Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 18, 1 May 1880 — Page 4
| This text was transcribed by: | Kerry Iwamuro |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
1 HUHA.
Na ka Makahiki $2. Eono Mahina, $1.
@ Kuike ka Rula.
KOMITE HOOPONOPONO.
Sam’l Kaaikaula,
Hezekia Aea.
POAONO, MEI, 1, 1880.
Hoolaha Euanalio.
E halawai ana ka Ahahui Lunakahiko o na mokupuni o Maui, i ka hora 10 kakahiaka o ka Po lua, mu@ o Mei 1880 ma ka l@akini Ka@humanu Wailuku Maui. Ke poloai ia aku nei na hoa a pau i kupono ia aha e nane pau mai, e like me ka manao o na ekalesia na pono. Ke kauoha pu ia aku nei na ekalesia, mai koho mai i na kanaka i ku ole ka haipule io, o lilo na hana i hooholo @a i mea hua ole. E makaala e na ekalesia. O NAWAHINE.
NA MISIONA.
HELU 36.
AINATABA.
He kulanakauhale keia ma Tureke Waena, 100 mile ma ka akau aku o Anetioka. 30,000 Mahomeda malaila. 60 moreka, (lua@ Mahomeda) me ko lakou mau minazeta (puaoa) kiekie, kahi e ku ai na kahuna Mahomeda, a kahea i kanaka e hele mai i ka pule. Elima no wa pule ma ka la hookahi. He poe puni pule lakou. O ke Akua no ko lakou Akua, a o Mahomeda ke kaula. O Iesu, aole oia he Akua, he kanaka nui wale no, e like me Mose. Aole oia he puu-kalahala, wahi a lakou. Ua like no lakou me na Pegana, a pono ka aloha ia, a e ao ia i ka euanelio e ola’i. He poe Kristiano kehahi ma Ainataba. He 10,000 Kristiano Aremenia, me ko lakou luakini i kukuluia ma ka wa kahiko loa. He baibala no, he hoomana no, me ka olelo nae a na kupuna i olelo ai, he 100 makahiki mamua aku. Penei ka hoomana he 30 makahiki mamua aku. Ua akoakoa ae 1000 paha haumana ma ka luakini. Komo ke kahuna, a ku imua o ke kuahu, a heluhelu ma ka Buke pule ma ka olelo kahiko, a maopopo ole i ka nui o ka poe hoomana, a maopopo ole hoi paha i ke kahuna. He paahaau wale iho no me ka maopopo ole o ke ano, e like me na pule Katolika ma ka olelo Latina. Ua hoopuka paa naau ia me ka hoomaopopo ole ana i ke ano. Akaka i ka poe hoomana kani e kunou ai, e kulikuli ai, e kahakea ai. Pau ka hoomana, hele na kane e honi i na kea, me ka baibala nui i hiki ole ke heluheluia, a kahakea ia lakou iho imua o na kii o ka poe haipule i kahaia ma na paia. Alaila, huli lakou i ko lakou mau paa kamaa he 1,000, a lakou i waiho e ai ma ka puka, a hookomo, a hoi aku i ko lakou mau home. Auhea nae na wahine, me ka kaikamahine? Aole i ae ia e komo lakou iloko o ke kino o ka luakini. Uhi lakou ia lakou iho me ka lole keokeo mai ke poo a i ka wawae, a pii ma na anuu pohaku i kehahi wahi maluna, a noho imua o kahi pakuia me ka hiki ole ke nana a ke lohe i kehahi mea a na kane e hana ana. A lilo lakou i ke kamaiho wale ana mawaena o lakou-iho. He poe Kristiano aha keia? He ano like me ko an Pegana. Kakaikahi loa na mea hoomana me ka oiaio. Ua aloha ia lakou e na haipule Amerika. Ua hele na misionari i laila ma ka makahiki 1850 paha. O ka misionari mua, ua hailukuia i ka pohaku, a hookukeia iwaho o ke kulanakauhale. Na ke kahunapule Armenia i hookonokono i kanaka e hana pela. Ua hoolohe nae kekahi hapa uuku i ke ao ana a na misionari. A ui kukulu ia lakou i ekalesia euanelio. Mahope iho, ua hoala ia na Kula Sabati, na halawai haipule, na kula la, me na hana ae. Huli mai kekahi poe, a lilo lakou i poe kii a hoohuli i na hoa. Ua hala na makahiki he 30. Nui ka hana. ka lulu hua ana a na misionari. Heaha la ka hua? 2,000 ka i heluia ma ke ano Kristiano oiaio. Elua ekalesia euanelio, 600 hoahanau. Elua Kula Sabati, 800 h@umana ma kela a ma keia Kula Sabati. Nui na kula Io no na kamali, me na kula nui kekahi. Ma ka puka ana o na misionari i Ainataba, hookahi wale no wahine i ike i ka heluhelu. I keia wa nae, ane pau loa na wahine i ka ike i ka heluhelu baibala. Na wahine Protesetani nae keia. A o keia mau ekalesia elua, he mau kahu maoli no ka laua, no ka makahiki he 12. A ua hanai pono ia laua e hoahanau.
