Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 20, 15 May 1880 — Page 4

Page PDF (1.77 MB)

This text was transcribed by:  Katie Ching
This work is dedicated to:  Hula Halau Kawaihoa

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA

I HUHA

KUOKOA me ke Au Okoa

No ka Makahiki, $2.  Eono Mahina $1.

@@@a Kuike ka Rula.

 

KOMITE HOOPONOPONO.

Sam'l Kaaikaula,

Hezekia Aea.

 

POAONO, MEI, 15, 1880.

 

            Ke Mele Ka Lepeko. - Ua minamina makou no ke pai hewa ia o kekahi mau lalani o keia mela i unuhi ia e Laiana; a eia malalo iho na hoopololei ana.

 

            Pauku 1, lalani 2, huaolelo hope o na lalani, mai ka pololei aole nei.

 

            Ua haule ka lalani 6 o ia pauku, penei: "Helona ka lepero nei."

 

            Pauku 3, lalani 1, o ka huaolelo hope loa o ia lalani, mai ka pololei, aole nei.

 

            Pauku 9, lalani 5, huaolelo hope no, oa hewa ia, aole no malaila.  O ka lalani 6 o ia pauku, ua haule, penei:  "O keia mai lepero ou."

 

            Pauku 12, lalani 8, oa haule ka hope, hoomaemae ka pololei.

 

            Pauku 14, lalani 6, ua hewa olelo, alelo ka pololei; a ua hewa papa, papaa ka pololei; penei ka heluhelu ana:  "O kona ale io papaa e."

 

            Pauku 15, lalani 6, ua hewa Ahea, A hea ka pololei.

 

            Mahope aku e pai hou makou ia mele no ka hooponopono ana.

 

NANA I KA NAUE ANA.

Oh See Them Now Marching.

Songs of Love P. 132.

1

E hui hauoli na kamalii e,

O na kamalii kula e kula mai nei;

O na Kula Sabati, na aha maikai,

Na puali nani o Hawaii lai.

Cho.    Nana! kei ka oaue, naue, naue,

            Me na oli pu ae,

            Me na oli pu ae.

Naue a mau me ka paio mau ana,

Malalo o Iesu ke Lii e ola'i.

2

E hui mai o, mai na wahi a pau,

Mai na kula laelae, mai na ululaau;

Mai na Kula Sabati no keia la lai,

Ka la hui oli e hoike ai.

Cho.    Nana! kei ka naue, & c.

3

Nana i ka naue, ke naue mai nei

O na haumana kula mai uka a kai,

Mai na kauhale no, mai na home maikai,

Ke naue mai nei me ka oli ana'e.

Cho.    Nana! ke ka naue, & c.

4

Ke naue mai ne me na hoku ao lai,

O na Kula Sabati, na aha maikai,

Me na bana kau lai, me na mele o mai,

Na puali koa o Hawaii nei.

Cho.    Nana! kei ka naue, naue, naue,

            Me na oli pu ae,

            Me na oli pu ae,

Naue a mau me ka paio mau ana

Malalo o Iesu ke Lii e ola'i.

            Hawaii.

 

HAAWINA KULA SABATI

 

Helu 9 o Sabati, Mei 30, 1880.

KUMUHANA.

Getesemane, Puuku Baibala. Mat. 26;

36-50.

36        Alaila, hele aku la o Iesu me lakou ma kekahi wahi o Getesemane ka inoa; i mai la ia i ka poe haumana, E noho iho oukou maanei, a hele aku au e pule ma o.

 

37        Lawe aku la oia ia Petero a me na keiki elua a Zebedaio, hoomaka iho la e luuluu iho, a me ke kaumaha.

 

38        Alaila i mai la oia ia lakou, Ua kaumaha loa kuu uhane e like me ka make; e noho iho oukou maanei, a e kiai pu me au.

 

39        Hele iki aku la ia, moe iho la kona alo ilalo, pule aku la ia, i aku la, E ko'u Makua e, ina paha he hiki ia, e lawe aku oe i keia kiaha mai o'u aku nei; aka hoi, aia i kou makemake, aole i ko'u.

 

40        Hoi mai la ia i ua mau haumana la, a loaa iho la lakou e hiamoe ana; i mai la ia Petero, Pela no anei, aole e hiki ia oukou ke kiai pu me a'u i hookahi hora?

 

41        E kiai oukou, e pule hoi, o lilo oukou i ka hoowalewale ia mai; ua oluolu nae ka naau, aka o ke kino, ua nawaliwali ia.

 

42        Hele hou aku la ia, ka lua ia o ka hele ana; pule aku la ia, i aku la, E ko'u Makua, ina paha aole ia he mea hiki ke lawe ia'ku keia kiaha mai o'u aku nei, i inu ole au, ina no e hana ia kou makemake.

