Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 15, 10 April 1880 — Page 4
| This text was transcribed by: | Nancy Houlding |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA
Kuokoa me ke Au Okoa
I HUHA.
No ka Makahiki, $2. Eono Mahina, $1.
Dala Kuike ka Rula.
KOMITE HOOPONOPONO
Sam’l Kaaikaula,
Hezekia Aea.
POAONO, APERILA 10, 1880.
La Sabati Maikai.
SWEET SABBATH DAY.
The Pearl p-18.
1
La Sabati, la makamae,
La hoopomaikai nei.
Ua hiki mai ua la maikai;
E mililani e.
La kula nei oli e,
Ke kula Sabati.
E hele mai, a ao maikai;
Hoolohe pono e.
2
Ua nani e na leo nei,
Na leo himeni.
He poe pokii, a oli e
Ke mele pa ko li.
Noho anei kekahi e.
A hele ole mai,
A hehi I ka Sabati,
A auwana wale ae?
3
Aole no, aole no,
E hele mau makou.
Maanei a mau na kumu ao,
A ao maikai mai no.
La Sabati, la kula nei,
E hele oli mai.
Maanei makou e ao mau no
Na olelo e ola’i.
HAWAII.
Haawina Kula Sabati.
HELU 4, SABATI APER. 25, 1880.
KUMUHANA.
Ka hai an me ka halihali ana I ke kea.
Pauku Baibala. Mat. 16; 13-28.
13 ¶ I ka hele ana aku a Iesu i ka aina o Kaisareia Pilipi, ninau mai la ia i kana poe haumana, i mai la. Owai la wau, ke Keiki a ke kanaka, i ka na kanaka olelo?
14 I aku la lakou, O loane Bapetite i ka kekahi, o Elia i ka kekahi, o Ieremia i ka
kekahi, a i ole ia, o kekahi no o ka poe kaula.
15 Ninau mai la oia ia lakou, Owai hoi wau i ka oukou nei olelo?
16 Olelo aku la o Simona Petero, i aku la, O oe no ka Mesia, ke Keiki a ke Akua ola.
17 Olelo mai la o Iesu, i mai la ia ia, Pomaikai oe, e Simona ke keiki a Iona; no ka mea, aole na ke kanaka ia i hoike mai ia oe; aka na ko’u Makua no iloko o ka lani.
18 Ke olelo aku nei hoi au ia oe, O oe no o Petero, a maluna o keia pohaku e kukulu ana au i ko’u ekalesia, aole hoi e lanakila mai na ipuka o ka po maluna ona.
19 E haawi aku au ia oe i na ki o ke aupuni o ka lani; a o ka mea e hoopaa ia e oe ma ka honua nei, e hoopaa ia hoi oia ma ka lani; a o ka mea e kuu ia e oe ma ka honua nei, e kuu ia hoi oia ma ka lani.
20 Alaila, papa mai la ia i kana poe haumana, aole lakou e hai aku i kekahi, oia ka Mesia.
21 ¶ Mai ia wa mai i hoomaka ai o Iesu e hoike mai i kana poe haumana, he pono nona ke hele aku i Ierusalema, a e hoomainoino nui ia e ka poe lunakahiko, a me ka poe kahuna nui, a me ka poe kakauolelo, e pepehi ia hoi ia a make, a po akolu ae e ala hou mai ai.
22 Lalau aku la o Petero ia ia, hoomaka e ao aku la ia ia, i aku la, E aloha ia mai oe, e ka Haku; aole loa oe e hana ia pela.
23 Haliu ae la kela, i mai la ia Petero, E hele oe pela mahope o’u, e Satana: He mea hihia oe no’u; no ka mea, aole oe e manao nei e like me ka ke Akua, o ka ke kanaka kau e manao nei.
24 ¶ Alaila, i mai la o Iesu i kana poe haumana. O ka mea makemake e hele mamuli o’u, e hoole kela ia ia iho, e hapai hoi ia i kona kea, a e hahai mai ia’u.
25 No ka mea, o ka mea e manao ana e malama i kona ola, e lilo ana ia mea: aka, o ka mea e haalele i kona ola no’u, e loaa ia ia ke ola.
26 Heaha ka pomaikai no ke kanaka ke loaa ia ia keia ao a pau, a lilo aku kona uhane? Heaha hoi ka ke kanaka e haawi aku ai i uku no kona uhane?
27 E hele mai no ke Keiki a ke kanaka iloko o ka nani o kona Makua me kona poe anela; alaila e uku aku ia i kela kanaka i keia kanaka e like me kana hana ana.
