Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 19, 8 May 1880 — Page 4

Page PDF (1.68 MB)

This text was transcribed by:  Kamaka Meringolo
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUIIA.

No ka Makahiki, $2.  Eono Mahina, $1.

Dala Kuike ka Rula.

KOMITE HOOPONOPONO.

Sam'l Kaaikaula.

Hezekia Aea.

 

POAONO. MEI, 8. 1880.

Ka Misiona

 

HELU 37

KE ANO HOU O NA AREMENIA.

            Ma ka helu 36, ua h@ia kekahi mau mea no na Aremenia, oia hoi ka poe Kristiano kahiko ma Tureke Waena. He poe Kristiano oiaio mamua, a mahope iho, lilo i poe lalau a hoomana naaupo. A ma ka puka ana o na misionari malaila mamua aku nei, a ao aku i ka hoomana oiaio, ua ano hou lakou. Penei ka hoomana i keia wa. He hoomana no mamua ma ka olelo kahiko, a maopopo ole i ka poe hoomana. Aka, ma ka pau ana, he haiolelo no na kahunapule Aremenia ma ka olelo Tureke, ka olelo i maopopo i na kanaka. Na na kanaka no i noi i na kahuna Aremenia e haiolelo ma ka olelo i maopopo ia lakou, e like me na kahuna misionari. Maopopo ka lakou haiolelo ana. Naauao ka poe hoolohe, a pela e hana'i na kahuna Aremenia. Mamua, akaka ole ka haiolelo ana a na Kahuna, aka, ua akaka nae i keia wa. Ina ae ole na kahuna Aremenia e haiolelo ma ka olelo i maopopo, pau kanaka i ka haalele ia mau kahuna misionari.

            Na kii hoi o na halepule, mea ano hoomana, ua pau ka nui i ka lawe ia aku mai na luakini Aremenia aku. He Ogana paha ka ike ia a hookani ia maloko. He baibala hou kekahi. He baibala kahiko paha e waiho ana ma ka olelo pohihihi i na kanaka. Aka, he baibala hou kekahi i paiia ma ka olelo maopopo ma ka mea pai a na misionari.

            Pela ma na Kula Aremenia. Ua hookomoia na buke kula i paiia e na misionari, a maopopo ka olelo i na haumana. Mamua aku, aohe kula hookahi kahi i ao ia'i na buke i maopopo ka olelo i na haumana. O ka hoopaanaau wale iho no ka hana me ka maopopo ole o ka olelo. Aole loa hoi i ao ia ma ka Arimatika a me ka Palapala Aina. Aole ma ka luakini wale no ka baibala i pai ia e na misionari, aia no ia ma na ohana Kristiano euanelio a pau, a oia aia hoi oia ma kekahi mau ohana Aremenia hoomana kahiko.

            Ua ano e hou iki hoi ka aoao Mahomeda. He hoowahawaha loa ia mamua e ka aoao Kristiano. Ua kapu loa i ka mea Kristiano ka hoopuka ana i ka inoa o kona Haku Iesu Kristo imua o ka Mahomeda. Ua pau nae ia kapu. Hiki no i ka mea Krisitiano ka hooiaio i @imua o na Mahomeda, a e paipai hoi ia lakou e nana ia Iesu i ola.

            Ua pau no ke Kanawai hoopai i ka make ke huli ka Mahomeda i Kristiano. Aka, ua keakea ikaika ia ka ninau ana o na Mahomeda no Iesu, a me ka huli ana mamuli o Iesu. Ua hookae ia no lakou, a ua hoomauia, me ka hoomainoino ia. Elua wale no Mahomeda ma Tureke Waena i huli mamuli o Iesu. Ua hopuia, a hoolei ia iloko o ka halepaahao. Ilaila laua eha makahiki. Nui ka hooikaika ana o na Kanikela Kristiano e hoohemo ia laua. Aole nae i hiki. Ke huli nei no nae kekahi poe Mahomeda me ka makau ole i ka hoomaauia.

TUREKE KOMOHANA.

