Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 13, 27 March 1880 — Page 1

Page PDF (1.56 MB)

This text was transcribed by:  Janel Quirante
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XIX. HELU 13}  POAONO, MARAKI 27, 1880.  {NA HELU A PAU 956.

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUIIA.

NA OLELO HOOLAHA: -- O na Olelo Hoolaha he 10 laina kakau lima, he Hookahi Dala no ka puka mua ana; elua puka ana, he $1.50; no hookahi mahina, he $2.00.

NA KANIKAU A ME NA MELE: -- He 10 Keneta ka uku no ka lalani hookahi, ua like me $1.00 no 10 lalani.

HOOLAHA MAU: -- E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia aku a kekahi pule ae.

E hoomanao e na lehulehu, aole e hoopukai kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mele ke ole e hookaa mua ia mai ka uku.

 

MOOLELO O NA LA

O KA

Haku Visakauna Nelekona,

KE DUKE O BERONETI.

 

KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA

BERITANIA, -- A ME KO ENELANI

MAU PAPU LAAU, &c.

 

            OIAI ke koa kaulana e kau nei maluna o kona lio kaua, o na puali kaua hoi e ku ana ma ko lakou mau laina me ka makaukau, ua haawi ae la oia i ke kauoha i na Kenerala o Italia, a maki aku la na puali kaua ma na alanui o ke kulanakauhale, i ukali pu ia hoi e na kanaka me na leo huro ma o @

            Iloko o na hora 2 o keia maki ana, ua puka aku la na puali kaua hui mawaho o ke kulanakauhale o Napela, a hoopii aku la na koa maloko o kekahi awawa a komo aku la lakou a hoolulu iho la maloko @ laau a me na nahelehele, a he ehiko @ mai ke Kakela @ ai o St. Elamo.

            Iloko o na po a me na la ekolu, ua paa na puali kaua i ka hooponopono ana i ko lakou mau kulana, ke kukula ana i na papu maluna o kekahi mau puu kiekie a me kahi o kela a me keia regimana e hoolulu ai.

            O ko Nelekona kulana i keia manawa, aia oia me kona mau puali kaua ma kahi haahaa o ka aina, a ua kapa ia keia kulana ma ke ano, he kulana kaua huinaha. He kulana paakiki keia no ke kii ia aku e na enemi, a ma kekahi olelo ia, he kulana hawawa keia, ua olelo ia e na Kenerala akamai i ke alakai ana i na puali kaua aina he kulana hiki loa keia ke hoopuni ia, a he hiki loa ke lawe pio ia iloko o ka manawa pokole loa.

            E manao mai paha auanei oukou, aole he aiaio o keia, nolaila, e wehewehe iki aku au i kekahi o na kulana kaua poepoe kaulana loa o ke ao nei.

            "Ua paa ka Emepera Napoliona III, o Farani ma Sedana, i ka makahiki 1870, i ka hoopuni ia e na puali kaua Geremania malalo o ka Emepera Uilama e ola nei, no kona lawe a alakai ana i kona mau puali kaua imua o na enemi, ma ke ano, he kulana kaua huinaha."

            He kulana maikai keia, wahi a kekahi, a he kulana ino, alua. No ka mea, aole i kulike ke alakai ana o kela a me keia Kenerola i ko lakou mau puali kaua ma ka aina, a he okoa loa hoi ke alakai ana o na Adimarala i ko lakou mau aumoku ma ka moana. Ua lawe mai o Nelekona i keia alakai ana i kona mau puali koa, e like me ka papa kuhikuhi o kona mau aumoku kaua, i kona wa i hooili kaua ai me na aumoku Farani he 17, ma ke kahua kaua o ka Naile, e kokoke ana ma na kahakai o Aigupita.

            He ekolu mau mahele hakahaka o kona mau aumoku i kona manawa i hookomo aku ai i ke Kaikuono o Abokia, a he ekolu mahele hakahaka o kona mau puali kaua imua o ke Kakela o St. Elamo.