28 He oiaio ka’u e olelo aku nei ia oukou, O kekahi poe e ku mai nei, aole lakou e hoao e i ka make, a ike lakou i ke Keiki a ke kanaka e hele mai ana i kona aupuna.
Pauku Gula. p. 24. Hoopaanaau.
Manao nui. Ka mea e komo ai iloko o ke aupuni o Iesu.
Mele. ‘E hana no, Iesu la” Lei Alii, p 65.
Pule i wiwo ole i ka hana ana no Iesu.
Ka Wehewehe me ka Ninau ana.
Heaha ke kumu hana o ka helu 3? Mawaena oia helu me keia helu he mau malama he 10 paha. I akaka na hana ma ia manewa e nana i na mok. 14; 15, 16; 1-12. Ua kaahele Iesu ma Galilaia, a kokoke pau ke kaahele ekolu. Ua loaa no kekahi mau hua. Aole nae he nui. Nui ka hoomaloka, e like me ia ma Hawaii nei Nui ka hoomaloka i kei wa. Nui ka lohe. Nui nae ka hookuli.
E hoomakaukau ana Iesu e haalele loa ia Galilaia. Hele nae o@a mamua i kekahi kulanakauhale ma ka akau o Galilaia me kana mau haumana No ke aha hoi?
P. 13-16 Ma hea Kaisareia Pilipi? Nana ma ka palapala aina.Nohea ka inoa? No Kaisara Giberio, ka Moi o Roma, a no Herode Pilipi, ke kiaaina nana i hoonani ia wahi. Kona inoa mua, Paneasa. Laisa paha ka inoa ma ka Baibala. Lesema, me Dana, kekahi mau inoa. Ios. 19; 47. Lunk. 18; 7. Nolaila ka wahine i hoopaa ia ka hee koko wahi a ka poe kahiko. Berenice ka inoa oia wahine. Hoomaikai hou ia ia kulanakauhale e Agesipa II a kapa ia, Neron@a mamuli o Nero ka Moi o Roma. Bania ka ino@ i keia wa. He wahi neoneo wale no. Heaha ka ninau a Iesu i na haumana? A pane lakou pehea? p. 14. Ninau anei Iesu no kona ike ole? No keaha hoi? I hoopuka mai lakou i ko lakou manao nona, a hai e ma@ i kekahi mau mea e hiki mai ana maluna ona.
Owai la Iesu ma ka olelo a Petero? p. 15; 16. Ua ninau ia lakou a pau. Petero nae ka i wikiwiki e pane aku. Ko lakou manao like no ia. Ua ninau Iesu i kekahi manawa i na haumana he 12, O oukou anei kekahi i makemake e hele aku? Pane Petero pehea? Io. 6; 66-69. Petero ka waha no lakou a pau. Kona ano ia e wikiwiki. He wikiwiki pono kekahi, he wikiwiki lalau, a kuhihewa kekahi.
P. 17, 18. Pehea Iesu i pane aku ai ia Petero? Ke keiki oia awai? a kekahi kanaka no, a Iona. He kanaka maoli wale no Iona kona makua. Nolaila, aole na kona makuakane i hai mai i ke ano o Iesu. Pomaikai nae oe, no ka mea, na wai i hoike @aia ia ano nui o Iesu? O oe no Petero, (pohaku) he mea nui no oe, he keiki nae oe na ka makua kanaka. Petero (pohaku) wau, ke Keiki a ke Akua. Maluna o’u, o keia Petero, o keia pohaku e kukulu ana au i ko’u ekalesia. Aole e kukulu ana Iesu i kona ekalesia maluna o Simona Petero ke Keiki a Iona, aka, maluna o Petero ke Keiki a ke Akua. He haina pololei ka Petero o oe ka Mesia ke Keiki a ke Akua ola. Maluna o ia haina e kukulu ana Iesu i kona ekalesia. He kanaka wale no Petero. He one ia. Ina e kukulu ia ka hale maluna o ke one pehea ia? Elua no olelo ma ka olelo Helena. Petero (pohaku), Petera (pohaku) Pili ka mua ia Simona Petero. Pili ka lua ia Iesu. Nana ia Epeso 2; 20. He pohaku paa loa Iesu. Ua kukulu ia ka ekalesia maluna ona. Nolaila, pehea na puka o ka po, na luna, na koa o ka po, o ka diabalo, ke ala kue mai lakou? p. 18.