            Ke alii Kuda. He poe noho ma na mauna na Kuda. He 120 kulanakauhale malalo ae o keia alii. He kanaka nunui oia, 7 kapuai kona kiekie, Ka laula o kona umauma, ua like ia me ko na kanaka maoli elua. Akahi no paha a hele ka misionari ilaila. Hoike aku ka misionari i na buke euanelio me na buke Halelu. A heluhelu i kekahi mau mokuna. Hoolohe pono ke alii me kana keiki me kana mau kauwa. A noi ia i buke na lakou. He mau Kristiano ma kau wahi. A ma ka olelo a ke alii me kekahi mau wahine, "Ke pii ae nei ke kai. Ke uhi mai nei maluna o ka aina. Ke hoopau nei i na mea kahiko. E lilo ana kanaka a pau i poe Kristiano." He makuahine kekahi i huli mai. Nui kana mau keiki kane. Ninau ka misionari: Aole anei i pono ke lilo kekahi keiki au i haumana ma ke Kula misionari? Hoole oia: Aole, he poe hana lakou a pau, he mahiai, he hanai holoholona. Ma ia po, ua wela ka hale hanai holoholona i ke ahi. No ka hiki ole ke kinai i ke ahi, ua pau na holoholona a pau i ke ahi. A ao ae, hele ua makuahine nei i ka misionari, a olelo: "Ua olelo au i ke ahiahi nei, aole e hiki ia'u ke ae e lilo kekahi keiki a'u i haumana no kau kula, no ka mea, he mau kahu holoholona lakou. Pono ke noho a hanai mau i na holoholona. Ua pau nae na holoholona i ke ahi, Na ke Akkua lakou i lawe aku. Nolaila, e lawe oe i kekahi keiki a'u, a hoonoho iaia iloko o ke kula, a e hoomakaukau iaia e hai i ka ke Akua olelo."

            Iafena. Aia ma Celona ma ka hema o Asia. 200,200 kanaka ma Iafena. He poe hoomanak@ lakou a pau mamua. Ua noho na misionari malaila, he 60 makahiki. Heaha na hua? 1,500 hoahanau. 100,000 ka i aoia i ka heluhelu. A me ka lakou manao ana, he mea maikai no ka aoao Kristiano, a pono i ka lakou mau keiki ke lilo i poe Kristiano. O lakou nae, ua hiki no ke hoomau ma ka hoomana kahiko. Aka, ua makaukau no kekahi hapa e huli ke ae nae na hoa e huli. He poe Kristiano iwaena o na poe he 100,000. He 15,000 keiki maloko o na kula Kristiano. He mau Kahu ekalesia maoli elua, a he mau kokua ewalu. He kihapai maikai no keia. Pono ke pule mau i lilo ia 200,000 kanaka a pau i poe Kristiano oiaio.

            He Kristiano ka i halawai pu me kekahi kahuna hoomana nui a me kekahi kahuna malalo iho ona, e halihali maia laa ana. Olelo ke kahuna me k maia i ke Kristiano.E lawe aku oe i keia ahui maia laa. A ina loaa ole ka pilikia ia oe ma keia po, alaila, e haawi au ia oe i mau rupi elima, oia hoi, elima hapalua. Ka lawe no ia o ke Kristiano i ua ahui maia nei. Aole nae oia i loohia i ka poino mahope iho. Haalele koke iho la keia kahuna i ka oihana kahuna hoomanakii ka mea e ola'i kona kino, a lilo i haumana huli i ke ano o ka hoomana Kristiano io.

            He Kahu ekalesia Iafena. palapala mai oia: Nui ka poe e ala ana, e noonoo ana, e imi ana i ka oiaio. Nui na kula la, me na kula nui. Nolokoko mai o laila na kahu ekalesia, na lunakanawai, na loio, na kauka, kela a me keia oihana. E mahuahua loa ana na hana naaupo. Aole i pau.

 

Ka Hau Lani.

THE HEAVENLY DEW.

 

Book of Praise. p. 124.

1

            Ke pa nei na hau lani,

                        Pa nahenahe nae.

            E pa mai hoi ka Uhane

                        Ma koonei kihapai.

            E kau ka lama gula,

                        Ke aloha o Iesu,

            Maluna o na kula,

                        Me na makua pu.

Cho.    Ala'e, ala'e a hele mai.

            Ke pa nei o ka hau aiai,

            Ka Uhane Hemolele.

2

            Ke kau nei ma ke kea

                        Ke aloha o Iesu.

            Ua wehe ia ka puka,

                        Ka puka o ke ao.

            He leo nahenahe

                        Ke hea maikai mai,

            E ala a e komo;

                        Ano ka wa maikai.

            Cho.    Ala'e, ala'e, &c.

3

            Hoolilo i ke kino,

                        A me ka uhane pu

            No Iesu ka Hoola,

                        No Iesu no a mau.

            A nana oe e apo,

                        A kai malie ae

            Ia home ao maluna,

                        I kahi e ola'i.

            Cho.    Ala'e ala'e, &c.

8HAWAII.

 

Haawina Kula Sabati.

 

HELU 8. SABATI MEI 23, 1880.

