanaka e hana pu i kekahi olelo hooholo ma kekahi palapala.  O ka hapa nui o keia poe, ua hana lakou i ka lakou hana me ka huna, a hala wale na hora o ke aumoe me ka noonoo nui.  O na lia a me na kuko ana me kahi m@li no ko olo o Kaisara, ua hookahe ia nae ke koko i ke awakea a ma ka malamalama o ka la, a ma ke keena nui hoi o ka Hale Ahaolelo.

KA MAKE ANA O KAISARA.

  Ma ke kakahiaka nui o kekahi la ae, oiai ka la e pii ae ana me kona mau kukuna mehana a hohola iho maluna o ka il@ honua, ua haalele iho la oia i kona home nani a me kana wahine oiai oia e noho ana me na manao pihoihoi no kekahi moe i loaa ia ia ma ka po mamua iho.  I ka po mamua iho ua moeuhane iho la kana wahine, a penei ka moe: "Ua ike aku ua wahine nei i ke kii o Kaisara ua kau pu la me ke kii o Pomepe maloko o ke keena Ahaolelo."  I ke ao ana ae o ua po la, ua hoouna mai ka poe e imi ana e pepehi ia ia e hele aku i ka Ahaolelo, aka, ua aua iho la ka wahine a Kaisara iaia no ka loaa ana iaia o kela moe, a ua hooko no o Kaisara i kana aua ana; aka, ike iho la ua poe la aole oia i hiki aku, nolaila ua hoouna hou mai la lakou i kekahi elele e kii mai iaia. no ka mea, ua makemake lakou e hookau mai i kekahi lei kalaunu maluna ona me ka hoomaikai nui; a ma ia mea, ua ikaika loa ae la kona manao no ka hele aku, e kuhi ana he oiaio kela manao, a hoolohe ole aku la ia i ke kaohi a kana wahine, a hele aku la.

  Hele aku la oia ma ke alanui me kona hanohano nui ma ke ano kulana koa, aia hoi he nui wale o na enemi a me na hoa'loha hookamani e hoopuni mai ana ia ia.

  I kona heli ana aku ma na anuu o ke alapii e hiki aku ai i ka lanai o mua o ka hale, aia hoi, oili ana keia elemakule poohina akeakamai mai waena mai o ke aluka kanaka e hookeke ana, a oku ana i kekahi apana pepa ia ia nei, a ua kakau ia maloko o ua apana pepa nei, na kuko ana a me na lia ana a ka poe e enemi ana iaia.

  Ina paha i heluhelu koke o luria Kaisara i ua pepa nei i ua manawa la, i na la, ua pau loa keia poe manao awahua i ka make a koe la kona ol@; aka, ua haawi aku la oia i ua palapala nei ma ka lima o kekahi o kona mau kakauolelo a hele aku la.

  Oiai o Kaisara i kaalo ae ai ma na alanui o ke kulanakauhale o Roma, aia hoi, lohe aku la oia i ka hauwalaau ana mai a na kanaka a me ka poe manao awahua e ake ana e lawe i kona ola, oiai lakou e hio ana ma o a maanei.  Hele aku la oia me ka ma@ao oia ke kanaka ikaika hookahi ma ke ao holookoa, no ka mea, ua lilo na mea a pau i kauwa malalo mai o kona mana nui.

  Pii aku la keia huakai haaheo o na Senate ma na anuu o ka Hale Ahaolelo a komo ako ia iloko o ke keena nui.  Aia ma na paia o keia keena, ua kau ia na kii o na kanaka kaulana o Roma, a aia i waena o lakou ke kii mahaia o ke koa kaul@na Pomepe, ka mea nona ke poo i haukae i ke koko i lawe ia mai imua o Iuria Kaisara.

  I ka wa a luria Kaisara i kaalo ae ai ma ke @io o ke kii o Pomepe, kukuli iho la o Metellus Cimber, kekahi o ka poe e imi ana e lawe i ke ola a Kaisara imua ona a hopu mai la i kona lole a huki iho la: o keia ka hoailona no ka lele ana mai o na enemi.

  Kaii ae la o Casca i kana pehi iluna oiai oia mahope mai o Iuria Kaisara a hou mai la me kona poohiwi.  "Lapuwale! heaha kau?! wahi a Kaisara i kahea ae ai me ke kaili ana ae i ka pahi.

  Lele mai la kona mau enemi a pau maluna ona me ka lakou mau mea eha; aka, ua pale ae la oia me kona ikaika nui elike me kona hoike ana i kona koa iloko o na hooukua kaua he mau haneri.