P. 19. Heaha ka Iesu i haawi ai ia Petero? Ia Petero wale no anei ka haawi ana i na ki o ke aupuni o ka lani? nana mok. 18; 18. Io. 20; 23. 1 Kor. 5; 4, 5. Heaha Petero ma kana olelo? 1 Pet. 5; 1. Hookiekie anei oia maluna o na haumana e ae? Heaha ke ano o ia mau huaolelo, o ka mea i hoopaa ia e oe, e kuu ia e oe ma ka honua e hoopaa ia e kuu ia ma ka lani? E hoapono ia’na ka lakou hana, ka hookomo ana iloko o ka ekalesia, ka waiho ana mawaho &c ke hana lakou me ke ao ia e ka Uhane Hemolele, me ka pule, me ka noonoo, me ka malamalama i loaa mai. Pehea ke lalau lakou a hookomo hewa, a waiho hewa i kekahi? Ola anei? Make anei? Aole. Ma ko lakou noonoo nui ana kuhi lakou, ua pono ka lakou hana ana. A e hoapono ana ke Akua ia hana; aole nae e hoola i ka mea i komohewa. Aole hoi e hoopai i ka mea i waiho hewa ia.
P. 20. Heaha ka Iesu i papa aku ai? No ke aha? No ka mea, aole i hiki mai ka manawa kupono e hai aku ma kahi akea.
P. 21-23. Heaha na mea i hoomaka’i Iesu e hai e mai i na haumana? He mau mea anei i hooko ia mahope? Pehea Petero i pane aku ai? A pane mai Iesu pehea? Ma ke ano aha he Satana Petero? Ma ke ano keakea. Ina aole Iesu e ae hana ino ia, e pepehi ia a make, a ala hou ae, aole loaa ke kalahala no kakou. A loaa ole ke kalahala, pehea kakou me kanaka a pau? Pau i ka make, lanakila Satana. Kona makemake ia e lilo kanaka a pau ia ia, Ma ko Petero hoole ana aole make e make Iesu, kokua oia mamuli o Satana. Keakea ia Iesu. No ke aha ko Petero hoole ana? No ke aloha ia Iesu. Aole make e kaawale aku, e hana ino ia, e pepehi ia. Minamina. Me ka manao o na kanaka ia, aole me ko ke Akua. Ua ike no Petero i kona kuhihewa mahope. Ua ae oia e hoomaau ia, e pepehi ia oia no Iesu, no ka mea e ola’i na kanaka.
P. 24-26. Heaha ka hana ke makemake kekahi e hele mamuli o Iesu? Heaha ka mua? Ka lua? Ke kolu? p. 24. A pehea ke manao kekahi i ke ola kino, a makau o lilo ia ola? Pehea ka mea makau ole ke lilo ke ola kino no ka malama ana ia Iesu? p. 25.
Heaha ka ninau nui ma ka pauku 26? Heaha ka haina? Pomaikai anei oe ke loaa ka waiwai a pau o keia ao, a lilo nae kou uhane i ka make mau loa? Ina lilo ka uhane, hiki anai ke haawi i puu kala i mea e hemo ai ka uhane mailoko mai o ke ahi pio ole?
P. 27. No ka la hea keia pauku? E aha ia’na kela, me keia kanaka ma ia la?
P. 28. No ka manawa hea ia? No ka manawa paha e pau ai Ierusalema i ke ahi. m@k. 70, A. D.
Mele.
Na Ninau a na Kahu.
Na kane. Ehia kaahale ana o Iesu ma Galilaia? A hele aku oia ihea? Heaha a mahea Kaisareia Pilipi? Aia mahea kekahi Kaisareia?
Na wahine. Heaha na ninau a Iesu ma Kaisareia Pilipi? Heaha Iesu ma ka manao o kanaka? Heaha oia ma ka manao o Petero ma? No ka pololei o ka haina o Petero, heaha ka Iesu olelo nona?
Na ui me na keiki. Maluna o ke aha i kukulu ia’i ko Iesu ekalesia? Ua kapa ia ka ekalesia he hale pohaku, o oukou anei kekahi mau pohaku ola iloko o ia hale? Hai mai 1 Pet. 2; 5. Hal. 144; 12.
Ke kula a pau. Hai like mai i ka pauku 26, me Rom. 2; 6-12. Heaha ka pono?
Mele. “Iesu nani, e aloha.” Lei Alii, p. 67.
Na Misiona.
HELU 34.
AFERIKA WAENA.