E nana i loko o kekahi Kula Sabati ma Ainataba. Aia ilaila 800 haumana ke hui ia na kane, na wahine a me na kamalii, e ao like ana i ka ke Akua olelo pa@a ma ka olelo i maopopo ia lakou. O ka poe ma ka halawai, ua pau loa lakou ma ke Kula Sabati. Aole pela ma ka nui o na Kula Sabati Hawaii. Nui ka poe ma ka halawai. Hapa nae ka poe ma ke Kula Sabati. Pono ke hoohalike me ko Ainataba poe. Ikaika na kumu i ke ao ana i na haumana. Ikaika hoi na haumana i hiki ke hai paanaau mai i ka moolelo baibala mai Kinohi a Hoikeana. A o kekahi hana maikai keia, o ka hui ana o ke anaina a pau ma ka himeni ana. Ua like no na himeni me na Himeni maloko o na Buke Himeni Hawaii Ua unu@ia nae ma ka olelo Tureke, o ia no kekahi olelo a lakou. Aia me na hoahanau kekahi kanaka i kokua i ka hailuku ana i na pohaku i ka misionari mua. Ua ano hou nae oia, he diakona oia i keia wa. He powa kekahi i lilo i hoahanau.
He unaina hou, 200 lakou, e ala mai ana me @auwahi e Ainataba.
He kula hanai kekahi no na wahine ui. He kula hoomakaukau i na wahine ui no ka Oihana kumu. 16 makahiki ke ku ana o ia kula. Nui na haumana i puka iwaho, a lilo i poe kumu no na kaikamahine Aremenia. Pela e hoolalike ai na kaikamahine ma na Kula Hanai Hawaii ke puka iwaho o na kula. E lawe i ka oihana kumu, a e ao i na kaikamahine Hawaii.
Ehiku makahiki mamua aku, haawi na Protesetani ma Ainataba, 8000 dala, he haawi mua ia no ke kukulu ana i Kula hui (College) ma ko lakou kulanakauhale. He haawina nui ia ka nana’ku. O ka uku o na paahana, he hapa no ka la. Heaha ke koena no na hana kokua? He dala okoa nae ko oukou me ka ola kino pu no ka la hana hookahi. A pehea ke koena? nui paha, ea. Nolaila, e kokua nui, i ole e hoahewa ka Ainataba poe ia oukou.
Ua kokua pu o Amerika Hui no keia Kula nui. Ua paa ka hale Kula maikai, a ua piha i na haumana, me na kumu naauao, nana lakou e hoonauao.
Hiamoe wale na kanaka Aremenia mamua, a noho nanea wale. Oluolu no i ka noho’na kahiko, e like me na kupuna Nui na hemahema, ke nele, a me ka naaupo. Aole ala e imi i na mea hou, i na mea hoonaauao. Aka, i ka puka ana o ka malamalama o ka ke Akua olelo iwaen@ o lakou, o ke ala no ia, a imi i na mea hou, i na wati, i na buke, i na puka aniani, i na hale haole, ma ho, kope, na pe, na mikini humuhumu, na mea hana kamana, na piano, na ogana, me na mea hoonaauao e ae, e hoohalike ana i na aina Kristiano oiaio. Mana ka olelo a ke Akua. E hoolaha nui ia’ku ia, a puni ka honua. Aole i pau.
Iesu kuu manao la.
I’LL THINK OF MY SAVIOR.
Book of Praise. p.54.
1
Iesu kuu manao la ke moku ka alaula,
A holo ka pouli a nalo ka po;
Ke puka ka la me ka malamalama,
A pii nani ae la a ao loa no.
Cho. Iesu kuu manao la,
Kuu hilinai mau la,
Kuu mea aloha
E hui hai au
Me na Kerubima,
Me na Serapima,
A mele mau loa
Ma kahi ao mau.
2
Iesu kuu manao la ke pau ae ke ao la,
A molehulehu a pouli no,
A paapu ka lani i na hoku nani,
A kau mai ka malu a puni ke ao.
