Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 15, 10 April 1880 — Page 1

Page PDF (1.53 MB)

This text was transcribed by:  Dawn Oshima
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XIX. HELU 15

POAONO, APERILA 10, 1880

NA HELU A PAU 958.

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUIIA.

 

            NA OLELO HOOLAHA.—O na Olelo Hoolaha he 10 laina kakau lima, he Hookahi Dala no ka puka mua ana; elua puka ana, he $1.50; no hookahi mahina, he $2.00.

            NA KANIKAU A ME NA MELE:—He 10 Keneta ka uku no ka lalani hookahi, ua like me $1.00 no 10 lalani.

            HOOLAHA MAU:—E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia aku a kekahi pule ae.

            E hoomanao e na lehulehu, aole e hoopuka i kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mele ke ole e hookaa mua ia mai ka uku.

            E hoouna pololei mai i na leta i ka Nupepa Kuokoa.

 

MOOLELO O NA LA

O KA

Haku Visakauna Nelekona,

KE DUKE O BERONETI.

KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA

BERITANIA,—A ME KO ENELANI

MAU PAPU LAAU, &c.

 

            OIAI ke koa kaulana e kau nei maluna o kona lio kaua maluna o keia wahi ahua, a e hoomau ana hoi oia i ka nana ana maloko o ka ohenana i ke kulana o kona mau enemi, he mea e ka weliweli nui o kona mau ukali i ka ike ana aku i ka poka wela i haule ai ma ka aoao o Nelekona, a e a ia ana hoi ia wahi e ke ahi.

            No ko Nelekona hoihoi hou ana aku iaia iho, a ku hou ma kahi ana i ku mua ni, ua nune aku a nune mai na Kenerala Italia a me na Keiki Alii o Genoa, no ko Nelekona lawe hou ole ae i kulana hou, no ka mea, he mea mau ia i na alakai o na puali kaua ina ua ike ia ka pilikia o ke kulana mua i ka manawa i hooinaka ai ke kaua, alaila e lawe koke ae no kou alakai i na puali i kulana hou iloko o ka manawa pokole. A he mea hoi i ike maka ia, o ka mea hoololiloli i kona kulana, he lanakila il@la, a he ole alua.

            Hoomau aku la o Nelekona i ka nana ana maluna o keia kahua, a e kani kupinai ana hoi na pukuniahi o ke Kakela o St. Elamo, a ia manawa i lele pololei hou mai ai kekahi poka wela no ka manawa elua, a haule pono hou iho la ma kahi i haule ai o ka poka mua, a he ekolu iwilei mai ka poohiwi akao aku o ke koa kaulana, a na kona ikaika hoi i puhi ae i ka lepo iluna, a pouli koke ae la oia i ka lepo a me ka uwahi pauda, a puiwa koke ae la kona lio me ka lele ana aku ma ka aoao hema, me ka pi a me ka naka o ka io o ka lio, huli hou ae la ka Adimarala wiwo ole, a nana kapakahi aku la oia i kahi o ke ahi a keia poka e kulapa nei, mino aka iho la kona mau papalina, a huki ae la oia i kona hainaka, a holoi ae la i ka lepo ma kona mau maka.

            I ka pau ana ae o ka pouli uwahi o keia poka maluna o keia kahua, ua huki hou ae ia o Nelekona i ke kaulawaha o kona lio, hoihoi hou aku la oia iaia iho ma kona kulana mua, a ku hou iho la oia ma kahi ana i ku mua ai, ia manawa no oia i hapai hou ae ai i kana ohenana ma kona maka, a nana hou aku la no oia i ke kulana o kona mau enemi.

