Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 14, 3 April 1880 — Page 4

Page PDF (1.71 MB)

This text was transcribed by:  Charles Ano
This work is dedicated to:  Kapuaaliilani

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA

KUOKOA ME KE AU OKOA

I HUHA.

No ka Makahiki, $2,  Eono Mahina, $1.

Dala Kuike ka Rula.

POAONO. APERILA 3, 1880.

 

O ka Himeni malolo iho nei, ua haku ia e Rev. W. N. Lono ma ka olelo Kilibati no ka makahiki hou.

Neboakin Iesu.

Leo.-John Brown.

1

E a mana roko te ririki,

Nkai ti a botaki ikai,

Naira te 1-Kiribati ma te l-Hawaii,

Cho. Ti na neboa lesu,

Ti na neboa Iesu,

Ti na neboa Iesu,

Hareruia ia Iesu.

2

Ao nkami unimane,

Ma unaine ni kabane,

Ao nkami ataei ma rorobuaka,

Cho. Kam na neboa lesu,

Kam na neboa Iesu,

Kam na neboa Iesu,

Hareruia ia Iesu.

3

Ao nkami bekan,

Kam na rairi nanomi,

Kaki aro nikawai, aika bubuaka.

Cho. Kam na neboa Iesu, &c.,

4

Ao naira ti na taua

Ana taeka Iseut,

Ti na kaki anti nikewe aikata

Akea maneia,

Cho. E neboaki Iesu,

E neboaki Iesu,

E neboaki Iesu,

Hareruia.  Amene.

Kaawina kula sabati.

HELU 3. SABATI APER. 18, 1880.

KUMUHANA.

Ka palaoa me ka Zizania.  Pauku Baibala.

Mat. 13; 24-30, 37-43.

24 Hai mai la oia i kekahi olelonane hou ia lakou, i mai la, Ua hoohalikeia ke aupuni o ka lani me kekahi kanaka nana i lulu iho i ka hua maikai ma kana mahinaai.

25 A i ka wa i hiamoe ai na kanaka, hele mai la kona enemi, a lulu iho la i ka zizania iloko pu me ka palaoa, a hoi aku la.

26 A kupu mai ke kino, a opuu ae la, alaila ikea iho la ka zizania.

27 Hele mai la na kauwa a ua mea hale la, i mai la ia ia, E ka haku, aole anei oe i lulu iho i ka hua maikai ma kau mahinaai? No hea mai la hoi ka zizania?

28 I aku la oiea ia lakou, Na ke kanaka enemi ia i hana.  Ninau mai la ka poe kauwa ia ia, E kii anei makou e uhuki ia mea?

29 I aku la ia, Aole, o uhuki pu oukou i ka palaoa i ko oukou waele ana i ka zizania.

30 E waiho no pela, e ulu pu laua a hiki i ka ohi ana : a i ka wa e ohi ai, na'u e olelo aku i ka poe okioki, E houluulu mua oukou i ka zizania, e pua a paa i mea e puhi ai i ke ahi ; a o ka palaoa la, e hoiliili ia iloko o ko'u halepapaa.

37 Olelo mai la ia, i mai la ia lakou.  O ka mea nana i lulu i ka hua maikai, oia ke Keiki a ke kanaka.

38 O  ka mahinaai, oia ke ao nei : o ka hua maikai oia na keiki no ke aupuni ; a o ka zizania, oia na keiki o ka mea ino.

39 O ka enemi nana i lulu ia mea, oia ka diabolo ; o ka wa e ohi ai, o ka hopena ia o keia  ao, a o ka poe nana e okioki, o ka poe anela ia.

40 Me ka zizania i hoiliiliia'i a puhi ia'i i ke ahi, pela no hoi i ka hopena o keia ao.

41 Na ke Keiki a ke kanaka e hoouna i kona poe anela, a e houluulu mai lakou i na mea hoohihia wale, a me na mea hana ino a pau mailoko mai o kona aupuni;

42 A e hoolei aku ia lakou iloko o ka lua ahi ; ilaila ka uwe ana a me ka uwi ana o na niho.

43 Alaila e lilelile ae ka poe pono e like me ka la iloko o ke aupuni o ko lakou Makua.  O ka mea pepeiao lohe la, e hoolohe ia.

Pauku Gula.  p.39. Hoopaanaau.

Manao nui.  Huikau ka pono me ka hewa ma keia ao, e hookaawale ia'na nae ma kela ao.

Mele. 'Nee i ka mala ai."  Lei Alii.  p. 58.

Pule i lilo na haumana i mau hua maikai.

Ka Wehewehe me ka Ninau ana.