  Lele mai la o Brutus imua, a hou mai la i kana pahi ia Kaisara kona hoa'lohe.  A i ko Kaisara ike ana ae, ua kau iho ka lima a kona hoa'loha maluna ona e lawe i kona ola, nolaila, ua pau ae la kona manao e kue hou ae me ka ikaika, a pane ae la ia me na huaolelo aili, "Ahe, o oe pu no ka kekahi!" Uhi ae la ia i kona poo me kona aahu i mea e ike ole ia mai ai kona hiohiona make e kona mau enemi, a haule iho la oia ilalo a make ma ke alo iho o ke kii o Pomepe, a me he mea la o ka helehelena o ke kii mahala o Pomepe ua ola la e nana pono mai ana i ke kino make o kona enemi.

  "Hookomo iho la ko Kaisara mau enemi i ka lakou mau mea make (mea kaua) iloko o ke koko o Kaisara.  Unuhi ae la o Brutus i kana pahi mai loko ae o ke kino o Kaisara a kahea aku la ia Cicero ke kanaka kaulana ma ka haiolelo.

  E hauoli, e ka makua o ko kakou aina, me ke kuhikuhi ana ae i ke kino make o Kaisara me na alina o ka maka a na pahi a kona mau enemi, "ua kuokoa o Roma."

  Auwe! o ka hookauwa ia ana o ka uhane o ka lahui kanaka, aole o ka make ana o ke kanaka hookahi oia ka mea e kuokoa ai lakou.  Nolaila, e ka mea e heluhelu ana, e hoomaopopo kakou, o ko Kaisara make ana, aole ma ke ano kopono, aka, ua make oia me ka hewa ole.

 

Na Hihi imua o ke Jure ma Nawiliwili,

KAUAI, KAU O FEB. 1880.

  Feb. 18, ke 'lii kue ia Iosia he apuka, hoopauwaleia e ka Hope Loio Kuhina.

  Feb. 18, ke 'lii kue ia Alapai he wawahi hale, hoopauwaleia e ka Hope Loio Kuhina.

  Feb. 18, ke 'lii kue ia Naimi imi loaa ma ka hoopunipuni, ae i ka hewa.

  Feb 18, ke 'lii kue ia Lauhulu he hou pahi ia Onaona, hoahewaia, Isaac Puniai ma ka aoao pale, Cecil Brown, Hope Loio Kuhina ma ka aoao o ke 'lii.

  Feb 19, ke 'lii kue ia Paeikahawai he puhi hale, hoahewaia, Isaac Puniai ma ka aoao pale, Hope Loio Kuhina ma ka aoao o ke 'lii.

  Feb 19, ke 'lii kue ia Kuhiko he aihue manu kaka, hookuuia, J. Kauai ma ka aoao pale,  Hope Loio Kuhina ma ka aoao o ke 'lii.

  Feb 19, ke 'lii kue ia Thomas William he hou pahi ia Jno. Harris a make loa, waihoia ma Honolulu e hookolokolo ai.

  Feb 20, ke 'lii kue ia Jno. Parker he hoeha i ka pake me ka mea eha, hookuuia Hope Loio Kuhina ma ka aoao o ke 'lii. A. S. Hartwell ma ka aoao pale.

 

  NO WAIANAE.--Ma ka la Sabati i hala aku nei, ua lohe mai makou ua holo aku kekahi poe maka hanohano o keia kulanakauhale ma Waianae maluna o ka Mokolii e makaikai ai i na mea hou o ka Wiliko hou o Waianae, a ma ua lono i lohe ia mai, ua hoao iho la lakou i ka holo o ke kaa ahi ma ia la.  Aole anei keia i ku i ka uhai i ka la Sabati?

 

  Ma ka halawai ana o ka Aha Hui Misiona Hawaii ma ke ahiahi Poaono aku nei, ua loaa mai na lono ma na hoike ana no ke ano holo mua o na lahui o na Mokupuni Maikouisia.  Ua ike ia aku ko lakou makemake nui aoa i na lole a me na waiwai e ae o na au naauao; a ma keia mau hiona, e maopopo ai. ke nee malie ae la ko lakou kulana ano naauao a me ke ake e hahai mahope o na hana o ke au malamalama.

 

NU HOU! NU HOU!

MAHOPE AKU O KA LA I O IANUARI, 1880, E HOOMAKA

ana makou malalo o na rula

DALA KUIKE,

I ka Loaa ano aku o ka Waiwai i

ka Meu Kuai.

E hookahua ana makou i ka makou oihana

malalo o ke DALA KUIKE, e

kuai ia aku ana ma lako

waiwai a pau no ke Kumukuai

 

malalo iho o ka

MEA  I  IKE  IA  MAMUA

E LIKE ME KA LILO.

He Huina nui ko makou o na Oo, Kopala,

Ho, &c., &c. i kuai ia mamua ae o ka

hoopii ia ana o ka auhau o ka poe

nana i hana.