 

KUMUHANA.

Ka la hookolokolo. Pauku Baibala. Mat.

25; 31-46.

 

            31 ¶ Aia hiki mai ke keiki a ke kanaka me kona nani, a o na anela a pau pu me ia; alaila e noho iho ia maluna o kona nohoalii nani:

            32 A e hoakoakoa ia mai na lahuikanaka a pau loa imua o kona alo; a e hookaawale ae oia ia lakou i kekahi poe mai kekahi poe ae, e like me ke kahuhipa i hookaawale aku i na hipa a me na kao.

            33 A e hooku aku oia i ka poe hipa ma kona lima akau, a i ka poe kao ma kona lima hema.

            34 Alaila, e olelo aku ke alii i ka poe ma kona lima akau, E hele mai oukou, e ka poe i hoomaikaikai ia e ko'u Makua, e komo oukou i ke kaupuni i hoomakaukau ia no oukou mai ka hookumu ana mai o ka honua.

            35 No ka mea, pololi iho la au, a haawi mai la oukou i ai na'u; makewai au, a hoa inu mai la oukou ia'u; he malihini au, a hookipa oukou ia'u;

            36 He kapa ole ko'u a hoaahu mai la oukou ia'u; mai iho la au, a ike mai la oukou ia'u; maloko hoi o ka halepaahao, a hele mai la oukou ia'u.

            37 Alaila, e olelo mai ka poe pono ia ia, e i mai, E ka Haku, inahea i ike ai makou ia oe ua pololi, a haawi aku i ai nau? a ua makewai, a hooinu makou ia oe?

            38 Inahea hoi i ike ai makou ia oe he malihini, a hookipa makou ia oe? a me ke kapa ole, a hoaahu makou ia oe?

            39 Inahea hoi i ike ai makou ia oe, he mai, a iloko o ka halepaahao, a hele aku makou iou la?

            40 A e olelo aku ke alii ia lakou, me ka i aku, He oiaio ka'u e olelo aku nei ia oukou, i ka oukou hana ana pela i kekahi mea liilii loa o keia poe hoahanau o'u, ua hana mai oukou pela ia'u.

            41 Alaila, e olelo ae ia i ka poe ma ka lima hema, E ka poe i ahewa ia, haele oukou pela mai o'u aku nei iloko o ke ahi mau loa, i hoomakaukau ia no ka diabolo a me kona poe anela.

            42 No ka mea, a pololi au, aole no oukou i haawi mai i ai na'u; a makewai au, aole hoi oukou i hoainu mai ia'u;

            43 He malihini au, aole no oukou i hookipa ia'u; he kapa ole ko'u, aole hoi oukou i hoaahu mai ia'u; he mai ko'u, a iloko hoi o ka halepaahao, aole hoi oukou i ike mai ia'u.

            44 Alaila, e olelo mai lakou, me ka i mai, E ka Haku, inahea i ike ai makou ia oe, ua pololi, a ua makewai, a he malihini, a he kapa ole, a he mai, a iloko o ka halepaahao, paha, a malama ole makou ia oe?

            45 Alaila e olelo aku oia ia lakou, me ka i aku, He oiaio ka'u e olelo aku nei ia oukou, i ka oukou hana ole ana pela i kekahi mea liilii loa o keia poe, ua hana ole mai hoi oukou pela ia'u.

            46 A o keia poe la, e hele aku lakou i kahi make mau loa; aka, o ka poe maikai iloko o ke ola mau loa.

            Pauku Gula. p.46. Hoopaanaau.

            Manao nui. Ke kau nei ka noho ana ma kela ao maluna o na hana ma keia ao.

            Mele. "A pii ae i ke ao." Lei Alii, p. 79.

            Pule i pii ae na haumana i ke ao ma o.

Ka Wehewehe me ka ninau ana.

            Aia no Iesu ma Ierusalema ma na ao, a ma na po ma Betania. He mau la ekolu, eha paha ia mamua o kona make ana. Iloko o ia mau la na hana, na olelo ma na mokuna 21, 22, 23, 24, 25, o Mataio.

            Ma ka mok. 22; 15-46. Imi na enemi, na Parisaio, na Herodiano, na Sadukaio e hoohihia ia Iesu ma kana kamailio ana. Aole nae i hiki. Hai mai i kana pane 22; 21.

            Ma ka mok. 23. He mau olelo ao i na haumana kekahi. Aka, o ka nui, he mau olelo hoahewa ikaika i na Parisaio, me na kakauolelo, ka poe hookamani a me ka hoohiki mai ana maluna o Ierusalema.