            He wahi ano kahua kiekie iki kahi a na puali kaua e ku nei, e hoomaka ana ma kahi i kapa ia o Besa ma ka aoao akau, a holo aku la ke kulana o ko lakou mau laina a hiki i Ore@ ma ka aoaoa hema, a he ano kulana hapa poepoe ke kulana o keia kaua ana. Ina e maki aku ana na puali kaua o ka Adimarala mawaho o ko lakou mau palena ma ka akau, alaila, e komo ana na puali koa mawaena o na Kakela o St. Elamo a me Uovo, a e lilo hoi ia kaua ana aku i na enemi ma ke ano, he kulana kaua huinaha, a me ka paakiki nui hoi e hiki ai ke lawe pio mai i keia mau Kukela. Nolaila, ma keia wahi, ua hoololi ae la o Nelakona i kona manao a waiho aku la oia i ka papa kuhikuhi o kona mau puali koa, he kulana kaua hapa poepoe, a ma keia kulana hoi o Nelekona i manao ai, he hiki loa i kona mau koa ke lawe pio mai i keia mau Kakela Farani iloko o ka ikaika a me ka pilikia a ka ai.

            Ma ke kakahiaka o ka la 12 o Feberuari, 1779, ua oili hou mai la o Nelekona mai waena mai o na puali kaua, me ka hoopuni ia e kona mau ukali, a he nanaina ikaika ma kona mau helehelena, a au ae la kona maka ma o a maanei, a pane mai la oia i keia mau olelo: "O ka puali kaua," wahi ana, "ua lohi loi lakou maluna o na mea a pau; ua manao au, ua ano pihoihoi loa no ka Emepera o Auseturia, i ka aie hou ana aku i ke aupuni o Enelani, i eha miliona dala Pelekane, i kumu e pau koke ai ke kaua." "O ke kaua," wahi hou ana, "he oihana kalepa ia na na Kenerala kaulana loa o Perusia, e like me na kuhikuhi ana a Reusi, ke Kauna o Parene, i ke au o Hanale XXIV. O ke Akua Mana, ua haawi mai oia iaʻu i ka mana e hoopau koke aku ai, i na hana lapuwale a na puali kaua Farani i keia manawa, e like me ia i haawi aku ai i ka mana ia Iosua, i kona manawa i kamailio aku ai i ka la, aole e napoo, a kau malie iho la ka la."

            I ka pau ana o keia mau olelo a Nelekona, ua haawi koke aku la oia i ke kauoha i ke Keiki Alii ke Duko o Tusekana, a alakai koke aku la oia he eha regimana koa Italia, i ukali ia hoi e kekahi mau Kenerala Italia, a maki aku la kona mau mahele koa ma ka aoao akau o Besa, a he eha mile mai mai ke Kakela mai o Uovo; ua haawi hou ae la oia i ka aoao hema, malalo o ke alakai ana a kekahi o na Kenerala Italia, a maki aku la oia me na regimana ehiku, mawaho o na palena o Oretiza ma ka aoao hema. O ka mahele iwaena, ua lawe ae la o Nelekona malalo o kona alakai ponoi ana imua o na Kakela ekolu. He kulana paa kona, a he hiki ole hoi i kekahi o kona mau enemi ke kii aku iaia, a hoonaueue ae maluna o ia kahua.

            I ka manawa a ke Keiki Alii e alakai nei i na regimana eha iloko o kekahi wahi nahelehele, a i kona manawa i pii aku ai maluna e kekahi wahi ahua, ua ike koke ia mai la na puali kaua o ke Kakela o Uovo, a a ia @wa i kipoka ia mai ai na regimana o ke Keiki @ a hihio koke ae la na poku maluna o ko @ poo. Ua kauoha koke ae la ke Keiki Alii i na @niahi nunui mahope o na koa, e kauo koke mai imua o ke kahua, a ia manawa i kani like hou mai ai na pukuniahi o ke Kakela no ka manawa elua, a loaa pono mai la na koa o ke Keiki Alii, a na ia mea i hoohakahaka koke ae i ko lakou mau laina iloko o na minute ekolu.