He misionari ma Lii. He mau makahiki oia malaila. I kekahi la, iaia e halawai ana, komo mai kekahi kanaka negero ma ka hale halawai a noho ilalo. Nana oia i o a i o, a puni ka hale, me he mea hoowahawaha loa i na mea oloko. Aole i liuliu, a ku oia ma ke alo o ke kahunapule, a ninau: E ke kanaka keokeo, he koa kaua nui au. I kahi e au eono makahiki, e kaua aku ana i ko’u mau enemi. I ko’u hoi ana mai, eia ka oe ma ko’u aina. Heaha kau e hana nei maanei, e ke kanaka keokeo? Pane oia: Ua hele mai au maanei e hai aku i ka Iesu olelo. Ninau ke koa kaua: Heaha ia olelo? Pane aku oia: Ka Olelo no Iesu Kristo, ke Keiki a ke Akua, i hele mai i keia ao e make no ko kakou mau hewa.
Ninau hou ka luna koa: Heaha ke ano o ka hewa? Ka hewa, oia ka hana ana i kekahi mea a ke Akua i papa mai ai, wahi a ke kahuna. Ka ainue, he hewa ia; ka pepehi kanaka, he hewa ia; ka wahahee, he hewa ia.
Ano e ae la ka helehelena o ka luna koa, me he la, e ala ana ka makau i kona lohe ana i ke ano o ka hewa. A ninau oia: E ke kanaka keokeo, heaha ka hopena o ka poe hana hewa? E make mau loa ana lakou, ke mihi ole lakou i ko lakou mau hewa, a manaoio ia Iesu i mea e ola’i.
Ke kukuli iho la no ia o ua luna koa nei ma kona mau kuli, a olelo, he kanaka hewa au, e pule oe ia Iesu i kalaia ko’u mau hewa. Pule no ka misionari, a kamailio pu me ka luna koa. A hoi ka luna koa i kona hale. Ia la ae, hoi hou mai oia me ka pihoihoi nui, a ninau, auhea ka misionari? Aia no oia i kana hana. Aia mahea? Makemake nui au e ike. A lohe oia, aia no ia iloko o ka hale, ke komo no ia ona iloko, a olelo: E ke kanaka keokeo, e lilo ana au i kanaka no Iesu. E hai mai oe i ka’u mea @ hana’i. Aole au e hele hou ana i ke kaua @ aole au e pepehi hou ana i na kanaka. Kuhikuhi no ka misionari i na hana kupono i ka mea e lilo ana no Iesu, a paipai no iaia e haalele i ke kaua, a noho me ka oluolu i na enemi.
Hoolohe no ka luna koa. Waiho oia i ka oihana kaua, kuai a wahi aina a lilo i ka mahiai. A hala kekahi mau la, hele hou mai oia e ike i ka misionari, a hoike mai i kana mau hana, a olelo:
E ke kanaka keokeo, e hoao ana au i ka aoao o Iesu i ekolu makahiki. A ina e ike au he aoao maikai ia, alaila, e lilo au i kanaka no Iesu a pau kuu ola nei, e ao mai oe i ka’u mea e hana ai. A hala na la ekolu, hoi hou mai ka luna koa i kahi o ka misionari me ka maka olioli, a olelo: E ke kanaka keokeo, aole au e hoao ana i ka aoao o Iesu no na makahiki ekolu; akaka ano, he aoao maikai no ia. E lilo koke ana au i kanaka no Iesu, a e malama ana au iaia a pau kuu ola nei.
NA ILIKINI MA ALASEKA.
E nana oukou ma ka Palapala Aina. Aia no Alaseka ma ke Komohana Akau loa o Amerika Akau, e pili ana i ke Kowa o Belina me ka Moana Aretika. No Rusia ia aina mamua. Ua kapaia, Ko Rusia Amerika. Mamua aku nei nae, ua kuai ia, a lilo Amerika Hui. He poe Ilikini na kamaaina. He kahunapule ka i hele aku e makaikai ia wahi. Ua hoike mai oia i ke ano a na Ilikini.
Na makuahine Ilikini. Penei ke ano: Haalele lakou i ko lakou mau wahi noho ma ka po, a lawe i ka lakou mau kaikamahine liilii i ka ululaau. Hana i wahi moe no loko mai o na lau maloo, hoomoe i na keiki maloko, a hooluliluli ia lakou a pauhia i ka hiamoe. A ku lakou a hoi me ka waiho ana i na keiki e ai ia e na holoholona hihiu o ka ululaau, me ka manao ana, e aho ia e make lakou i ko lakou wa ai waiu i ke ola ana a nui, a kuai ia i poe kauwa kuapaa, e like me ko lakou mau makuahine. He mea oiaio ole, aole he kauwa kuapaa ma Amerika Hui. Nui na haneri kauwa kuapaa ma Alaseka; ua kuai ia mai, a kuai ia aku, e like me na holoholona. He mea i ike pinepine ia, ke kuai ana’ku o ka makuahine i kana kaikamahine i ka mea e makemake ana e kuai.