            Oiai o Nelekona e hoomau nei i ka nana ana i na Kakela, ua hele mai la kekahi o na Kenerala Italia a kamailio aku la iaia no keia kulana, no ka mea, o ka elua haule ana keia o ka poka pukuniahi i ki ia mai ai mai ke Kakela mai o St. Elamo, a malia paha iloko o na sekona pokole, e lele hou mai ai kekahi poka hou, a e ku paha auanei oia, nolaila, ku iho la keia Kenerala ma kahi elima anana mai ia Nelekona mai, a pane aku la oia i keia mau olelo:

            “E ka Adimarala,” wahi a ke Kenerala “aole anei oe i manao he wahi pilikia keia nou?” Huli kapakahi ae la ke koa kaula na, a haka pono aku la kona maka i ke Kenerala me ka olelo ana aku. “E ke Kenerala, heaha kau e olelo nei? A iawai hoi kau i manao ai pela?” “E ka Adimarala.” wahi hou a ke Kenerala, “aole anei oe i manao, ua ino keia kulana i keia mau poka?” Kuu iho la ke koa kaulana i kana ohenana mamua o kona alo, a aui ae la kona mau helehelena, a nana aku la i kona mau ukali e kuku mai ana, pane mai la oia ia lakou i keia mau olelo: “E na ukali,” wahi a Nelekona, “e like me ka loihi a’u e ike nei, ke ki nei na enemi ma ka akau a me ka hema—maanei, mao, a me na wahi a pau. E ku no au ia lakou ma kekahi wahi e ae, e like me keia kulana, a he mea makehewa no’u ka lawe ana ae i kulana mahope o ko’u puali kaua, no ka mea, e lilo no au i mea ole.” “Ma keia wahi,” wahi hou a Nelekona me ka hoonui ana i kona leo, “maluna o keia wahi kahua, e kukulu ai au i ko’u kulana, a e loaa no ka maha o ko oukou mau ola, a e loaa no ke kuokoa o ko oukou aina.”

            Hoomau aku la ka Adimarala wiwo ole i ka nana ana i na Kakela a hala na minute elima, kuu iho la oia i kana ohenana ma kona aoao, a holo aku la oia iwaena o na laina pukaa, a haawi koke aku la eia i ke kauoha i na regimana pukaa e like me keia: “E na luna kipu,” wahi a Nelekona, “mai hoomaunauna i hookahi poka i ka makani, ina he mea hiki; aka, e hoolei aku i na poka me ka hikiwawe maluna o na Kakela, ina ua manao ia ua pololei.”

            I ka manawa i loaa aku ai o ke kauoha mai ka Adimarala aku, ia manawa i ki ia aku ai na Kakela o St. Elamo a me Nuovo e na pukuniahi he 75, e hoomaka ana ma ke kihi akau o Besa, a hiki ma ke kihi hema o Oretiza, a owe nakolo aku la na poka pukuniahi i ka lewa, e halulu ana iloko o na awawa ma na hakala o na Kakela, a loaa pono aku la na laina koa Farani e ku laina ana mawaho o ke Kakela o St. Elamo, a na ia mea i hooauhee aku ia lakou e holo iloko o ke Kakela, a aole hoi i emi iho na koa Farani i make no ka manawa mua loa, malalo o ka 300 iloko o na sekona pokole loa.

            Oiai na aoao elua e ki nei me ka hala ole o ka manawa, na ia mea i hoopouliuli ae i ka lewa lani, e moe pahola ana ka uwahi o ka pauda maluna o ka welau o na ululaau o ka mauna a hohola ae la kona ikaika kamahao maluna o na puali kaua e like me kekahi koloka polopolona koko, a oiai hoi na aoao elua iloko o ka enaena ahi wela, na ia mea i kono aku i ka ohu o ke kuahiwi, a iho keke mai la oia me kona ikaika, a kulu mai la na paka ua hau o ka mauna maluna o na puali kaua iloko o ka enaena.

            No keia pilikia o na puali kaua iloko o ke anu, ua kauoha koke ae la ka Adimarala wiwo ole i na regimana pukaa, a hoomaha iho la lakou no ka manawa, maloko o ko lakou mau hale lole.

            Ma ka hora 3 o ka auwina la, ua pa mai la kekahi wahi makani kolonahe mai ke komohana akau mai, a na ia mea i puhi aku i na kahuaka eleele o ka pauda i ke kukulu hikina hema, a i ke ano mao loa ana ae, ua ike ia aku la ke Kakela o St. Elamo, ua h@olo kona aoao hema, a e ku ana ke Kakela me ka poino nui e hiki hou ole ai ke hana ia iloko o na la he kanakolu.