Mahope iho o ka Iesu mau olelo paipai me ka hooluolu i ka poe luhi me ke kaumaha hele aku no oia i kana hana, ke kaapuni ana ina Galilaia, me ke ao ana ma na hale halawai, ma na kauhale, ma na alanui, me ka hoola ana i na mai, i na lima maloo, me ka mahiki ana i na daimonio.  Huhu no na Parisaio, a imi i ka mea e make ai oia.  Aole nae oia i makou.  Kapa oia ia lakou, he haumana moonihoawa, he poe hana ino i ka Uhane Hemolele.  Hoike oiea i kona ano nui, a oi i ka luakini, ia Iona, ia Solomona, me ka hai ana, e ku ae ko Ninerva, me ke lii wahine o Seba, ma ka la hookolokolo, e hoahewa ia hanauna, no ka mihi ole.  No keia wiwo ole a olelo hoahewa ikaika a Iesu, makau paha kona makuawahine me na hoahanau ona, o pepehi ia oia e na Parisaio.  Nolaila makemake lakou e ao ia ia a akahele.  Pehea ko Iesu pana ana?  Ma. 12; 46-50.  Heluhelu ia mokuna a pau.

Mok. 13.  Ano e ka Iesu ao ana ma keia mokuna.  Akahi no oia a ao ma na olelo nane.  Eua ekolu paha ano o ka olelo nane.  He mea pohihihi i haawi ia i na hoa e koho i ke ano.  He olelo noiau kekahi.  He wanana kekahi.  He olelo maoli kekahi.  He kaao kekahi.  He kumu hoohalike kekahi.  Ma keia mokuna, elua ano iloko o ka olelo nane; I Ke ano maoli. '2 Ke ano i huna ia o ka mea lulu hua.  Ka lulu maoli ana i ka hua maoli ke ano maoli.  Ka hai ana i ka ke Akua olelo ke ano i huna ia.  Ka aina au, ka lepo maikai.  Ua akaka ke ano maoli.  Ke ano i huna ia, oia ka naau o ke kanaka.  Ka hua maoli i pa kanakolu ia,  akaka no ke ano maoli.  Ke ano i huna ia, oia na pomaikai e loaa ana i ka poe malama i ka ke Akua olelo.

Na mahele o keia Haawina.

I. Ka mahinaai. p. 24, 37, 38.

Ke aupuni o ka lani, oia keaha ? p. 24, 38. oia ka mahinaai, oia hoi ke ao nei, kahi e hai ia'na na mea e pili ana i ko ke Akua aupuni, oia hoi ke aupuni o ka Mesia, ke aupuni o ka lani.  II. Ka hua maikai. p. 24, 37, 38.  Owai ka i lulu i ka hua maikai ? p. 37, ke keiki a ke Akua me kana poe naumana.  Heaha ka hua maikai ?  Ka olelo ia a ke Akua.  Lulu ia ia hua iloko o keaha ? iloko o ka naau, oia hoi kekahi mahinaai.  Kekahi ano hoi o ka hua maikai, oia ka poe pono, na keiki o ke aupuni. p. 38.  He poe hana maikai lakou.  A o ko lakou makemake, e hoopiha i keia ao i ka maikai, me ka pono.

III. Na Zizania. p. 25-27, 38.  Heaha ka zizania ? ke ano maoli, he wahi hua ano like me ka palaoa ke nana'ku ; he mea awaawa a make nae ia ke ai ia.  Ke ano hoopili, ka olelo hoopunipuni ia, ka olelo wahahee, a hoowalewale, a hoolalau na Satana me kana poe kauwa i lulu iloko o ka naau o kanaka.  Kekahi ano hoi o ka zizania, oia na keiki a ka diablo, ka poe hewa, na kumu hewa, na kaula hewa. 

Ka manawa hea ka lulu ana o Satana ma i zizania ? p. 24.  Ka wa hiamoe, ka palaka, kiai ole, makaala ole i na halawai, i na Kula Sabati, pule ole, heluhelu ole i ka Baibala, lilo i ka lealea, i koke ao nei, lilo i ka mokuahana, i ka hoopaapaa, &c.

Pehea i like ai ka poe hewa me ke kikania ?  Hana lakou me he poe pono la.  Hoohalike me ka poe pono ma kekahi mau mea.

