Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 17, 24 April 1880 — "PANE I NA HAIOLELO A ELUA A NA KUHINA." [ARTICLE]

"PANE I NA HAIOLELO A ELUA A NA KUHINA."

[Kakau ia no ke Kuokoa] (J keia inau mamala hopunaoielo e kau ae la malunu, oia no ke " poo " o kekahi kumumanao i kau inoa ia e Kobcrt Hoapiii Baker, i p;ti ia a hoopuka ia ma ke ano buke, nona na aoao he 18, a i hoolaha m ae i kekuhi niau ia i hala iho nei mawaena o kahi poe oke kuianukauhile nei (a inakou hoi i hai mua'i e kamailio no ia mea, ke puka ae mn ka oieio Hawaii;) a oiai ua paka ae nei, a ua poha ka poka-pahu i nune nui ia, ke knmaiiio ikm mnkou mu o ke kahua o ka Papa Pai. He mea hiki i ko makou mau makamaka ke hoomaopopo iho i ke ano o ka manao ma kona poo. Ona Kuhina i manaoia, oia no oS. G. Waila, ke Kuhina Kaiaiaina, ame S. K. Knai, ke Kuhina Waiwai; ao na hai- ; oleio, oia ka haioieie q Waila ma ka Hotele | ilawaii, imua oke anaina o ka papa aina | paina a ka Loio Kuhina. i kona kue ana i ika aie umi miiiona, a me ka haioielo kauj lunn a Kaai iinua oke anaina nui a hanoi hano ma ka po mamua iho o ka la koho ba- | iota Lunamakaamana, ma Kaumakapiii, i kona hoike ana ike kulana " makee pono kauhke " a kue i ka " Baiota alii " a me ko | lukou muu mnkemake »ie $10,000,000a me |na papu ine na pukuniahi; a oia kai hoino | ioa ia. | Mamua oko makou kamailio ana no keia i pane," e hoopuka eae makou, o keia ke- | kahi ona apana nianao hemahema ona I olelo ana, hawawa ma ke kalai ana, a ano ' ole loa ma ka manao i ike ia e ko makou ! mau maka mai kinohi mai. Ua hoao ia e | kahi mea e mahele mai ka oleio haole mai, I aka, no ka hemahema, ua iiio i mau olelo ( ano ole ioa ka hapa nui. | Ma ka hoomaopopo ana īke ano, ke ku i iana a me na hiona o K. H. 8., he hiki ke oieio ia, he kanaka oia i loaa ke kuiana naauao, a he enoakaka kona mau noonoo ana , a kupono hoi ke hooholo ma na | mea ana e pane ai, aka, e heluheiu īho kakou i keia mau wahi oleio ana I raa keia pane ike Kuhina Waiwni, penei : " O ka inakainua o ka haioleio a ke Ku- • hina» ua kukulu oia laia iho ma ke kuiana ano pahaohao.mn ka ae holookoa ana e noho

malaio o ka mana o na haku a etua f me ka maopopo ole ini», i ka la apopo ae e waiho

; aku ana oia i kana oihana, a hoihoi ia mai i | ke kulana kiekie i ioaa iaia ina ka pomai*! i kai o kona hanau ana. a kau ia iho oia ma*; ' iuoa o Ukou a o iakou hoi maluna ona aka ; hoi, hoohaahaa aku ia iakou ua kupono ia j | ma o ko lakou aoao, e aahu hou i ke kahiko [ i i kuiike me kona noho ana haahaa, a e hoo-1 | noho hou la ia iwaena o ka papa o ka poe \ \ ana i kap« iho ai nona ponoi ibo. M j ; Heaha la ke ano o keia ? £ olelo ana anei \ m« ka iokomaikai )a ana e iohe mahui na ' makaainana i kahi mau mea & lakou i moeuh*ne ele «i he hooh&ahaa ana *ai« iho?! \ He oiaio anei he puaa na makaainana, ka ! poe hoi na iakou aku ka hanohano i haawi ' aku i ua K. H. B. neī ma ke ano "Honl' : No he* mai kei< nooooo ana, « pehea i hiki ai i ke kanaka o ke kuUna hke ke olelo he ; » 4 poo uoho'n* haahaa." Ina o ke kulana oi-