            Oiai o Nelekona me kona mau koa ma ko lakou kahua, ua lohe aku la o Nelekona i ke kani ana o na pukuniahi, a manao ae la oia, ua hoouka kaua ke Keiki Alii me ke Kakela, -- a he kue ana hoi keia i na rula o ko lakou papa kuhikuhi, no ka mea, ua haawi ia aku ke kauoha iaia e maki, aole nae e hoike aku imua o na enemi. Nolaila, huli ae la ke koa kaulana, a pane aku la i kekahi o kona Lutanela me ka leo hawanawana, "E Mr. Martin," wahi ana, "iloko o ke kahua kaua, e molia ai oe i kou ola. O oe a me kou mau koa he kanalima, ko'u mau okali i keia manawa. I na wau e haule, mai hai i kekahi koa no u, a e uhi mai i kou koloka maluna o'u; e hoomau aku i ke kaua, a e auhee no na enemi."

            Ua haalele iho la o Nelekona i kona kulana mau i ukali ia e keia Lutanela, a holo aku la lakou maloko o na nahelehele, a hoopii aku la lakou ma kekahi ahua, a ike koke aku la o Nelekona i na koa o ke Keiki Alii e emi mai ana i hope. Ua awiwi koke aku la o Nelekona, a hiu aku la oia me ke Keiki Alii, oiai kona mau laina koa, ua hakahaka me ke kauliilii. "Aole, aole," wahi a Nelekona i ke Keiki Alii, "ua hewa loa oe e ka mea kiekie; o kela mau poka i ki ia mai nei oukou, he mea hoikeike wale iho no ia, aka, e hahai mai oukou ia'u."

            Houluulu hou ae la na puali koa o ke Ke iki Alii, a alakai aku la ke koa kaulana i kona mau puali koa iwaena o ke ahi pauda, mawaena o ka Kakela o Uovo a me St. Elamo; a no keia kumu o ke komo ana o keia puali koa, ua kipoka like mai la na Ka kela elua, i ko lakou manawa e komo ala iwaena o keia mau Kakela.

            "Ma keia wahi," wahi a Nelekona i ke Keiki Alii, "e hoomalu ia oukou e like me na kanaka koa, a na'u e hoouna mai i mau kokua hou no oukou." O ka mau o ke kani ana o na pukuniahi o ke Kakela i na puali koa, huli ae la ke Keiki Alii a pane aku la ia Nelekona. "E ka Adimarala," wahi ana, "he wahi pilikia loa keia no'u a me na koa." "He oiaio," wahi a Nelekona me ke ano aka ana aku i ke Keiki Alii, "pehea la oe i manao ai, e hiki ia oe ke lawe mai i kou mau enemi imua o ko lakou alu."

Aole i p@

 

HE MOOLELO KAAO

NO

VONA KA WIWO OLE

A ME

FINITI KA UI

O

NOREWAI.

 

MAHELE V

 

            MANAO anei oe ua ike au! wahi a ka lunakoa nui i pane aku ai me ka leo nui e haalulu ai oloko o ka hale. E manao ana anei oe e hoolilo mai ia'u i kakauolelo nau? Aole pela ka hoailona o ke keonimana.

            Kahakaha iho la oia i kekahi kaha nui maluna o kekahi apana pepa a haawi aku la ia mea ia Finiti.

            "E kau inoa iho oe," wahi ana. I na e makau ana oe i ke kau iho i kou inoa ma keia pepa, ke hai aku nei au ia oe, ua hooholo oe i kou make a i ka pahu hopu o kou mau la hope o keia ola ana, a e hooholo koke aku no au i kou hoahewa ia, aole na kekahi mea e ae.

            Ia manawa koke no, unuhi ae la oia i kana pahi kaua kaumaha mai ka wahi ae oiai oia e kamailio ana i keia mau huaolelo a kau aku la maluna o ke pakaukau.

            Aole i pane hou aku o Finiti, lele aku la oia iwaho ma ka pukaaniani a holo pololei aku i ka hale holoholona kahi a kana wahi pipip wahine e ku ana.

            Alualu aku la no ua lunakoa nui nei ia ia mahope; aka, i kona koao ana e komo aku, ua holo ae la kahi pipi wahine mawaena o Finiti a me ka Iunakoa a ku iho la ua wahi pipi nei ma ka puka, oiai e paa ana o Finiti i kona mau kiwi ma ke ano e hoolilo ae i ua wahi pipi mei i pale kaua nona e pale aku ai i kona enemi.