 

43        Hoi hou mai la ia, a loaa hou iho la lakou e hiamoe ana; no ka mea, ua luluhi iho ko lakou mau maka.

 

44        Waiho mai la ia ia lakou, hele hou aku la, o ke kolu keia o ka pule ana, ma kela olelo hookahi no.

 

45        Alaila, hele mai la ia i kana poe haumana, i mai la ia lakou, E hiamoe nui aku oukou, a e hoomaha iho:  aia hoi, ke kokoke mai nei ka hora, a e kumakaia ia'na ke Keiki a ke kanaka a lilo i na lima o ka poe hewa.

 

46        E ala mai, e haele kakou, eia ae ua kokoke mai nei ka mea naua au i kumakaia.

 

47 A i kana olelo ana, aia hoi, hele mai la o Iuda, kekahi o ka poe umikummalua, me ia pu ka poe kanaka he nui, me na pahikaua a me na newa, i hoouna ia mai e na kahuna nui a me na lunakahiko.

 

48        O ka mea nana ia i kumakaia, haawi aku la @@ i h@ ailona ia lakou, i aku la, O ka mea a'u e h@ni aku ai, oia no ia, e hoopaa oukou ia ia.

 

49        A hele pololei aku la ia io Iesu la, i aku la, Aloha oe e Rabi a honi aku la ia ia.

 

50        I mai la o Iesu ia ia, E ka hoalauna, heaha kau i hele mai nei?  Alaila hele aku la lakou, a kau aku la i na lima maluna o Iesu, a hoopaa iho la ia ia.

 

            Pauku G@la,   p.39.  Hoopaanaau.

            Manao nui.   Ka pule me ka ae i ka makemake o ke Akua ka Makua, ka mea e pono ai ke kau mai na kaumaha.

            Mele.   "Hora Pule Maikai."  Lei Alii.  p.83.

            Pule i kokua ia ma malalo ae o na kaumaha.

            Ka Wehewehe me ka Ninau ana.

            Pau na olelo a Iesu ma ka helu 8, hoi aku oia i Betania kahi o Maria ma, Poalua ia, la 3 o Aperila A.D. 30.  Noho oia malaila a Poaha la 5 o Aperila.  A ma ke ahi ahi o ia la, hoi oia me na haumana i Ierusalema.  A kauoha i na haumana elua e hoomakaukau @@ ka ahaaina moliaola.  A pau na mea a pau i ka hoomakaukau ia, noho Iesu a ahaaina pu me na haumana he 12.  A pau ia ahaaina, ku no Iuda Isekariota a hele. iwaho a kuka pu me na kahuna nui no ke kumakaia ana ia Iesu, me ka ninau aku i ka uku.  Ae lakou e haawi mai i mau apana dala ehia?  Ehia dala okoa?  Holo no ia uku.  Ka hoomakaukau ana no ia o Iude me kona poe e hele e hopu ia Iesu.

 

            Ia lakou e hoomakaukau ana kukulu Iesu i ka ahaaina a ka Haku.  Nana mok. 26; 26-30.  He pani keia ahaaina no ka ahaaina Moliaola.  E pau ana ia.  No kamea Iesu no ke keiki hipa, ka mohai moliaola.  E pepehi ia'na oia ma ia la ae la 6 o Aperila, oia hoi ka Poalima.  No keaha e hoomau ia'i ke aka, ke hiki mai ka io?  Ke keiki hipa maoli ke aka.  Iesu ka io.  Ua hiki mai. Io. 1; 29.  E pau ke aka.  Pau ia ahaaina mua a ka Haku, himeni lakou (heaha la ia himeni mua?  Aole i pai ia,) ku Iesu a hele pu me na haumana i ka mauna Oliveta ma ka hikina ia o Ierusalema.  He mau olelo ka Iesu malaila. p. 31-35. Ma laila paha kana pule. Io. 17. me Io. mok. 14, 15, 16.

 

            Mok. 6. Pauku, 36.  Ka mala a Getesemane.  Aia no ia ma ke komohana o ka mauna Oliveta.  Hookahi paha mile a oi iki ae mai Ierusalema aku.  He wahi kahawai o Kederoa e pili ana.  Kona wahi malu no ia.  No kekahi makamaka ona paha ia.  Ilaila i hele pinepine ai Iesu me kana mau haumana, e hoomaha, e pule e kamailio.  Na haumana wale no ka i ike ia wahi malu.  Ua akaka ia ia Iuda Isekariota.

 

P. 37.   Waiho Iesu i 8 haumana ma ka puka e kiai.  A lawe oia i ekolu.  Owai lakou?  He mau punahele keia no Iesu.  Lawe oia ia lakou ihea?  I kahi kaawale iki.  A aha iho la?

 

P. 38.   Heaha, kana olelo ia lakou?  Heaha ke kumu o kona kaumaha?  Heaha kana kauoha?  E kiai i keaha.  I ka hiki ana mai o ka enemi, o Iuda ma.