Nui ka hoopiopio ana me ka hoomanamana pegana ana ilaila. He mea mau ke puhi ana i ke ahi i na wahine-kane-make. Ua pepehi ia a make na kauwa kuapaa, a kanu ia na kino malalo ae o na kihi o na hale.
Ke ano mua keia o na Ilikini ma Alaseka, aka, ua hiki aku na misionari ilaila iloko o keia mau makahiki. Ua h@i ia’ku ka ke Akua olelo. Nui ka makemake e lohe. Ua huli mai kekahi poe, a ua kukuluia i hookahi ekalesia me na lala Ilikini he 25. E hoomau i ka pule, i pau koke na hana naaupo a pau.
KA MISIONA BAPETITE MA CONEGO.
Aia no o Conego ma ke Komohana Hema o Aferika. A o ia misiona aia no ia iuka e pili ana i ka muliwai o Conego. He misiona hou keia. Ua hookipa aloha ia na misionari e ka Moi me na kanaka. Makau na keiki mamua a holo aku. Pau koke nae ka makau a launa oluolu mai. A nui ka makemake o na keiki me na makua e hoomaka kokeia ke kula. A ua hoomaka ia no. A loaa koke na hua me ka heluhelu ana i kekahi poe. Ma ka la Sabati, hele nui mai na keiki, e noi mai ana e ao ia ma na buke, ma ke Kauoha Hou. Makemake lakou e hiki koke mai ka la Sabati, i ao ia ma na buke. Alualu no na keiki i na misionari ma na la noa i kela wahi i keia wahi e l@lu lima, e kokua ma na hana liilii, oluolu loa ka Moi i na misionari. I kona lohe ana aia ka halawai ma ka la pule ma ka hale-lole o na misionari, kena oia ia lakou e hele i kona pa alii e halawai ai. A ma ka la pule, ua hookani ia na pahu alii, e kahea ana i na kanaka e hele i ka halawai. A emoole, akoakoa mai ke Alii me na kanaka. A pau ka haiolelo ana, olelo ka Moi, aole hiki ia’u ke hana i na mea e oluolu ai ke Akua. E hele mau mai oukou e ao mai ia’u no keia mau mea, no ka pule pono, no ka hana e hiki aku ai i ka lani.
Ma ka lua o ka halawai, elua haneri ka i hele mai, he kanawalu wahine iwaena o lakou. Akahi no a hele mai na wahine. Kapu lakou mamua. Ma ke noi ana o na misionari, ua ae ia e hele mai lakou. Noho malie no lakou a pau, a hoolohe pono i ka haiolelo ana. Ma ka nana aku, e huli mai ana ke ‘Lii me kekahi poe a ae. E pule nui no keia misiona hou ma Conego Uka.
Moolelo o ka Ahahui Euanelio
O MAUI KOMOHANA.
[Koena mai kela pule mai]
Waihoia mai he Olelo Hooholo, penei: Hooholo ia. Ma ka nana ana i ka moolelo o na halawai i hala, ua maopopo ka loaa ole ana ia Z. Kalai ke kuleana iloko o keia Aha, nolaila, hooholo ia, ke hoomaopopo ia ‘ku nei e apo aku keia Aha iaia i keiki nana ma keia hope aku, aponoia. Noi ia mai e hoopanee keia Aha a halawai hou i ka la apopo, hora 9. Aponoia. Pule o Kaiooni.
La hana 3. Poaono, Maraki 6, 1880.
Halawai hou ka Aha i ka hora i hoopaneeia. Luna Hoomalu ma ka noho. Haipule ka Aha he hapalua hora. Kahea ia ka inoa o na lala o ka Aha. Heluhelu ia ka moolelo a aponoia.
Hoike mai ke Komite Imi haawina i ka Haawina o na lala o ka Aha, a penei:
1 Heaha ke Kanaka hou i oleloia ma Epeso 4:23, ia S. W. Makaike.
2 O ka La o ka Haku i olelo ia ma 1 Tesalonike 5:2. O ka la hea ia? A ua hiki mai nei anei? ia S. W. Papaula.
3 Na ano o ke alahou ana a me ka manawa o kona hiki ana mai, ia Z. Kalai.
4 Heaha na hana kupono e emi mai ai ka Ona, a ka manawa hea oia e pau loa ai? ia G. W. Waiau.
5 Heaha ke Ki a ka Haku i haawi ai ia Petero e wehe i ke Aupuni o ke Akua no ko na Aina e? A mahea ka wehe mua ana? ia G. P. Kaonohimaka.