IV.  Ka ulu pu ana o ka hua palaoa me ke kikania. p. 28-30.  Heaha ka ninau a na kauwa no ke kikania ? Pane mai ka Haku pehea ? Aole make e uhuki ia no ke aha ? No keaha ka maopopo ole o ke kikania ?  No ke ano like me ka palaoa i kinohi.  Ua like pala na lau.  A kuhi ia he lau kikania a uhuki ia.  Eia ka, he palaoa ia.  Heaha ka pono ? E ulu pu pela a hiki i ka wa hea ?  Pehea? Pono anei ke ae e huikau ka poe hewa me ka poe pono a hiki i ka wa make ? Aole paha.  E hookaawale no ke akakalea ka poe hewa.  Ina mawaho kekahi poe e makemake ana e komo iloko o ka ekalesia no ko lakou manao, he poe pono lakou, e nana e mamua i ko lakou mau hua.  Ina maikai na hua, aole hoi he mea keakea e ae no e komo lakou.  Ina komohewa e hooponopono ia'na ia ma ka la mahope.  Ina maloko o ka ekalesia kekahi poe, a hana hewa me ka maopopo loa, e hookaawale aku no.  Ina pohihihi, a kanalua ia, ua hewa paha, aole paha, alia, mai wikiwiki e kipaku iwaho.  E akahele o uhuki ia kekahi hua palaoa, kekahi lala maikai.  Aole ma keia ao ka hooponopono loa ana.  E waiho ia a hea ? A i ka ohi ana.

V. Ka ohi ana, p. 30, 39-41.  Pehea ka loihi o ka ulu pu ana o ka palaoa me ke kikania ? p. 30.  Ka manawa hea ka ohi ana? p. 39, 40.  Ka la hookolokolo nui paha ia ma ka hopena o keia ao. p. 39.  Owai ka poe ohi ? Nawai na anela e hoouna ? p. 40.  Heaha ka hana a na anela ? Me ke aha ia hana ? p. 40.  Heaha ke hookaawale ia'ku mai ke aupuni o lesu aku ? p. 41. Hoik. 21 ; 27.

VI. Ka hope. p. 42, 43.  Heaha ka hope o ke kikania, oia hoi ka poe hewa ? p. 42.

Peaha ka hope o ka palaoa, oia hoi ka poe pono ? p.43. Mat. 3; 19, 12.f

Mele.  "Hele au e kala ia."  Lei Alii, p. 62.

Na Nianau a na Kahu.

Na kane.  No keaha i olelo ai lesu ma na olelo nane?  Mat. 13; 10, 11.  Ma ke aha e loaa'i ke ano i huna ia ?  Heaha ke ano o ka olelo nane no ka mea lulu hua? 

Na wahine.  Heaha ke ano o ka olelo nane no ka mahinaai ? He mahinaai anei ke Kula Sabati?  Ehia ano o na mea lulu hua, oia hoi ka poe ao i na haumana?

Na kumu.  Pehea e hiki ai ke lulu i ke kikania, oiai nae e lulu ana i ka hua palaoa?  Pehea oe ke ao pololei aku i ka ke Akua olelo, ao nae me ka lealea, me ka akaaka, me ka malama ole, me ka hana hewa ? Heaha ka pono ke kolohe na haumana, a hana pono ole, a haule pinepine, a haalele i ke Kula Sabati ? E uhuki anei?

Na ui me na keiki.  He mau hua aha oukou ? Iana he mau hua ino, e like me ke kikania, heaha ko oukou hope ? Heaha ko oukou pono?

Ke Kuala a pau.  Hai like mai i ka pauku gula me Mataio 25;31-34, 41, 46.

Mele.  "Mele, mele Iesu ke Lii."  Lei Alii p. 63.

Pule no ka poe lulu hua i lulu i na hua maikai, a hoohua ia na hua maikai.

Ha@ina no Aper. 25, Mat. 16; 13-28.

KUMUMANAO.

E HELE AKU IMUA.

Helu 3.

E ku, ku, ku @ hele aku imua, i kela aoao, a i o aku i ka aina maikai, ke Kanaana hou.  Pehea e hiki ai ? Aole o makou kahu, aole he Mose nana e alakai aku.  Pela io no kekahi mau ekalesia, aole kahu, he hope kahu paha, e like me Aarona, nana i alakai hewa i ka poe Iseraela; oiai o Mose ma ka mauna oa Sinai.