 

P. 39    A hele iki aku oia a pule pehea?  Heaha ia kiaha?  Ke kiaha wai awaawa e ola'i kanaka.  Na mea awaawa e komo ana iloko, o ko Iesu make ana ma ke kea.  Ka haalele ia'na e ka Makua.  Ka hilahila no ka make ana ma ke kea me he lawehala nui la, me na hana ino, na olelo hoomaewaewa a na enemi ma ka wa e hookolokolo ia ana, a e kaulia'na ma ke kea; ke kumakaia ia'na e ka honi hoopunipuni o kekahi haumana; ka hoole ia e kekahi haumana; ka haalele ia e na haumana a pau, ka hali ana i na hewa a pau o ke ao nei.  I na he mea hiki ke lawe ia'ku keia kiaha me ko'u inu ole, e lawe ia'ku ia.  Ina he mea e ae e ola ai na kanaka, he mea e ae e kala ia'i ka hewa o kanaka me ka hoapono ia o ka Akua ka Makua, e hana ia ia mea, ia ole au e inu i keia kiaha.  Aka, aia i kou makemake, aole i ko'u.  Ua like ia me ko Iesu ae ana e inu ia kiaha.  Nolaila kona hele ana i keia ao.  Ua akaka e ia ia, aohe mea e ae e ola'i kanaka.  Ma kona ano kanaka keia pule ana.  Heaha ka Iesu ninau &c ma Mat. 20; 22, 23?  E inu ana ia mau haumana i kekahi kiaha ano like me ko Iesu.  E hoomaau ia ana, e hana ino ia'na, e pepehi ia'na no Iesu, no ka hana ana i na mea e ola'i kanaka.

 

P.40,41.           Hoi mai Iesu, a ua aha Petero ma?  Heaha ka Iesu ninau?  Heaha kana paipai?  O aha?  O hiki mai ka enemi a auhee oukou.  Oluolu ka naau.  Nawaliwal ke kino.  Eia ke ano.  Ua make make no ka naau o Petero ma e hoomau i ke kiai me ka pule.  Aka, ua kaumaha na maka, ua luhiluhi no ka makaala ana ma ia po.  Nui @@ hana, nui na olelo paipai, a hookaumaha a hiki ole ke kale aku i ka hiamoe.

 

P.42,43.           Hele hou Iesu a pule hou e like me ka pule mua.  A hoi mai, e aha hou ana Petero ma?  No ke aha?  Ua hoala ia anei?

 

P.44,46            Hele Iesu a pule hou ia pule hookahi.  A kahe ka hou me he mau kulu koko la.  Luk. 22; 44.  A hooikaika kekahi anela ia ia, Luk. 22; 43,     

 

Hoi mai oia, a loaa hou na haumana e aha ana?  Heaha kana olelo no ka hiamoe, no ka mea e kumakaia ana ia ia?  Heaha ke kauoha?  No keaha?  Nawai i hai ia Iesu ia mea?

 

P.47.    I kana olelo ana pela, owai ka i hoea mai?  Iuda me wai?  me ke aha?  Nawai i hoouoa mai?

 

P. 48.   Heaha ka hoailona a Iuda i haawi e mai i akaka o Iesu ia?  Oia ka mea a lakou e aha ai?

 

P. 49.   Hele pololei Iuda io wai la, a aha?  He honi aha ia?

 

P. 50.   A pane Iesu pehea ma Luk. 22; 48!  Heaha ka ninau maanei?  No keaha ia ninau?  He mea hoeha i ko Iuda naau.

 

Lalau koke anei lakou ia Iesu?  Aole, kuemi a makou mamua.  I ko Iesu ae ana, owau no ia, a paipai e hopu, a hookua i na haumana, alaila aha lakou ia ia?  Hopu, a hoopaa ia ia me he powa ia.

 

            Mele.   "Make Iesu No'u."  Lei Alii, p. 53.

            Nu Ninau a na Kahu

 

            Na kane.  Mahea Betania?  owai ka ohana aloha a hookipa ia iesu malaila?  Ilaila Iesu me na haumana i ehia la mamua o kona make ana?

 

            Hai mai i ka makahiki, ka malama, ka la o ka hebdoma, ka la o ka malama?

 

            Na wahine.  Hou mai i na ahaaina elua, ka ahaaina kahiko, ka ahaaina hou i kukulu ia e Iesu i pani no ka ahaaina mua.

 

            I ke kulu ana i ka ahaaina hou, ihea Iuda Isekariota?  E aha ana?  Ae oia no na apana dala ehia, a kuhikuhi oia i ko Iesu wahi malu i kona poe enemi?

 

            Owai ke hoohalike ana me Iuda i keia wa?