Cho. Iesu kuu manao la, &c.
3
Iesu kuu manao la ke kaumaha au la,
A kanikau ae la no kuu mau luuluu
Poha no ka lama mo no Iesu nani,
A pau kuu kaumaha me kuu kanikau.
Cho. Iesu kuu manao la, &c.
Hawaii.
Haawina Kula Sabati.
HELU 7. SABATI, MEI 16, 1880.
KUMUHANA.
Ka ahaaina mare. Pauku Baibala. Mat.
22; 1-4
OLELO hou aku la o Iesu ia lakou i na olelonane, i aku la,
2 Ua like ke aupuni o ka lani me kekahi alii nana i hoomakaukau ka ahaaina no kana keiki.
3 Hoouna aku la ia i kana poe kauwa e kii i ka poe i olelo @a e hele mai i ka ahaaina; aka, aole lakou i makemake e hele mai.
4 Hoouna hou aku la ia i na kauwa e ae, i aka la, E i aku oukou i ka poe i olelo ia, Eia; hoi, ua hoomakaukau no wau i ka’u ahaaina, ua kaluaia ka’u mau bipi a me na mea i kupaluia, ua makaukau hoi na mea a pau; e hele mai oukou i ka ahaaina.
5 Hoowahawaha mai la lakou, hele aku la; o kekahi ma kona aina, a o kekahi ma kana kuai ana.
6 A o ka poe i koe, lalau mai la lakou i kana mau kauwa, hoomainoino ma la ia lakou, pepehi iho la a make.
7 A lohe ae la ke alii, huhu iho la ia, hoouna aku la ia i kono poe kaua, luku aku la ia poe pepehi kanaka, a puhi aku la i ko lakou kulanakauhale.
8 Alaila, olelo aku la ia kan poe kauwa, Ua makaukau nae ka ahaaina; aole hoi i pono kela poe i olelo ia.
6 Nolaila, e hele aku oukou ma na huina alanui, a e koi aku i na mea a pau i loaa ia oukou, e hele mai i ka ahaaina.
10 Hele aku la ua poe kauwa la iwaho ma le alanui, a houluulu mai la i na mea a pau i loaa ia lakou, o ka poe ino a me ka poe maikai; a nui iho la na hoaai ma ua ahaaina la.
11 Komo aku la ke alii iloko e nana i ka poe hoaai, ike aku la ia ilaila i ke kanaka aole i kahiko ia i ke kapa ahaaina.
12 I aku la kela ia na. E ka hoalauna, pehea la oe i hele mai nei, aole i kahiko i ke kapa ahaaina? Mumule loa iho la ia.
13 Alaila, i aku la ua alii la i ka poe lawelawe, E nakiikii iho ia ia a paa ma na wawae a me na lima, lawe aku ia ia, a e hoolei aku iloko e ka pouli mawaho; ilaila e uwe ai a e uwi ai na niho.
14 No ka mea, he nui ka poe i kahea ia, he uuku hoi ka poe i wae ia.
Pauku Gula. p.9. Hoopaanaau.
Manao nui. Ua kahea ia na mea a pau e hele i ka ahaaina euanelio.
Mele. “Ahaaina Hoopomaikai”. Lei Alii, p.6.
Ka Wewehe me ka Ninau ana.
Ma ka helu 6. Aloha Iesu i na kamalii, a makemake e lawe ia lakou i o na la. No keaha? Aloha hoi Iesu i ke kanaka ui, a kuhikuhi i ka mea e ola’i. Ua hana anei oia e like me ke kuhikuhi ana? Ma ka mok. 20. Ua hoohalike ia ke aupuni o ka lani me ka pawaina. Makemake ka ona o ka pawaina e loaa na paahana ma ka uku pono ana no ia lakou. Ua loaa anei na paahana? Heaha ka uku ma ka la? I ka uku ana, heaha ke kumu o kekahi hoohalahala ana? Heaha ka makemake o ke Akua ko Moi o ke aupuni o ka lani? E loaa na paahana iwaena o ka poe hea? Heaha ka uku?
Owai na haumana elua i makemake e noho maloko o ke aupuni o ka lani, o kekahi ma ka lima akau o Iesu, a o kekahi ma kona lima hema? Owai ka laua makuwahine? Pehea Iesu i pane aku ai? p, 20-29. He aha ka Iesu i hana’i i kekahi mau makapo elua? p. 30-34.