            Mai ka manawa i hoomaka ia ai o ke kaua i ke kakahiaka, a iloko hoi o keia pouli uwahi, ua hoomau aku la na regimana eha malalo o ke Keiki Alii ke Duke o Tusekana, i ke ki poka ana i ke Kakela o Uovo, a iloko o na hora ekolu, ua nahaha a weluwelu na ipuka a me na paia paa o Uovo. O ka mau o ke kani ana o na pukuniahi a na pu@li Beritania maluna o na wahi kiekie, ua komo loa aku la na poka wela, a loaa kahi o ka rumi pauda, a na ia mea i puhi ae i ke Kakela o Uovo a me na regimana koa Farani i ka lewa, e like me kekahi olai ikaika i hoonaueue ae i ka honua, a aole hoi i emi iho na make o keia Kakela malalo o ke tausani.

            No ka nui o ka poino o na mana Farani maloko o ke Kakela o St. Elamo, ua oili mai la kekahi mau regimana kaua lio, a holo mai la lakou maluna o kekahi kula malaelae i uhi paa ia e ka hau, me ko lakou manao, e wawahi hiliii i na laina Beritania maluna o ke kahua kiekie, aka o ka mau o ke kani ana o na pukuniahi maluna o ke kula hau, ua owa a nahaha ae la na pauku hau, na ia mea i hoopoholo iho i keia mau regimana kaua lio maloko o na pauku hau anuanu, a aole hoi i emi iho na koa Farani i make malalo o ka elima haneri.

            Aole i pau.

 

KA MOOLELO O

BERIANA KA WIWO OLE

A ME

MAHONE KE KOA:

MOKUNA XX.

 

            ENA makamaka maikai, i keia mokuna ke komo aku nei kakou iloko o na eheu anoano poluluhi a mauliawa o ka mea nona keia nanea, mai na lima kakauha mai o kona enemi hihiu holo waonahele; aka, e ole wale no ka makaala lua ole o na maka o Donaia, a pale aku la oia me ka eleu nui i ka hauna pahi a ua Deragona inu koko la.

            Mamua ae o ko Donala hehi ana i kona mau kapuai iloko o ke ana, kahi a kona haku Moi a me kona hoa alo inea e noho lanakila ana, ike iho la oia, ua palekana ke koa opio Mahone, nolaila, haliu mai la oia me ka hopo ole imua o ka Haku Powa a nalu iho la:

            E like me a’u e ku aku nei imua ou e ke kanaka puuwai eleele, aole e haalele ko’u mau lena ike i kou kino makona e ku mai nei. Ina oe he mea kino make ole a he uhane lapu paha o ka po; ua olioli mau oe i ka loaa ana o ke ala e pakele ai mai na um@i ana a ko makou mau lima, a hooluhi mau ai oe i kuu hoahanau wiwo ole e imi pauaho ole i kou mau kapuai popilikia. A pela io no oia i haka pono ai i na hiona hoopalaimaka o ua tiga noho waokele la.

            Oiai o Donala e kiai makaala ana, ua heluhelu mua aku la oia i na manao awahua o ke ‘lii Powa, oiai ka lena ana a kona mau kii onohi aole i haalele i ka hulili lapalapa ahi o ka inaina e puai ana iloko ona; a halawai pu aku la hoi ko Donala ike, i kona anehe ana iho i kona mau manamanalima e puili i ke kumu o kana pahikaua me ka palanehe loa, oiai hoi ka Moi Beriana e kamailio pu ana me na keiki alii Denemaka.

            Ua olelo ia, aole i oi aku ka mainoino a me ka manaonao a ka na holoholona hihiu hae popoi ana maluna o ko lakou mau enemi, mamua o ka haawi ana a ua ‘lii Powa nei i kana hauna pahikaua menemene maluna o ka pane poo o ka Moi aoo Beriana; a e like me ka palamimo a me ka hikiwawe o kana hahau ana, pela no hoi na maka haka lua ole o Donala i lele aku ai a pale ae la i kana pahikaua ma kahi e.