 

            Na ui me na keiki.  Getesemane, heaha ia?  Mahea?  Ke ano o ia inoa?  Mea pai aila oliva.  Heaha ka Iesu hana malaila?  Ehia ana pule no ka mea hookahi? Heaha ia pule?  Heaha ia kiaha?  Paipai Iesu i na haumana e kiai a pule o lilo lakou i ke aha?  Pili anei ia olelo paipai ia oukou?  Owai na mea hoowalewale?  Hai mai 1 Pet. 5; 8. me Luk. 21; 34-36.

 

            Ke kula a pau.  Ua ae ia anei ka Iesu pule e lawe ia'ku ke kiaha?  Ina ua ae ia heaha ka waiwai o ko Iesu hele ana mai i keia ao?  Ma kona ano aha ia pule?  Owai kekahi, ua pakolu ke noi ana e lawe ia'ku kekahi mea o oi?  Ua ae ia anei?  Ma ke aha i oluolu ai oia?  Heaha ka pono ke pepehi mai ke Akua ia kakou?  E hilinai aku ia ia ea.

            Mele.  "Aole o'u makau."  Lei Alii, p. 103.

            Pule is makau ole i na enemi, &c.

            Haawina no Iune 6. Mat. 27; 35-50.

 

KUMUMANAO.

 

Heluhelu ia imua o ka Aha Ekalesia o Hawaii Hikina, ma Hilo, Aperila 23, 1880 Na A. O. Forebe.  "Mai hoopili ano e ia oukou me na hoomaloka"  11 Kor. 6:14.

 

            I na e heluhelu kakou i na pauku malalo iho, alaila, e pakui ia ana keia mau huaolelo penei:  "No ka mea, heaha ke kuikahi ana o ka pono me ka hewa?  Pehea la hoi e kohu like ai ka malamalama me ka pouli?  heaha hoi ka manao hookahi ana no Kristo me Beliala?  heaha hoi ke kuleana o ka mea manaoio me ka mea hoomaloka?  pehea hoi e kulike ai ka luakini o ke Akua me ko na kii?  No ka mea, o oukou ka luakini o ke Akua Ola; e like me ka ke Akua i olelo mai ai.  E noho pu auanei au me '@@kou, u e hele pu hoi, owau auanei @@@@@ kou Akua, a o lakou hoi auanei ko'u @@@ kanaka.  Nolaila, ke i mai la ka Haku.  @ puka mai oukou mai waena mai o lakou, i kaawale oukou; Mai hoopa aku hoi i ka mea haumia, a e hookipa mai au ia oukou.  A e lilo no au i Makua no oukou, a e lilo mai hoi oukou i poe keiki kane a i poe kaikamahine na'u wahi a ka Haku Mana.

 

            Ma ke kaupaona ana i keia mau pauku ua maopopo, o ke ano nui o keia mau olelo oia no ka like ole o ka pono me ka hewa, e kohu ole ai ko laua hui ana, me ko laua oluolu pu ana.

 

            Ua ku kaawale loa ko laua mau ano ponoi, kekahi i kekahi, a ua kue hoi.  E like me ke kue o ka malamalama i ka pouli a o ka pouli i ka malamalama.

 

            Ma kahi e noho ai ka malamalama o ke ao, ua auhee aku ka pouli o ka po; aole laua e noho pu ana ma kahi hookahi.  Aia a kaawale aku kekahi, alaila, noho mai kekahi.  Pela hoi ka poe manaoio ia Kristo, a me ka poe manaoio ole.

 

            Kaawale loa keia mau kulana elua.  He kulana manaoio kekahi, a he kulana hoomaloka kekahi.  Aole e noho pu ana, a e launa oluolu pu ana keia mau ano elua iloko o ka naau hookahi.

 

            I mea nae e mohala pono ai na waiwai o keia kumumanao.

 

            1.  E imi mua kakou i kona pili ana i na hoahanau o Korineto i ka wa a Paulo i kakau ai i keia Epistole a hoouna aku ia lakou.

 

            2.  Ailaila, e loaa na kumu kupono e hoopili ai i keia olelo i ka noho ana o na hoahanau Kristiano i keia wa.

 

            Ma ke kulanakauhale nui a kaulana o Korineto, ma ku aina o Helene, ua kukulu o Paulo i kekahi ekalesia karistiano mamuli o kona oihana, he makua misionari; Oihana (18:1-11)  Ua noho pu o Paulo me lakou hookahi makahiki me na malama eono, alaila hoi aku la oia i Epeso.  A mahope koke iho, lilo o Apolo i kumu a i alakai no kela eklesia ma Korineto Oihana (18:24-28.)

 

            Ma ia hope mai, ulu ae la kekahi mau ano pono ole iwaena o ua ekalesia nei o Korineto.  A oia ke kumu o ko Paulo kakau ana i ka Episetole mua ia lakou.  E ike ai keia mau hewa o lako i ke heluhelu oukou ma I Kor. (1:11, 5:1, 6:7, 8:7, 10:-10, 11:17-22, 14:26-40, 15:12.)  A mahope iho, holo aku la o Paulo mai Epeso aku a hiki i Makedonia, lohe hou oia malaila, aole i pau na hihia a me na hemahema iwaena o ko Korineto poe hoahanau, a kakau aku la oia i ka Episetole elua ia lakou.  (II Kor. 2:12-23.)