A nowai ia hewa?  No keaha ke kahu ole?  E imi i kahu.  Auwana wale na hipa, ina aole he kahu.  Auwana ka ekalesia, a nalowale loa auanei, ke loaa ole ke kahu E imi i kahu, i Mose a loaa, alaila, hiki ke hele aku imua.  E hahai nae i ke kahu.  Mai haalele kumu ole, a kohe i alakai hou, a hoao e hele pu me ia i hiki koke aku i Kanaana.  E lele emoole mai paha na enemi mai ka mauna mai, a e pau oukou i ka make, me na Iseraela i kipi.  E na papa himeni, ke hele aku nei anei oukou imua?  Pela paha ma kauwahi.  A ma kauwahi, e like me ko'u. ua pahemohemo na huila.  Ua holo pupu, ua paa loa kekahi.  He mea nui ka papa himeni.  Nauwe mama anei na papa koa, naue olioli anei ke ole ka poe hookani pahu, hookani ohe?  Aole paha.  Pela hoi, aole holopono na hana ma na luakini ke ole ka papa himeni.  Ao'e lana ka manao o kanaka e hele i ka lukini, e noho iloko, ke ole e loheia na leo mele maikai.  Oia kekahi hapanui o ka oihana hoomana ia Iehova.  Ina aole he papa himeni, ina he mau mea himeni elua, ekolu paha, a hilahila ia poe e ku a himeni imua o ke anaina, no ke aha ia?  Nui ka poe hiki ke himeni.  E imi i ke kumu o ka hapa.  E imi i ka mea e piha ai ka papa himeni, a me ia papa piha e ku ai, a naue oli aku, a alakai aku i ke anaina i mua, mai ke Kai Ula aku a i kela aoao, a mai ka waonahele ino aku o keia ao, a hala aku la Ioredane, a ku aku ma ke kahakai uliuli o ke Kanaana Hou, a hui pu me na puali himeni malaila, me ka makaukau e mele pu a mau loa aku.

E na Kahu o na Kula Hanai ma Hilo, a ma Kohala Akau.  Ke hele aku nei anei ia mau kula imua?  Ua piha anei i na haumana?  Ke hoouna aku nei na makua i na keikikane kupono i ke Kula Hanai ma Hilo, a ina kaikamahine kupono ma ke Kuala Hanai ma Kohala Akau.  Na ke poo o ke kula Hanai ma Kohala Akau e hai mai i kona ike.  Ma ko'u nana ana i kana palapala hoike makahiki, me he la, he Kai Ula mamua, i makau ia a keakea mai i ka hele ana aku imua.

A o na Kahu, na ekalesia, na makua, lakou na puali o Parao, e alualu ana, e hoa ana ia lakou iloko o ke Kai Ula i make ia.  E noho ana na kaikamahine iloko o na hale pouli, oia hoi na halekula maoli kahi i ao ia a @ i ka olelo Hawaii wale no, ka olelo hoonaauao ole ka ia.  1 hale malamalama ka pono, i halekula haole i hemo lakou iwaho o na halekula a aoli, a komo iloko o ka halekula haole.  Aole emo a loaa ke dala me ke kamana, a paa ka halekula haole, a loaa ke kumu, a komo na kaikamahine he uuku mamua, a mahope no ka aila ia o na huila i ka olelo haole, holo paheehee ka hana, piha ka hale mua a hu iwaho.  I hale hou.  Aole hoi i emo, a paa ka hale hou.  O ka hoomaka no ia o ke pahemohemo ana o na huila. a holo pupu iloko o ua Kai Ula hou nei.  Heaha keia Kai Ula?  He haina o kekahi mau wai ula, o minamina, o Palaka, o a@a dala.  O ka maalili o ka wela mua, o makau o hoolohi ia, a kuhi ua hoolohi ia, ua poho ke dala, ua loaa ole ka olelo haole; a ina e loaa heaha ka waiwai?  Hemo na kaikamahine iwaho a lilo i poe aha?  1 poe auwana paha, ai ole ia, i poe hookiekie paha.  A pehea? e hoi hou anei i na hale pouli, i na kula maoli, i Aigupiia i o Parao la?  E poholo anei iloko o ke Kai Usa, a henehene ia no ka hoao e puka iwaho, aole nae e hiki?  A e ku anei na halekula kaikamahine ma Mauna Oliva, e like me ke kia paakai o ka Lota wahine, i mau hoailona no ka hoi ihope?  E Hawaii, kou malawaina ke Kula kaikamahine ma Mauna Oliva, kou mala pua rose onaona, a aala hoi ia, kou mahina konane e kau nani ana ma kou lani.  E hapai ia mailoko ae o ke Kai Ula, a kai lanakila aku i kela aoao, a hooku ae iaia ma ke kahakai olino o ke kulanakauhale gula maluna.