            Me ka hooho ana o Donala i lele aku ai a hopu aku la i ka lima o ua Deragona nei a paa, oiai e iho iho ana kana pahi i ke poo o ka Moi; a ia laua i halawai pu ai, ua hohola pu ia ke kahua me ke okoko hahana o ko laua paio ana.

            O keia ‘lii Powa, he ikaika kona o ka pilikua iloko o kona mau la opio, a pela no oia a hiki i keia wa o ko kakou moolelo he heluna kanaka nui e like me ko kakou ano i oi aku i ka mea hookahi e hiki ke hoonahoa aku imua ona. Aka, o Donala o ka laau ihe, he kino puipui paakiki kakauha kona.

            Mamua ae nae o ka loaa’na i kona mau kokua he wa e keakea mai ai, ua haule aku la ua ‘lii Powa nei a waiho i ka honua, a e kalele ana hoi ko Donala mau kuli ma kona umauma, a o kekahi lima i kona puu, a he pahi hoi ma kekahi lima. (O keia pahi ia Donala, aole ia he pahikaua, aka, he pahi i ano like aku me ka ka poe pepehi pipi o ka nahele, he kaumaha nae me ka manoanoa a ano pokole.)

            Mao kuu uhane la, wahi a Donala, iaia i paa ae ai i ka pahi iluna no ka makaukau e lumai iloko o ka puuwai o kana luahi; e ike koke au ano i ka hiki ia oe ke hoopakele ia oe iho, ina ee he hoa’loha a he kino make ole; no ka mea, ua waiho wale keia pahi aole i hooma-u aila ia, a o kou koko ka aila e ma-u ai, a maemae hou oia.

            E Mahone! e Mahone! i uwe kapalili mai ai o Finavola, iaia i papai ae ai i kona mau lima a nonoi mai la: E hoola i kuu makua. Na’u i hoola ia oe i keia po mai kona mau manao ino mai. Mai ae aku ia Donala e kumakaia mai iaia imua o kuu alo.

            U’oki! e Donala, i pane aku ai o Mahone.

            Me ka oiaio, aole au e ae ana; wahi a Donala i pane mai ai. Ua hookuu au iaia mamua, a heaha ka hopena i loaa? He poino mau. Nolaila, ano, aole oia e kaikai hou i kona lima kakauha a hahau ia oe. E ke Deragona eleele, ua haawi anei oe i mau huaolelo kanaenae i ka Makua Lani no kou uhane?

            Ke kauoha aku nei au ia oe e Donala, mai kau i kou lima, wahi hou a Mahone.

            Pane mai la o Donala. E Mahone ke koa, he naita oe i keia wa iwaena o ka poai o na hoa naita a pau, a owau nei kou ukali no ka make; aka, ua hoopaa au i ka u hoohiki me ke Akua, i ka manawa e loaa hou ai ia’u keia Haku Powa, e hookawale koke no au i kona ola no ka moe koekoe mau loa. Nolaila, e ka Haku inu koko, ua haawi anei oe i mau huaolelo kanaenae?

            E Mahone! e ka Moi kiekie! wahi a Finavola, mai ae aku iaia e pepehi i ko’u makua aoo. E hoola oe iaia e Mahone. E Donala, aole paha oe i hoomanao, na’u i hoopakele i kou ola i keia wa koke no.

            Ina i ike au o@a kou makua, ina la ua maliu aku au i kau uwalo; aka, no ka oiaio, aole e hiki ia’u ke hookuu i ke kanaka puuwai eleele mai ko’u mau lima aku, i loaa ai iaia na palekana ana mao kekahi o na anela, oia hoi oe kana kamalei. Nolaila, ano ka wa hope loa nou e ka haku noho waokele e kanaenae aku ai i ke Akua no kou uhane.

            Aole he mana e ae maluna o ka papalina o ka honua e hiki ke kau-a i ko ke ‘lii Powa ola a Donala i koho ai iloko oia manawa, no ka mea, ua makaukau kona mau olona e pehu ae iluna o ke kano o kona lima, me ka haawi ana i ka wini oi o kana elele ahailono ole i ka puu o kana luahi.