 

            A ma keia Episitole elua, ao hou aku la oia ia lakou e makee loa i na ano maemae, maluhia, a ku ia ka haipule oiaio, a hookaawale loa i na ano hoomanakii a me na hana pono ole.

 

            No ka mea, ua ike oia he poe Helene ka nui o ua poe hoahanau nei, I Kor. 12:2, a ua maa i na hana hoomanakii o kela lahui mamua o ko lakou huli ana mai mamuli o Kristo.  Ua ike no hoi oia, aia lakou iwaena o ka lahui pegana o Helene, a he poe pegana ko lakou mau makamaka, a he mau kumu no ia e hoohihia ai a e hoolauwili ai i kou lakou manao.  Nolaila kona hoopuka ana i keia olelo ao ma ko kakou kumumanao, "Mai hoopili ano e ia oukou me na hoomaloka."

 

            O ke ano o keia huaolelo, "hoopili ano e."  aole e nalo ia lakou.  No ka mea, he hana i maa i kekahi poe o ia aina, o ka hoolilo ana i ka bipi i hoahanau pu me ka hoki malalo o ka lei auamo hookahi.

 

            A pela no hoi ka bipi me ka lio i kekahi manawa, a he kamelo me ka bipi i kekahi manawa.  Na laua e kauo pu i ke kaa a i ka oopalau paha.  A ke olelo mai nei ka poe makaikai, pela no ka hana a kekahi poe o ia mau aina a hiki i keia wa.  Ma keia hana ua hoopili pu ia malalo o ka auamo hookahi, na holoholona ano e kekahi i kekahi.

 

            Kohu ole ka bipi i ka lio, a i ka hoki, a i ke kamelo hoi.  A ua kue no hoi keia hana i ke kanawai o Mose, i kakau ia ma Kanawailua 22:10.  "Mai kaulua oe i ka bipi a me ka hoki ma ka oopalau."

 

            Alaila, ma ka hoopili ana o keia hua i ka noho ana o na hoahanau ma Korineto, ua akaka koke ia lakou ke ano.  Oia hoi, kohu ole ka poe manaoio i ka poe manaoio ole, ka poe pono i ka poe hewa; ka poe hoomanakii i ka poe karistiano, ko ke kino i ko ka uhane, ko keia ao i ko ka lani.  Aole e hui keia mau mea ano e malalo o ka auamo hookahi.  He kauoha keia i na hoahanau o kela ekalesia e ku kaawale lakou, aole e hui pu me ka poe hoomaloka malaila ma na ano o ka noho ana a o ka hana ana.

 

            Aole pono ia lakou a mare pu, a e hui pu ma @a hana waiwai, a ma na hana e ae, me ka poe hoomaloka o ia wa, oiai he poe pegana hoomanakii ua poe hoomaloka nei.  Pela hoi ma na hana hoomana i ke Akua; e hookaawale ia na hoahanau ia lakou iho mai na ano hana a pau i pili i ka hoomanakii.  Ua wehewehe mua o Paulo i keia mau mea me ka moakaka loa ma I Kor. mok. 7 me ka mok. 8.  Me he mea la nae,  he mea paakiki keia i ka manao o ko Korineto po, a nolaila, ao hou aku la o Paulo ia lakou ma keia wahi, me ka hoakaka aku i ke kumu o ka pono ole o ia mau hana.  Oia hoi, he kohu ole na mea ano like ole ke hoohuiia ma ka hana.

 

            Ma keia imi ana, ua loaa paha ia kakou ka io o ka mahele mua o keia haawina, oia hoi ka pili ana o keia mau huaolelo i na hoahanau o ka ekalesia ma Korineto i ka wa a Paulo i kakau ai i keia palapala ia lakou.

 

            2.  Ano, e huli kakou i ka mahele elua.  Na kumu kupono e hoopili ai i keia olelo @@ka @@@@ ana o na hoahanau Kristiano i @@@a i wa.

 

            Ke manao nei au, aole i pohihihi ka rula nui i haawi ia mai maanei i alakai no kakou.  O na ano e me na hana kohu ole i ko ke Akua poe kanaka, e hookaokoa loa na hoahanau ia mau mea.

 

            Ina paha e ninau kekahi; o na ano hea, a o na hana hea la ka i kohu ole i ko ke Akua poe kanaka?  alaila eia ka huaolelo pane malaila.  Aole paha keia he mea pohihihi ia kakou i keia wa malamalama o Hawaii nei.  Ua akaka no, o na ano, a o na manao, a o na hana a pau i kue i na kanawai o ka pono maoli, he mau mea kohu ole i ko ke Akua poe.  No ka mea, o keia mau kanawai i kapa ia hoi,  "na kanawai he umi," oia no ka Kumukanawai o ko ke Akua aupuni, a he mea kohu ole i kona poe kanaka ke noho kue i kona Kumukanawai.