6 Heaha oa hana lokomaikai a ke Akua iloko o ka naau o ke kanaka? ia S. Kaaua.
E hoomau no na Haawina mua i heluhelu ole ia. O S. Kaaua, Kanui, a me Mahuka na Komite. Aponoia.
Hapai ia ke koena o na Hoike K@h@pai. Na ke Kakauolelo i heluhelu mai i ka Hoike Kihapai o Kohala Komohana me Kohala Hema. Hapai ia ka hooponopono ekalesia, a kuka nui ka Aha no keia mea, a eia ka manao o ka Aha: E hana aku no na Kahu ekalesia e like me ke kuhikuhi ana o ka Buke Lawe lima. Hapai ia ke Kumumanao “Ke ola Kahu a me ka hale Kahu.” Noi ia mai i Komite no keia hana, oia o J. Waiamau, G. P. Kaonohimaka, Kanui, Kaholoaa, no Kona; o Z. Kalai, Mahuka, Kaaua, Luhiau, no Kohala Komohana a me Kohala Hema. Aponoia.
Hapai ia ke Koena Hoike Kihapai. Na J. Bikanele i heluhelu mai no ke Kihapai o Hamakua Komohana me Hamakua Waena.
Noi ia mai o ke Kakauolelo no ke Komite nana e hoike aku i na Hoike Kihapai a me ka hana a keia Aha imua o ka Ahahui Nui ma Honolulu i ka malama o Iune, a e halawai mua nae na Kahu mamua o ke ku ana o ka Aha e nana pono i ka mea kupono: Aponoia,
A o na Hoike Kihapai i heluhelu ole ia imua o ka Aha, e hoouna koke aku i ke Kakauolelo o ka Ahahui E. H. K. ma Napoopoo, Kona Hema. Aponoia.
Noi ia mai ka heluhelu haawina. Na J. Bikanele i heluhelu mai i kona Haawina. He hoike anei e waiho nei e akaka’i ua hanau ia o Iesu i ka La 25 o Dekemaba? Noi ia mai e pai ia ma ka NUPEPA KUOKOA. Aponoia.
Hapai ia ke Kumumanao “Ke ola o ke Kahu me na Elele.” Na na Kahu no e kuka pu me ko lakou ekalesia. Aponoia
Na elele no ka Ahahui nui ma Honolulu i ka malama o lune, o W A Mio, Kaiooni, D Kanui, W Kaholoaa, a aponoia.
E hoomau aku ia S W Papaula i Komite no na ekalesia Kahu ole ma ka Ahaaina a ka Haku, a pela no o S C Luhiau no Kohala Hema, a aponoia.
E hoomau aku no ia C W Waiau i mea Haiolelo no Pukaana a hiki i ka halawai hou ana o keia Aha, a aponoia.
Ka uku o na elele: Eono Dala no ka ekalesia o Kohala Akau, a o na ekalesia e ae, pakolu Dala pakahi, a aponoia.
Hoike ia mai he Olelo Hooholo penei: Hooholo ia. Ke haawi aku nei na Lala a pau o keia Aha i ka mahalo nui a kiekie no ka hookipa oluolu loa ana a me ka hoolako ana me ka makaukau loa i na mea e oluolu ai ke kino, a me ka lokomaikai o R A Lyman a me Mrs. Lyman i ka hookipa oluolu loa ana ma ko laua home a me Samuela Parker. Noi ia mai e hoopanee keia Aha a halawai hou ma Helani, Kona Akau, i ka Poakolu mua o Sepatemaba, 1880, ma ka hora umi o ke kakahiaka. Aponoia.
Hookuu ka Aha me na manao paipai a ka Makua J. Bikanele, a me ka Himeni 183. Pule o J. Bikanele.
S. W. PAPAULA, Kakauolelo.
Napoopoo, S. Kona. Mar. 17. 1880.
Leta no Maikonisia.
TAPITEUEA, Dek. 3, 1879.
Rev. H. BINAMU. Aloha oe a me Binamu wahine, a me ko ka hale a pau.
Ua kakau aku au he palapala mamua aku nei, aneane elua malama paha ke kaawale, mailaila mai a hiki ia nei. O ka hana a ka Haku mai ia manawa mai a hiki i keia ia, ua oia mau oo kona nee ana imua, aole i emi iho - aole hoi i ku mau, ke hele nei no na hana pono imua. Na la Sabati, ua mau ka nani, a ua maluhia. Aole he waa holo i ka la Sabati; ma na wahi e ae, aole lawaia, aole pii niu. O ka mea kue i ka la Sabati, e hoopai ia oia he elua tausani niu, koe aku na waa e hele ana i ka pule, ua ae aku na kanaka e pakele ia mau waa.