Ma ka mok. 21. I ka hele ana o Iesu ma a kokole i Ierusalema, heaha ka Iesu kauoha i na haumana elua? Pehea ko Iesu komo ana iloko o Ierusalema? Me keaha i hoonani ia’i oia? Heaha ka hana a na kamalii? Heaha ka hana a Iesu ma ka luakini? Heaha kana hana i kekahi laau fiku hua ole me ka mea ao mai? Mahea kahi i hookipa ia’i Iesu ma na po? Heaha ka Iesu olelo no kekahi mau keiki elua me na mea ao mai? p. 28-32. Heaha ka Iesu olelo no kekahi malawa ina? Heaha ke ano? p. 33-46.
Mok. 22. P. 1-7. Ke aupuni o ka laoi. Ka ahaaina mare. He mau mea laua i hoohalike ia ma kekahi mau mea. He mea maikai keia ahaaina mare. He makua alii nana ia i hana na kana keiki alii. Ua hoomakaukau ia na mea ai na mea inu. Ua lawe no na hoaai he @ui wale. Ua kii ia’ku na hoaai e hele mai ahaaina pu. Ka poe mua i kii ia, ua pau lakou i ka hoole, aole make e hele. Hoowahawaha lakou a hoomau no ma ka lakou hana, ma ka mahiai kekahi, ma ke kuai kekahi. A o kekahi poe, lalau lakou i na kauwa i kii ia lakou, a pepehi a make. Huhu loa ka makua alii i keia poe i kii mua ia e hele i kana ahaaina. A hoouna oia i kana poe kauwa e luku ia lakou, a puhi i ko lakou kulanakauhale i ke ahi.
Na mea i like ai ke aupuni o ka lani me keia ahaaina.
1 He mea aha ke aupuni o ka lani? He mea maikai paha. A ua piha ia i na mea maikai ma ka honua nei a ma ka lani. Heaha kekahi mau mea maikai ma keia ao? Ka Iesu mau olelo, mau hana, mau hana aloha, hana mana, kana mau wanana, kana mau oihana, na halawai, na ahaaina a ka Haku, na Kula Sabati, ka ekalesia, &c.
2 Owai ka Moi o keia aupuni? Owai kana Keiki? Owai ka poe i kii mua ia e komo iloko o ke aupuni o ka lani? Na l@daio paha. Owai na kauwa nana i kii aku? Iesu no me kana mau haumana. Pehea ka nui o ka poe i kii ia? Hoole hoowahawaha, hoomau no ma ka lakou mau hana. A aha kekahi poe ia Iesu ke keiki alii, a ia Petero ma, Paulo ma? Hana ino ea, pepehi a make. Pehea ko ka Moi hoopai ana? Hoouna oia i na koa a Roma e puhi i ke ahi i ko lakou kulanakauhale ia Ierusalema, he 40 mak. mahope iho. He mea weliweli ea ka hoole, aole make e komo iloko o ke aupuni o ka lani, a noho me ke hoowahawaha i ka ekalesia, i ka luakini i ka Kula Sabati, i na olelo a Iesu, a hehi wale i ka Sabati, a lilo i ka lealea, i ko ke ao nei.
Mele. "Imua'e". Lei Alii. p. 74.
Na Ninau a na Kahu.
Na kane. Heaha ka hope o ka poe i kii mua ia e hele i ka ahaaina mare a ke lii? Owai ia poe mua? Heaha kou laou hewa? Ka ahaaina aha ka lakou i hoowahawaha'i? A pau kela poe mua i ka hoopai ia. Owai ka poe i kii ia mahope iho e hele i ka ahaaina mare? Heluhelu p. 8, 9.
Na wahine. Owai la keia poe hope? Owai la hoi na kauwa nana i kii aku? Na kanaka mai ka wa hoopau ia'i o Ierusalema a hiki i keia la, a mai keia la aku a hiki i ka wa e pani ia'i ka puka o ke aupuni o ka lani, na kane, na wahine, na keiki, na Iudaio, ko na aina e, ko Hawaii nei, &c. Oia ka poe nana e kii, na kahuna pule, na misionari, na kahu, na kumu &c.
Na ui me na keiki. Heluhelu ia ka pauku 10. Owai keia poe hoaai he nui wale? Ka poe a pau e hele ana i ka halawai, i ke Kula Sabati, i ka ahaaina a ka Haku. He poe pono kekahi, he poe ino kekahi. Aole o ka lani keia ahaaina, o ke ao nei no, ka luakini, ke ekalesia, ke Sabati. Mai wale kanaka, kamalii maloko o keia mau mea.