            Ma ka mok. 24. He mau wanana no na poino e hiki mai ana maluna o na Iudaio, o ka luakini, a o Ierusalema, me na olelo ao. Hai mai. p. 13, 42-44.

            Ma ka mok. 25; 1-30. he mau olelo nane elua, no ka ahaaina mare, ke kane mare, ka poe naauao, ka poe naaupo, a no ke kanaka e hele ana, a haawi e he mau talena i poe kauwa, me ke kauoha, e hana a hoi hou mai oia. Hai mai p. 6, 10, 11, 12, 13, 23, 29, 30.

            P. 31-33. Aia a hiki mai owai? Ke keiki a ke kanaka, Iesu Kristo ka Lunakanawai nui. Oih. 17; 31. No ka la hookolokolo nui keia. E hiki mai ana oia me ke aha? Mewai hoi? Nana 1 Ges. 4; 16, 2 Tes. 1; 7, 8. Iuda 14, 15. Alaila noho oia mahea? Owai ke hoakoakoa ia na imua ona? Rom. 14; 10. 2 Kor. 5; 10. Hoik. 20; 12. A aha oia ia lakou? me ke ano owai? Mahea e hookuu ia'i na hipa? Mahea na kao? Owai na hipa? Owai na kao? No ka poe hea oukou?

            P. 35-36. Heaha na olelo hoomaikai a ka Lunakanawai i ka poe ma ka lima akau? Heaha ke kumu o kona hoomaikai ana ia lakou?

            P. 37-40. No ka pohihihi o ia kumu ia lakou pehea lakou i ninau aku ai i ka Lunakanawai? A pehea kona wehewehe ana?

            P. 41-45. Pehea ka ka Lunakanawai hoahewa ana i ka poe ma ka lima hema? Heaha ke kumu oia hoahewa ana? Ka hana ole ea! A no ka pohihihi oia kumu, ninau lakou i ka Lunakanawai pehea? a heaha kona pane?

            P. 46. Heaha ka hope o ka poe ma ka lima hema? Heaha ka hope o ka poe ma ka lima akau? He mau hope palena ole ike ea. Ina he ola mau loa ko ka poe pono ma ka lani, ina he make mau loa ko ka poe hewa ma ke ahi pio ole. Ka Iesu haina no keia. A oia ka mea ike pono. Nawai e aa e hoole aku? E ke kanaka hewa, e like me ka mau ana o ke Akua, me ka mau ana o ka pomaikai o ka poe pono, pela ka mau ana o kou poino ma kela ao, ke mihi ole oe ma keia ao.

            Mele. "Oli a Hosana." Lei Alii, p. 79.

Na Ninau a na Kahu.

Na kane. Mahea Iesu i ka wa i hai mai ai oia i keia mau mokuna 21-25? Ehia la ia mamua o kona make ana? Heaha kana wanana no ka luakini me Ierusalema? Ua hooko ia anei? Ehia makahiki mahope iho? 40.

            Na wahine. Heaha ka hoohalike ia me ka ahaaina mare? Owai ke kane mare? Heaha ke ano o kona hele ana mai? Ka hele ana mai o Iesu e hookolokolo. Owai ka poe e komo ana iloko o ka ahaaina mare? Owai ke hoole ia'na? He mau wahine aha oukou? He mau ipu kukui ko oukou; a pehea ka aila? He aila anei? He pono io anei maloko.

            Na ui me na keiki. Owai ka poe e ae ia ana e komo iloko o ka lani? Ka poe hana pehea? Heaha na hana aloha? Aloha ia wai? Ke kokua nei anei oukou i ka poe ilihune, i ka poe malihini, ka poe mai a iloko o ka halepaahao, a iloko o ka naaupo a o na pilikia he nui wale.

            Ke kula a pau. Heaha ka hewa nui e hoolei ia'ku ai kanaka, kamalii iloko o ke ahi pio ole? Ka noho wale ea, me ka hana ole, hele ole i na halawai i na Kula Sabati.

            A i mihi ole oukou, pehea mai Iesu ma Luk. 13; 5? A i manaoio ole, heaha ka mea e kau mai ana? Io. 3; 36. Hai like mai i ka pauku gula.

            Mele. "Owai no Iesu." Lei Ahi, p. 92.

            Pule i ae na haumana a pau e hui a hele mamuli o Iesu i loaa ke ola mau loa.

            Haawina no Mei 30. Mat. 26; 39-50.

 

HAIOLELO A FATHER

Chiniquy ma Kaukeano, Aperila 13,

1880.