            Aka, lohe hou ia aku la ka leo kapalili a kalokalo o ke kaikamahine e noi hou ana no ka hoopakele ana ae i ke ola o kona makua, imua o ke koa opio a me ka haku nona keia nanea; alaila, hohola mai la ka leo ilihia alii mailoko mai o ke ana, i ka pane ana mai:

            E ke koa hoopono a wiwo ole, mai kau i kou lima maluna ona e ako i kona ola; oia ka’u e kauoha ikaika nei ia oe.

            Ku koke ae la o Donala i keia leo kauoha ilihia iluna, a haliu mai la imua o Beriana a pane mai la:

            E mamao loa aku mai io’u aku nei ke pale ana aku i kau olelo kauoha e ke alii, aka, ke hoike aku nei au imua o kau kiekie, e like me ka ike i loaa ia’u, e kaumaha lihaliha auanei oe no ka hoopakele ana i ke ola o keia kanaka puuwai eleele. E lawe a malama i keia mau olelo a kau kauwa nei, aole oia e haalele ana i kona manao lili makawela ia oe, a e haliu kue ana oia ia oe i ka wa au i manao ole ai he poino.

            A pela io no, oiai ua loaa ia’u ke kuleana e hana pela, wahi a ua’li Powa nei. Aole loa au i nonoi aku e hoola ia’u imua o kekahi Moi a kanaka haahaa e ae, a ke hoohiki nei au ina no ka make a no ka poino paha, e ukali hele no au ia oe e ka Moi Beriana me kou lahui oiai e mau ana ke ola me ka holo ana o ke koko i ko’u kino.

            E hookaawale aku iaia, wahi a Beriana.

            No ka make anei e kuu makua, i ninau mai ai ke ‘lii Mukada.

            Aole, aole; e hoopaa kakou iaia a mahope iho o ka hooili kaua ana. Aole he mea pono ia’u ke hookahe i kona koko ma ko’u lima ano.

            E o’u mau kiai pauaho ole o ka muliwai o ka make, e lawe aku iaia me ke kiai makaala loa, oiai, ua palemo aku oia mai ko kakou mau lima aku i na la i hala.

            A e pakele hou aku no, e ke kanaka pakaha wale haaheo, i pane mai ai ua ‘hi Powa la, oiai na koa e alakai ana iaia mailoko aku o ke ana. E like me ka palu ana o na ula ahi i kuu pakaua maluna o ka piko o ke kuahiwi, pela auanei au e halawai pu ai me oe iloko o ke okoko enaena o ka hookahe koko maluna o ke kahua kaua o Clontarf. A ua kakau ia hoi iloko o ka Buke kilokilo, aole oe e pakele iloko oia hooili kaua. A kai huluhulu ia aku la oia mai ke ana aku.

            Aole i pau.

 

HE MOOLELO KAAO

NO

VONA KA WIWO OLE

A ME

FINITI KA UI

O

NOREWAI.

 

MAHELE VI

 

            OKA lilo ana na ua wahi pipi nei ka huki ana i ua kaa la, he mea maikai ole ia i ka manao o na mea mare, a o na barona hanohano hoi; aka he mea waiwai ole ka hoopuka ana ae i na manao hookae no ka hoolilo ana i ko lakou hanohano ma o ka lilo ana la na ka pipi ka huki. Ua hookomo koke ia iho la na ili huki i ua wahi pipi nei, a hoopaa la mai la mamua o na lio nuha, a haka pono aku la lakou i ua wahi pipi nei me na hiona li-o ano huhu. Aka, mamua o ko ke kahukaa hoopoha ana aku i ka hu-a o kana huipa, ua umoki e aku la no ua wahi pipi nei i ka huki me he mea la e holo kaapuni ana oia a puni ke ao holookoa. Na lio, ke kaa, na barona, na mare, ke kahukau, ua alako pu ia aku la lakou me ka puahio launa ole; a no ka hiki ole i na ukali ke hele pu me na haku, nolaila, ua hao ae la lakou i na kepa ina ka aoao o ko lakou mau lio, e uhai aku i na paa mare. O na kauwa hoi, ke holo la lakou me ka mama loa e ake aku ana e ukali aku mahope o na mea mare, he ole ka launa aku; ua hao aku la ka pipi i ka huki, haule ino na mea a pau i hope. Ke lele la ke kaa, me he eheu la kona, a he hiki ole i na manu kuhukuku ke alualu aku mahope.