Ke kula a pau. Heluhelu pauku 11-14. E waiho i ke kumu hoohalike. Ke lii, Owai ia? Ke Akua. Ka wa e komo ai oia ka wa hea ia? Ka wa hookolokolo nui ma la mahope. Na hoaai i hoaahu ia i ke kapa ahaaina, owai lakou? Ka poe pono ia, ka poe loaa ka naau hou, ka naau maemae, oia ke kapa ahaaina. Ka poe i kahiko ole @a i ke kapa ahaaina, owai lakou? Ka poe hewa, ka poe i loaa ole ka naau hou, ka naau maemae. Ua hele mau no paha i na halawai, i na Kula Sabati, i na ahaaina a ka Haku, aole nae i hoohanau hou ia e ka Uhane Hemolele. Heaha ka hope o ia poe i nele i ke kapa ahaaina?
P. 13. Nui anei ia poe nele? Nui ka poe i kahea ia, nui ka poe i l@he, a i ao i ka Iesu mau olelo, he uuku nae ka poe i wae ia. Nui na tausani ma Hawaii nei i lohe i ka olelo euanelio ma na halawai. Nui ka poe i lohe ma na Kula Sabati, nui ka poe i kapa ia he poe ekalesia, ua ai, ua inu ma ka papa ahaaina. Ke hele aku nei nae kekahi hapa i ka la hookolokolo me ke kapa kahiko, me ka naau, kahiko, me ka naau haum@a.
Hai like mai Hoik. 21;27. E wiki e imi i ka naau maemae.
Mele. "Lei Maikai". Lei Al@i, p.75.
Pule i kahiko ia na haumana a pau i ke kapa ahaaina &c.
Haawina no Mei. 23, Mat. 25; 31-46.
Na Pukoa e Weluwelu ai o Hawaii.
[Kakauia no ke Kuokoa]
MR. LUNA HOOPONOPONO. Aloha oe;-
Ke hikiwawe mai nei ka la e wehe ia'i ka Ahaolelo o keia makahiki. Kokole mai ka wa e kuka hou ia kekahi mau mea e pili ana i ke ola a me ka make o keia Lahui. Me he mea la e ku ana keia lahuikanaka o Hawaii nei ma ke kae o kekahi pali, a e noonoo ana ina he pono ke lele aku a komo iloko o ke kai e make ai, e ku paha ma ka aina i hookumu ia maluna o ka pohaku.
He mau pohaku no iloko o ke kai; he pukoa kahi e pa ai a make. Owai la ia Pukoa?
1. Ka Pukoa o ka Hoonoa ana i na Waiona-O ka poe i hoomanao i na pilikia i ka wa Kaomi, e hoomanao auanei lakou i ke ano diabolo o ia wa. O ka poe i ike i ka moolelo o na Ilikini o Amerika, e hoomanao auanei lakou he make pukoa no lakou. Ua hoao @a ma Tahiti, a ua ike ia ka pono ole o ka hoona ia ana o na waiona no lakou; nolaila, ua hookapu ia.
Ma Amerka no hoi, ua hoao ia ka hookapu i ke kuai ana i na mea e ona ai a ua ike ia he pomaikai no ka lehulehu; he emi ka hakaka ana o kanaka, he emi ka pepehi kanaka, he neoneo na hale paahao, he emi mai na auhau a he emi mai na kanaka ilihune e noho ana ma na hale i hookaawaleia no lakou ma na taona o Maine, kahi i hoao ie ae ai o ke Kanawai Hookapu mea Ona, oia hoi i kapaia ma ka olelo o Beritania, penei: The Maine Law, prohibiting the sale of intoxicating liquors. O keia Kanawai, ua houoia no na makahiki he kanakolu, a ua apono ia e kela mokupuni o Maine.
Pomaikai Hawaii ke ae ia mai e hana a e hooko kekahi Kanawai e like ana me ia. Ua hookapu ia ke kuai ana i waihona i mea inu, aole i hookapu ia ka hana pono ana ma na hana pono ana ma na oihana lapaau a me na mea pili i na hana akamai.
E na kanawai Hawaii, na makamaka o keia paemoku oluolu o ka noho ana, mai ae kakou i ka hoonoa ana i ka mea e kokua ana e pulumi aku i na wahi koena o ka lahui. E aho e hoopaa hou i kanawai e kipaku ana i ua mea moo@ihoawa nei.