 

            Ma ka la 13 o Aperila i hala ae nei, ua haawi ia iloko o ka Luakini o Kaukeano he haiolelo o ke ano i ike mua ole ia e kakou ma keia aina. He nu hou ia iwaena o kakou. He Kahunapule no ka ekalesia Roma mamua, a ua haalele oia ia ekalesia he mau makahiki i hala ae nei, o Father Chiniquy kona inoa; maluna mai oia o ka mokuahi i ku mai ai ia la no a e holo ana no Kaleponi i kekahi la ae. O keia Kahunapule, ua hoohalawai pinepine no oia me Ko@n@ makua ma na leta, pela ka lono, iloko o keia mau makahiki iho nei. I ka wa i pahola ia ai ka lono ma ke Kulanakauhale ua hiki mai oia, ua noi koke ia'ku la oia e haiolelo ia po iho, a ua ae mai. Ua hoolaha ia na palapala ma na alanui no ka halawai ma Kaukeano ia po; ua hele aku ilaila ke Kakauolelo o ke KUOKOA, a ua kakau piha oia i ka moolelo o ka halawai. Ua hookaulua iki ia ka hoopuka ana, aka, no ka nui o ka poe e ninau pinepine nei no ka moolelo o ua halawai nei, me ke ake e ike maka, a ke hoopuka ia aku nei, oia keia malalo iho.

            Ma ka hora 7 1-2, i ka pau ana o ke kani ana o ka bele, ku mai la ke Kahu Rev. W. Frear, a hai mai la i ka himeni, (ma ka himeni haole) a oia no ka himeni 313 ma ka Buke Hawaii, unuhi ia e Laiana. Pau ia heluhelu mai ke Kahu ma ka Halelu 66. A pau ka heluhelu ana, pule o Rev. Dr. Steel, he hoahele oia no Father Chiniquy. I ka pau ana o ka pule, ku mai la ua Kahunapule nei a kamailio mai la, a penei ke ano nui o kana mau olelo: "E na makamaka, ke noi aku nei au ia oukou e hui pu mai me a'u ma ka hoomaikai ana ia Iesu. Oia ka'u e hoonani nei no kona lokomaikai; aka, aole i lawa ia'u wale no na hoomaikai ana; no ka mea, he nani oia a nani mau; o ka mea hookahi ia i oi; he nui loa kona lokomaikai; aole e hiki ia'u hookahi ke hoolawa pono i na mahalo ana i ka inoa maikai o Iesu; nolaila, e kokua pu mai oukou me a'u, a e hui pu kakou ma ka mahalo ana i ka inoa o ko kakou Haku, ka mea i mau loa kona lokomaikai. Ua ake oukou e lohe i na kumu o ko'u haalele ana i ka ekalesia Roma. Iloko au oia ekalesia kahi i hanau ai, a malaila a'u i ao ai i ka oihana Kahuna. A ua lawelawe au ma ia oihana no ka makahiki loihi. O ka ekalesia oiaio hookahi ia ma ko'u manao. Ua ikaika loa ko'u aloha no ka ekalesia, a aneane hiki ia'u ke haawi i ko'u koko mamuli o ia ekalesia. Ua imi ikaika au i ka Olelo Hemolele i loaa na pauku e pane aku ai i na aoao hoomana e ae a pau. Ua manao au he poe enemi lakou no ka ekalesia oiaio o Roma. Ua haawi au i ka'u mau kokua ana a pau e hoolaha aku i ka ekalesia o Roma a puni ka honua.

            A ua mahalo ia no hoi ka'u mau lawelawe ana e ko'u poe luna, oia ka poe maluna ae o'u. Ua koho ia au i alakai no kekahi poe Katolika Roma, me ka manao e hele aku makou he lehulehu wale a ma na mokuaina Komohana o Amerika Hui, malaila e noho ai a e hookahua ai iluna o ko laila mau aina, me ka manao e lilo ka aina i ka ekalesia Roma. Ua imi au i na kulana maikai loa, a ua loaa he apana nani maloko o ka mokuaina i Ilinoi. Ua noho makou ilaila, a kukuluia he luakini; a ua hele nui mai he mau ohana lehulehu o ko'u lahui, a ua holo pono na hana a pau. Ua hooikaika loa au i ka hoohuli ana i kanaka ma ko'u aoao hoomana, me ka imi ana i na mea e hhiolo ai na hoomana like ole me ko Roma.