hana mea i kiekie ai, alaiia.heaha ia ku-j laoa ke o!e na m-ikaainana ? Ua olelo 13, bc | maa oshana hookoia i na haoa a ka iehuieha, \ o a hoi oa makiainim. No iakoa ka ain#,; ; ao lakoa oa aīii t no lakou ke aiipaoi, a n« . Ukoa di Kanawa. Ona roaoa hooko. 09 ( msca ma o na maUa'nana ; a ina he haa> ; baa. he iapowale a he hopo lakou, aiaila. o f ka haahaa, lapawaie a hopo ana no īa 0 ke ] aupuni ame na oihaom & pau. Aka, he \ kiekie ahe oaaoso ke kolaaa o ka lahui Hawaii, nolaila. ua ike ia e ko ke ao he acpooi naaoao a kiekie 0 H&waii. Kke koko ene ka io 0 ka aioa, naa anei e hoolapowaP oei ia oe iho ? Aka, eia aku CJa hoomaka ka mea noaa ke ma ka hoopuka *oa 1 kon* minao no oa no* pepa ; i like me oa kamaiii hilii. i ko lakoa wa e paaoi kimo pohaka ei, aole lakou e kii ina pohaku kaurmha, aki laUu ioa iiiiii mama, 00 ka mea, ua maopopo ia iakou, ina he pohaku nui, e kiuinaha ioa ana, a e pepe ka iima ; pela keia ksma i hoao ae nei e paani kimo me na huaoieio mama maluna 0 ka "papa pai" ka mea nona ka hopunaolelo 1 ae ia e ka poe kuhipuuone 0 ke ao nei, " ua oi ka ikaika 0 ka makakiia 1 ko ka pahikaua !" Aka. oiai oia e hoao ana e hoino ika papa pai no ko lakou hooko ana 1&a ioina oia oihana, u:, mae iho ia ka nani 0 kana mau pua hoowehiwehi, a ike īa'ku (a kona hiona oloheiohe e hoike mai ane, he hli maoli ka ! no ke kokua ana 0 na leo makawalu wiwo oie o ka papa pai 1 k<t manao maikai ona Kuhina. a kue hoi i kon.i mau manao i ku oie 1 kn apono ana 0 ka lunaikehal.i o'ka poe īa inkou ka hookele ana 0 na wahaolelo o ka lehulehu ; aka, he mea makehewa paha ka hooioihi kamaiiio ana no ia mea, oiai, i iim ia no ka rose no kona onaoni. a i hookae ia hoi kn pua kikania no ka hohono. No na mea e pili una i na Kuhina, pehea !a ? Ua hooikaika makou, ua hoopapau a ua kawau ke kimo 1 ke kaheawai a na kulumaka hou 1 kau a mea 0 ke kupopou e loaa ke poo a me ka hiu 0 keia puhi, he wahi mea hoi ia a loaa iho ; me he la ua hookui ae la kona kino, a komo aku la kona hiu īloko no 0 kona waha ponoi, a nan » no e hoeha īaia iho me ka ike ole i ka eha, i kau a mea 0 ka makapo 0 ka noonoo. E huhu mai una a e nuku mai ana la Kaai i ka haawi i kona alii i ka pohaku, a i na makaninana ka hoi ka barena ; me ka hiki ole ke huna iho 1 kona manao oiaio mao/i, e huli ae ma 0 a oka pohaku ke pehi mni i na makaainana, a e kaili aku ka ika barena na ke alii. E i mai ana Ika hoohaahaa ino ioa 0 Kaai i ke aupuni i ka halawai a kukakuka pu me na makaainana no ko lakou pono iho; a pau, i hou mai, he makee, he aioha, he uwu waimaka no ka lahui ame ka aina ! E kapa mai ana ina huaolelo wuliwaii palupalu he mau olelo hoino, a he pono ole loa ; aka, hoopuka mai ia no nae ike kuamuamu a homo pilrtrttfo; e i mai ana he mea pono e pau keiaimau kuhina, a i hou mai no nae, aole lakou e manao ana mai ia ana ma ia ano ; ua olelo ae he ike ponalo a mimino ko Kaai, aka, i hou mai, he akamai i ke alako ana i ka manao 0 ka lehulehu ; hooia mai i ka makahiki 1952 aole, a he " ole" loa kanaka Hawaii e koe ana, aka, i mai no nae, no ka hoomau loa i ke ola 0 ka lahui ka $10,000.000! I mai oia, ue kamnilio nei, ke hooikaika nei a ke luhi nui nei oia no ke ola 0 ka iahui, i hou mai nae, 0 ka papu, na pu kuniahi, na koa, na manuwa a me ke kaua ka mea nui loa iaia ; i mai oia, aole maktmake i na kaa mahu a Waila, aka, pane h<»u mai, aao ka wa e hooholo 1 na kaa mahu; i mai oia aole lama ma ka papanina oka la 12 0 Feberuari, aka, i hou mai, ht lama no; i mai oia ua ike no oia > kana mea e kumailio nei. aka, hoike hou mai, aole oia i ike i kana mau oleio e kamaiiio nei ; i mai oia 0 kona ma-1 nao keia, aka, i hou mai, aole keia 0 kona manao ; —a ke kali nei makou i kona i mai, " owau no keia e ku aku nei," a pau. pane! hou mai, " aole keia owau e ku aku nei ! M O ke ano ae la keia 0 ua puhi lapuu peluhope nei—a oi ole no hoi ke nahu ia h iho—e hihi hoi oe he haumana na ka muhee—ka ia hololua. (Ja kamailio ae la makou me ka manao he makehewa ke kalai kuoo ana aku i keia kii, heano like me " Kilaipahoa " ma—aka hoea mai ke kau Ahaoielo, ilaiia makoue kamailio ai, a e hoike oiaio aku ai i ka pu> niu io a me ka puniu io ole, a i ke aloha 10 a me ke aioha hoomeamea ! 41 1 kou noho ana m« keia ao. ekolu au mau mea e hoopaanaau—pehea, ia a ' no wai—kau kamaiho ana ! " I Ina Luna Pepa.—Ke kau leo ako nei ī makou i na luna a pau lon e hoolohe i keia ( leo—Mamua ae o ka hiki hou ana mai o ! na kii makana, ke kauoha aku nei makou e | ! hoouna roai i na inoa a pau 0 ka poe hookaa i ; palua nnmu i iho 0 ka pau ana 0 ka la i 31 0 Maraki 1 haia. i oieai e uiolohi na hana. |