 

            Ua akaka no hoi, o na ano, a me na manao, a me na hana a pau i kulike ole me ke ao ana a ko kakou Haku Iesu Kristo, a me kona ano iho, ua kohu ole no i kona poe hoahanau, oiai Oia no ko lakou Haku, a o lakou kona poe kanaka. 

 

            Ma ka hoopili ana nae, ua hiki ia kakou ke lawe pakahi mai i kekahi mau mea maanei.

 

            1.  O na ano kolohe a pau, i na paha he kolohe ma ke kino, a ma ka waiwai paha, a ma ka wahahee, a ma ka hoino wale i ka inoa o hai, a ma ka hana apiki, a me na ano kolohe e ae, he kohu ole keia mau mea i na hoahanau ekalesia.  No ka mea, heaha ke kuikahi ana o ka pono me ka hewa.

 

            2.  O na olelo ino, pelapela, hilahila, kuamuamu, huhu, hailiili, a pela aku, he kohu ole i ke kristiano oiaio.  No ka mea, o na ano no ia o ka poe e noho ana ma ka pouli, a pehea ia hoi e kohu like ai ka malamalama me ka pouli?

 

            3.  O na manao oloko kekahi, aole o na hana owaho wale no.  Na manao ino hoopunipuni, huwahuwa, hoomauhala, a o na kuko pono ole, kohu ole keia mau mea ke hookipa ia a hookamaaina ia iloko o ka naau o ka hoahanau Kristiano.  No ka mea o ke ano no ia o ko Beliala poe, oia hoi ko Satana poe.  A heaha hoi ka manao hooka hi ana o Kristo me Beliala?

 

            4.  O na hana ona, lealea, uhauha, a me na ano i pili pu, a me na mea e kokua pu ana i keia mau hana ua kohu ole i ko ke Akua poe.  Aole paha kakou e hoole ana i keia.  Alaila pehea ia ka hele ana i na hale keaka, a i na anaina hulahula a lealea e ae o ke ao nei, kahi i kamaaina mau ai ka poe bana i keia i olelo ia maluna?

 

            Kohu anei i ko ke Akua poe?  Ke manao ne au, aole.  No ka mea, ina e launa aku lakou ma ia mau wahi, alaila, eia ka ninau.  He poe kamaaina anei lakou ma ia mau mea, i noho pu ai lakou me ko laila poe kamaaina?

 

            Ina pela, alaila, auhea la ka like ole o lakou me ko ke ao nei? A i na no hoi aole lakou i kamaaina ma ia mau hana a ma ia mau wahi, alaila heaha ko lakou kuleana o ka hele ana ilaila?

 

            E noho kaawale ka malihini ma kona wahi iho, o helu pu ia auanei oia me kolaila poe kamaaina, no ka mea, heaha hoi ke kuleana o ka mea manao io me ka mea hoomaloka?

 

            Ua pili no hoi keia rula i na kanawai laikini no na wai ona, a me ke hoonoa ana paha i ke kuai ana i na waiona i na kanaka a pau.  O na kanawai, a o na manao a pau o keia ano heaha ko lakou io maoli?  Aole anei i keia, o ka ae aku a me ka hoomalu aku i ka inu waiona ana o kanaka e like me ko lakou makemake?

 

            Ke manao nei au aohe mea e ae ana e hoole mai, oia iho la no ko lakou ano mao li a me ko lakou io.  Aka, o ka anoi nui no ia o ka manao o ka poe hoomaloka o keia ao.  Na lakou mai ka hoala ana a me ke kokua nui ana i na kanawai o ia ano, aole na ka poe hai pule mai.

 

            A ina paha e ku ana kekahi poe haipule ma ia kahua hookahi no, alaila mahea la ko lakou like ole ma keia mea me ko ke ao nei poe kamaaina?  Ke kokua like nei no hoi lakou mamuli o ka inu waiona, ka hewa e helu pu ia me ka pepehi kanaka hoi, mai Gal. 5:21.  Kohu ole paha keia hana i ko ke Akua poe, ka poe i manaoio he poe malihini lakou i na hana o keia ano.  E ao o hoopili ano e ia kakou me ka poe hoomaloka ma keia mau mea.

 

            5.  Ua pili no hoi keia olelo i na hana hoomana Kristiano.

 

            O ka awili pu ana o na hana lealea o ke ao nei me na hana o ke anaina haipule a o ke Kula Sabati, he kohu ole, ku ole i ka hoomana oiaio aku i ke Akua Oia.  Pela hoi, i na e awili pu ia ka inoa o Iehova a o Iesu Kristo me na inoa o na akua kii ma ka pule ana a ma ka hoomanamana ana, e like me ka hana a kekahi poe kahuna lapaau a kahuna hoomanamana paha.  O ka hoopili ana no ia o na mea ano e, like ole, ku-e loa.  Kohu ole maoli keia mau hana i ko ke Akua poe.  No ka mea, pehea hoi e kulike ai ka Luakini o ke Akua me ko na kii?  Aka, o oukou ka Luakini o ke Akua Ola.