Na Kula La. Ke ao kula nei no au, a me na kumu kamaaina i keia wa, he nui nae ko’u luuluu a me ka ehaeha i keia wa a’u e kakau nei i keia palapala no ke onawaliwali o ke kino, aole nae e hiki ke haalele i ka hana. E hoomanwanui a na ke Akua no e hoopau ae ia mau pilikia. O ka nui o na haumana, he 280.
Na halawai. Ua maikai no ka halawai Poakolu; a o ka halawai Poalima ua oi aku ka ikaika o na wahine i ka makaala mau ana i na Poalima a pau. E kamailio iki au maanei no ka moku manuwa i holo mai ai no Tapiteuea nei. Ua ku mai kela moku i ka la Sabati, no na hora elua paha a holo pololei aku no Honolulu, a me ka olelo iho e hoi hou mai i Tapiteuea nei iloko o Dec. 21 1879. Pela ka hai mai o na haole kuai e noho nei.
Ua holo aku ka moku no Honolulu. Ua hoolaha ia he olelo, ‘e inu ka rama. e hula a e hana i na lealea a pau.” Ia wa, hoomaka mai la ka ona hou o ka aina, a o ko’u hele pololei aku la no ia a ka poe nana i olelo aku e inu ka rama, a e hula, “mai noho a hana pela, o noho ole oukou ma keia aina.” Ia wa, hoouna aku la ua poe nei e hoopai ia ka poe ona, a ua hoouku ia, aole ona.
He mau mea kuee no mawaena o makou a me na haole kuai i keia wa. Ke kue mai nei na haole ia makou, no ke ao ana a me kekahi mau mea e ae no - Ua lohe nui paha oe ia H. B. Nalimu i ke ano oia mea, a owau, eia no ke ku nei mawaena o na aoao elua. Ua hoapono no au ia H. B. Nalimu ma kekahi mau mea, a ua hoahewa iki, a i keia wa, ua pau ae ia hoahewa ana o’u.
Ua apono aku no au i na haole kuai ma ko lakou olelo ana. aole makou he poe kanaka kalepa a kuai paka; wahi a na kanaka kuai, ua maikai no ia. Na H. B. Nalimu e hai ia oe. I keia wa, aole i pio ka nani o ka ke Akua olelo. he mau kepa keia e paipai mai ana hookaika makou ma ka makou hana i hele mai ai.
Aole a’u mea e ae e kaena aku ai, o ka hana wale no a ko kakou Haku ma keia kihapai o kakou.
E pule nui oe i ke Akua no makou, a no keia lahui hoi. Aloha nui no,
W. B. KAPU.
Hoomaikai piha, no ua Makana Walohia.
O makou o na Mai Lepera, i hooipo ia e ka hune a me ka nele, e noho ana ma ka apana o Kawaluna, Kalawao, Panalaau mai lepera o Molokai.
1. Ia Henry Waterhouse, a me kou kaikuaana J. T. Waterhouse Jr. na mea i hui pu a paa ma ke apo hookahi o ka manawalea a me ke kokua aloha kiekie; no na waiwai a olua i hooili mai nei no makou, a o ke kumukuai oia mau waiwai i koho ia e makou, ua like me elua haneri dala a oi. He manawalea kiekie keia a olua i hoouna mai nei ia makou, a nolaila, ke lawe nei makou me ke aloha, a me ka hiipoi i ko olua mau inoa me ka hoopoina ole; a ua sila paa ia iho la ia ma ko makou mau puuwai pakahi; me he anoano hua makeke la ia i lulu ia ma ka panalaau mai lepera nei, a e ulu mai auanei ia ma keia hope aku, a lilo i laau nui, i wahi hoomaha a i puu oioina hoi no ka poe pilikia, pela auanei keia mau hana aloha a olua e lilo ai i kumu hoohalike no kekahi poe, i kia hoomanao hoi no makou mai keia wa aku, a hiki i ko makou hooluolu ana ma keia aina malihini.
2. Ia Henry Damond, aole e oe kekahi mea uuku iwaena o Iuda, Mat. 2:6. No kau makana iloko o keia waiwai manawalea, he elima dala, nolaila, ke pulama aku nei makou ia oe e hui pu mai me laua, a e kaana pu ia ko oukou aloha iloko o ko makou mau puuwai pakahi no ka manawa pau ole.