            A ma kekahi la Sabati, iloko au o ke Kulanakauhale o Montreal; ua kono mai ka Bihopa ia'u e haiolelo iloko o kona luakini. He anaina nui ka i akoakoa ae, a o ka'u Kumuhana e pili ana no ka pule ana, oia o Maria. Ua hooikaika loa au i ke anaina e pule ia Maria, no ka mea, oia ka makuahine o Iesu, aole hoi e hiki iaia ke hoole i ke noi a kona makuahine. Ina paha aole i manao nui ia kau pule, no kou pono ole, a no kekahi kumu e ae paha; aka, ina oe e noi ia Maria a nana e hoopii ae ia Iesu, alaila, e lohe ia kau pule, no ka mea, aole e hiki ia Iesu ke hoole i ke noi a kona makuahine.  Pela ko'u hooikaika ana e alakai i ka noonoo o ke anaina ma ia la. A pau ka pule ana, haawi mai la ka Bihopa i kona hoomaikai ana, a me ka mahalo no ka makaukau o ka'u haiolelo ana. Hoi aku la au i ka hale kahi a'u i noho ai, a aole i liuliu ma ia hope iho, lohe iho la au he leo, he leo maopopo loa, me he leo kanaka la, a penei ka leo: "O kau haiolelo ma ka luakini i keia la, he hoopunipuni wale no." "Ua haiolelo oe i ka wahahee." Puiwa ae la au, a makau loa iho la, me ko'u manao he hoowalewale keia na ke diabolo. Pule aku la au i ke Akua e lawe aku i keia leo mai o'u aku, no ka mea, ua kaumaha loa au no ka lohe pinepine ana i ua leo nei; a ua manaoio no au he hoowalewale keia na ka uhane ino. Aole nae i loaa ia'u ka maha.

            Mahope iho o ia wa, ua imi nui au ma ke Kauoha Hou, ma ke aka e loaa ka malamalama. Ua huli au i na olelo e pili ana ia Iesu a me Maria. Aia hoi i ka wa a Maria i noi aku ai ia Iesu ma ka ahaaina mare i Kana o Galilaia e hoomakaukau i waina, hoole aku la o Iesu no ia wa. A i kekahi wa ae, olelo aku la kahi poe ia Iesu, "eia ae kou makuahine a me kou poe hoahanau ke ninau nei nou," pane aku la o Iesu, "owai la ko'u makuahine? O ka mea hana i ka makemake o ko'u Makua iloko o ka lani, oia no ko'u hoahanau a me ko'u kaikuahine a me ko'u akuahine." Ua nana no hoi au i ka moolelo ma ke Kauoha Hou e pili ana no ka hele ana o ka poe mai a me na lawehala i o Iesu la, i ka wa o ka Haku ma ka honua nei.

            A ma ka'u heluhelu ana, ua hele pololei aku na poe pilikia ia Iesu, aole ma o Maria la. A ua lawe pololei ia mai no hoi na mai imua o ke alo o Iesu, aole i lawe ia ma o Maria la. Aole i pau.

 

Moolelo o ka Aha Hui Kula Sabati o

ka Mokupuni o Oahu.

 

            Halawai ka Aha Hui Kula Sabati o Oahu ma ka lua@ o Kahana. Hope Kahu Kula Sabati Rev. S. Waiwaiole ma ka noho lunahoomalu.

            Koho ia o Timothy K. Kaehuaea i kakauolelo. Hoomaopopo ia na Kula Sabati a me na lala o ka aha i hoiki mai.

Kula Sabati.                            Kahu.                          Elele.

Kawaiahao.                             –                                  –

Kaumakapili.                           –                                  –

Kalihi & Moanalua.                 –                                  D. Kahakalau.

Ewa,                                       T. K. Kaehuaea           G. M. Keone.

Waianae.                                 Rev. J. Kekahuna.       D. Naoho.

Waialua,                                  E. S. Timoteo,             –

Kahuku.                                  –                                  S. Kai,

Hauula,                                    G. B. Koekoe,            J. A. Makaunui,

Waikani                                   Rev. J. N. Paikuli,       S. Kailaa,

Kaneohe,                                 J. Kamana.                  J. N. Kaail@

Waimanalo.                             –                                  D. Naholowaa,

            Koho ka lunahoomalu i na komite imi hana, komite imi haawina a me komite hoolaha moolelo. Rev. S. Paaluhi, J. Kamana a me G. M. Kdone, na lakou e noho iaia a e hana piha no ia mau komite ekolu. Lilo ka aha i ka hapa hora haipule. Hoike mai ke komite imi hana i na kumuhana.

            I hapa hora haipule. Hoike kihapai o na Kula Sabati. Na mea hoeueu ai i na Kula Sabati. Heluhelu haawina. Hoike h@ o na Kula Sabati o keia aha i na malama o Iune ma Honolulu. Ke ole paahana o na kahu Kula Sabati malalo o keia aha.