 

            6.  Ua kuikahi pinepine ia keia pauku o ko kakou kumumanao ma kona pili ana i ka mare pu ana o na hoahanau ekalesia me na hoomaloka.  A ua pili io no.  He mea kohu ole keia.

 

            No ka mea, i mea e hooko pono ia ai ka oihana maikai o ka mare, he pono e loaa ka lokahi pu o na manao o ke kane me kana wahine, i kuikahi pu ai ko laua noho ana, a lilo io laua elua i hookahi.

 

            Aka, he kohu ole ka mea manaoio ole, ka mea haipule i ka mea hoomaloka.  E like me ke kohu ole o ka aila i ka wai, a o ka wai paha i ke ahi, pela no ke kohu ole o ke ano haipule i ke ano hoomaloka.  Aole e oluolu like laua i ka noho pu ana.  A ua ike pinepine ia keia mea ma ka noho ana o kanaka.  He hoopili ano e keia e like me ka mea i papa ia me keia pauku.  Nolaila, o ka noonoo e ka pono, i ole e hihia hewa ke aloha i ka mea kupono ole, aka, i moekahi na manaoo ke kane me kana wahine, ma na mea a pau, a i noho like laua malalo o ka malu aloha o ka Makua hookahi.  E like me ka olelo o keia mau pauku.  "E lilo no au i Makua no oukou, a e lilo mai hoi oukou i poe keikikane a i poe kaikamahine na'u. wahi a ka Haku Mana."

 

LETA mai  MAIKONISIA mai.

Tapiteuea  Feb. 7, 1880

Rev. H. H. Paleka.

 

            Aloha nui oe, a me ko ka hale a pau; no'u iho, ke ola maikai nei au.  No ka hana a ka Haku i keia wa.  Ke nee mau nei oia imua, me ke keakea ole ia.

 

            No ka la Sabati, ua maluhia maoli, aole e holo na waa ma ka la Sabati, aole lawaia ka waa e holo ana ma ka la Sabati me ka hele ole i ka pule, e hoouku ia elima kaukani hua niu.

 

            Na mea kaua, oia na pu, na pahi kaua, laau kaua, a me na mea kaua e ae, ua pau i ka haihai ia iho nei, a ua puhi ia i ke ahi, ma ka la 28 o Dek. 1879 i haihai ia ai na pu, a ma ka la 5 o Jan. 1880 i haihai ia'i na pahikaua, na laau kaua, a me na mea kaua a pau.  O na pu a pau o Tapiteuea i haihai ia 79, a o na pahi kaua, aia ma kahi o 300 a oi na laau kaua, aole e hiki ia'u ke hai.  He mau paila wahie nui ia i puhi ia i ke ahi, aole no hoi e ae ia kekahi kanaka a haole hoi e kuai aku i pu, pahi a me na mea ano make, a waiho mai ma keia aina.  Ua hookapu loa na kanaka i keia mau mea, eia kekahi, ua kapu ke kino o ke kanaka, aole e okioki ia i ka pahi, a kahe mai ke koko; o ke kanaka e oki aku ana i kekahi a moku ka ili o kekahi, o kona uku 3 kumu niu ka uku.   Ina oki hou aku, he 10 kumu niu kona hoopai ana a pela aku a hiki i ka make.

 

            Ona rama.  Ke malu ne ka aina, mai kela kihi a keia kihi o ka aina hoolookoa, me ka ike ole aku i kekahi kanaka, a mau kanaka hoi, e hikaka mai ana, a ua papa ia'ku no hoi na haole o ka aina nei, aole e haawi i na rama haole i na kanaka o ka aina, ina e haawi e hoouku ia keia haole I pahu paka, i na hoole kela

aole e uku.  Ua papa ia na kanaka, aole e kuai aku i kana waiwai a hele aku oia mai keia aina aku; ua malu a maikai maoli ka aina e Tapiteuea i keia wa.  O ka mea maikai loa o ka aina nei a'u i mahalo nui ai, oia ke ala nui ana mai o na kanaka a malama i ka pono, a haalele aku la i na hana o ka pouli, a paulele aku i ke Keiki a ke Akua, ko lakou Hoola.  I ka nana aku, ua ala io maoli no, a malama i ka pono, ua holo na hana maikai.  Ke kukulu nei na luakini, kahi e hoomana ai i ke Akua oiaio.  Ua paa ka luakini mua oia o Lanakila ke ku nei oia me kona nani, a he hale i mahalo ia e ko Tapiteuea no kona ano maikai.  A e kukulu hou ana he luakini hou oia o Tamaroa,  he hale nui ae keia he 21 anana ka loa, ami ka laula, ewalu ke kiekie, he mau hale maikai keia i hoomahuahua hou ia ae @o ka pau ole o na kanaka iloko o kela mau hale no ka uuku.  Ke piha mau nei ko makou mau luakini i keia Sabati keia Sabati, na kula, ua hoomaha i keia wa, a e hoomaka ana i loko o Maraki ae nei,  Ua hookomoia i ka malama o Jan. 11, 1880, he 140 ka nui, na keiki pabetikoia 8, ka poe imi 210, ke elieli nei no, ke kipulu ae nei no.  Ke hoomanawanui ae nei i ka hana a ka Makua nui, e pule i ke Akua no keia lahui, a no'u hoi kekahi, aloha nui ina hoahanau a pau, a me na hoaaloha.  Me kuu aloha no.