            "Aole oe e pakele mai kuu mau lima aku e ke kaikamahine hookalakupua," wahi a ka lunakoa i kahea aku ai, a nana aku la me na helehelena li-o. Hopu aku la oia i ka huelo o ua wahi pipi nei a kauo mai la i waho. Abracadabra! wahi a Finiti i kalokalo ae ai. E paa iho ka huelo o ka pipi e Vilaina, a e paa iho oe i ka huelo o ka pipi a hiki i ka puni ana o ka honua nei i ke kaapuni ia.

            Aia hoi, ia manawa koke no, ua umoki aku la ua wahi pipi nei i ka holo me he uwila la ka mama, ua oki oe i kapalulu hele ana ua lunakoa nei mahope o ua wahi pi pi nei hele kela a ku ka ea o ka lepo mahope. I keia manawa e huki nei ua wahi pipi nei, ua paa loa aku la ka lima o ka lunakoa i ka huelo o ua wahi pipi nei.

            Aohe mea e hiki ke hoopaa mai i kona holo ana. Ua holo aku la ua wahi pipi nei ma na mauna, ma na owawa, ma na kualapa, ma na muliwai, pii aku la ma na kuahiwi, a hoopakika aku la maluna o ka ilikai me ke poho ole ua make i ke anu o Siberia, ua make i ka wela o Aferika, ua pii ma ka mauna kiekie o Himalaia, ua iho ma ka mauna o Blanc, a o ka loihi oia huakai kaapuni honu he 36 wale no hora, ua puni ka honua holo okoa ia ia, aole mea i ike ia e like me keia, a ua hoomaha iho la laua ma kekahi wahi huinaha maikai ma ke kulanakauhale.

            O ka paa ana o ka lima o keia lunakoa nui i ka huelo o ka pipi he mea kupanaha loa ia i ike ia, aole mamua aku, a ua pahole koke aku la keia nuhou ma ko ke kulanakauhale a pau a ua lulumi nui mai la lakou a pau e nana i keia nuhou kupanaha.

            O na helehelena nani o keia luna koa nui, he mea nui ia a ka lehulehu e nana akahele mai ai, oiai, ua hala ka hie a he mau hiohiona manaonao kona ia manawa.

            Oiai oia e kauo ia ana iloko o na ulu panini o na mahele aina o Aferika a me na laalaau ooi o Tataria ma Asia, ua lilo kona ili i mea ole, ua maioio, ua paholehole, a ua ku i ka menemene i ka nana aku, aka o kona ola aole i lilo, e kamau ana no.

            Me ke ano kunewanewa oia i ala ae ai a hooikaika aku la oia e hoi i kona home me ka naau kaumaha a me ka nawaliwali.

MAHELE VI.

            Ma keia mahele e ike hou ai kakou no Vona mahope iho o ko kakou hoalo ana iaia no kekahi manawa loihi i hala aku la; a o na mea i hana ia no Finiti oia kela kuene nui, ka luna makai nui a me ka lunakoa nui; o ko lakou ake nui e hooko ia ko lakou mau iini ma o Finiti la, aka, ma o ko Finiti ano kupua, ua hoonele a hoohoka ia lakou a pau.

            Aole he mea o lakou i noi mai imua o ko Finiti alo me ke ano oluolu, aka iloko wale no o ke okalakala a hiki i ka hoohoka ia ana o ko lakou mau manao kiekie.

            Mahope o ka mao ana ae o keia mau pilikia o Finiti, a e loaa hou no ia kakou kekahi mea e pili ana no Vona, oia na mea e pili ana i na hoomakaukau no ka la e hoohui ia ai o Vona me kana aloha hou, ke kaikamahine lauoho nani o ka Hale Kakela o Kereva.

            Ua hala na la elua no ka hoomakaukau ana i na mea a pau e pono ai a e lako ai na mea a pau uo ka ahaaina nui, na hoa'loha a pau, na makamaka, ua kono ia lakou no ka akoakoa ae ma ka Hale Kakela. I kekahi kakahiaka nui malaelae, ua hele a kalae o luna o ka lewa, a aohe kau ao, ee ae la o Vona me kana wahine hoopalau, ka Barona kane, ka Barone wahine maluna o kekahi kaa nani i hoowehiwehi ia me na pua aala o ka waokele, a kamoe aku la i ko lakou ala no ka hale pule o Sana Madore. O keia kahi e mare ia ai laua.