            I ko lakou hiki aoa aku ma ka puka o ka halepule, ua mihi aku mihi mai iwaena o lakou no ka puahio launa ole o keia holo ana mai a lakou la wahi, mao o ka huki ana la a keia wahi pipi.

            Ua makaukau na mea a pau no ka mare ana; a ua loihi loa no hoi ke kali ana no laua, mahope iho o ko laua hookaulua ia ana e na poino i hoike mua ia aku nei, a oiai na mea a pau maiuna o ke kaa me ke kuu ole ilalo ke holo-ke wale nei no ua wahi pipi nei mawaho i oi ae kona mama i ka wa mamua. Ua kaapuni aku ia oia i ka halepule i um@kumamakolu puni me he uwila la kona mama; mahope iho o keia, ua kamoe aku ia ua wahi pipi nei i kona ala no ka holo hou i ka Hale Kakela mawaena aku o na kula uliuli me ka ikaika nui i alako aku ai i ke kaa me na mea a pau; he imo ana no ka maka, hiki ana na mea a pau i ka hale.

            I keia la, ua poho na manaolana o na mea a pau no ka mare ana; aka, aole i hoomaha iki ua wahi pipi nei; hiki no ma ka halepule a huli hoi mai la no me ka noomaha ole.

            I ko lakou hiki ana i ka Hale Kakela, ua makaukau na mea a pau no ka ahaaina mare, ua makaukau na papaaina i pahola ia mai no ka poe hanohano, a ua wehi na papaaina me na mea ai a me na launahele o ka wao, a ua noho iho la na mea a pau e ai me ka hauoli e like me na mea maa mau ia lakou mai ka napoo ana o ka la a hiki i ka hoea hou ana mai a mahope wale aku.

            I ka makaukau ana o na mea a pau, ua kauoha ia na malihini e noho iho ma na papaaina. He kanaiwakumamaono na papakaukau i hoomakaukau ia, a ua hoonoho lalani ia lakou ma ka ewalu o ka lalani hookahi. Aia ma ke alo o lakou, maluna o kekahi wahi i hookiekie ia’e a i uhi ia hoi me ka Veleveta, e ku ana kekahi papakaukau i hele a luluu i na hua ai o kela a me keia ano a me na pua aala o ka waokele, a ua kau pu ia no hoi na holoholona io ono i hana maiau ia e na kuke kaulana o ua Hale Kakela la.

            Ma keia papakaukau, malaila kahi i noho ai o na mea mare. Ua hookiekie ia’e laua malaila, i hoike ia’i ko laua hanohano a i ole ai no hoi e ninau na malihini a e haohao paha ka ike ana ia laua, a i hele mai ai na kauwa a pau e hoomaikai mai ia laua me na hoomaikai ana i ka hanohano o ka Hale Kakela o Kereva.

            Ua hoonohonoho aku la ka barona nui i hookahi haneri koa naita ma kona papaaina me ka hoonoho ana aku i kana mau kauwa mahope o lakou a e lawelawe na lakou. Ma ko ka barona aoao akau, e noho ana o Vona me ka wahine hoopalau; aka, ua hookaawale iho la oia i kona aoao hema no kekahi mea ana i makemake ai; a kahea aku la ua barona nei i kekahi keiki. E ke “Keiki,” e holo aku oe i ka hale o ka lede malihini (Finiti), ka mea nana na hana aloha ia kakou i keia la iho nei; e hai aku ia ia. Ua haawi mai nei ka barona i kona hoomaikai piha nou no kau mau hana kokua, a ua koi mai nei oia ia oe e hookipa aku ia oe ma ka ahaaina mare o kana keiki o Vona.

            I ka wa i hiki aku ai ua wahi keiki nei ma ka Hale gula o Finiti, aia hoi o Finiti e lol@ mai ana iloko o kona hale me ka hiolo ana o kona mau waimaka ma na papa@ina, e u ana oia no kana aloha (Vona.)