Ke KaHUli Leo Nahe.—Mai ka hema mai ma ka inokuahi i ku mai ni, i ksa mai i ai ka wahine ieo kahuli Miss de Vere a hoo* : kaulua iho !a mao kakoo oei. E pahoia ae i ana oia i ko kakou poe hoohiaiaai puni mele! i ka hoene nahenahe u kooa kiieo a me ke kapaliii uneuoe puuwai. Mai Kaihlui mai.—Ma ka bora 12 oka po Poakolo nei, ku mai la ke Kilauea Hou | mai Kaholui tnai rae ka iono no ka make 1 aoa o ka wahine a Cooucreia opio o Wai-. kapu o» kapo Poaioa; ua hoouna ia mai! oia e kii mt»i i ka ohana o ka mea i make, a ī ma ka hora 4 o ka waoaao Poaba nei, oa \ hoii hoi aku oia no ia awa me kaoa maa ; ohaa. __ O KA Poiha e hiki mai ana t oia ka la ha-1 nau oka E»nep*ra o Rusia. a e haawi ana ) :ke Kanilieia Rus;a m« ko kakou alo aiii ; nei, he pa»na iuana nanea a me ka iealea | | Buropa ma ka Hotete Hawaii; ma ka po ana j : iho, e hoomaiamaiama mai an« ka manawa I ( Buii# * }f« ike ahi kao le!« ik« !tw*.! # *

Ka Kaui Rrsu.—ka holo ana } aku » fca moku kaua Rosm 1 ka pule i bāla, no ka mak«ikai an& aka oaa nt moko o kakeo ina ka hikīna, e hoī hou mai ana 00. He Maelkahi Hot\—Ua ku mai eei ka mokoahi hoa nona ka inoa o Gnssie Telfair* he mahimahi i ike n kona holo ma oa *rai 0 Kaleponi, a be eaoka i« uiaUlo o k« laina kaolam Ka Laioa Hoka. Ooa Ageoa ma* aoei o kakoo, o Wa O. lrwin lcCo. Ua makemake ia oa hoa a pau 0 ka Paah 1 paala Prioce*s Owo e akoakoa ae tna ko Ia- : koa hale paikau, 1 ke kakahiaka o ka la 30 i o keia mahina oia ka Poaiima o keia puie ae; no k« wehe ana 0 ka Ahaelelo. £ komo enai na hoa a pau me ko iakoo ma ioie piha,! oia ka papaie opau a me ke kaka piha &c. Ma ke Kauoaa. OKA HOPE KELA 0 VoNA.—I keīa pulē O puka aku nei, oia ka hopena o ka moolelo o Vona, a o ka pau ana ia o ko kakou loalai pa ana me ia maluna o na kolnmu o ke Kilohaka; aka, e pani ia no ma koua hakahaika he nanea hou iOl aku i ka mea i pau. | O ka mea nana i kakau o Vooa a pau iho i ia, oia no ko makou makamaka maikai T. K. Robert e noho kumu mai la i Hookena ! HawMii. Pa Ilina o L&nalilo.—Ma ko makou la puka mau oka Poaono i hala. ua lawe ia mai ka iono ia makou, ua eii iho la kekahi poe iloko oka Pa ilina o Lunalilo, ma ke kauoha a ka mea nana e kiai nei ka maluhia o kona ilina, i lua no ka waiho ana iho 1 kekahi kino lepo, ponoi a ke kiai pa ilina) a mahope o ka hohonu ana, oa makaukau ke kino lepo e iawe ia mai a waiho iioko o ka lua, ua īke ia nae e kekahi poe, a ehaeha loa ko lakou naau oo keia ha- j na hookiekie, nolaila, ua lawe ia mai la ka lono a lohe kekahi o ko kakou mau pua *jii t a ua iihaliha loa īa kona naau no keia hana, nolaila, ua kauoha īa aku ua poe la e haalele īa wahi me ke kaulua ole, a e lawe i ke kino lepo ma kahi okoa e kanu ai. Manomano ka haakei o ka naau o ka mea hookiekie.