E Hawaii, ke ohumu nei anei kou poe kanaka ponoi no ka lilo ana o kou mau aina i na malihini, no ka lilo ana o na hana i na Pake, i na Pukiki a haule lakou ilalo?  No ke aha ia?  Ua hiamoe paha kou poe kanaka.  Ua molowa paha lakou i ka hana oolea.  Alunu paha.  Hoopii i ka uku me ke kumukuai.  Kuaiaku lakou i ko lakou mau aina, mau kuleana i na haole, i na Pake.  Lilo i poe kauwa, mahiko no na haole, no na Pake, a haalele i ka mahi kalo, mahi uala, me na hana e ae e waiwai ai, e hanohano ai.  Ohumu hoi ka poe Iseraela, a pau i ka make.  E pau ka ohumu o kou poe kanaka, e Hawai.  E ala, e lawe i ke kookoo o Mose a hele aku imua.  E hoonui i na mahinani, i na loi kalo, na loi raiki, i na halekuai, a hale hana.  E lilo i poe haku, aole i poe kauwa wale no.  E ka Aha Euanelio o Hawaii Akau me Hawaii Komo hana, o oe ka hope o na mea nana na ninau Ke hele aku nei anei oe imua?  Ke mahuahua nei anei na hana au, ka ike, ka naauao o na lala?  Ke pii aku nei anei ka noono, ka imi ana i na mea hou, na mea hoonaau no?  He mea oui kou halawai hapalua makahiki ana.  Nui na kumuhana.  Mai hoopekole i ka manawa, a hoohalahala kekahi poe no ka pau ole o na hana, e like me kakahi mau Kuala Sabati Iubile i hoohaiahaia, a huhu loa no ka pau ole o ka lakou mau hana.  Mai wikiwiki na lala i ka hoi aku, o hoohalahala ka poe hookipa.  Ko lakou makemake paha e Sabati na lala me lakou i lohe lakou i na leo hou, aole o na leo wale o ko lakou mau kahu ponoi.  Pehea la e ike ai kakou i ke ano haiolelo o na kahunapule ke pau lakou i ke auhee aku mamua o ka la Sabati?  E hoano hou ia kekahi mau mea.  Mai ku ma kahi hookahi.  Mai hoi hou ihope.  Ke olelo mai nei o Iehova, "E hele aku oukou imua."  Aole a pau.

Moolelo o ka Ahahui E@anelio

O HAWAII KOMOHANA.

La hana I.  Poaha, Maraki 4, 1880.

Halawai ka Ahahui Euanelio o Maui Komohana ma ka luakini Hoolepope ma Kalemela, Paauhau, Hamakua Hikina, Hawaii, i ka la 4, 5, 6, o Maraki, 1880, ma ka hora 1 auina la.

Ekalesia.  Kahu.  Elele.

1. Waiohiu,  --      --

2. Kapalilua,

3. Pukaana,  --  Kanui.

4. Kealakekua,  S W Papaula,  --

5. Konawaena.  S W Makaike,  Kaiwi.

6. Helani, Kailua.  J Waiamau,  --

7. Kekaha,  G P Kaonohimaka,

8. Kohala Hema.

9. Kohala Komohana,

10.Kohala Akau,    Kaiooni

11. Waimea.       S H Mahuka.

12. Hamakua Kom.   W A Mio.

13. Hamakua Waena J Bikanele,

  "" "" "" "Kauwenaole.

14. Hamakua Hik.  S Kaaua,   Ahia.

Ma ke koho balotga ana, ua kohoia o S W Makaike i Lunahoomalu, a o S W Papaula i Kakauolelo.  Komite Imihana, o J Waiamau, Mahuka, Kaonohimaka, Kaaua, a me Kanui.

Hoike mai ke Komite Imihana i na Kumumanao.

1. Hapalua hora Haipule.

2. Na palapala hoopii.

3. Heluhelu Haawina.

4. Hoike Kihapai.

5. No ke Kula Sabai.

6. Kula Kahunapule.

7. Kula Kaikamahine.

8. No ka Ona.

9. Ka maluhia o ka la Sabati.

10. Ka Hooponopono ekalesia.

11. Ke ola kahu a me ka hale Kahu.

12.  Ke ola o na Kahu a me na elele i ka Ahahui o ka Paeaina Hawaii.

13. Komite no na Hoike Kihapai.

14. Komite no ka Ahahui.

Aponoia ka hoike a ke Komite.

O ke Kumumanao  1. ma ka la apopo e hoomaka ai; aponoia.

Hapai ia ke Kumumanao 2. Na palapala hoopii.  Heluhelu ia mai ka palapala hoopii na ke Kahu o Kealakekua.  Noi ia mai e waiho ma ka lima o ke Komite keia palapala a hoike mai i ka la apopo, aponoia.  Komite J Waiamau Mahuka, Ahia.

Hapai ia ka heluhelu Haawina.

Na S W Makaike i heluhelu mai i kona Haawina.  Heaha ka waiwai o ka Pule?  Na S W Papaula i heluhelu mai kona haawina.  Hiki anei i na Haipule ke hoopuka koke mai i ke aupuni o ka Haku, hiki ole anei?  Noi ia mai e hoopanee keia Aha a halawai hou ma ka la apopo, ma ka hora 9, aponoia.  Pule o S H Mahuka.

La hana 2.  Poalima, Maraki 5, 1880. 