2. Ka Pukoa o ka Aie Umi Miliona-E aho e hahai i ka hana a Amerika Hui ia, e hooikaika e hoemi i ka aie i hookumu ia i ka wa pilikia. Ua nui ka waiwai o Amerika Hui i keia wa. Ke imi nei ke Aupuni e hookaa i ka uku hoopan@e. Aole i manao lakou he pono ke hookaumaha i na hanauna o keia hope aku. Ua kupono k@ lakou wa e ola ana na lakou iho no e amo.
Ke imi nei na mea naauao mo Nu Ioka, ke Kulanakauhale nui o Amerika, e hooemi i na lilo; e hoopau i ka pii @ui launa ole o ka aie e like me ka wa ia Wiliama Tweed (Boss Tweed). No kekahi mau makahiki malalo ona a me kona poe kokua, ua hao ia kona makaainana o ia Kulanakauhale. E like paha me iwakalua miliona na dala i lawe apuka ia mailoko mai o na pakeke o ka poe i auhau ia ma ia kulanakauhale, a hoolilo ia, mamuli, o ko lakou maalea, i mea e waiwai ai a e haaheo ai ua poe aihue la.
Oia paha ka makemake o Robert Hoapili Baker, a me kona poe kokua, e hao i na dala o ka poe waiwai, a emi mai ka waiwai, a me na mea ilihune no hoi. E like me ka hoolilo ana he mau miliona ma Nu Ioka no ke kukulu ana i Hale Kulanakauhale hou (City Hall) i mea e waiwai ai ua poe aihue la a me ko lakou poe kokua; pela auanei e imi ai keia poe "aie miliona" e hoolilo ai i na dala o ia mau miliona hookaumaha, ke hooholo ia he bila no ia mea, i mea e pili ino ai ko lakou waiwai ma ke kukulu ana he mau pakaua uso ole.
Ea! e makaala kakou na makaainana o Hawaii nei, mai Hawaii a Niihau, i keia mau pukoa e poino ai ko kakou moku. Me ke aloha no, ka oukou makamaka. E.
Leta mai Kaleponi m@i
SAN FRANCISCO, Maraki, 20, 1880.
REV. H.H. PARKER,
Kawaiahao, Honolulu,
Aloha oe me kou makuahine a me ou mau kakuahine o ka Haku pu me oukou a pau Amene.
Ua pae ola mai maua me ka'u keiki Samuela ma keia a@a malihini; he oluolu pono ko maua ola kino ma ka moku, maikai no ka holo o ka mokuahi "Australia" no ka maikai no o na ale o ke kai, aole hanupanupa a kupikipikio.
Maraki 16. Haalele ia Honolulu, a holo aku no Kaleponi, a ma ka la 23 ku aku la ma Kapalakiko, oia hoi ehiku la holo mai Honolulu mai.
Ua hele koke maua ma kahi o A. Crawford a waiho na ukana ma ka hale hana, a o kona kanaka kakau, kai lawe aku ia maua ma ka hotele, ma ka (Hotele Brooklyn) maanei ko maua moe me ka paina ana.
Ua lawe aku hoi kona keiki ia maua ma ka pa hoikeike, "Woodward's Garden" ma kona lokomaikai wale mai no. Ua koi mai hoi ia maua e hele ma kona hale nani a maikai, e launa aloha pu me ka@a wahine, a e paina pu hoi ma ko laua papa ai i kaumaha i na mea ai maikai. Ka! Auwe; Pehea mai la ka ili ulaula ma kahi o ka ili keokeo? Pehea la hoi.
Ma @a Poali@a i hala, ua imi ma o Mr Charles K. Clark a loaa maua, a nana i lawe ia maua ma Berkeley ma ka mokuahi a ma ke kaa ahi a hookipa aloha ia maua ma ko laua hale me kana wahine, paina pu maua ma ko laua hale a moe ia po me laua a me ka laua mau keiki; 5 a laua mau keiki, he maikai ko lakou kino. Malaila hoi ke keiki o Rev. S.E. Bihopa me Rev. Kauka Gulika, a launa pu hoi a kamailio no ma ka olelo Hawaii, aole k@ i poina loa ka olelo o ka aina hanau, aloha nui no keia ohana o Mr. E.W. Clark, ka mea i make, oia no ka'u kumu i ka wa o'u ma Lahainaluna 1838-1843 o ke keiki a Mr. Bihopa kai hoomakaikai aku ia maua ma ko lakou mau hale kula a maikai. He mau hale kula nui a maikai a nani.
Ma ka la Sabati, ua komo maua ma ka luakini nani o Mr. Dr. Stone, 500 a keu paha poe ma ia halawai, malu ke anaina, aole holoholo a hoonakele, makaala na maka i ka olelo a ke kahuna, nani na leo h@meni maikai ka leo o ka okana ka pahu kani. Ma ka po, hele no maua me ke kahuna olaila (ma 1879 Sept.) Hoomanao no ko ia ohana ia'u, aole poina.