            Ee ae la he mau haneri koa naita maluna o ko lakou mau lio me na aahu koa kaua piha, me ko lakou mau lipine e kowelo haaheo ana ma ko lakou mau aoao, a holo aku la lakou ma kela a me keia aoao o na mea mare no ka hoohiwahiwa ana ia laua.

            O kela a me keia koa, ua kau iho na papale nani e hoano e ia ai ko lakou mau ano maoli, a e paa ana kela a me keia koa i ka lakou mau ihe ma ke ano kulana hanohano. Ma kela a me keia aoao o na barona, he mau mahele koa e paa ana me na hae, maluna lakou o na lio.

            Aia ma ke poo loa o ka huakai ka luna koa nui e paa ana me ka pahu hae nui ma kona lima. Mahope o ke kaa ka makai nui e ukali ia ana e na koa a me na kauwa; a oiai ke kuene nui e ulu ana iluna ilalo me na kaulahao i hoopaa ia ma kona mau lima e kakani hele ana me ka paia kuli ma ke alanui mahope loa. Aole i pau.

 

KA MOOLELO O

BERIANA KA WIWO OLE

A ME

MAHONE KE KOA:

MOKUNA XIX.

MOHOLA ae la ke ano hula mino aka ma na papalinu o Beriana iaia i pane mai ai:

            Aole oe o kekahi o na kaula mana, e ka haku powa. Ina i hoike mai oe e make ana oe i keia wanaao, ina la ua aneane aku oe e kau wahi o ka oiaio.

            O kou wiwo ole e Beriana, aole ia he mea nou e pakele ai mai ko'u mau poho lima aku, oiai, ua hiki mai kou hora ano. Aia i keia wa iluna o ka piko o ke kuahiwi, ke holapu la na ula ahi ana ole i ka pakaua o ko'u mau kupuna, a o kou mau puali kaua ke hehi hookano mai la i na kuahu o ko'u mau kupuna i hoomana ai oiai o Paterika e hohola ana i kana mau hana i ka aina o Irelani nei. Nolaila, e lalau iaia e na kanaka noho waokele, a hopu pu aku i kela opio hupo.

            Ia wa i alu iho ai ka pule a Hakalau a na keiki noho waokele, i kokua pu ia e na 'lii Denemaka, a komo aku la lakou iloko o ke ana no ka hopu ana i ka Moi Beriana, a oiai lakou ma ka ipuka o ke ana, me ka lakou pahikaua e anapa ana i na lima, a makaukau hoi no k@oili kaua.

            Ihope, e na moo omo-koko, i pane mai ai ke koa opio Mahone iaia i lele aku ai imua a ku ma ke alo o ka Moi, me ka oniu ana ae i kekahi pahikaua ana i lalau aku ai ma ka paia o ke ana; e lawe anei oukou i ke ola o kekahi o na Moi akahai i noho a puni?

            Pane mai la o Beriana me ka mino aka e ka naita opio wiwo ole, aole keia he mea e popilikia ai au. Ia wa i pane ae ai oia, e na Delakasiana, e hoopakele i ko oukou Moi.

            I ka puana leo hope i nalohia ai mai kona oeoe ana, ia wa i hoea like mai ai he iwakalua a oi aku Delakasiana me ka makaukau mai loko lilo mai o ke ana, me ka lakou mau mea kaua e anapa ana ia ka malamalama o ke kukui e kau ana iluna o ke ana.

            Iloko o keia wa, ua emi hope mai la ua alii Powa nei mai kona nee ana aku imua, iaia i ike aku ai i na koa o ka Moi i ko lakou oili ana mai mai ko lakou wahi i pee ai, oiai hoi na alii Denemaka a me na kanaka powa e hoakoakoa ana ia lakou no ke kue ana aku.

            E kali iki, e o'u mau hoa make pu, wahi a Beriana i pane mai ai, oiai kona mau kanaka e popoi ana maluna o ka enemi. E puhi aku i ka o le hoailona, i lohe mai ai ko kakou mau hoa e hakilo ana iloko o ka ululaau, aole hoi e pakele aku kekahi o ka enemi.