Halawai ka Aha i ka hora i hai ia mamua.  Lunahoomalu ma ka noho.  Haipule ka Aha i ka hapalua hora.  Heluhelu ia ka moolelo a apono ia.  Hoike mai ke Komite no ka palapala hoopii a ke Kahu o Kealake kua, a penei : "Ua minamina nui kakou i ka holokiki ana o kekahi mau Kahu ma na hana e, mahope koke iho o ko lakou waiho ana mai i na Kihapai a ua lilo ia i mea e emi ai ka nani o lakou.

"Nolaila, ke minamina nui nei kakou ia S W Papaula, Kahu Ekalesia o Kealakekua, i kona noi ana mai e waiho ia Kiha pai a ke manao nei ko oukou Komite e hoomau ia kona noho Kahu ana a hiki i ka halawai hou ana o keia Aha.  Na Komite, G P Kaonohimaka, S H Mahuka, J. Waiamau.

Hapai ia ke koena o na heluhelu Haawina.  Na Z. Kalai i heluhelu mai i kona Haawina Heaha la ka Milenio?  Heuha kona ano?  ahea hiki mai?  Noi ia mai e hoihoi hou iaia e hoopiha a piha pono i na inea ana e hoike waha mai nei, alaila, hoouna aku e apai ia ma ka Nupepa KUOKOA, aponoia.

Heluhelu mai ke Kakauolelo i ka Haawina a Waiau.  Imua a ihope anei na ekalesia Hawaii?

Hapai ia na Hoike Kihapai.

Na S Kaaua i heluhelu mai i ka hoike Kihapai o Hamakua Hikina.

Na G P Kaonohimaka i heluhelu mai no ke Kihapai o Kekaha.

Na J Waiamau i heluhelu mai no ke Kihapai o Helani me Kailua.

Na S W Makaike i heluhelu mai no ke Kihapai o Konawaena.

Na S W Papaula i heluhelu mai no ke Kihapai o Pukaana.  Noi ia mai e lilo o Rufus A. Lyman i hoa kuka, aponoia.  Noi ia mai e koho ia i Komite no na palapala Hoike Kihapai, oia hoi ke Kakauolelo, a ponoia.  Hapai ia ke Kumumanao no ke Kuala Sabai.  Kuaka nui ka Aha me na manao momona a ikaika, a hoike ia mai he Olelo Hooholo, a penai:  Hooholoia.  Ma ka manao o keia Aha.  pono no i ke Kahu Ekalesia a me na Kahu Kula Sabati, me na Luna Ekalesia a me na ohua a pau o ke Akua o keia mau ekalesia malao o keia Aha Euanelio e pule nui i ke Akua a me ka hooikaika maole ana ma keia hana nui o ke aupuni o ke Akua a me ka pule o na keiki a pau no ke Kula Sabati, aponoia.  Hapai ia ke Kumumanao, ke Kula Kahunapule, a kahea pakahiia na Ekalesia a pau.  Aole he mau keiki i loaa no ke Kula Kahunapule.

Hapai ia ke Kumumanao no ke Kula Kaikamahine, aole no he mau kaikamahine i loaa, ua nele no.

Hapai ia ke Kumumanao.  No ka Ona.  A kuka nui ka Aha, a hoike ia mai he Olelo Hooholo. a penei:  O ka Ona, he mea ia e poino nui ai keia Lahu, nolaila, ke paipai aku nei keia Aha ina ekalesia malalo iho ona, e hoomakaukau i na palapala hoopii imua o ka Ahaolelo, e hookapu loa ia ka @aina iwaena o keia lahui, koe wale no na haole o na aupuni i kuikahi me ke Aupuni Hawaii; aponoia.

Hapai ia ke Kumumanao no ka maluhia o ka La Sabati.  Kuka nui no ka Aha, aeia ka manao o ka Aha.  E hooikaika no keia Aha e imi i ka maluhia o ka La Sabati.

Hapai ia ke Kumumanao.  Ka hooponopono Ekalesia ana.  Noi ia mai e hoopanee keia Kumumanao a apopo, ma ka hora 9. Aponoia.  Aole i pau.

KUMU MANAO.

He hoike anei e waiho nei e akaaka ai ua hanau ia o Iesu i ka la 25

Dekemaba?

Ma ka euanelio a Luka i hai ia mai ai ka moolelo o ko Iesu hansu ana, a ma ia moolelo aole i hoike ia mai ka mahina a me ka la:

Penei ua moolelo la: Eia kekahi mea ia mau la, hoolaha ia'e la ke kauoha a Kaisara Augusato, e kakau ia i ka palapala ko ke aupuni a pau.

I ke alii kiaaina ana o Kurenio ma Suria ka hoomaka ana o keia kakau mua ana.