            Lawe ka aha a hoapono i keia mau kumuhana, hapai ka aha i ka noonoo no ke kumuhana elua. Na hoike kihapai Kula Sabati.

            Hoike mai o D. Kahakalau no ke Kula Sabati o Kalihi & Moanalua. G. M. Keone no ke kula Sabati o Ewa, D. Nao@o, no ke kula Sabati o Waianae, E. S. Timoteo, no ke kula Sabati o Waialua, S. Kai no ke kula Sabati ma Kahuku, G. B. Koekoe no ke kula Sabati o Hauula me kahana Rev. J. N. Paikuli no ke kula Sabati o Waikane, J. Kamana no ke kula Sabati o Kaneohe, D. Naholowaa no ke kula Sabati o Waimanalo. Aole hoike mai na kula Sabati makua mai o Kawaiahao me Kaumakapili.

            Hapai ka aha ka noonoo ma ke kumuhana 3. Na mea e hoeueu ai i na kula Sabati, eia na mea i hooholo ia. E koho ia o J. Kaluhi i kahi kula Sabati no Kahuku, H. U. Mahi ke komite hoike aku i ka mea i koho ia. E hoonohonoho ia i mau hope kahu kula Sabati a pau.

            Hapai ka aha i ka noonoo ma kumuhana4. Ka heluhelu haawina, aka, no ka makaukau ole o na hoa, ua hapai ka aha i ke kumuhana 5. Ka hoike hui o na kula Sabati o keia aha ma Honolulu i ka malama o June, a eia na mea i hooholo ia: E malama ia ka hoike makahiki o na kula Sabati o keia aha i ka malama o Iune ma Honolulu. Na kele a me keia kula Sabati e hoomakaukau no lakou iho i na mea e pono ai ke ola kino. E koho ia o Henry Waterhouse i Peresidena no ka la; o Rev. D. H. Haida D. D. Rev. M. Kuaea, Rev. S. Waiwaiole a me E. S. Timoteo, i mau lala o ke komite hooko, na lakou e noonoo a hoolaha i elua hebedoma mamua ae o ka manawa.

            Hapai ka aha e noonoo ma ke kumuhana 6. Ka uku paahana o na kahu kula Sabati o keia aha. Eia ka mea i hooholo ia. Na kela a me keia kula Sabati e noonoo a hooholo i wahi uku paahana no ko lakou mau kahu kula Sabati iho.

            Hoomaopopo hou ka Aha i ke kumuhana 4, ka heluhelu haawina, hooholo ka Aha ma ke noi a ka Luna Hoomalu, e hoomau ia aku na haawina mua ma o kela komite imi hana o ka halawai ma Kaneohi ka malama o Okatoba 1879: ma ke noi a Keone ua hooholoia.

            E noho hou keia Aha ma kahi e noho ai ka Aha Hui euanelio.

            Heluhelu ia ka moolelo a aponoia; hookuuia ka halawai me ka pale a ka Luna Hoomalu.

T. K. KAEHUAEA.

Kakauolelo.

 

NU HOU! NU HOU!

 

MAHOPE AKU O KA LA 1 O IANUARI, 1880, E HOOmaka ana makou malalo o na rula

DALA KUIKE,

I ka loaa ana aku o ka Waiwai i

ka Mea Kuai.

 

E hookahua ana makou i ka makou oihana

malalo o ke DALA KUIKE, e

kuai ia aku ana na lako wai-

wai a pau no ke Kumu-

kuai malalo iho o ka

 

MEA I IKE IA MAMUA

E LIKE ME KA LILO.

 

He Huina nui ko makou o na Oo, Kopala,

Ho, &c., &c. i kuai ia mamua ae o ka'

hoopii ia ana o ka auhau o ka poe

nana i hana.

 

HE MAU LAKO NUI KO MAKOU

–O NA–

PALAU

 

A makou e kuai aku ai no ka $7 a hiki

ka $7.50 Malalo iho o ke Kumukuai

mua no kela a me keia PALAU.

 

            Ano ko oukou manawa kupono e loaa ai na waiwai makepono loa.

 

E hele mai Hookahi, E hele mai a pau loa.

 

DILINAHAMA MA.

 

942 t1 37 Alanui Papu.

 

RICHARD F. BICKERTON,

[PEKETONA.]

LOIO a he KOKUA ma ke KANAWAI !

 

E HELE ANA OIA IMUA O NA AHAHOOKOLOKOLO a pau o keia Aupuni ma na ano hihia a pau. Ina paha ma Oahu nei, a ma na Mokupuni e ae.