He mau a menana no keia, aole anu loa. Hai mai o Mr. Charles K. Clark opio, ma Dekemaba 1879 a Ian. Feberuari. "He nui loa ke anu aole o kana mai," ina paha i hoi mai au ia wa, make loa paha i ke anu.
Ma ka Poaha, Aperila 1, 1880. O ko maua holo no ia ma ka moku kuna "Greyhound" e ku mua no ma Nuuhiwa a pau, holo no Tahiti, $60 00 ka uku moku, $120. no manua a elua. Pela ka mea i hai ia mai.
Pomaikai no au ke launa hou me kuu ohana a me na hoopaahana o'u ma ka Paeaina o Nuuhiwa. Aole au i poina i ko kakou launa pu ana ma na halawai a ma na Kula Sabati o Kawaiahao, a ia kaua i holo pu ai ma Wailupe me Palolo no ka ahaaina a ka Haku, ua paa no ia. Ua lawa paha keia leta no keia wa. E haawi aku i ko'u aloha i na hoahanau me na hoalauna a pau a me na haumana Kula Sabati o Kawaiahao. E pule oukou a pau i ka Haku no makou ma Nuuhiwa. E haawe i ke aloha i ka ohana ma ka hale. Mai poina i leta nau. Owau no kou hoahanau iloko o Kristo. J. Kekela.
He Palapala mai Makala mai.
Aloha oukou.
Ka hana a ka Haku.-Ke nee malie nei no imua, a he lana no ka manao o ka paahana, ke launa mai nei no ka Haku me makou. O ke Kula Sabati ke nee aku nei no imua.
1 Ke Kula la-Eia no maua ke malama nei ia hana, nui no ka poe hele mai.
Ka la 1 o Ianuari ma Mille nei. Lau kanaka o Mille ponoi nei ia la, a p@a pono na ae one o Mille nei i na waa.
2 Ka hoike Kula Sabati.-Ua hoike ko makou Kula Sabati, nona ka huina nui o na haumana 654, a nona na kula Sabati ewalu. Holopono na haawina ia la, a eleu no na haumana, ma keia hoike kula Sabati, ua mahele ie penei. Eha kula ia Mama a eha ia'u. Eono apana mua, oiai o Rev S Kahelemauna e ol@ ana, a elua apa@a hou i hookomo ia iho nei, hui pu ewalu.
He eleu apana a pau, a o na himeni, ua kani kahuli a me na o-o kua mauna o ua ae one lai nei o Mille. Ua hooki ia na hana me ka maluhia a hauoli la Hape Nuia.
3 Ka papa aina-Nui na mea ai, laiki, palaoa, parena, biro (ulu i waiho ia i ka lepo,) mokan (hala i kalua ia a wau ia ka io,) a me na ipu hao wai wela ti, he mau haneri niu opiopio, na ia o kela me keia ano, me haneri moa. oi ai aku a hakane na opu.
4 Ka himeni ana ma ka hale o L Kaibuke Moi o Mille.-No ka nui o ka makemake o ka makou alii n@i i na himeni o no apana kula hou elua, ua kono mai oia ia makou e hele aku ma kona home "Kanaana Home" e hoolealea ai ma ia po. Hape Nuiia. He po lea ia no Halalii imua o ke alii a me na kanaka he nui i muia mai, a no ka nui hauoli ia po, ua hookuu ia mai la he ope hala, hookahi anana me ka hapa ka loa, ekolu kapuai ke anapuni,-huro, huro, hape nui no ke alii nui S Kaibuke, huro huro!
5 Elua dala me ka hapa ke kuai o na paona @u 100 ma Mille nei, ma ka hale kuai o Mr Hanshin, ua hoopii ae nei oia mai ka elua dala a i ka elua me hapa.
Heaha la ia i ko makou nei ae kai, he nika paha, oia hoi, he mahalo.
Eia kekahi.-Ua hana kanawai iho nei na alii no Mille nei no ka rama, a eia no ia.
1. O makou a na alii nui a me na 'lii, a me na kaukau'lii me ka makaainana a pau o keia mokupuni o Mille, ke makemake nei makou e h oiaio i kekahi kanawai no ka makou aina.
2 Ua kapu ka inu ana i ka wai ona ma keia aina, e like me keia, rama, gini, bia, i na e inu kekahi o makou o na alii a me na kaukau alii, na makaainana i na wai ona, i ka inu mua ana, e uku i na dala he umikumamalim@.