Pau no i ka hele i kakau ia'i i ka palapala o keia mea kela mea i kona kulanakauhale iho.

O Iosepha kekahi i hele ae mai Gahlaia ae, mailoko mai o Nagareta ke kulanakauhale a hiki i Iudaio, i ko Davida kulanakauhale i kapa ia o Betelehema, no ka mea, no ka hale ia a me ka ohana a Davida, i kakau ia'i me Maria ka wahine i hoopalau ia nana, e koko ana.

A oiai laua malaila, hiki kona manawa e hanau ai.

Hanau iho la oia i kana makahiapo kana, wahi iho la iaia i ke kapa keiki, a hoomoe iho la iaia ma kahi hanai holoholona, no ka mea, aole wahi kaawale no lakou maloko o ka hale hookipa.

Ua akaka ka makahiki o ka hanau ana ma ka hoopili ia ana o ka moolelo me ka aupuni Roma; aka, o ka mahina a me ka la aohe mea pili helu e maopopo ai ia mau mea.

He aina anu o Betelehema i ka wa hooilo, hiki ole i na kanaka a me na hipa ke moe wale ma ke kula i ka po me ka pilikia ole.  Eia nae, o ka la 25 o Dekemaba e olelo ia nei he la hanau no Iesu, aia no ia iwaenakonu o ka hooilo.

Ua hai mai o Prof. S. C. Bartlett D. D. ma kana leta i pai ia ma ka Adoana, he nupepa i hoopuka ia ma Kikago, Amerika Huipuia, he elima iniha a me ka hapalua ka manoanoa o ka hau ana i ike ai ma ka pa luakini o Ierusalema i ka la 17 o Maraki o ka makahiki ana i hele ai ilaila e makaikai.  Ua hele oie maluna o ua hau la, a aole i halawai kona mau kapuai me ka lepo.

Ewalu mile wale no ke kaawale o Betelehema, nolaila, ua maopopo e haule no ka hau malaila i ka wa hooilo.

He hana mau na Iudaio i ka wa kupulau, ke alakai i ka lakou mau hipa i ka waonahele e hanai ai, a i ka haule ana mai o ke kuaua mua o ka hooilo, alaila hoihoi mai iloko o na pa e malama'@.

Ma ka moolelo a Luka, e noho ana na hipa ma ke kula i ka po o ka la i hanau ia'i o Iesu, aole i hookomo ia iloko o na pa.  He hoike keia e akai'i aole he wa hooilo ka manawa i hanau ai o iesu.  Ua hanau ia oia mamua ae.

He nui wale na manao o kanaka no ka la hanau o Iesu, a ua koho ia no iloko o na malama a pau mai Ianuari a hiki i Dekemaba, na ka Pope Iulius I @ koho ka la 25 o Dekemaba, a ua hoopaa ia kana koho ana e ka mana o ka ekalesia Roma.

He la koho wale ia keia la 25 o Dekemaba, e like me ka la 11 o Iune i koho ia iho nai e keia aupuni Hawaii i la hanau no Kamehameha I.

Iloko o na kenetoria i hala, ua malam ia ke Karisimasa ma kauwahi me na  hana ku ole i ka malamalama o Kristo.  Ka lahui Enelani ka lahui i komo hohonu iloko o na hana lealea.  I ka ia Karisimasa, ua koho na makaainana i kekahi o lakou i alii no na hana lealea oia la.  Ua kapa ia kona inoa, "O ke alii o ka Haunaele."  Lilo nui na kanaka i ka uhauha ia manawa, a kohu pupule no.

Ke ano keia o ka malama ana i ke Karisimasa i ka wa kahiko.

I keia manawa, ua nee na lahui kanaka imua, a ke malama ia nei ke Karisimasa me ke ano maikai ae.  He hunahuna nae ke Karisimasa no ka ekalesia Roma mai.

Kekahi o na mea i huna ia ma ka Palapala Hemolele, oia ka la hanau o Iesu.  Aole he kanawai hookahi e pili ana ia la.  Aole he kanawai hookahi e pili ana ia la.  Aole na haipule i kauoha ia e hoomanao ia la.  O ka hapa nui o na hana i hapai ia i ka la 25 o Dekemaba, he mau hana pili lealea wale no, hooauwana i ka manao mai ka pono aku.  Aole o ke kipu ana, aole o ka hoolele ana i na ahi hoopahpahu, aole o ka huro ana ma na alanui, aole o ka ahaaina lealea ana, hulahula ana, inu waiona ana, ka ka Haku i makemake ai, aka, o ka "naau mihi a pepe."