            Ua makaukau mau oia i ka hana ana i na Palapala pili kanawai o kela a me keia ano.

            Ua hiki no hoi iaia ke hoaie dala aku ma ka moraki ana ina aina, ma ka ukupanee haahaa loa.

            @ hanaia na hana me ka hikiwawe a ma ka uku haahaa.

            Koena hana, Helu 23 Alanui Kalepa, elua p@ ma o aku o ka hale keaka o Kauka @.

 

PAPA, PAPA

AIA MA KAHI O

LEWERS & DICKSON!

(O LUI MA.)

 

MA KE KAHUI KAHIKO MA

Alanui Papu a me Moi

E LOAA AI NA

 

Papa Nouaiki

o kela a me keia ano.

 

Na Papa nani a Paa no ke Kukulu

ana i na Hale!

 

Na Pani Puka. Na Puka Aniani.

Na Olepelepe, Na Pou, Na O-a,

Na Papa Hele, Na Papa Ku.

A me na Papa Moe nui loa

 

NA PILI O KA HALE

 

O NA ANO A PAU.

 

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai a pau.

Na Kui mai ke Nui a ka Makalii.

Na Ami Puka, Na Ami Puka Aniani,

Na Ami o na ano a pau,

Na Aila Pena, o kela me keia ano.

Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale.

Na Aila e ae o na ano a pau.

 

NA WAI VANIKI

–A ME NA–

 

WAI HOOHINUHINU NANI

 

o na ano a pau loa.

 

NA BALAKI ANO NUI WALE

 

A ke hai ia aku nei ka lono i na makamaka

pau, ua makaukau keia mau makamaka

o oukou e hoolawa aku ma

na mea a pau e pili ana

ma ka laua oihana

–NO KA–

 

UKU HAAHAA LOA!

 

E like me ka mea e holo ana mawaena o

LAUA a me ka MEA KUAI.

 

E hele mai! E na Makamaka

 

A e lawa no hoi ko oukou makemake

me ka oluolu a me ka maikai!

845 tf

 

C. C. Coleman

Amara a he Mea Hana Mekini,

Kapili Kapuai Hao Lio

–A ME KA–

Hana ana i na Kaa Lio, &c.,

Hale Hana ma Alanui Alii, e kokoke la i

905                  ke Alanui Papu.                       tf

 

HOMEPATICA

DR. E. STEVENSON,

LALA O KE KULA KAUKA

Ma Onaterio Canada, 1860.

KEENA OIHANA A ME KAHI NOHO

Ma ke kihi o na Alanui Hotele a me Alakea.

Honolulu, Mar. 22, 1880. 956 tf

 

Kauka O. S. Cummings, M. C.

HOMEOPATIKA.

Oia ke Kauka i kamaaina mua ia oukou e na kanaka Hawaii ma ka inoa,

"KULU WAI LIILII"

Ua hoi mai nei oia, a e pahola hou mai ana oia i kona akamai lapaau ia kakou. Aia kona Keena Lapaau a me kona wahi noho i keia wa ma kahi o Mr. Wm. G. Irwin, ma ke kihi o na alanui Papu a me Beretania, ma keia aoao aku o ka luakini o Kaukeano. 888 tf

 

CHRISTIAN GERTZ

Mea Hana Buti

–ME–

KAMAA MAOLI!

Alanui Papu, makai o ke Keena o L@i & Dickson!

KE HAI AKU NEI OIA I NA MEA A PAU,

Ua hoi mai oia mai Kapalakiko mai,

 

Ilaila Oia i ohi kino mai nei i na waiwai

nani a paa o kana oihana, a ke

waiho ia aku nei no ke ku-

ai ana no na kumukuai

o ka manawa

 

HE MAU WAIWAI PIHA O NA BUTI

 

Na KAMAA HAAHAA a me na ano kamaa

no na Lede. Na Buti, na Kamaa Haa-

haa a me na ano kamaa e ae a pau

no na Keonimana.

 

NA BUTI & KAMAA HAAHA!

 

A ME NA ANO KAMAA E AE A PAU

 

NO NA KAMALII!

 

NA KAMAA O NA ANO HE NUI

 

O NA KAMAIKI OPIOPIO

 

            O neia mau mea a pau ua hanaia me ke akamai loa a me ke paa o na ano hou loa, a ke hooia ia aku nei ia mau mea e like me ka mea i olelo ia.

            E laweia no na kauoha mai na Mokupuni me ka ma@ me ka eleu. @ 3m