W. B. Kapu.

 

PAPA, PAPA

AIA MA KAHI O

LEWERS & DICKSON

(O Lui Ma.)

                                                           

 

Ma Ke Kahua Kahiko Ma

Alanui Papu a me Moi

E Loaa Ai Na

PAPA NOUAIKI

o kela a me keia ano.

Na Papa Nani a Paa no ke Kukulu ana i na Hale!

 

Na Pani Puka, Na Puka Aniani,

            Na Olepelepe, Na Pou, Na O-a,

                        Na Papa Hele, Na Papa Ku,

                                    A Me Na Papa Moe nui loa

 

NA PILI O K HALE

O  NA ANO A PAU.

 

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai a pau.

            Na Kui mai ke Nui a ka Makalii,

                        Na Ami Puka, Na ami Puka Aniani,

                                    Na Ami o na ano a pau,

                        Na Aila Pena, o kela me keia ano,

            Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale,

Na Aila e ae o na ano a pau.

 

NA WAI VANIKI

A ME NA

WAI HOOHINUHINU NANI:

o na ano a pau loa.

NA BALIKI ANO NUI WALE

 

A ke hai ia aku nei ka lono i na makamaka pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana

- no ka -

 UKU HAAHAA LOA!       

E like me ka mea e holo ana mawaena o LAUA a me ka MEA KUAI.

E Hele Mai!  E Na Makamaka!!

A e lawa no hoi ko oukou makemake

me ka oluolu a me ka maikai!

845tf

 

                                                                                               

 

C.C. COLEMAN.

Amara a he Mea Hana Mekini,

Kapili Kapuai Hao Lio

- a me ka -

Hana ana i na Kaa Lio, &c.,

Hale Hana ma Alanui Alii, e kokoke la i

905                  Ke Alanui Papu.                      tf

 

                                                                                               

 

HOMEPATICA

DR. E STEVENSON,

LALA E KE KULA KAUKA

Ma Onaterio Canada, 1860

KEENA OIHANA A ME KAHI NOHO

Ma ke kihi o na Alanui Hotele a me Alakea.

Honolulu, Mar. 22, 1880                     956tf

 

                                                                                               

 

KAUKA O.S CUMMINGS, M.D.

HOMEPATICA.

Oia ke i Kauka kamaaina mua ia oukou e na kanaka Hawaii ma ka inoa,

"KULU WAI LIILII"

Ua hoi mai nei oia, a e pahola hou mai ana oia i kona akamai lapaau ia kakou.  Aia kona Keena Lapaau a me kona wahi noho i keia wa me kahi o Mr. Wm. G. Irwin, ma ke kihi o na alanui Papu a me Beretania, ma keia aoao aku o ka luakini o Kaukeano.                                                    888tf

 

                                                           

 

CHRISTIAN GERTZ

Mea Hana Buti

-  me -

KAMAA MAOLI!

 

Alanui Papu, maikai o Keena o Lui & Dickson!

 

KE HAI AKU NEI OIA I NA MEA A PAU,

 

Ua hoi mai oia mai Kapalakiko mai,

Ilaila Oia i ohi kino mai nei i na waiwai

nani a paa o kana oihana, a ke

waiho ia aku nei no ke kuai

ana no ma kumukuai

o ka manawa

 

HE MAU WAIWAI PIHA O NA BUTI

 

No KAMAA HAAHAA a me na ano kamaa

no na Lede.  Na Buti, na Kamaa Haahaa

a me na ano kamaa e ae a pau

no na Keonimana.

 

NA BUTI & KAMAA HAAHA!

 

A ME NA ANO KAMAA E AE A PAU

 

NO NA KAMALII!

 

NA KAMAA O NA ANO HE NUI

O NA KAMAIKI OPIOPIO.

            O neia mau mea a pau ua hanaia me ke akamai loa a me ke paa o ua ano hou loa,  a ke ho@@ia ia aku nei ia mau mea e like me ka mea i olelo ia.

            E ia wela no na kauoha mai na Mokupuni me ka maiau me ka @@@a.