Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 15, 10 April 1880 — Sam'l Kaaikaula, Hozekia Aea. [ARTICLE]

Sam'l Kaaikaula, Hozekia Aea.

I>OAOXO, APERILA 10, 1880. Ma ka Poalua o keia pule, ua haalele mai 0 T. K Robert i ko kakou Keena Kuokoa a ua hoi aku ika apana o Kona, Hawaii, no ka lawelawe ana i ka hana ao kula haole. lloko o na mahina o kona noho ana ma keia keenu, ua mahaio ia kana hnna no ka polo* lei Ake hoi aku nei oia i Hawaii me ka uhai ia e na manao aloha maikai o na makaniaka he nui wale. E ike ana ko makou poe makamaka, ke nana iho ma ke poo o keia kolamu, ua iowe mai Ke Kuokoa i nviu hea lawehana hou no kn hoomakaukau a me ka hooponopono ana 1 na mea e pouiaikai ai ko makou poe heluhelu. He mau keiki Hawaii toeia i kamaaina i ko Honolulu nei lehulehu ; no loko mai no hoi laua ona makua i hopo ole a i minamma ole ika haawi ana aku īke ola no ka hoolnha ana i ka malamalama iwaena ana mokupuni o Maikonisia, a ma ia pueaioa no hoi ko laua one hanau. A oiai ma ka aina malihini ke one hanau, aka nae he pAlwai Hawaii oiaio no ko laua, pela ka manaolaua oke Kuokoa. Ao ka malamalama ame ka pono hookahi o ko laua *nei mau makua i hooikaika ai no na iahui o na aiua e, oia hookahi no ka na keiki e imi ai no ka lahui o ka aina m^kuahine. E hoouna mai no i na leta e like me mamua, ia Ka Nupepa Ktjokoa. Ma ku pule \ haia ae nei ua hoopuka ae 0 R. Hoapili Baker he palapala i kapa m ma kona poo. "Ht pane ina olelo a na Kuhina." Ma ka olelo haole keia palapala i hoopuka ia, a noiaila aoie i laha nui ae iwa« ena oka poe i ike ika olelo Hawaii wale no. He mea minamina no na makamaka c Ho ipih kona hoao aoa e hoopuka i keia meo tna ka olelo haole, oiai aole oia i makaukau ma ia olelo, a ua piha kona paiap ila mo na hemahema ; he pohihihi ke ano, a he ano ole loa no ma kau wahi. CJ« kamaiiio na nupepa haole o kakou no keia pepa me ka oiaio. Ua olelo kekahi nupepa, •• me he mea la oo lakoha ka leo, no Gsau nae ka hulu." O kekahi otu hiohiona maopopo loa o keia pepa, oia no ka piha inaina oka mea naua i kakau i na Kuhina a me kona makaieho i ka $10.000,000. Ua olelo ia e hoopuka ana o Hoapiii i ko< na ptlapala ma ka olelo Hawaii. a ina pela e kamaiiio hou umkou. Ma kekahi wahi kaawale o ko kakou pepai o keia ia e ike iho ai na makamaka he palapaia na Maikaaioa o Hilo e pili ana oc ka hoowalewaie īa o kana wahine e kekahi pake. Ua hoopaka niakou i keia no ko ma« kou makemake e lawe ia ka mea hoowale< wale imua o ka »ha hookolokolo, a e hoopa ia kana hana hewa me ka hoopai kupono oc ia kamma. He mea hiki no ke hoopai " ma ke kanawai na hana o »a ano, ke loaa na hoike kupono. Ao ka hoopal ole ia ota ano hana iioko o na «u i hala.ola no kekahi kumu poino nui o ka lahu* Ua hele tnai ka haole, ka p»ke a uie ke kanaka Hawaii no hoi, aua hoowalewaie i ka hai wahine a kaiktraahiae j«ha, aole nae he mana nioa e hoopai, ano ia mea ua !apu< w*le ka inoa oka Uhoi ma ke ano ohana. : Aole no hoi > pakeie kekahi poe haoohano 1 ma» loko ae o keia nenelu haumi».

Mawaeoa ae oko kakou poe ma>ini as oiu km nmaa. Pehea la e pakeie ni k* kakoo poe kaikara*hiae a lae oa irahine mal D a hoowalewale ino e iaha nei ? Hoo« k»ht wale oo ba;aa. £ hoopai ta ka mea hoowa!etra!e, a e hoopai ia me ka oolea. [ na be Hon. a me* kiekie e ae. a mea haahaa paha, aole pono ke ae ia oia e paseifi ra*i ka boopat ana oke kanawai. PeU wa{e no e koe mai ai ka mMohia a me ke ola o na ohaoa Hawaiu Mawaeoa o oa omau ano aui t nooaoo ia e kahi poe o ke Kuianakauhale nei a me na wahi e ae, i kopono e noonoo ia e keia k»u Ahaoleio ae, oia no ka oku o m Lanakanawai Apana o kakou. 0* ike ia ke pii nzi ka nui o na kanaka e noho aea ma kela a rae keia apana, a me la pii ana, i pfi pa aia mahuahua ka noi o na hana. A oiai oka makemake nui o ka iehulehu ka hooko pono ia oke Kanawai malaio o ka poe «aauao a kuonoono, nola?U, he mea pono e haawi is ka uk*| kupono i mau ai ka poe kopono e noho n?ai nei, a i ioa*'i hoi na pani o ia «no ma kahi oka poe kupono oie. He oiaio, aoie e ae ana ke kanaka naauao enaikai e lawe 1 keia oihana no kahi uku uuku. E lawe ia ana no paha, aole no na£ e emo, a e haaieie ana no lakou. O ka makemake o ke aupuni, ka lehulehu, ka mea boopi: me ka mea hoopii ia, ka ioio a me kona haku ana e pale ana, o ka ioaa o ka Lunakanawai naauao, noonoo maikai a hana knuhke nana e hoolohe a hooholo Ua mana o Ue Kaaawai. Nolaila, me he la, aole no paha e poho ka manawa o na hoahanohanoo keia kau Ahaoielo ae, ke haawi i kaii wahi lihi iki ma ka noonoo ana i keia mea, he pono nui hoi no na makaainana ma na apāna kuaaioa a pau o kakou