Ua maopopo, no kanaka iho no ka manao e malam i ua la 25 nei o Dekemaba.  Ina no ka Haku ka manao, ina no ua pili na hana a pau i ka haipule a me ka maemae.

O kona make ana ka ka Haku Iesu i kauoha mai i kana poe haumana e hoomanao.

"O ka haku Iesu, i ka po ana i kumakaia'i, lalau aku la ia i ka berena."

A pau ka hoa'loha'loha ana, wawahi iho la ia, i aku la, e lawe oukou e ai: eia no ko'u kino i wawahi ia no oukou.  E hana oukou i keia me ka hoomanao mai ia'u.

Pela no hoi ke kiaha mahope o ka ai ana. i aku la.  O keia kiaha o ke kauoha hou ia iloko o ko'u koko.  E hana oukou i keia i ko oukou wa e inu ai, me ka hoomanao mai ia'u 1 Cor. 11;23-25.

Kakaikahi ka poe i noho ma ka papa aina a ka Haku e hoomanao i kona make ana e like me kana i kauoha mai ai.  Nui wale ka poe e malama nei i ke Karisimasa ka mea i kauoha ole ia mai e malama.  Ka mea i kauoha maoli mai ai i kana poe haumana e malama, oia ka i manao hapa ia; a o ka mea ana i kauoha ole mai ai, o ka ka lehulehu holookoa ia e malama nei.

Ua hai moakaka ia mai ke ano o ka hoomanao ana i ko Iesu make ana.  Me ka ai berena, a me ka inu waina ana, pela e hoomanao ai.  He hana keia i pili ia kakou na keiki a kanaka.

O ka la hanau o Iesu, he mea huna ia, a ua pili i ke Akua ia Iehova, aole no e like me Kanawailua 29; 29.

"No Iehova ko kakou Akua na mea i huna ia: aka, o na mea i hoakaka ia mai, no kakou ia a no ko kakou poe keiki i ka manawa pau ole."  J. BICKNELL.

PAPA, PAPA

AIA MA KAHI O

LEWERS & DICKSON!

(O LUI MA.)

MA KE KAHUA KAHIKO MA

Alanui Pau a me Moi

E LOAA AI NA

Papa Nouaiki

o kela a me keia ano.

Na Papa Nani a Paa no ke Kukulu

ana i na Hale!

Na Pani Puka, Na Puka Aniani.

Na Olepelepe, Na Pou, Na  O-a,

Na Papa Hele, Na Papa Ku,

A me na Papa Moe nui loa

NA PILI O KA HALE

O NA ANO A PAU.

Na Pepa Hoonai, Na Pena o na Wai a pau.

Na Kui mai ke Nui a ka Makalii,

Na Ami Puka, Na Ami Puka Aniani,

Na Ami o na ano a pau,

Na Aila Pena, o kela mo keia ano,

Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale,

Na Aila e ae o na ano a pau.

NA WAI WANIKI

-A ME NA-

WAI HOOHINUHINU NANI!

o na ano a pau loa.

NA BALAKI ANO NUI WALE

A ke hai ia aku nei ka lono i na makamaka pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana

-NO KA-

UKU HAAHAA LOA!

E like me ka mea e holo ana mawaena o LAUA a me ka MEA KUAI.

E hele mai!  E na Makamaka !!

A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu a me ka maikai! 845 t

 

C.C. Coleman.

Amara a he Mea Hana Mekini,

Kapili Kapuai Hao Lio

-A ME KA-

Hana ana i na kaa lio, &c.,

Hale Hana ma Alanui Alii, e kokoke la i ke Alanui Papu.

 

CHRISTIAN GERTZ

Mea Hana Buti

-ME-

KAMAA MAOLI!

Alanui Papa, maka@ o ke Keena o Lui & Dickson

Ke Hai Aku Nei Oia I Na Mea A Pau,

Ua hoi mai oie mai Kapalakiko mai,

Ilaila Oia i ohi kino mai nei i na waiwai nani a paa o kana oihana, a ke waiho ia aku nei no ke kuai ana no na kumukuai o ka manawa

HE MAU WAIWAI PIHA O NA BUTI!

Na KAMAA HAAHAA a me na ano kamaa no na Lede.  Na Buti, na Kamaa Ilaahaa a me na ano kamaa e ae a pau no na Keonimana.

NA BUTI & KAMAA HAAHA!

A ME NA ANO KAMAA E AE A PAU

NO NA KAMALII !

NA KAMAA O NA ANO HE NUI

O NA KAMAIKI OPIOPIO.

O neia mau mea a pau ua hanaia me ke akamai loa a me ka paa o na ano hou loa, a ke hoola ia aku nei la au mea e like me ka mea I olelo ia.

E lawela no na kauoha mai na Mokupuni e me ka @ a me ka eleu.