            E kuu makua, e holo olai ka manawa nou, wahi a Finivola i pane mai ai, iaia i lele aku aku ai a ku imua o ke ale o Beriana, i ka wa a ka leo o ka o-le e hohola ana i kona leo kahea i na kiu noho wao o k ululaau.

            I keia wa, ua lohe ia aku la e ko ke ana ka leo panai mai loko mai o ka ululaau.

            Ia wa i haliu aku ai na alii Denemaka i ke alii Powa a ninau aku la no ko lakou hopena.

            E emi hope! wehi ana i pane mai ai. E puni koke ana kakou me na enemi ke hoohakalia. E Beriana, ke hoino mau nei au ia oe a hiki i ka hopena.

            Ua hala ka wa kupono! i pane mai ai kekahi leo mawaho o ke ana. E ia oe ano iloko o ka umii, e ka iliohae holo nahele o ka ululaau.

            Ia wa i komo mai ai ke 'lii Mukada iloko o ke ana i ukali ia mai e Malaki a me Donala o ka laau ihe.

            E kuu hoananau, wahi a kona hoa alo inea i pane aku ai, ua pakele oe me ka palekana; oiai oia e ku ana he alo a he alo imua o kona hoa.

            I keia wa i haliu aku ai na Powa a me na Denemaka e auhee mai ke ana eku, aka, ua kekea ia mai la lakou e ka ikaika o na kanaka Delakasiana ma ka ipuka o ke ana.

            E na nalo hope eha, aole he manaolana ana i koe no ko oukou hooikaika ana e pakele; wahi a Malaki i pane aku ai imua o lakou. Aia i keia wa, he mau tausani o na pahikaua e hoomalu ana i ka ipuka a me na ala mawaho, nolaila, e na 'lii opio, e haawi pio ia olua iho ano, a e lawe no ko makou haku Moi e hoopakele i ko olua ola.

            Ua kau mai na hopena o ke kaua maluna o makou, wahi a ke 'lii Kale i pane aku ai, iaia i haawi aku ai i kana pahikaua ia Beriana. Ina he mea hiki iaia ke kaei i keia pahikaua ma ke kahua kaua o Clontarf imua ou.

            E kaei no olua ia mea imua o makou ma ke kahua kaua o Clontarf, e na 'lii opio kaulana, wahi a Beriana. E malama i kau makakila, a pela hoi me kau e ka opio. Aole makou e lawe ana i keia haawi pio ana i mea no olu@ e hoike ole ai i ko olua lanakila ma ka hoouka kaua e hiki mai ana. E pili me olua ko olua mau pono, a e hookuu akea ia aku olua mai ko makou mau lima aku me ka palekana, a iloko o na la pokole ma keia mua aku, e haalulu auanei olua ke halawai me ke koa Irelani kaulana.

            Ua hekau iho la na eheu o ka makau a pihoihoi ilona o na 'lii Denemaka opio no ka ke alii Beriana mau olelo a me kona olua u pahola mai la laua i ko laua mau mahoomaikai me ka mahalo.

            Haliu uku la hoi o Beriana a pane aku la i ke Deragona noho ululaau: Nou hoi e ka haku powa, e make oe i ka make ana i haawiia i ka mea hoala kipi a me ka mea hakihaki kanawai.

            Aole au i noi aku e hoopakele i kuu ola, e ke kanaka pakaha wale, wahi a ua Deragona inu koko nei i pane mai ai me ke okalakala a me ka ioena; a aole loa au e noi aku ana. Ina au e make ana, ma ke ahi hemolele la o kuu poe kupuna, o oe pu kekahi e make me au.

            Oiai ua hiena nei e kamailio ana lele kamoho aku la oia maluna o Beriana me kana pahikaua.

            Iloko oia wa koke no, he lehulehu o na pahikaua i hemo ae mai ko lakou mau wahi me ka makaukau e hoaikane pu me kona kino, aka, ua oi aku ka hikiwawe o kana hahau ana i kana pahikaua i kona enemi, ina aole ka makaala a me ka eleu lua ole o Donala e pale ae i ka hauna pahi a ua 'lii inu koko la mai ka haule ana iho iluna o ke poo o Beriana; a ina e loaa pono ka Moi aoo ia hauna pahi, ina la ua haalele ka la o Olepau iaia. Aole ie pau.