Ke uwe aloha aku nei makou ia oukou no ka oukou mau hana aloha maikai, i ko oukou wehe ana mai nei i ko makou mau pilikia, me he ala, o ko makou mau makua a ohana ponoi la, i hooko ia mai ai ka makou noi. Auwe! aloha!! O ka makou motto ia e paa nei. “O ka puuwai aloha oiaio, me na lima kokua manawalea, oia ke kahua o ka pono Kristiano.”
Me ke aloha nui ia oukou a me ko oukou mau ohana a pau iloko o ka Haku.
O makou iho o ka oukou mau kauwa haahaa a hoolohe iloko o ka pilikia mao ko makou mau komite la.
EPHRAIM KANOE,}
G. K. KAAPALI,} Komite.
Kawaluna, Kalawao, Feb. 20, 1880.
PAPA, PAPA
AIA MA KAHI O
LEWERS & DICKSON!
(O LUI MA.)
MA KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Moi
E LOAA AI NA
Papa Nouaiki
o kela a me keia ano.
Na Papa Nani a Paa no ke Kukulu
ana i na Hale!
Na Pani Puka, Na Puka Aniani,
Na Olepelepe, Na Pou, Na O-a,
Na @ape Hele, Na Papa Ku,
A me na Papa Moe nui @@a
NA PILI O KA HALE
O NA ANO A PAU.
Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai a pau,
Na Kui mai ke Nui a ka Makalii,
Na Ami Puka, Na Ami Puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau,
Na Aila Pena, o kela me keia ano,
Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale,
Na Aila e ae o na ano a pau.
NA WAIVANIKI
A ME NA
WAI HOOHINUHINU NANI
o na ano a pau loa.
NA BALAKI ANO NUI WALE
A ke hai ia aku nei ka lono na makamaka
pau, ua makaukau keia mau makamaka
o oukou e hoolawa aku ma
na mea a pau e pili ana
ma ka laua oihana
NO KA
UKU HAAHAA LOA!
E like me ka mea e holo ana mawaena o
LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na Makamaka!!
A e lawa no hoi ko oukou makemake
me ka oluolu a me ka maikai!
845 tf
C. C. Colman.
Amara a he Mea Hana Mekini,
Kapili Kapuai Hao Lio
A ME KA
Hana ana i na Kaa Lio, &c.,
Hale Hana ma Alanui Alii, e kokoke la i
905 ke Alanui Papu tf
HOMEPATICA
DR. E. STEVENSON,
LALA O KE KULA KAUKA
Ma Onaterio Canada, 1860.
KEENA OIHANA A ME KAHI NOHO
Ma ke kihi o na Alanui Hotele a me Alakea.
Honolulu, Mar. 22 18@0 956 tf
Kauka O. S. Cummings, M. D.
HOMEOPATIKA.
Oia ke Kauka i kamaaina mua ia oukou e na kanaka Hawaii ma ka inoa,
“KULU WAI LIILII”
Ua hoi mai nei oia, a e pahola hou mai ana oia i kona akamai lapaau ia kakou. Aia kona Keena Lapaau a me kona wahi noho i keia wa ma kahi o Mr. Wm. G. Irwin, ma ke kihi o na alanui Papu a me Beretania, ma keia aoao aku o ka luakini o Kaukeano. 888 tf
CHRISTIAN GERTZ
Mea Hana Buti
ME
KAMAA MAOLI!
Alanui Papu, makai o ke Keena o Lui & Dickson!
KE HAI AKU NEI OIA I NA MEA A PAU,
Ua hoi mai oia mai Kapalakiko mai,
Ilaila Oia i ohi kino mai nei i na waiwai nani a paa o kana oihana, a ke waiho ia aku nei no ke kuai ana no na kumukuai o ka manawa
HE MAU WAIWAI PIHA O NA BUTI
Na KAMAA HAAHAA a me na ano kamaa no na Lede. Na Buti, na Kamaa Haahaa a me na ano kamaa e ae a pau no na Keonimana.
NA BUTI & KAMAA HAAHA!
A ME NA ANO KAMAA E AE A PAU
NO NA KAMALII!
NA KAMAA O NA ANO HE NUI
O NA KAMAIKI OPIOPIO.
O @@@@ mau mea a pau ua hana@a me ke akamai loa a me ka p@@ o na ano hou loa, a ke h@ola ia aku nei ia mau mea e like me ka mea i olelo ia.
@ @ @awela no na kano@a mai na Mokupuai e me ka mai @ a me ka @@@@.
942 8m