            Ia manawa, kukuli iho la ua wahi keiki nei ilalo o ka honua a ma ka inoa o ka barona, e hele i ka ahaaina mare o ka Haku Vona. E hoonaikai ia kou Haku e ke keiki wahi a Finiti @ pane aku ai. E hai aku oe ia ia, i na u@ oi ae kona hanohano ke hele mai @ ko’u hale nei, alaila, ua oi aku no hoi ko’u hanohano ke hele aku i kona hale.

            Ia manawa, hoi aku la ua wahi keiki nei a hai aku la i ka mea a Finiti i olelo aku ai i kona Haku, o kona kui koke iho la no ia maluna o ka papaaina a lelele ae la na pa iluna.

            “Ma kuu hanohano,” wahi ana, o keia olelo ana, ua like ia me ka olelo ana a ka lede, a o ka maka mua keia o na olelo nana i hoehaeha i ko’u manao. E wiki! e hooili aku i ka noho o kuu wahi lio, a e kauoha aku i na nait@ a me na kauwa e hoomakaukau no ka hele pu ana me a’u.

            Me keia huakai, he manawa ole, ku ana lakou nei i ka hale o Finiti. I aku la ka barona ia Finiti, e kala mai oe ia’u no ko’u hoouna ana mai i kekahi mea e. Paa iho la ia i ke kaula keehi ma kekahi aoao, a olelo aku la ia Finiti e ee ae mahope o kona lio, a ee ae la no hoi kela, a o kona mau hiona ia manawa, ua like no ia me ko ke Duke wahine, a oia okoa iho la no kona kulana ia manawa.

            Oiai laua ma ke ala, aohe he wahi olelo a ka barona ia Finiti a hiki wale i ko laua hiki ana i ka Hale Kakela. I ko laua hiki ana aku i ka Hale, ua wehe ae la ka barona i kona uhi maka, a alakai aku la oia i ka malihini (Finiti) i kahi o ka noho i hookaawale ia nona.

            I ko ka barona hele kino ana aku e kii ia Finiti, ua lilo ia i mea nune nui ia’i e ka lehulehu.

            Aole i pau.

 

            —O kau e B B Kalilimoku o Keanae, Maui, ke hooko aku nei makou me ke aloha a ke kali nei makou nou o kou hiki mai.

 

MAIKAI KA HOI KA PAPA!

A ME

KA LAAU O KOU HALE!

NO HEA LA?

KAI NO HOI NO KAHI O

WAILA MA

 

            Nana aku no hoi ia la Ohi ka Io o ka Laau o Makawao I ka ua mea hoi o ka nani o

 

Na PAPA! Na PAPA!!

A ME

NA PONO KUKULU HALE

O NA ANO NO A PAU.

 

Aia ma ke kihi o na

ALANUI PAPU me MOIWAHINE

HONOLULU

MALAILA E LOAA AI E LIKE me ka MAKEMAKE

NO KE

KUMUKUAI MAKEPONO LOA!

 

PAPA, PAPA, PAPA,

            Na Papa Huluhulu, Na Papa Manoanoa, Na Papa i kahiia, Na Papa Kepa, Papa Hole Keokeo, Papa Hole Ulaula.

 

NA LAAU, NA LAAU

            Na Kua, Na Kaola, Na Aaho, Na Moli, Na Peapea, Pine Huluhulu, Pine i kahiia

 

NA Papa a me na Laau Ulaula!

            Pili ulaula, Pili Keokeo, Pani Puka, Pani Puka Aniani, Ipuka Aniani, Puka Olepelepe.

 

PENA O NA ANO A PAU

            Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui, Aila Pena, Aila Hoomaloo, Waniti, Pate.

            NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO!

            Na Ami Puka Hale. Na Ami Puka P@. ANIANI!

 

Pepa Hale a me na Lihilihi

E LOAA NO MALAILA.

PAAKAI HELU I O KAKAAKO me PUULOA

            No ke Dala Kuike, e loaa no na mea a pau i hai ia ae la, no ke Kumukuai Emi loa. O na kauoha mai Hawaii a Niihau, e loaa aku ano ia lakou e hooko koke ia no ia me ka lawa pono. E kipa nui ilaila, i ike i ka oiaio.

            905 tf