 

Olelo Hoolaha.

UA kapu na aina oia o Lualualei. Waianae-uka, Puuhalauka, Kalena a me Waikakalaua, aole e hele kekahi kanaka, aole no hoi na holoholo@ o na ano a pau. O keia mau aina, aia ma ka apana o Ewa a me Waianae. Ua haawi @ i ka mana hooponopono no keia mau aina ia George Galbraith, (Keoki) e hoouku ia na holoholona e loaa ana i ka auhau kupono, no ka hele ana i ka aina. A ke kauoha ia aku nei na mea a pau, e kii mai ia Geo Galbraith i na holoholona, e aku iaia a lawe aku.

KIMO PELEKANE

Honolulu, Jan. 1880. 947@

 

Amara.

            OWAU o Akamu pake, ua makaukau @ e hana ma @ mea @ a pau @. Na Mekini Hemohemo, ua Laka Pahu i poloke, na Pu, na Kepa B@ a me na kap@  ka aku oluolu loa. He 75 keneta ka uku no na wawae @ he $1.50 no na wawae a pau. E hana no au me ka @ a me ka mik@ loa, a he oluolu loa no hoi ka aku hana. @ ko'a hale kana ma alanui Maunakea @ 10, makai @ o ka @ Kamika ma ka @ ma Ewa. @

 

J. W. M. POOHEA.

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

No na kanaka a pau imua o ka Aha Apana a hiki imua o ka Aha Kaapuni ma ke keena no ka Mokupuni o Molokai; a he Agena Hooiaio Palapala Kepa no hoi no ia Apana. E hookoia na koi-i a ka makemake me ka eleu loa. E loaa no au ma ko'u home ponoi oia o "Kalauonaona," ma Wawaia, a i ole ia, ma ka Halehookolokolo ma Pukoo.

895 ly Jan 25.

 

CECIL BROWN.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

A HE AOENA no ka Hooiale ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu.

Helu @ Ala@ K@. Honolulu. H. P. A ly

 

MAIKAI KA HOI KA PAPA!

A ME

KA LAAU O KOU HALE!

NO HEA LA?

KAI NO HOI NO KAHI O

 

WAILA MA!

 

Nana aku no hoi ia la

Ohi ka lo o ka Laau o Makawao

I ka ua mea hoi o ka nani o

 

Na PAPA! Na PAPA!!

A ME

NA PONO KUKULU HALE

O NA ANO NO A PAU.

 

Aia ma ke kihi o na

ALANUI PAPU me MOIWAHINE

HONOLULU

MALAILA E LOAA AI

E LIKE me ka MAKEMAKE

NO KE

KUMUKUAI MAKEPONO LOA!

 

PAPA, PAPA, PAPA,

 

Na Papa Huluhulu,

Na Papa Manoanoa,

Na Papa i kahiia,

Na Papa Kepa,

Papa Hole Keokeo,

Papa Hole Ulaula.

 

NA LAAU, NA LAAU

Na Kua.

Na Kaola.

Na Aaho.

Ne Moli

Na Peapea,

Pine Huluhulu.

Pine i kahiia

NA Papa a me na Laau Ulaula!

Pili ulaula,

Pili Keokeo,

Pani Puka,

Pani Puka Aniani,

Ipuka Aniani,

Puka Olepelepe.

 

PENA O NA ANO A PAU

 

Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui,

Aila Pena,

Aila Hoomaloo,

Waniti, Pate.

NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO!

Na Ami Puka Hale.

Na Ami Puka P.

ANIANI!

Pepa Hale a me na Lihilihi

E LOAA NO MALAILA.

PAAKAI HELU IO KAKAAKO me PUULOA

            No ke Dala Kuike, e loaa no na mea a pau i hai ia ae la, no ke Kumukuai Emi oa. O na kauoha mai Hawaii a Niihau, o oae aku ano ia lakou o hooko koke ia no ia me ka lawa pono. E kipa nui ilaila, i ike i ka oiaio. 905 tf