3. Ke hooiaio nei makou a ke kaukau nai i ko makou mau inoa i keia la ehiku o Ianuari M.H. 1880.
Na inoa LUTELA KAIBUKE MOI.
MOSES KAIKO.
Owau no.
AUWAHA WAI O KA ONI MILIONA.-Ke kahe nei ka wai o ka auwaha hou o ka Ona Miliona me ka ikaika; o na ohe wai hao nunui e moe mai ana mai Maliko mai, ua ohu ohu pono; ke kahe nei ka wai me ke kahawai nui la o kekahi mau wahi o kakou.
PAPA, PAPA
AIA MA KAHI O
LEWERS & DIXON!
(O LUI MA.)
MA KE KAHUA A KAHIKO MA
Alanui Papu a me Moi
E LOAA AI NA
Papa Nouaiki
o kela a me keia ano.
Na Papa Nani a Paa no ke Kulukulu
ana i na Hale!
Na Pani Puka, Na Puka Aniani,
Na Olepelepe, Na Pou, Na O-a,
Na Papa Hele, Na Papa Ku,
A me na Papa Moe nui loa
NA PILI O KA HALE
O NA ANO A PAU.
Na pepa Hoonani, Na Pena o na Wai a pau,
Na Kui mai ke Nui a ka Makalii,
Na Ami Puka, Na Ami Puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau,
No Aila Pena, o kela me keia ano,
No Aila Hoomaloo, he lehulehu wale.
Na Aila e ae o na ano a pau.
NA WAIVANIKI
A ME NA
WAI HOOHINUHINU NANI!
o na ano a pau loa.
NA BALAKI ANO NUI WALE
A ke hai ia aku nei ka lono i na makamaka
pau, ua makaukau keia mau makamaka
o oukou e hoolawa aku ma
na mea a pau e pili ana
ma ka laua oihana
NO KA
UKU HAAHAA LOA!
E like me ka mea e holo ana mawaena o
LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na Makamaka!!
A e lawa no hoi ko oukou makemake
me ka oluolu a me ka maikai!
845tf
C.C. Coleman.
Amara a he Mea Hana Mekini,
Kapili Kapuai Hao Lio
A ME KA
Hana ana i na Kaa Lio, &c.,
Hale Hana ma Alanui Alii, e kokole la i
905 ke Alanui Papu. tf
HOMEPATICA
DR. E. STEVENSON,
LALA O KE KULA KAUKA
Ma Onaterio Canada, 1860.
KEENA OIHANA A ME KAHI NOHO
Ma ke kihi o na Alanui Hotele a me Alakea.
Honolulu, Mar. 22, 1880. 956 tf
Kauka O.S. Cummings, M.D.
HOMEOPATIKA.
Oia ke Kauka i kamaaina mua ia oukou e na kanaka Hawaii ma ka inoa,
"KULU WAI LIILII"
Ua hoi mai nei oia, a e pahola hou mai ana oia i kona akamai lapaau ia kakou. Aia kona Keena Lapaau a me kona wahi noho i keia wa m@ kahi o Mr. Wm. G. Irwin, ma ke kihi o na alanui Papu a me Beretania, ma keia aoao aku o ka luakini o Kaueano.
888 tf
CHRISTIAN GERTZ
Mea Hana Buti
ME
KAMAA MAOLI!
Alanui Papu, makai o ke Keena o Lui & Dickson!
KE HAI AKU NEI OIA I NA MEA A PAU,
Ua hoi mai oia mai Kapalakiko mai,
Ilaila Oia i ohi kino mai nei i na waiwa@
nani a paa o kana oihana, a ke
waiho ia aku nei no ke
kuai ana no na kumukuai
o ka manawa
HE MAU WAIWAI PIHA O NA BUTI
Na KAMAA HAAHAA a me na ano kamaa
no na Lede. Na Buti, na Kamaa Haahaa
a me na ano kamaa e ae a pau
no na Keoni@ana.
NA BUTI & KAMAA HAA!
A ME NA ANO KAMAA E AE A PAU
NO NA KAMALII!
NA KAMAA O NA ANO HE NUI
O NA KAMAIKI OPIOPIO.
O neia mau mea a pau ua hanaia me ke akamai loa a me ke
paa o na ano hou loa, a ke h@oia ia aku nei ia mau mea e like
me ka mea i olelo ia.
E lawela no na kauoha mai na Mokupuni me ka maiau me ka eleu. 942 @@