HE MAU LAKOU NUI KO MAKOU

----O NA----

PALAU

A makoa e kuai aku ai no ka $7 a hiki

ka 47.50 Malalo iho o ke Kumukuai

mua no kela a me keia PALAU.

Ano ko oukou mauawa kupono e looa ai na waiwai makepoao loa.

E hele mai Mo@kahi,  E hele mai a pa@ loa.

                                                        DILINAHAMA MA.

  942  @                                                 37 Alanui Papu.

 

PAPA, PAPA

AIA MA KAHI O

LEWERS & DICKSON!

(O LUI MA.)

 

MA KE KAHUA KAHIKO MA

Alanui Papu a me Moi

E LOAA AI NA

Papa Nouaiki

o kela a me keia ano.

Na Papa Nani a Paa no ke Kukul@

ana i ma Hale!

Na Pani Puka, Na Puka Aniani,

          Na Olepelepe, Na Pou, Na O-a,

                       Na Papa Hele, Na Papa Ku,

                                     A me na Papa Moe nui loa

NA PILI O KA HALE

O NA ANO A PAU.

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai a pau,

         Na Kui mai ke Nui a ka Makalii,

                    Na Ami Puka, Na Ami Puka Aniani,

                                     Na Ami o na ano a pau,

                    Na Aila Pena, o kela me keia ano,

         Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale,

Na Aila e ae o na ano a pau.

NA WAI VANIKI

----A ME NA----

WAI HOOHINUHINU NANI!

o na ano a pau loa.

NA BALAKI ANO NUI WALE

A ke hai ia aku nei ka lono i na makamaka a

pau, ua makaukau keia mau makamaka

o oukou e hoolawa aku ma

na mea a pau e pili ana

ma ka laua oihana

--NO KA--

UKU HAAHAA LOA!

E like me ka mea e holo ana mawaena o

LAUA a me ka MEA KUAI.

E hele mai!  E na Makemake!!

A e lawa no hoi ko oukou makemake

me ka oluolu a me ka maikai!

845 tf

RICHARD F. BICKERTON,

[PEKETONA.]

LOIO a he KOKUA ma ke KANAWAI!

E HELE ANA OIA IMUA O NA AHAHOOKOLOKOLO a pau o keia Aupuni ma na ano hihia a pau, ina paha ma Oahu nei, a ma na Mokupuni e ae.

  Ua makaukau mau oia i ka hana ana i na Palapala pili kanawai o kela a me keia ano.

  Ua hiki no hoi iaia ke hoaie dala aku ma ka moraki ana ina aina, ma ka ukupanee haahaa loa.

  E hanaia na hana me ka hikiwawe a ma ka uku haahaa.

  Keena hana, Helu 23 Alanui Kalepa, elua puka ma o aku o ka hale kauka o Kauka Minuteole.                  840 1y

 

KALE KULIKA,

LUNA HOOIAIO PALAPALA KUAI,

Molaki, a me na palapala oia ano.

LUNA HOOIAIO PALAPALA

Aelike mawaena o na Haku me na Kauwa.

Luna Haawi Palapala Ae Mare

  Ma ke kihi o ke alanui Moiwahine me Kaahumanu, kulanakauhale o Honolulu, ko Hawaii

Pae Aina.                           906 tf

 

C. C. Coleman.

@ Amara'a he Mea Hana Mekimi,

Kapili Kapuai Hao Lio

--A ME KA--

Hana ana i na Kaa Lio, &c.,

Hale Hana ma Alanui Alii, e kokoke la i

  905             ke Alanui Papu.              tf

 

CHRISTIAN GERTZ

Mea  Hana  Buti

----ME----

KAMAA MAOLI!

Ala@ai Papu, makai o ke Keena o Lui & Dickson

KE HAI AKU NEI OIA I NA MEA A PAU,

Ua hoi mai oia mai Kapalakiko mai,

Ilaila Oia i ohi kino mai nei i na waiwai

nani a paa o kana oihana, a ke

waiho ia aku nei no ke kuai

ana no na kumukuai

o ka manawa

HE MAU WAIWAI PIHA O NA BUTI!

 

Na KAMAA HAAHAA a me na ano kamaa

no na Lede.  Na Buti, na Kamaa Haahaa

a me na ano kamaa e ae a pau

no na Keonimana.

NA BUTI & KAMAA HAAHA!

A ME NA ANO KAMAA E AE A PAU

NO NA KAMALII!

NA KAMA O NA ANO HE NUI

O NA KAMAIKI OPIOPIO.

  O @eia ma@ m@a a pau ua hanaia me ke akamai i@a a me ka p@ na a@ ho@ lo@, a ke h@ola ia aku a@i ia ma@ mea e like me ka m@ i olelo ia.

     E lawela no na ka@oha mai na Mokupuni e me ka mai @u a @ ka @.                         942 2@